Streefdoel 7: Hele getallen en meten
|
|
- Victor Koning
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoofdstuk 7 Streefdoel 7: Hele getallen en meten De kinderen op school steken bij een kleine behoefte een vinger op en bij een grote twee vingers. De inspecteur komt in de klas. De juf vraagt aan een kind: "Hoeveel is negen eraf zeven?" Het kind weet het niet. De inspecteur, die medelijden heeft steekt twee vingers op. Waarop een ander kind zegt: "Juf die meneer moet een grote." Doelen Meten Hele getallen en meten behoren ( net als streefdoel 6) tot het reken-wiskundeonderwijs aan kleuters. In het boek Jonge kinderen leren meten en meetkunde van het TALteam 1a wordt het meten gezien als bijzonder effectief voor de ontwikkeling van het getalbegrip. Het is daarom dat meten en hele getallen in één streefdoel worden gevat. In dit boek worden m.b.t. meten 4 subdoelen aangegeven: Doel 1: Kinderen verwerven een groeiend inzicht in verschillende grootheden: lengte, gewicht en inhoud en leren ze van elkaar te onderscheiden. Doel 2: De kinderen kunnen allerlei objecten vergelijken op lengte Deze doelstelling is essentieel! Doel3: De kinderen kunnen inhouden op verschillende manieren met elkaar vergelijken: op het oog, via overgieten enz. Doel4: Kinderen doen ervaring op met het vergelijken van gewicht van verschillende objecten via wegen met de hand en met de balans. Doelen meten in Het Spelend Streefsysteem In Het Spelend Streefsysteem is gekozen voor accent op de tweede doelstelling: lengte. De andere doelen worden (bijna) niet gescreend maar wel in het Beredeneerd Aanbod opgenomen. * Eenmaal per jaar is de themawisselhoek een kookhoek. Met kopjesmaat 50
2 * Eenmaal per jaar is de themawisselhoek een winkel met balans * Eenmaal per jaar is de buitenspeelplaats toegerust met een meterstok. Hele getallen In dit boek 1b heeft het TALteam aangegeven welke doelen voor kleuters heel belangrijk zijn: 1. De kinderen kennen de telrij tot tenminste In voor hen betekenisvolle contextsituaties kunnen de kinderen aantallen tot tenminste 10 tellen, ordenen, redelijk schatten en vergelijken op meer minder en evenveel (= niveau Kinderen kunnen aantallen objecten tot 10 ordenen, vergelijken, schatten en tellen.en ze zijn in staat in (tot 10) eenvoudige erbij en eraf situaties een goede strategie te kiezen. (= niveau 2) 4. Kinderen kunnen benoemde aantallen tot 10 telbaar representeren met b.v. vingers,st reepjes en stippen en deze vaardigheid in erbij en eraf toepassingssituaties benutten. (= abstractieniveau 3) Doelen hele getallen in Het Spelend Streefsysteem De doelen hele getallen van het Talteam zijn dezelfde doelen die in Het Spelend Streefsysteem worden gehanteerd. Screening Om dit streefdoel te screenen/toetsen wordt een bekend ontwikkelingsmateriaal gebruikt: Begrippentaal. Het is gekozen juist omdat het zo'n bekend materiaal is. Het is vooral screeningsmateriaal maar dat niet alleen. Het is ook ontwikkelingsmateriaal door het interactieve element. De kinderen doen dit spel in tweetallen waarbij het ene kind opdrachten geeft aan het andere. Door het zelfcorrigerende aspect geven de kinderen elkaar ook steeds feedback. Deze plaat screent het tellen tot 5 en de begrippen leeg, vol en half vol. De volgende begrippen komen in dit materiaal naar voren: Kleuren: de kleuren rood, blauw geel, groen paars, oranje, bruin, zwart Ruimtelijke begrippen (= meetkunde) de vormen: driehoek cirkel, rechthoek, vierkant klein, groot, leeg, vol, half vol, hoogste, langste, erin, erop, eronder erachter, ervoor, links, rechts, midden Hele getallen: nul, half, een, anderhalf, twee, drie tot en met veertien rangtelwoorden 1 tot en met 12 splitsen tot en met 6 Meten: klein en groot veel en weinig leeg vol en half vol 51
3 Verschillende abstractieniveaus Naast de grote kaarten bevat Begrippentaal ook lange smalle kaarten. De kleuren van de grote en smalle kaarten corresponderen met elkaar en zijn daarmee ook op de dezelfde doelstelling gericht alleen de smalle kaarten screenen een abstractieniveau hoger. In het boek Jonge kinderen leren rekenen van het TAL-team worden 3 abstractieniveaus gebruikt: Abstractieniveau 1: Tellen en meten tot 10 in een echte, betekenisvolle situatie Abstractieniveau 2: Tellen en meten tot 10 in een concrete situatie met echte voorwerpen Abstractieniveau 3: Tellen en meten in een situatie waarin alleen getallen een rol spelen ( maar nog wel concreet bijvoob3eeld door vingers voorgesteld. Van abstractieniveau 1 is sprak bij het thematisch onderwijs, waar de kinderen bijvoorbeeld spelen in de poppenhoek waar er 3 stoeltjes zijn en 4 kinderen. Van abstractieniveau 2 is sprake bij de grote kaarten, waarbij nog sprake is van echte situaties ( het meisje met de ballonnen.) Van abstractieniveau 3 is sprake bij de lange kaarten: daar is niets echts meer aan: de getallen worden voorgesteld door streepjes. Het 'begrip' Begrippentaal Het woord begrippentaal zou verwarring kunnen veroorzaken vanwege het feit dat het woord taal in begrippentaal zou verwijzen naar taalonderwijs. Begrippentaal is echter een rekenbegrip gebaseerd op een beroemd wetenschappelijk onderzoek getiteld: Rekenen is taal voor jongen kinderen van het Freudenthal instituut. Het gaat dan om ( talige) begrippen als vierkant, erbij en eraf, evenveel, meer minder enz. Een ouderwetse term, maar nog wel gebruikt is 'taal-denkrelaties leggen." Tegenwoordig spreken van reken-wiskunde onderwijs en in Begrippentaal komen bijna alle belangrijke aspecten van het reken- wiskundeonderwijs aan bod. Met uitzondering van serieren.. Begrippentaal. Cito, Iedereen kan leren rekenen 1 en Gecijferd bewustzijn Er is een duidelijke overeenkomst tussen de onderwerpen van Begrippentaal en de items van de Cito-toets Ordenen van Jef van Kuyk. Deze toets bevat vijf items: grootte begrippen, classificeren, seriëren, tellen en probleem oplossen met tellen en vergelijken. Jef van Kuyk noemt seriëren en probleem oplossen 'hogere' vaardigheden en leren tellen een 'lagere' vaardigheid. 2 Juist de hogere vaardigheden zijn gerelateerd aan het latere 'leren reken' en moeten dus als zeer belangrijk worden aangemerkt. De hogere vaardigheid probleemoplossen met tellen en vergelijken is in Begrippentaal aanwezig, vooral in de lange kaarten (bruin en blauw). De hogere vaardigheid seriëren ontbreekt in Begrippentaal grotendeels. Vandaar dat de leerkracht zelf een kaart moet maken met seriëren-begrippen: langste/kortste, dikste, dunste, veel/weinig, grootste/kleinste. In de Citotoets worden de kinderen geacht ook de cijfersymbolen van 0-10 te kennen (en hun waarde). Dat aspect wordt in het materiaal Begrippentaal niet gescreend. En in Het Spelend Streefsysteem ook niet. De cijfersymbolen zijn ( net als de letters) wel in het beredeneerd aanbod opgenomen, maar - nogmaals- worden dus niet gescreend. 52
