Talig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur SBZW

Transcriptie

1 SBZW

2 Talig rekenen Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur SBZW

3 Onderwerpen Inschatten van beginniveau Taal binnen de rekenles - structureel aanbieden van rekenbegrippen Het werken met rekenkisten SBZW

4 SBZW

5 Rekenen Getalbegrip Optellen en aftrekken Vermenigvuldigen en delen Kommagetallen Breuken, procenten en verhoudingen Meten: tijd, geld, lengte (omtrek en oppervlakte), inhoud, gewicht, temperatuur Meetkunde (oriënteren, lokaliseren, construeren) Verbanden (tabellen en grafieken) Rekenmachine SBZW

6 nu.nl SBZW

7 Functioneel rekenen / gecijferdheid Basisbewerkingen rekenen cijferen Rekenen in contexten uit het dagelijks leven realistisch rekenen Rekenen is geïntegreerd in het culturele, maatschappelijke, persoonlijke en emotionele handelen gecijferdheid SBZW

8 Inschatten van beginniveau Gebruik NTR geeft eenzijdig en onvolledig beeld Toevoegen: Getalbegrip (vanuit de methode) Signaleringsspelletjes (voor toetsen rekenvoorwaarden) SBZW

9 Inschatten Toetsen getalbegrip van beginniveau Voorbeeld getalbegrip vanuit methode Zo min mogelijk taal erbij Geeft een betere inschatting over wat er beheerst wordt SBZW

10 Voor 3B Voor 4A Voor 4A Voor 4B SBZW

11 11 Om rekenvoorwaarden (voor groep 3) na te gaan: Signaleringsspelletjes Muizenrace Wie het meest gooit (a en b) Ik kan toveren Memoryspel Op een rijtje Als kleuters leren tellen, CPS rekenspel.slo.nl SBZW

12 Wat beheerst Halima? SBZW

13 Als kleuters leren tellen, CPS SBZW

14 Basisvoorwaarden SLO doelen jonge kind SBZW

15 Taal in de rekenles Docenten zijn geneigd taal te versimpelen of te vermijden (Van den Boer, 2003) Docenten besteden weinig aandacht aan vaktalige kernbegrippen (Prenger, 2005) Docenten missen vaak kansen voor feedback op taal (Van Eerde, Hajer, & Prenger, 2008; Van Eerde & Hajer, 2009) MAAR: Vakspecifieke taal is nodig om toegang te krijgen tot hogere wiskundige kennis (Morgan, 2007) SBZW

16 Welke taal? Vaktaal Teller, deelgetal, verhouding, tabel Schooltaal Toename, patroon, aflezen Andere begrippen uit de dagelijkse taal Ingrediënten, fietstocht Bij rekenen/wiskunde: Drie symboolsystemen Tekst Wiskundige symbolen Modellen en grafieken SBZW

17 Leraar als bepalende factor Rekentaalaanbod verzorgen Rekentaalproductie door leerling Feedback door leraar op rekentaal van de leerling Smit (2013), Dokter (2016) SBZW

18 Rekentaalaanbod verzorgen Keuze van begrippen Materialen Modeling hardop denken Bewust het goede voorbeeld geven Richten op begrip en productie Ik doe er van die vijf die hier in mijn mandje zitten, doe ik er al twee in de doos en dan is die doos al vol he Dokter (2016) SBZW

19 Foto: S. vd Voort SBZW

20 Rekentaalproductie Gesprek biedt meeste kans. Leerlingen gebruiken zelf rekentaal, en dan zo actief mogelijk Begrip controleren vs denkontwikkeling stimuleren Damhuis en Litjens (2001), Dokter (2016) SBZW

21 taal leren door interactie: geldt dat ook voor rekentaal? p i e t l i t j e n s t a a l o n d e r w i j s k u n d i g a d v i e s

22 taalverwerving taalleermechanisme de leerling produceert uitgebreid en op eigen initiatief: de leerling gebruikt zo creatief en actief mogelijk zijn kennis van de taal hij merkt dat hij iets nog niet precies weet hij gaat op de taalelementen letten in de taal die hij om zich heen hoort en zo ontdekt hij wat hij nog niet wist en krijgt dus nieuwe kennis van de taal

