Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer 1556/ Travel Unie - Kras Holding I. MELDING 1. Op 24 september 1999 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Travel Unie International Nederland N.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet over Kras Holding B.V.. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 187 van 29 september II. PARTIJEN 2. Travel Unie International Nederland N.V. (hierna: Travel Unie) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Zij wordt indirect (via Travel Unie International Groep en vervolgens via Hapag-Lloyd AG) gecontroleerd door Preussag AG, een naamloze vennootschap naar Duits recht. 3. Travel Unie is actief op het gebied van de verkoop van reizen en de verlening van aanverwante diensten zowel ten behoeve van zakelijke als van toeristische reizen (functioneren als reis- en passagebureau), alsmede de organisatie van reizen (functioneren als touroperator). Preussag AG is via de Hapag Lloyd Groep en de Travel Unie International Groep in verschillende Europese landen actief op het gebied van de uitvoering, de organisatie en de verkoop van reizen. 4. Kras Holding B.V. (hierna: Kras) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Travel Unie houdt reeds 40% van de aandelen in Kras. Kras heeft als overige aandeelhouders: J.A.A.A. Kras Holding B.V., F.P.M. van der Oord Holding B.V. en L.J. Frankenhuis Holding B.V.. 5. Kras is actief op het gebied van de verkoop van reizen en de verlening van aanverwante diensten ten behoeve van toeristische reizen (functioneren als reis- en passagebureau) alsmede de organisatie van reizen (functioneren als touroperator). III. DE GEMELDE OPERATIE 6. De gemelde operatie is neergelegd in een Overname-overeenkomst aandelen Arke/Kras van 26 april 1995 (hierna: overname-overeenkomst) die

2 de verkoop van alle geplaatste aandelen in het kapitaal van Kras aan Arke N.V.[1] bevat. De overname-overeenkomst bepaalt dat de overdracht in de volgende stappen wordt gerealiseerd:[2] - Levering van 40% van de aandelen op 26 april 1995; - Levering van de resterende 60% van de aandelen binnen veertien dagen na vaststelling van de jaarrekening over het boekjaar eindigende op 31 oktober Travel Unie houdt thans dus al 40% van de geplaatste aandelen en heeft door dit belang en enkele bepalingen in de overname-overeenkomst, waarin onder meer is geregeld dat over benoeming en ontslag van de directie met unanimiteit besloten zal moeten worden, reeds gezamenlijke zeggenschap in Kras. Als gevolg van de gemelde operatie, overdracht van de resterende 60% van de aandelen, zal Travel Unie uitsluitende zeggenschap in Kras krijgen. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 8. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 6 en 7, omschreven transactie leidt er toe dat Travel Unie uitsluitende zeggenschap verkrijgt over Kras. 9. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Preussag AG en Kras. 10. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING Relevante markten Relevante productmarkten a. Organisatie van toeristische reizen (touroperator) 11. Beide partijen zijn actief als touroperator ten aanzien van het organiseren van toeristische reizen. Alleen Travel Unie organiseert ook zakelijke reizen. In eerdere besluiten[3] is geconcludeerd dat de vraag naar en het organiseren van toeristische reizen kan worden onderscheiden van de vraag naar en het organiseren van zakelijke reizen. 12. Partijen stellen dat de markt voor het organiseren van toeristische reizen als n productmarkt is te beschouwen, omdat de grotere touroperators alle verschillende typen reizen aanbieden, deze op dezelfde wijze samenstellen en via dezelfde distributiekanalen verkopen. Gespecialiseerde aanbieders

3 ondervinden concurrentiedruk van alle grote touroperators. De vraag verschilt van consument tot consument sterk en is per consument op een bepaald moment beperkt tot een kleine groep bestemmingen en typen reis. 13. Er zijn verschillende typen toeristische reizen zoals lange-afstands- en korte- afstandsvakanties[4], langdurende en kortdurende vakanties, reizen in groepsverband of individueel, avontuurlijke reizen, zon-en-strand-vakanties, wintersportvakanties e.d.. Volgens opgave van partijen zijn Travel Unie en Kras beiden zogenaamde algemene touroperators; beiden bieden tal van typen vakanties aan, zowel lang- als kortdurend en met een verre of dichtbijgelegen bestemming. Wel is Kras gespecialiseerd in het organiseren van groepsrondreizen; de organisatie van groepsrondreizen maakt het overgrote deel van de omzet van Kras uit. 14. In onderhavige zaak kan het in het midden blijven of moet worden uitgegaan van een markt voor het organiseren van toeristische reizen of dat er verdere onderscheidingen moeten worden gemaakt naar type reis zoals genoemd in punt 13, bijvoorbeeld groepsrondreizen, omdat dit de uiteindelijke beoordeling niet benvloedt. b. Verkoop van toeristische reizen en verlening van aanverwante diensten (reis- en passagebureau) 15. Vragers naar reizen kunnen direct bij een touroperator terecht of bij een reis- en passagebureau dat als detailhandelaar fungeert. Sommige touroperators zijn verticaal gentegreerd en exploiteren zelf reis- en passagebureaus, zo ook partijen. 16. Travel Unie en Kras zijn beiden actief op het gebied van toeristische reizen; alleen Travel Unie is tevens actief op het gebied van zakelijke reizen. Met partijen kan worden aangenomen dat, de verschillen tussen zakelijke en toeristische reizen leiden tot afzonderlijke markten bij de verkoop van toeristische en zakelijke reizen. Gelet op het feit dat toeristen meestal een compleet vakantiepakket willen boeken, terwijl zakelijke reizigers slechts belang hebben bij tickets en accommodatie, is er sprake van verschillen in de dienstverlening door het reisbureau. De structuur van het aanbod en de afnemers zijn verschillend al naar gelang het gaat om zakelijke of toeristische reizen.[5] Gelet op het voorgaande is in onderhavige zaak de markt voor verkoop van toeristische reizen en verlening van aanverwante diensten relevant. Relevante geografische markten a. Organisatie van toeristische reizen (touroperator) 17. De markt voor organisatie van toeristische reizen is volgens partijen nationaal, mogelijk mede Belgi omvattend. Zoals in een eerder besluit[6] is vastgesteld verkopen touroperators over het algemeen geheel verzorgde reizen met een bepaald land als vertrekpunt, waarbij de marketingactiviteiten gericht zijn op het land van vertrek. Ook vanuit het consumentenperspectief bestaat er een voorkeur voor een nationale aanbieder. Hierdoor kunnen extra kosten in verband met het bereiken van het vertrekpunt van de reis en taal- en andere communicatieproblemen worden voorkomen. 18. In onderhavige zaak wordt uitgegaan van een nationale markt voor de