4 In de brochure Iedereen kan leren rekenen worden verder liggende doelen aangereikt. In die brochure gaat men ervan uit dat de kinderen de telrij kunnen opzeggen tot 20 en de bijbehorende cijfersymbolen kennen. Bovendien moeten de kinderen de buurgetallen kunnen noemen. Hetzelfde is het geval in de uitgave van het CPS: Gecijferd bewustzijn/ Kleuters leren tellen en meten. Maar dit betekent niet dat kinderen 'sommen' moeten kunnen maken tot 20. Het eigenlijke pleidooi van de makers van deze brochure is goed onderwijs in leren tellen en.. getalbegrip. Dat laatste wordt heel belangrijk gevonden en men is ervan overtuigd dat dit het best tot stand komt in speelse en betekenisvolle activiteiten. In Begrippentaal ( en dus in Het Spelend Streefsysteem) tellen de kinderen (maar) tot 14. Maar in het aanbod komt het tellen tot 20 (en verder) veel vaker voor omdat het juist over betekenisvolle situaties gaat. Kleuters die kunnen tellen van 1 tot 10 en terug, die kleine hoeveelheden kunnen vergelijken en in een oogopslag kleine hoeveelheden kunnen herkennen ( zoals Begrippentaal screent) gaan goed toegerust naar groep 3. En wat betreft meer tijd voor reken-wiskundeonderwijs: In Het Spelend Streefsysteem wordt om de 10 dagen een dag besteed aan hele getallen/meten en om de 10 dagen een dag aan ruimtelijke orientatie/meetkunde. Bovendien wordt om de 10 dagen aandacht besteed aan Gezelschapsspelen en in Tussendoortjes worden dagelijks rekenspelletjes gedaan.. De reken-wiskundetijd bestaat daarom uit minimaal 40% van de klassikale instructietijd. Abstractieniveaus in Begrippentaal 3 In de publicatie Jonge kinderen leren rekenen heeft het TAL-team heel duidelijk gemaakt dat het bij dit kerndoel en bijbehorende tussendoelen vooral gaat om niveaus van abstraheren. Natuurlijk moeten de kinderen ook leren de telrij op te zeggen, maar cijfersymbolen behoren nog niet tot de doelstelling. Heel goed, want getalbegrip is veel belangrijker dan het herkennen van de cijfersymbolen. In het hoofdstuk 11: Verantwoording van deze Handleiding wordt aangegeven hoe de tussendoelen hele getallen (met de aanduiding van niveaus van abstractie) in Het Spelend Streefsysteem zijn geïntegreerd. De tussendoelen hele getallen worden met Begrippentaal gescreend, waarbij duidelijk moet zijn dat dat op het hoogste abstractieniveau moet gebeuren namelijk met de lange smalle kaarten. Het gaat dan om de kaarten 4(geel) = tellen en rekenen tot 5, 5 (lichtbruin) = tellen en reken tot 14, kaart 6 (rood)= is rangtelwoorden tot 12, kaart 10(grijs)= erbij/eraf vanuit 6 En kaart 11(zwart)= splitsen van 5 en 6. 53
5 Begrippentaal en Tussendoelen Annex Leerlijnen meten 4 De hogere vaardigheid seriëren, die Jef van Kuyk in Ordenen van Cito zo belangrijk vindt, wordt ook door het TAL-team essentieel gevonden voor getalbegrip. Zij wijst op het belang van vooral het seriëren m.b.t. lengte en op het doortrekken van seriëren naar het meten met een zelf bedachte maateenheid en het aflezen daarvan. In Het Spelend Streefsysteem is daarom gekozen seriëren te screenen aan te bieden in samenhang met hele getallen. Jammer genoeg is in Begrippentaal geen kaart die op seriëren is gericht. Daarom moeten leerkrachten zelf een materiaal kiezen waarmee ze seriëren willen screenen. Of zelf een kaart maken bij Begrippentaal die op screenen is gericht. Gelukkig zijn er genoeg materialen die daarbij gebruikt kunnen worden. (zie voorbeeld) Net als de kaarten van Begrippentaal is het materiaal in bovenstaand voorbeeld een materiaal waarmee de leerkracht kan screenen/toetsen.. Het is geen ontwikkelingsmateriaal. Dat is wel het geval bij bijvoorbeeld de materialen van Montessori, of bij de andere de voorbeelden op de foto's. Relatie met meetkunde Ruimtelijke begrippen zoals vormen en links/rechts horen eigenlijk bij de tussendoelen voor meetkunde. (= Streefdoel 6) Maar om het eenvoudig te houden is ervoor gekozen om de ruimtelijke begrippen via dit streefdoel te screenen en aan te bieden. De afgebeelde plaat is een van de moeilijkste: het kind dat de opdrachten geeft zegt: "Steek de gele pin in het plaatje waar het jongetje links, het meisje in het midden en het hondje rechts staat." Via de Begrippentaalleerlijn worden dus gescreend: 54
6 1. Alle TAL-doelen hele getallen (ook de onderscheiden abstractieniveaus) 2. TAL-doelen meetkunde: oriënteren via ruimtelijke begrippen 3. TAL-doelen meten: groot/klein veel/weinig en seriëren op lengte en inhoud. Passief en actief. Met het ontwikkelingsmateriaal Begrippentaal wordt door 2 kleuters samen gewerkt. Het ene kind geeft de opdrachten, het andere voert de opdracht uit. Het kind dat de opdrachten geeft hanteert de begrippen actief. Degene die ze uitvoert hanteert ze passief. De screening is gericht op het moeilijkste: het actief hanteren van de begrippen. Aanbod. Functionele en/of betekenisvolle context. Het ontwikkelen van getalbegrip vindt vooral plaats binnen een functionele of betekenisvolle context waarin rekenproblemen voorkomen. Het is het mooiste als de werkelijkheid de context is. Bijvoorbeeld als de kinderen moeten worden geteld in verband met de verjaarstraktatie. Maar spel is zeker ook een zeer betekenisvolle context voor kinderen. Vanuit spel wordt functioneel en betekenisvol gerekend: deze beer moet dat jasje aan want dit past niet. Aan deze kant 10 blokken? Nou dan aan die kant ook. De functionele en/of betekenisvolle context waarin de kinderen worden uitgedaagd om te rekenen wordt abstractieniveau 1 genoemd. Op dit abstractieniveau functioneren kinderen eerdere dan op abstractieniveau 2 en 3 En abstractieniveau 1 is altijd uitgangspunt voor de hogere abstractieniveaus. Het is daarom dat in Het Spelend Streefsysteem spel de belangrijkste activiteit is en dat via het themaprentenboek de rekenactiviteiten worden aangezet. In het prentenboek 'Een duizendpoot op schoenen' van Tony Ross zijn de rekenactiviteiten overduidelijk. Maar ook in een themaboek waarin dat niet zo is kunnen leerkrachten altijd mogelijkheden vinden die rekenen functioneel maken. Bijvoorbeeld in het boek 'De koning en zijn schat van Erik van Oss en Elle van Lieshout vergeet de koning driemaal daags dat hij zijn voeten moet vegen. Samen met de kinderen kan de leerkracht op zoek gaan naar activiteiten die driemaal daags plaats vinden. Gezelschapsspelen Ook gezelschapsspelen zijn,betekenisvolle contextsituaties. Er zijn veel gezelschapsspelen waarbij geteld moet worden. En via de dobbelsteen/stenen die daarbij gebruikt worden leren de kinderen getalvoorstellingen in een keer te zien zonder tellen. Het gebruik van 2 dobbelstenen en zelfs 3 is met kleuters zeer wel mogelijk. Speelzaal en buitenspel En ook buitenspel en spel in de speelzaal zijn prima activiteiten om rekenbegrippen te ontwikkelen en talig te ondersteunen: "We gaan 55