23 spelen met de moeilijkheid van taaltaken afwisseling mondeling en schriftelijk taalgebruik afwisseling taalbegrip en taalproductie lage of hoge cognitieve inspanning afwisseling dagelijks en schools taalgebruik veel of weinig contextuele ondersteuning geen of juist veel metacognitief taalgebruik p i e t l i t j e n s t a a l o n d e r w i j s k u n d i g a d v i e s

24 sociale taalfuncties benoemen: eenvoudige cognitieve functie beschrijven: complexe cognitieve functie vergelijken: complexe cognitieve functie p i e t l i t j e n s t a a l o n d e r w i j s k u n d i g a d v i e s

25 cognitieve taalfuncties rapporteren benoemen (etiketteren) beschrijven (details)! eenvoudige cognitieve functies vergelijken: trappen van vergelijking. redeneren chronologisch ordenen: toen, als/wanneer uitleggen: want, maar. concluderen: want, dus verwoorden van middel-doelrelatie: met, om te. verwoorden van oorzaak-gevolgrelatie: omdat, daarom. probleem oplossen: als dan. " complexe cognitieve functies p i e t l i t j e n s t a a l o n d e r w i j s k u n d i g a d v i e s

26 bijdragen van de leerkracht aan rekentaalverwerving uitleggen (met voortdurende controle op begrip) vragen doorvragen duidelijk formuleren en articuleren voldoende herhaling en redundantie bij uitleg rekenbegrippen herformuleren herverwoorden (met de juiste rekenbegrippen) hard-op denken en redeneren moduleren ruimte bieden stimulerende feedback: uitbreiden en correcte herhaling p i e t l i t j e n s t a a l o n d e r w i j s k u n d i g a d v i e s

27 Feedback: Scaffolding Het ondersteunen van de benodigde taalontwikkeling Smit (2013) SBZW

28 Repertoire scaffolding-strategieën voor de docent Herformuleren van leerlinguitingen (gesproken of geschreven) Verwijzen naar of herinneren aan benodigde denkstappen Verwijzen naar of herinneren aan specifieke woorden en formuleringen Vragen om gesproken of geschreven taal te verbeteren Correcte, voorbeeldmatige taaluitingen van leerlingen herhalen De kwaliteit van taaluitingen benoemen Leerlingen vragen of aanmoedigen om zelfstandig de talige denkstappen te verwoorden SBZW

29 Talige rekenles Ga na welke taal nodig is voor het begrip/beheersen van het doel. Introductie van de context Interactief gesprek (met materialen) In duo s vraag maken Klassikale bespreking opgaven Oplossingen op bord Scaffolding Relevante woorden noteren (rekentaal / schooltaal) Individueel werken Oplossingen daarna op het bord Schrijfopdrachten (reflectie) Smit (2013) SBZW

30 8 themakisten 8 thema s 1: getalbegrip 2: meten: tijd 3: meten: geld 4: meten: lengte, omtrek, oppervlakte 5: meten: temperatuur, gewicht, inhoud 6: breuken, procenten (bovenbouw) getalbegrip (splitsen) : meetkunde 8: verbanden (bovenbouw) matrix/verhoudingstabel SBZW

31 Taal binnen de rekenlessen Alles Telt en CITO SBZW

32 Leerdoelendocument SBZW

33 Inzet themakisten 4 keer in de week 10 minuten: start van de rekenles Gezamenlijke instructie Gedifferentieerd gebruik Ook als hulpmiddel bij de rekenlessen SBZW

34 Voorbeelden van rekenkisten SBZW

35 SBZW

36 Inhoud getalbegrip Inhoudsopgave Rekenwoorden en begrippen Leerdoelendocument Beschrijvingen van activiteiten Met de bal Burenbingo Geld afronden Kaartspel Memory: samen 10 of 20 Gok een hok SBZW

37 SBZW

38 Inhoud temperatuur, gewicht, inhoud Inhoudsopgave Rekenwoorden en begrippen Leerdoelendocument Beschrijvingen van activiteiten Ordenen van klein naar groot en dat uitzoeken Omrekenen Schatten van gewicht en daarna wegen SBZW