7 buiten spelen, maar je weet het: niet buiten het hek komen. En als ik klap dan allemaal op de rand van de zandbak komen staan. En met de fiets om de zandbak heen fietsen mag, maar je moet goed opletten" En elke leerkracht ziet het effect op getalbegrip via de regel 4 kinderen bij de ringen. Expliciet materiaal/lesaanbod Het spreekt vanzelf dat bij de verschillende doelstellingen die in Begrippentaal verweven zijn ook verschillend aanbod behoort. Gaat het om kleur, om ruimtelijke begrippen(meetkunde) zoals groot/klein, links/rechts of om hele getallen? Daar hangt het aanbod van af. De kaarten zijn alleen om te screenen. Ze zijn niet geschikt als aanbod om de doelen te bereiken. Getalbegrip met meten als middel Het is al gezegd: begrippen ontwikkelen kinderen via ruimtelijk bezig zijn met concreet materiaal. Getalbegrip ontwikkelen zij door handelen en manipulerend bezig te zijn vanuit een meer of minder abstracte context. Allerlei materiaal, - bijvoorbeeld de gewone knikkerpot- kan helpen om het getalbegrip te ontwikkelen. Meten ( vooral van lengte) is een heel goede activiteit om getalbegrip te ontwikkelen. Eerst leren vergelijken, dan leren afpassen en dan (pas) aflezen. Bij de kleuters is vooral het vergelijken belangrijk. De les 'Vergelijken en ordenen van lengte' in het boek Jonge kinderen leren meten en meetkunde is een heel cruciale les. : de kinderen trekken elkaar om, liggend op de grond en de leerkracht hangt de tekeningen - samen met de groep- op volgorde van groot naar klein. Een half jaar later gebeurt dat weer. Nu kunnen de kinderen constateren dat ze gegroeide zijn. Maar hoeveel?? Daarom wordt - door de kinderen en de leerkracht samen- de duim 'uitgevonden'. Er zijn kinderen die wel 2 duimen gegroeid zijn. In dit verband is het heel goed om het boek Jonge kinderen leren meten en meetkunde erbij te pakken. De les staat op bl Andere activiteiten uit dit boek die in Het Spelend Streefsyteem in het beredeneerd aanbod zijn opgenomen: Ook het werken aan inhoud en gewicht zijn heel interessant en zijn in het Beredeneerd Aanbod van Het Spelend Streefsysteem opgenomen.: * Eenmaal per jaar is de themawisselhoek een kookhoek. Met kopjesmaat * Eenmaal per jaar is de themawisselhoek een winkel met balans * Eenmaal per jaar is de buitenspeelplaats toegerust met een meterstok. Problem solving Heppie wil graag van alle kinderen een tekening in zijn huisje hangen. Maar zijn muur is maar een meter groot. Hoe groot kan dan de tekening van elk kind zijn zodat ze er allemaal oppassen? Het zal duidelijk zijn: problem solving zorgt ervoor dat de klassikale lessen die aan hele getallen en meten en meetkunde worden gewijd, boeiend zijn en een beroep doen op het denken van kinderen en de strategieontwikkeling. 56
8 Maar de problemen moeten echte(re) problemen zijn. De kinderen wordt bijvoorbeeld gevraagd de zandbak op te meten omdat er een zeil over heen komt. In Het Spelend Streefsysteem komen de problemen vaak uit het thema en worden daardoor functioneel gemaakt. Er moet bijvoorbeeld een tafeltheater komen en daarvoor moet een bos gemaakt worden. Verschillende kinderen gaan een boom maken. Maar eerst wordt afgesproken hoe hoog de bomen gaan worden zodat het bos een geheel wordt. Elke dag één streefdoel centraal. Om de 10 dagen staat er -de hele dag- een begrip uit Begrippentaal of vanuit Serieren centraal. In hoofdstuk 12 staan suggesties om op die dag te doen. In elk geval geeft de leerkracht in de motivatiekring een begrippenles. Dat doet zij liefst via problem solving en als dat beslist nodig is via directe instructie. Via directe instructie kan het zo: ( De kinderen zitten inde kring/ hoefijzer en de leerkracht heeft een doos bij de hand met allerlei tekens.) Terugblik: Presentatie: De leerkracht wijst op de getallenlijn. Bij welk getal ga ik nu staan? Hopelijk weten de kinderen dat: acht. Leerkracht: Weten jullie waarom ik bij het getal 8 ben gaan staan? ( En ze pakt het - al bekende - boek De geheime brief van Eric Carle erbij.) In dat boek staan 8 geheime tekens. Samen met de kinderen zet de leerkracht de 8 tekens uit het boek op het ( digi)bord. De leerkracht spreekt (hardop) tegen zichzelf: "Zijn het er nu 8? Even tellen. Nee, het zijn er nog maar 6. Hoeveel moeten er nog bij? Oh ja, 2." Als ze alle 8 op het bord staan gaat de leerkracht samen met de groep andere geheime tekens verzinnen: liefst tekens die de kinderen ook kunnen 'lezen'. ( D.w.z. de betekenis begrijpen) Bijvoorbeeld: Wanneer de groep is uitgedacht worden alle tekens (door de leerkracht) geteld. Vervolgens mogen alle kinderen 8 tekens (blind)uit de doos nemen. De kinderen helpen elkaar met tellen. En zonodig helpt juf ook mee. De leerkracht: Geef maar een van de acht tekens teken aan je buurman. Hoeveel heb je er nu nog? Grote hilariteit: de kinderen geven een teken weg, maar krijgen er ook een. Dus: het aantal is hetzelfde gebleven. De kinderen mogen de 8 tekens in 2 groepjes neer leggen: het ene groepje zijn de tekens die ze het mooiste/leukste vinden en het andere groepje de tekens die ze het minst mooi/leuk vinden. De groepjes worden vergeleken: Jeffrey heeft 2/6, Mirjam 4/4 enz. Samen doen allemaal 1 teken terug in de doos. Hoeveel hebben ze er nu over? Vervolgens weer 1, enz. tot alle tekens weer in de doos zitten. 57
9 Inoefening: De kinderen mogen 8 tekens kiezen en de op een A4tje tekenen. DE tekens uit de doos mogen als voorbeeld worden gebruikt, maar de kinderen mogen ook andere tekens tekenen. De leerkracht gaat rond en helpt tellen tot 8. Individuele verwerking. Tijdens de arbeid naar keuze mag de doos met tekens gebruikt worden om - net als in het boek - een zoekverhaal te maken met 8 tekens. Evaluatiekring: Tijdens de evaluatiekring bespreekt de leerkracht de zoekverhalen.. Via problem solving kan het zo: Samen met de kinderen telt de leerkracht nog eens de 8 tekens uit het boek De geheim brief van Eric Carle. Vervolgens loopt de leerkracht met de kinderen een route op het plein. Terug in het lokaal? 'Hoe kunnen we nu opschrijven ( in geheime tekens) welke route we hebben gelopen.? De kinderen komen met voorstellen. Juf noteert ze op het (digi)bord. Daarna moet de route terug worden gebracht of uitgebreid naar 8 tekens. (net als in het boek) Vervolgens mogen de kinderen een eigen route/verhaal bedenken van 8 tekens. Een van de verhalen wordt tijdens de afsluiting van deze activiteit besproken. Aandachtspunten: * Kunnen de kinderen de route 'lezen'? * Bestaat de route uit 8 tekens? Tussendoortjes Vanwege het succes van het programma 'Met sprongen vooruit' 4a dat is gericht op de groepen 3 en 4 is er ook een programma ontstaan voor de kleuters. Helaas is het kleuterprogramma (i.t.t. dat van groep 3/4) niet wetenschappelijk gefundeerd, maar het uitgangpunt om reken-wiskunde via spelletjes klassikaal aan te bieden komt volledig overeen met de visie van Het Spelend Streefsysteem. Daarin wordt niet gesproken van 5-minutenspelletjes, maar van Tussendoortjes. Tussendoortjes zijn liedjes en spelletjes die tussen de basisactiviteiten door worden gedaan en die zo mogelijk ook met beweging gepaard gaan. Het lied: 'Hoofd schouders knie en teen' is heel bekend en is een goed Tussendoortje voor de kleuters om met hen lichaamsbesef te oefenen. Voor de kleuters is het tussendoortje Tellen en springen tot je niet meer kan' een goede. Of het spel: 'De zevensprong'. Of het vers: 't Was nacht, 't was nacht, 't was midden in de nacht. Toen hoorden we een vreselijke slag. Het waren zeven vlooien: vier witte en drie rooie. De rooie waren zeven meter lang en trokken vaders onderbroekje aan. Een broek met gouden knopen, die gingen ze verkopen. Aan wie, aan wie, aan wie? Aan koning Willem Drie Omdat het splitsen van eenvoudige hoeveelheden een belangrijke activiteit is hier een Tussendoortje m.b.t. het splitsen van 5: Juf heeft haar handen achter haar rug. De kinderen ook. Juf ( of een kind) telt af: Een twee drie 58
10 Dan steekt juf een hand op met een willekeurig aantal vingers. De Kinderen doen dat ook. Het kind dat samen met de vingers van juf 5 maakt is de winnaar. (Kan natuurlijk ook met 2 handen). Begrippentaal en Voorlopers. De voorlopers van de rekenmethoden bevatten talloze lessen die op de rekentaal zijn gericht. In motivatie- en evaluatiekringen spelen ook deze lessen (aangepast aan het thema) een rol. In de peutergroepen zullen de lessen vooral liggen op de lagere vaardigheden zoals kleur, vorm, grootte, classificeren en tellen. Later gaan ook de hogere vaardigheden zoals seriëren en problemen oplossen met tellen en vergelijken een rol spelen. De activiteit op deze foto komt uit Pluspunt voor de groepen 1 en 2. 5 Heel functioneel bij elk thema waarin de kinderen uit verschillende activiteiten kunnen kiezen. Relatie seriëren en beeldverhaal Een beeldverhaal (zie hoofdstuk 10) is een oorzaak-gevolgverhaal. En seriëren is op volgorde leggen. Het zal daarom duidelijk zijn dat het beeldverhaal van het jongetje dat steeds kleiner ook een seriëer-verhaal is. Ook hier blijkt weer de relatie tussen rekenen-wiskunde en taal. Remedie. Groepsplan 2:Beginnen bij abstractieniveau 1 Spel binnen en buiten Allereerst moeten kinderen leren spelen. Dan komen de begrippen erbij. Zijn het de begrippen groot en klein die het kind niet beheerst? Dan komen er grote en kleine autootjes het spel binnen. Juf speelt met de grote, het kind met de kleine autootjes. Kan een kind niet tellen tot vijf? Dan wonen er in het poppenhuis vijf poppen: oma, opa, pappa, mamma en kind. Dan moeten er ook vijf bedjes zijn, zo niet dan maken we ze. En een, twee, drie, vier, vijf bordjes hebben we nodig. Ook vijf auto's? Misschien kunnen ze alle vijf in één auto. Proberen: een. twee, drie, vier, vijf ja hoor dat gaat heel goed. Nu gaan ze met z'n vijven rijden. Dan stappen ze uit: een, twee, drie vier vijf, ja ze zijn alle vijf uitgestapt. Ook bij het buitenspel kunnen handelingsplannen voor de rekenbegrippen prima worden uitgevoerd: vijf kinderen mogen op de grote kar. Gezelschapsspelen Ook gezelschapsspelen liggen op abstractieniveau 1. Begin met heel eenvoudige spelen zoals Aantal spelers: Vanaf 2 Spelmateriaal: Een dobbelsteen Moeilijkheidsgraad: Gemakkelijk Doel van het spel De spelers moeten proberen om het eerst 1 te gooien. Spelverloop Elke deelnemer probeert 1 te gooien, waarvoor hij 10 pogingen heeft. minste aantal pogingen de 1 gooit, is de winnaar van het spel De speler die met het 59
11 Varkentje/Zeppelin of. Spelverloop Elke speler krijgt 6 munten. Werpt u bijvoorbeeld een 3, dan moet u een munt op veld 3 leggen, tenzij daar al een munt ligt. Ligt daar al een munt, wordt dat uw munt en moet u geen munt meer uit uw voorraad afgeven. Er kan dus altijd maar één munt op een veld gelegd worden! De schatkist is nummer 6 en is een uitzondering: 6 kan veel munten hebben. Het gooien van een 6 betekent dus: Een munt in de schatkist. Wie zijn munten heeft opgespeeld, verlaat het spel en de laatste speler incasseert de schat uit de kis Het belang van gezelschapsspelen bij de reken-wiskundeontwikkeling van kinderen is heel groot. Het is jammer dat er in kleutergroepen weinig gebruik wordt gemaakt van deze mogelijkheden. Misschien omdat het uitleggen van de regels aan de kinderen ingewikkeld is? Oplossing: met heel eenvoudige spelregels beginnen. En dan langzaam opbouwen. Omdat bij dit streefdoel de reken-wiskundeontwikkeling centraal staat is het natuurlijk ook mogelijk om niet de spelregels te vereenvoudigen, maar de getallen. Een dobbelsteen met alleen 1 en 2 bijvoorbeeld kan heel goed. Langzamerhand komen 3,4,5 en 6 erbij. Behalve bij streefdoel 6 ook hiaten bij de streefdoelen 8, 9 en 10. Kinderen die de begrippen actief nog passief beheersen en ook hiaten laten zien bij de streefdoelen 8, 9 en 10 kunnen het beste eerst op die laatste streefdoelen worden begeleid via het spel. Maak een handelingsplan voor ongeveer zes weken en laat rijmpje en/of prentenboekspel overgaan in het spel met de rekenbegrippen. Bijvoorbeeld: speel het prentenboek Een kusje voor kleine beer en koppel daarna de begrippen groot en klein aan het spel. Groepsplan 3: Oppassen met versnelling Het is bij dit streefdoel verleidelijk om met getallen boven de 10 en zelf boven de 100 te gaan werken met kinderen die dat wel zouden kunnen. Maar ook hier is het de uitdaging om te verbreden en te verdiepen. Met verdiepen wordt bedoeld dat er gemikt kan worden op een hoger abstractieniveau. Dat betekent dat de kinderen bijvoorbeeld zonder concreet materiaal werken. Voorbeeld: De kinderen zoeken de + sommen in het boek De geheime brief van Eric Carle. Voorpagina: sterren+ huis= 10. Met verbreden wordt bedoeld dat de activiteit op een ander gebied kan worden aangeboden. Voorbeeld: Hoeveel tekens kun je vinden in je eigen lievelingsboek. Of: Maak van je eigen lievelingsboek een route die de andere kinderen kunnen 'lezen'. In beide gevallen wordt het liefst gebruik gemaakt van problem solving. Dit omdat deze kinderen creatief kunnen/willen denken.n veel toepassingsmogelijkheden zien in dat wat ze leren. Noten. 1a Zie voetnoot 4 1b Zie voetnoot 3 1 Iedereen kan leren rekenen. Projectbureau PO-raad. Januari Leerlingvolgsysteem voor jonge kinderen: aandacht voor verschillen. Jef van Kuyk. JSW januari Jonge kinderen leren rekenen. Tussendoelen Annex Leerlijnen hele getallen. TAL-team Wolters Noordhoff Jonge kinderen leren meten en meetkunde. Tussendoelen Annex Leerlijnen. TAL-team. Wolters Noordhoff a Met sprongen vooruit. J.Menne. Ajodact Pluspunt. Reken-winskundemethode voor de basisschool. Groep 1 en 2 Malmberg
Beste ouder(s)/verzorger(s),
Beste ouder(s)/verzorger(s), U vraagt zich soms af wat uw kind in groep 1 en 2 leert m.b.t. het vak rekenen. Rekenen is één van de basisvaardigheden die jonge kinderen goed onder de knie moeten krijgen.
Nadere informatieLeerlijn en tussendoelen rekenen groep 1 en 2 basisonderwijs* 1
Leerlijn en tussendoelen rekenen groep 1 en 2 basisonderwijs* 1 1. Tellen en getalbegrip 1.1 Kennis van de telrij Telrij opzeggen t/m 5-10 Telrij opzeggen t/m 10 Telrij opzeggen t/m 20 Vanuit verschillende
Nadere informatiePreventie rekenproblemen door effectief rekenonderwijs in de groepen 1-2 28 januari 2015
Preventie rekenproblemen door effectief rekenonderwijs in de groepen 1-2 28 januari 2015 Arlette Buter info@rekenadviesbuter.nl 1 Goede rekenstart Beredeneerd aanbod Inhoud Rekenactiviteiten in de (kleine)
Nadere informatieAanpassingen Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (4-7 jaar)
Aanpassingen Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (4-7 jaar) Juni 2018 Rekenen In onderstaande tabellen is te zien welke wijzigingen er zijn in het leergebied Rekenen. Ongewijzigde doelen staan niet
Nadere informatieLeer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (MET extra doelen) - versie augustus Naam leerling. Rekenen Tellen en getalbegrip
Rekenen Tellen en getalbegrip Tellen en getalbegrip - 0 Zegt de telrij op vanaf 1 als een opzegversje. -19--19 Telt voorwerpen tot en met 5; asynchroon. -19--19 Vergelijkt kleine en grote hoeveelheden
Nadere informatieLeerlijnen jonge kind (MET extra doelen) - versie juli Naam leerling. Rekenen Tellen en getalbegrip. Tellen en getalbegrip - 0
Leerlijnen jonge kind (MET extra doelen) - versie juli 2015 Rekenen Tellen en getalbegrip Tellen en getalbegrip - 0 Naam leerling Zegt de telrij op vanaf 1 als een opzegversje. -19--19 Telt voorwerpen
Nadere informatieChecklist Rekenen Groep 3. 1. Tellen tot 20. 2. Getallen splitsen. Hoe kun je zelf het tellen controleren?
Checklist Rekenen Groep 3 1. Tellen tot 20 Als kleuters, in groep 1 en groep 2, zijn de kinderen bezig met de zogenaamde voorbereidende rekenvaardigheid. Onderdelen hiervan zijn ordenen en seriatie. Dit
Nadere informatieTussendoelen Ontluikende gecijferdheid (inclusief logisch denken vanaf 3;6 jaar)
Tussendoelen Ontluikende gecijferdheid (inclusief logisch denken vanaf 3;6 jaar) 0 1;6 2 2;6 3 3,6 4 4;6 1. Ontwikkelt een besef van getalsnamen door rijmpjes en versjes. (bijvoorbeeld: een- twee..klaar
Nadere informatieTussendoelen rekenen-wiskunde voor eind groep 2
Domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip HELE GETALLEN kan de telrij opzeggen tot ten minste 20. kan vanuit elk getal tot 20 verder tellen en vanuit elk getal onder 10 terugtellen. herkent en gebruikt rangtelwoorden
Nadere informatieOverig nieuws Hulp ouders bij rekenen deel 3.
Overig nieuws Hulp ouders bij rekenen deel 3. Het rekenonderwijs van tegenwoordig ziet er anders uit dan vroeger. Dat komt omdat er nieuwe inzichten zijn over hoe kinderen het beste leren. Vroeger lag
Nadere informatieLeerlijnen peuters en jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie mei Naam leerling. Rekenen Tellen en getalbegrip
Leerlijnen peuters en jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie mei 2016 Rekenen Tellen en getalbegrip Tellen en getalbegrip-stap 1 Zegt samen met de PM-er en andere kinderen de telrij tot en met 3 op,
Nadere informatieRekenen in groep 1 en 2. Een goede rekenstart
Rekenen in groep 1 en 2 Een goede rekenstart Onderwerpen in deze workshop Een goede rekenstart, rekentijd Betekenisvol reken- en wiskundeonderwijs Rekeninhouden en doelen Beredeneerd aanbod Werken met
Nadere informatieBlik op de methode Kleuterplein
Blik op de methode Kleuterplein Gebaseerd op de informatie van www.malmberg.nl. Kleuterplein heeft 6 thema s gericht op de seizoenen en het ontdekken van de wereld. Elk thema is 4 weken in te zetten. Je
Nadere informatieGecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters
Gecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters 25 januari 2012 Marije Bakker Welkom en programma Leerlijnen,domeinen, organisatie en praktische toepassing van gecijferd bewustzijn. 2
Nadere informatieOntwikkelingslijnen 0-4 jaar (MET extra doelen) - versie januari Naam kind. Rekenen Tellen en getalbegrip
Rekenen Tellen en getalbegrip Tellen en getalbegrip-fase 5 Zegt samen met de PM-er en andere kinderen de telrij tot en met 3 op, bijv. in de context van een telliedje enoemt de begrippen meer en minder
Nadere informatieRekenactiviteiten voor de onderbouw
Rekenactiviteiten voor de onderbouw IJsselgroep Basisschool de Kolkstede 1. bingo 2. duo en trio 3. de hoogste kaart 4. wie het meeste gooit 5. het bakjesspel 6. de buschauffeur 1. Bingo Doel: koppeling
Nadere informatiePiramide en Schatkist in het rekenonderwijs. Komend uur. Piramide 14-9-2010. Marlin Nijhof
Piramide en Schatkist in het rekenonderwijs Marlin Nijhof Komend uur Piramide komende maanden Schatkist komende maanden Praktische tips van mij Praktische tips van elkaar Piramide 1 Piramide & beginnende
Nadere informatieGroep 1 2 (Tal, SLO)
Groep 1 2 (Tal, SLO) DOELEN GROEP 1 Rekentaal begrijpen Opzeggen van de telrij t/m 10 (12) Telrij opzeggen t/m 10 (akoestisch naar puur tellen) Buurgetallen kennen Vanaf elk willekeurig getal verder tellen
Nadere informatiegroep 1&2 groep 3&4 Workshop Agenda Wat is Met Sprongen Vooruit? Wat is Met Sprongen Vooruit? Groep 1&2 Groep 3&4
groep 1&2 Met sprongen Vooruit groep 3&4 Met sprongen Vooruit Workshop Agenda Wat is Met Sprongen Vooruit? Groep 3&4 2 Wat is Met Sprongen Vooruit? Productief oefenprogramma Wetenschappelijk bewezen resultaten
Nadere informatieWerken aan getalinzicht voor kleuters 2
Rekenen voor kleuters Werken aan getalinzicht voor kleuters 2 Omdat elk kind telt in Zuidoost op 16 november 2011 Door drs. Willeke Beuker Programma Ontvangst met koffie en thee Filmpje Tellen 1 t/m 20
Nadere informatieEen Meet- en Ontdekpad gemaakt door Maaike Kuijer. Pabo De Eekhorst Assen.
METEN Een meet- en ontdekpad www.rekenhoek.nl 5 6 Een Meet- en Ontdekpad gemaakt door Maaike Kuijer. Pabo De Eekhorst Assen. Inhoudsopgave meet- en ontdekpad Samenvatting 2 Verantwoording 4 Gebruiksaanwijzing
Nadere informatieSPECIMEN. (na)vertellen in chronologische volgorde begrijpend luisteren
Matrix Taal (1) interactief taalgebruik beginnende geletterdheid woordenschat taalbewustzijn taal thema 1 thema 2 thema 3 thema 4 thema 5 thema 6 thema 7 thema 8 eigen aanbod ontwikkelen woordenschat (passief
Nadere informatie1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip. Peuters BP MP EP. Streefdoelen/ leerlijn Rekenontwikkeling (peuters)
1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip Omgaan met de telrij - Zeggen de telrij vanaf 1 op als liedje of versje* - Beginnen hardop te tellen (=akoestisch tellen) - Oriënteren zich op de telrij t/m 5 -
Nadere informatie1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip. Groep 1 Groep 2 M1 E1 M2 E2. Streefdoelen/ leerlijn Rekenontwikkeling (kleuters)
1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip Groep 1 Groep 2 M1 E1 M2 E2 Omgaan met de telrij Getallen - Oriënteren zich op de telrij tot tenminste 10 - Kunnen de getallenrij tot 10 opzeggen, wijzen niet 1
Nadere informatieMarije Bakker. Spelen + leren = groep 2 + groep 3. Agenda. Ria Dekker. Waarom willen kinderen
Marije Bakker Spelen + leren = groep 2 + groep 3 Ria Dekker & Marije Bakker 2 Ria Dekker Agenda overgang van groep 2 Opleiding naar groep 3 Rekencoördinator Thematisch werken Aan de slag in groep 3 in
Nadere informatieVerbeter het automatiseren van rekenen met 10 minuten per dag
Verbeter het automatiseren van rekenen met 10 minuten per dag In dit artikel zal ik je uitleggen wat automatiseren is, hoe je kind dit leert op school, waarom automatiseren zo belangrijk is en ik geef
Nadere informatieThema 6. Thema 1. Thema 8. Thema 2. Thema 5. Thema 3. Thema 7. Thema 4
Aanbod Inhoudskaart Rekenen-wiskunde jonge kind fase (in acht kleuterthema s) Getallen: doelen eind groep Getalbegrip Telrij telwoorden kennen telrij opzeggen (akoestisch tellen) doortellen en terugtellen
Nadere informatieTussendoelen ontwikkeling van het logisch denken
Tussendoelen ontwikkeling van het logisch denken 3 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7 7;6 1. herkent begrippen als lang-korthoog-laag- klein-groot 1. kan verschillende grootheden onderscheiden en in betekenisvolle 1.
Nadere informatieKleuren (Kleurkaarten) Vormen (Werkblad cirkels)
Opdrachten rekenkastje Thema: ik fiets Meten en wegen (Touwtjes) Doel: Leren meten met een touwtje Bob de bouwer en Wendy: Zijn alle fietswielen even groot? We bekijken de fietswielen van de fietsen die
Nadere informatieRekenen voor kleuters
Rekenen voor kleuters Spelenderwijs werken aan getalinzicht 2 november 2011 Door Ine van Schijndel-Boel Programma Ontvangst met koffie en thee Kort voorstelrondje Getalinzicht bij kleuters Literatuur Uitwisselen
Nadere informatieLeerlijnen peuters en jonge kind (MET extra doelen) - versie juli Naam leerling. Rekenen Tellen en getalbegrip. Tellen en getalbegrip-stap 1
Leerlijnen peuters en jonge kind (MET extra doelen) - versie juli 2015 Rekenen Tellen en getalbegrip Tellen en getalbegrip-stap 1 Naam leerling Zegt samen met de PM-er en andere kinderen de telrij tot
Nadere informatieTussen d oortjes. www.jufjanneke.nl
Tussen d oortjes Leerlijn rekenen Kleuren Kleur herkennen Gooi met een kleurendobbelsteen. - Wie heeft deze kleur in de kleren? - Zoek deze kleur op in de klas - Hoe heet deze kleur? Vormen Voelspel vormen
Nadere informatieAanbevelingen voor de leerkracht
2012 Aanbevelingen voor de leerkracht Milou Visser Iselinge Hogeschool Goed rekenonderwijs begint bij de leerkracht! Een aantal didactische aandachtspunten die bij het werken aan een rekenverbetertraject
Nadere informatieRekenen op maat 3 is bedoeld voor groep 3 van het basisonderwijs en vergelijkbaar niveau van het speciaal basisonderwijs.
REKENEN OP MAAT 3 Rekenen op maat 3 richt zich op de belangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor het rekenwiskundeonderwijs. Er wordt nauw aangesloten bij de oefenstof van de verschillende blokken van
Nadere informatie- een lege verpakking van drie ijsjes - eventueel zes ijsstokjes en vijf poppetjes
Titel van de les Leeftijdsgroep Kerndoel Leerstofonderdeel IJsjes kopen Ongeveer 6 tot 8 jaar Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 1: de leerlingen leren hoeveelheidbegrippen gebruiken en herkennen
Nadere informatieActiviteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering
Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend
Nadere informatieLeerroutes Passende Perspectieven Alles telt groep 5 blok 1
Leerroutes Passende Perspectieven Alles telt groep 5 blok Legenda kleuren Getalbegrip Optellen en aftrekken Vermenigvuldigen en delen Verhoudingen Meten Meten Tijd Meten Geld Meetkunde Verbanden Legenda
Nadere informatieKleuren. Meten en wegen. Tellen en getalbegrip. Vormen. Doel: Bouw een kasteel voor Ridder Ruighart. Doel: Kleuren herkennen op het ridderschild
Opdrachten rekenkastje Thema: Ridders en kastelen Meten en wegen Doel: Bouw een kasteel voor Ridder Ruighart Kleuren Doel: Kleuren herkennen op het ridderschild Bob de bouwer en Wendy: Ridder Ruighart
Nadere informatieInstructie voor Docenten. Hoofdstuk 13 OMTREK EN OPPERVLAKTE
Instructie voor Docenten Hoofdstuk 13 OMTREK EN OPPERVLAKTE Instructie voor docenten H13: OMTREK EN OPPERVLAKTE DOELEN VAN DIT HOOFDSTUK: Leerlingen weten wat de begrippen omtrek en oppervlakte betekenen.
Nadere informatieBuiten leren rekenen leuk en zinvol!
Buiten leren rekenen leuk en zinvol! Rekenopdrachten buiten en aansluiting op de rekenmethodes Geschikt voor groep 3/4 van de basisschool Samengesteld door: Lisa van Suntenmaartensdijk In samenwerking
Nadere informatieInformatiefolder groep 3
Informatiefolder groep 3 Door middel van deze informatiefolder hopen wij u een beeld te geven van wat uw kind leert in groep 3 en welke methodes wij daarvoor gebruiken. Heeft u na het lezen van deze folder
Nadere informatieDe functie van een rekenconflict
ebook De functie van een rekenconflict Inleiding Om het rekenaanbod te verrijken brengt de leerkracht regelmatig bewust een conflictsituatie in. Het inbrengen van rekenconflicten is een werkwijze waarbij
Nadere informatieoptellen 1 Doel: plaats bepalen op de getallenlijn 2 Doel: optellen met de rekentekens + en 3 Doel: optellen van concreet naar abstract Herhalen
1 Basisstof t/m 10 Lesdoelen De kinderen: kunnen hoeveelheden t/m ; kunnen een optelsom met voorwerpen t/m in de abstracte vorm noteren; kunnen werken met de rekentekens en. Materialen Klassikaal: Per
Nadere informatieSpelend leren. Kleuters spelen toch alleen maar?
Spelend leren Kleuters spelen toch alleen maar? Wat gaan we doen Spelenderwijs leren Spel en cognitieve ontwikkeling de appel Vragen stellen Zelf aan de slag met spelmateriaal! Spelenderwijs leren Kinderen
Nadere informatieMeten in de methode Rekenrijk
Meten in de methode Rekenrijk J. Bokhove & N. Eigenhuis Wolters-Noordhoff, Groningen 1 inleiding Meten is vooral actief bezig zijn met meetactiviteiten. Dit idee is door de auteurs van de methode Rekenrijk
Nadere informatieAandachtspunten. Aandachtspuntenlijst 3, bij blok 7, 8 en 9. Specifieke aandachtspunten/observaties. Leerinhoud/ Observatie
Aandachtspunten 291 Aandachtspuntenlijst 3, bij blok 7, 8 en 9 1 Doortellen en terugtellen onder 100. Het kind vergeet steeds getallen. Het kind hapert bij bepaalde getallen. Het kind heeft moeite met
Nadere informatieSpinners. Veel plezier! Juf Els en juf Anke
Spinners Een nieuwe rage: spinners! Heb jij ze al gespot in jouw klas? Vervelend, al dat speelgoed op school, of handig! spinners in de klas, daar kun je leuke, leerzame activiteiten mee doen! Wij bedachten
Nadere informatieSpelenderwijs rijmen. Linda Willemsen. www.klasvanjuflinda.nl. www.klasvanjuflinda.nl
Spelenderwijs rijmen Linda Willemsen www.klasvanjuflinda.nl www.klasvanjuflinda.nl Spelenderwijs rijmen Spelenderwijs rijmen Tekst & vormgeving: Linda Willemsen 2014 www.klasvanjuflinda.nl Linda Willemsen
Nadere informatieIn groep 3 is het leren lezen en het plezier in het lezen erg belangrijk. We gebruiken hiervoor de methode Veilig leren lezen.
In groep 3 is het leren lezen en het plezier in het lezen erg belangrijk. We gebruiken hiervoor de methode Veilig leren lezen. In groep 3 werken we voor taal, lezen en spelling met de methode Veilig leren
Nadere informatieGenoeg ruimte? In de methodes
Genoeg ruimte? Het berekenen van de oppervlakte van rechthoekige figuren komt in alle methoden voor. Vaak staat in de tekening aangegeven wat de te gebruiken eenheid is, bijvoorbeeld een vierkante meter.
Nadere informatieActiviteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering
Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend
Nadere informatieherfst winter lente zomer
Cijfermuur Extra activiteiten herfst winter lente zomer Auteursteam Anita Lek, Marlies van der Burg en Magda van der Wulp Redactie Redactiebureau Boekwerk, Maasbommel Projectgroep Zwijsen Huub Lucas en
Nadere informatieSamen rekenen... alleen!
veel Inside 2-99 Samen rekenen... leuker dan alleen! Rekenen met een tutor: wat wil je nog meer? Agnes Vosse Dit artikel is eerder gepubliceerd in Willem Bartjens, jaargang 17, januari 1998 1. Inleiding
Nadere informatieTussendoelen domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip
Tussendoelen domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip HELE GETALLEN kan de telrij opzeggen tot ten minste 20. kan vanuit elk getal tot 20 verder tellen en vanuit elk getal onder 10 terugtellen. herkent en
Nadere informatieOntwikkelschema Rekenen Groep 1
Ontwikkelschema Rekenen Groep 1 Getallen tellen Kent de namen van de cijfers (in liedjes en boekjes) Kan tot 10 tellen hoeveelheden Kan met vinger aanwijzen hoeveel die telt Kan aanwijzen wat minder/meer/meest
Nadere informatieLESSTOF. Rekenen op maat 1
LESSTOF Rekenen op maat 1 2 Lesstof Rekenen op maat 1 INHOUD INLEIDING... 4 DOELGROEP... 4 STRUCTUUR... 5 OVERZICHT OEFENINGEN EN TOETSEN... 16 Lesstof Rekenen op maat 1 3 INLEIDING Muiswerkprogramma s
Nadere informatieDiagnostiek rekenen in de school; hoe pak je dat aan?
Welkom Diagnostiek rekenen in de school; hoe pak je dat aan? Presentatie door 11 december 2013 Mariska van der Vliet Aan het einde van de workshop weet/kunt u: rekenproblemen signaleren welke stappen u
Nadere informatieObservatielijst Mini Mars rekenen Naam:
Observatielijst Mini Mars rekenen Naam: behaald twijfel niet behaald Leerstof lijn Leerdoel Vaardigheden Het kind 13 wkn 26 wkn 39 wkn Tellen en getalbegrip Opzeggen telrij (akoestisch tellen) kan de telrij
Nadere informatieGebruikswijzer voor het inschalen en clusteren van leerlingen
Gebruikswijzer voor het inschalen en clusteren van leerlingen Zo maak je niveaugroepjes en groepsplannen met Rekenboog.zml Dit stuk geeft handvatten bij het maken van niveaugroepjes en groepsplannen die
Nadere informatieTussendoelen rekenen-wiskunde voor eind groep 3
Domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip beheerst de doelen van groep 2, ook op het niveau van groep 3 en HELE GETALLEN kan de telrij opzeggen tot ten minste 100 en kan vanuit elk getal verder tellen en
Nadere informatieReken doe-activiteiten en spelletjes
SBZW 10-4-2016 1 Reken doe-activiteiten en spelletjes Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 Start Maak binnen 1 minuut zoveel
Nadere informatieBeste ouders/verzorgers, Hieronder vindt u informatie over de werkwijze in de kleutergroepen.
Beste ouders/verzorgers, Hieronder vindt u informatie over de werkwijze in de kleutergroepen. Dalton: Zelfstandigheid/ verantwoordelijkheid/ samenwerken/reflectie/effectiviteit Deze Daltonpijlers staan
Nadere informatieRekenzeker. Weet binnen een context wat bedoeld wordt met bij elkaar doen, erbij doen, eraf halen en dit vertalen naar een handeling
Groepsplan groep Vakgebied Rekenen Rekenzeker Tijdsvak Namen Evaluatie Niveau leerlijn 1 2 3 Functioneringsniveau
Nadere informatieIn het thema Sil plukt appels kunt u in dagelijkse situaties ook aandacht besteden aan bijvoorbeeld de volgende doelen:
Kansen grijpen en kansen creëren In Sil plukt appels wordt gewerkt aan doelen rondom taal, rekenen, motoriek en de sociaalemotionele ontwikkeling. Om zo goed mogelijk te werken aan de ontwikkelingskansen
Nadere informatieVoorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode
Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode Eerste oriëntatie Welke onderwerpen uit welke leerlijnen komen in dit blok aan de orde? Onderscheid daarbij a. eerste kennismaking met
Nadere informatieTalig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2
SBZW 10-4-2016 1 Talig rekenen Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 Onderwerpen Inschatten van beginniveau Taal binnen de rekenles
Nadere informatierekentrainer jaargroep 7 Fietsen op Terschelling. Teken en vul in. Zwijsen naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs
Zwijsen jaargroep 7 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Waar staat deze paddenstoel ongeveer? Teken op de kaart. Welke afstand of welke route fietsen de kinderen? naam route afstand Janna
Nadere informatieGenieten met getallen
Rekenen Getalbegrip Groep 1-2 Genieten met getallen Anke van Boxmeer & Els van Dijck Anke van Boxmeer en Els van Dijck zijn groepsleerkracht van groep 1-2 op basisschool Roald Dahl in Sint-Michielsgestel.
Nadere informatie20 Ideeën met speelkaarten
Kinderboekenweek 2016 Voor altijd jong! Opa en oma spelen graag een kaartspelletje. Met hun speelkaarten kun je nog veel meer doen! Zorg voor één of twee stokken kaarten en ga aan de slag. Deze download
Nadere informatieAan de slag met rekenproblemen
Aan de slag met rekenproblemen Marije van Oostendorp BOOM Inhoud Inleiding 9 Deel I De basis van goed rekenonderwijs 1 Tips voor goed rekenonderwijs 19 Opbouwen van rekenkennis: algemene adviezen 20 Motivatie
Nadere informatieGroepsplan groep Vakgebied Rekenen Tijdsvak
Groepsplan groep Vakgebied Rekenen Tijdsvak Namen Evaluatie Niveau leerlijn 1 2 3 Functioneringsniveau
Nadere informatieAANMELDINGSFORMULIER OUDERS VOOR ONDERZOEK VAN DYSCALCULIE
AANMELDINGSFORMULIER OUDERS VOOR ONDERZOEK VAN DYSCALCULIE De heer en mevrouw ouders / verzorgers van: Voornaam kind: Achternaam kind: Geboortedatum: Geslacht: jongen meisje Verlenen BNT-consult toestemming
Nadere informatieʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ
ʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ Verlengde instructie nader bekeken Ceciel Borghouts 21 januari 2011 Indeling van de lezing Wat verstaat men onder (verlengde) instructie?
Nadere informatie5blok. Inhoud van de doos
kopieerbladen kopieerbladen jaargroephandleiding verkort blokoverzichten jaargroephandleiding verkort blokoverzichten jaargroep+ 1 2 Materialen Wizwijs jaargroep 1 en 2 bestaat volledig uit gebruiksmaterialen.
Nadere informatieIn het thema In elke hoek een boek! kunt u in dagelijkse situaties ook aandacht besteden aan bijvoorbeeld de volgende doelen:
Kansen grijpen en kansen creëren In het thema In elke hoek een boek! wordt gewerkt aan doelen rondom taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Om zo goed mogelijk te werken aan de
Nadere informatieTussendoelen Cognitieve ontwikkeling
Tussendoelen Cognitieve ontwikkeling 0 1;6 2 2;6 3 3,6 4 4;6 1. Experimenteert graag: brengt opzettelijk allerlei variaties in zijn handelen aan en kijkt wat voor een effect dat heeft. 2. Bedenkt zelf
Nadere informatieAandachtspunten. blok 1, les 3 blok 2, les 3 blok 2, les 6 blok 3, les 3 blok 3, les 6
Aandachtspunten 307 Aandachtspuntenlijst 1, bij blok 1, 2 en 3 1 Verkennen en benoemen van verschillende betekenissen en functies van getallen t/m 1000. Het kind begrijpt nog niet dat er een verband bestaat
Nadere informatieWerken met groepsplannen bij kleuters.
Werken met groepsplannen bij kleuters. Opbrengstgericht werken Beredeneerd aanbod evaluabe (>-
Nadere informatiePeuters Groep 1 Groep 2 Groep 3 BP MP EP M1 E1 M2 E2 M3
1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip Peuters Groep 1 Groep 2 Groep 3 BP MP EP M1 E1 M2 E2 M3 Omgaan met de telrij - Zeggen de telrij vanaf 1 op als liedje of versje* - Beginnen hardop te tellen (=akoestisch
Nadere informatieAuditief geheugen Begrippen Cijfers Dans en beweging
Auditief geheugen Lessen met als doel het oefenen van het auditief geheugen zijn bedoeld om leerlingen te helpen, informatie die ze horen goed op te slaan. Het geven van enkelvoudige (pak de bal) en meervoudige
Nadere informatieActiviteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering. De kinderen: - oriënteren zich op het thema. - activeren hun voorkennis.
Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend
Nadere informatieAandachtspunten. blok 9, les 1 blok 9, les 6. blok 7, les 6. blok 9, les 1 Zie punt 1. blok 7, les 1 blok 7, les 6 blok 7, les 8 blok 7, les 11
Aandachtspunten 273 Aandachtspuntenlijst 3, bij blok 7, 8 en 9 aandachtspunten/ observaties 1 Akoestisch tellen: kinderen kunnen telrij opzeggen t/m 100. Het kind vergeet steeds getallen. Het kind hapert
Nadere informatieRekenen groep 1. Welke leerdoelen gelden voor de komende periode? Getalbegrip:
Rekenen groep 1 Getalbegrip: Aan het eind van deze periode kunnen de kinderen de hoeveelheid 1 t/m 5 op vingers tellen. Aan het eind van deze periode kunnen de kinderen de hoeveelheid 1 t/m 6 op dobbelsteen
Nadere informatierekentrainer jaargroep 7 Fietsen op Terschelling. Teken en vul in. Zwijsen naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs
Zwijsen jaargroep 7 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Waar staat deze paddenstoel ongeveer? Teken op de kaart. Welke afstand of welke route fietsen de kinderen? naam route afstand Janna
Nadere informatiewwww.wijzeroverdebasisschool.nl
31 spelletjes voor in de auto 1. Bingo met nummerborden Voor dit spelletje heb je een speciale bingokaart nodig. Op de bingokaart staan de getallen t/m 100. voor de getallen t/m 9 staat een 0. Nu kan het
Nadere informatieLeerlijnenpakket STAP incl. WIG. Rekenen Rekenen. Datum: 08-05-2014. Schooltype BAO (Regulier) Herkomst Landelijk Periode DL -20 t/m 200
Leerlijnenpakket STAP incl. WIG Schooltype BAO (Regulier) Herkomst Landelijk Periode DL -20 t/m 200 Rekenen Rekenen 1.1 Getallen - Optellen en aftrekken tot 10 - Groep 3 BB/ KB GL + PRO 1.1.1 zegt de telrij
Nadere informatieHoe leer ik kinderen rekenen in groep 3 en 4? Weekschema PABWJ314X1 2015-2016
Hoe leer ik kinderen rekenen in groep 3 en 4? Weekschema PABWJ314X1 2015-2016 Cursusdoelen 1. De student heeft kennis van getalfuncties, inzicht in de telrij, (structuur van) getallen en getalrelaties
Nadere informatieUit De Ophaalbrug, werkmateriaal bij de overstap basisonderwijs voortgezet onderwijs, sept. 2003
Uit De Ophaalbrug, werkmateriaal bij de overstap basisonderwijs voortgezet onderwijs, sept. 2003 REKENEN-WISKUNDE VERSLAG Samenstelling De BOVO-kwaliteitsgroep rekenen-wiskunde bestond uit: Sira Kamermans,
Nadere informatieleerjaar WISo wijsen wiskunde onderwijs leerjaar doelenkatern reken- en wiskundemethode voor het lager onderwijs
leerjaar 1 WISo wijsen wiskunde onderwijs leerjaar 1 doelenkatern reken- en wiskundemethode voor het lager onderwijs Voorafgaande toelichting bij doelenkatern, leerjaar 1 leerjaar 1 Beste leerkracht Voor
Nadere informatieActiviteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering. De kinderen: - oriënteren zich op het thema. - activeren hun voorkennis.
Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend
Nadere informatieHet Land van Oct. Marte Koning Frans Ballering. Vierkant voor Wiskunde Wiskundeclubs
Het Land van Oct Marte Koning Frans Ballering Vierkant voor Wiskunde Wiskundeclubs Hoofdstuk 1 Inleiding Hoi, ik ben de Vertellende Teller, en die naam heb ik gekregen na mijn meest bekende reis, de reis
Nadere informatieNieuwe generatie rekenmethodes vergeleken
Nieuwe generatie rekenmethodes vergeleken Ruud Janssen Alles telt (2e editie - ThiemeMeulenhoff) De methode biedt een doorgaande lijn vanuit de kleuterbouw. De leerlijnen zijn digitaal beschikbaar. Het
Nadere informatieBee-bot lessen Introductie in de klas
Bee-bot lessen Introductie in de klas Doel: leer de kinderen de stapjes van de bee-bot. Leer ze inschatten hoe groot één stapje is. Leer de kinderen dat de bee-bot op zijn plek draait. Ga in de kring zitten.
Nadere informatieIn het thema Sil redt het koraal! kunt u in dagelijkse situaties ook aandacht besteden aan de volgende doelen:
Kansen grijpen en kansen creëren In Sil redt het koraal! wordt gewerkt aan doelen rondom taal, rekenen, motoriek en de sociaalemotionele ontwikkeling. Om zo goed mogelijk te werken aan de ontwikkelingskansen
Nadere informatieREKENEN. Kerndoel 1: De leerlingen herkennen hoeveelheden en kunnen deze vergelijken. 1.1. Ordeningsbegrippen kennen 1.2. Ordenen van hoeveelheden
REKENEN Kerndoel 1: De leerlingen herkennen hoeveelheden en kunnen deze vergelijken. 1.1. Ordeningsbegrippen kennen 1.2. Ordenen van hoeveelheden Kerndoel 2: De leerlingen kunnen in alledaagse situaties
Nadere informatieSamenhang tussen kilogram en gram (spel)
Samenhang tussen kilogram en gram (spel) Domein - Gewicht Plaats in de leerlijn - Gew 6.1 - Gew 7.1 - Gew 8.1 Moment van aanbieden - Gew 6.1: 2 e helft groep 5 - Gew 7.1: 1 e helft groep 6 - Gew 8.1: groep
Nadere informatieHandleiding Oefensoftware Kleuterplein 2. Versie 1.1
Handleiding Oefensoftware Kleuterplein 2 Versie 1.1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Starten 4 2.1. Inloggen via Basispoort door de kinderen 4 2.2. De software voor de kinderen bekijken door de leerkracht
Nadere informatieREKENEN. Kerndoel 1: De leerlingen herkennen hoeveelheden en kunnen deze vergelijken. 1.1. Ordeningsbegrippen kennen 1.2. Ordenen van hoeveelheden
REKENEN Kerndoel 1: De leerlingen herkennen hoeveelheden en kunnen deze vergelijken. 1.1. Ordeningsbegrippen kennen 1.2. Ordenen van hoeveelheden Kerndoel 2: De leerlingen kunnen in alledaagse situaties
Nadere informatierekentrainer jaargroep 5 Timo loopt steeds verder weg. Teken Timo bij de kruisjes op de weg en maak de tekening af. Zwijsen naam:
Zwijsen jaargroep naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs rekentrainer Timo loopt steeds verder weg. Teken Timo bij de kruisjes op de weg en maak de tekening af. Vul in. Groep blad 1 0 + 10
Nadere informatie