4 organisatie van toeristische reizen. In hoeverre de geografische markt mede Belgi omvat, kan in het midden blijven omdat Kras niet actief is in Belgi en Travel Unie slechts in geringe mate omzet in Belgi genereert. b. Verkoop van toeristische reizen en verlening van aanverwante diensten (reis- en passagebureau) 19. Partijen stellen dat deze markt in beginsel nationaal van karakter is, omdat een groot deel van de reisbureaus behoort tot ondernemingen met vestigingen in geheel Nederland of tot franchise-organisaties, met in geheel Nederland een identieke uitstraling, een uniform prijs- en marketingbeleid en nationale reclameactiviteiten. Eventueel zou het bestaan van regionale markten kunnen worden aangenomen, omdat afnemers gewoonlijk gebruik zullen maken van de diensten van reisbureaus die in of rond hun woonplaats gevestigd zijn. 20. De markt voor de verkoop van toeristische reizen is derhalve hooguit nationaal, mogelijkerwijs zelfs regionaal of lokaal. Er zijn in ieder geval geen aanwijzingen voor een grotere dan nationale markt. In deze zaak kan het in het midden blijven of de markt voor verkoop van toeristische reizen nationaal of kleiner is, omdat dit de uiteindelijke beoordeling niet benvloedt. B. Gevolgen van de concentratie 21. Op de markt voor de organisatie van toeristische reizen (touroperators) heeft Travel Unie een marktaandeel van circa [20-30][7]% en Kras van circa [0-10]%; het gezamenlijke marktaandeel van partijen bedraagt derhalve circa [20-30]%. Op dit gebied zijn nog enkele sterke ondernemingen als concurrent van partijen in Nederland actief, zoals D-Tours/Evenementsreizen, Hotelplan en Neckermann. Wanneer uitsluitend wordt gekeken naar groepsrondreizen geldt dat de meeste grote touroperators deze ook organiseren en dat op dit gebied ook kleinere gespecialiseerde touroperators, als concurrenten van partijen actief zijn, zoals Baobab, SNP en Djoser. 22. Op de markt voor de verkoop van toeristische reizen in Nederland (reis- en passagebureaus) heeft Travel Unie een marktaandeel van circa [0-10]% en Kras van circa [0-10]%.[8] Wanneer op regionaal of lokaal niveau wordt gekeken neemt, volgens opgave van partijen, f het marktaandeel van partijen niet toe, omdat ter plaatse slechts n van de partijen een vestiging heeft, f is het gezamenlijk marktaandeel lager dan [10-20]%. Er is geen reden aan de opgave van partijen te twijfelen. 23. Gelet op het bovenstaande is het niet aannemelijk dat door de voorgenomen concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. VI. NEVENRESTRICTIES 24. Partijen hebben verzocht om een non-concurrentiebeding, zoals opgenomen in artikel 6, lid 1 van de overname-overeenkomst, aan te merken als nevenrestrictie. Krachtens dit artikellid verbinden verkopers en aan

5 verkopers verbonden (rechts)personen zich om gedurende de periode dat zij aan Kras of een aan Kras gelieerde onderneming verbonden zullen zijn en gedurende een periode van vijf jaar daarna, in Nederland geen activiteiten te ontplooien of direct of indirect, op enigerlei wijze betrokken te zijn bij activiteiten welke direct of indirect concurrerend kunnen zijn met het door Kras of aan haar gelieerde ondernemingen uitgeoefende bedrijf. Partijen stellen dat door de restrictie wordt gewaarborgd dat de waarde van de verworven activa, bestaande uit onder meer de specifieke know-how betreffende de bedrijfsvoering van Kras, ten volle wordt overgedragen. 25. Het is aannemelijk dat een dergelijk non-concurrentiebeding in beginsel rechtstreeks verbonden is aan de concentratie en dat het noodzakelijk is voor haar verwezenlijking. De duur en de materile reikwijdte van het onderhavige beding gaan echter verder dan wat redelijkerwijs als noodzakelijk wordt beschouwd voor de verwezenlijking van de concentratie. 26. Op grond van het voorgaande kan worden geconcludeerd dat het in punt 24 beschreven beding, voorzover de duur van de clausule zich beperkt tot vijf jaar na de totstandbrenging van de concentratie en voorzover de materile draagwijdte zich niet verder uitstrekt dan tot activiteiten die Kras tot op heden ontplooit, als noodzakelijk voor de verwezenlijking van de concentratie kan worden beschouwd. VI. CONCLUSIE 27. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 28. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. 29. Gelet op de overwegingen 25 en 26 is de directeur-generaal van oordeel dat, voorzover de in punt 24 omschreven clausule een overeenkomst vormt als bedoeld in artikel 6 van de Mededingingswet, dat artikel ingevolge artikel 10 van de Mededingingswet, niet geldt voor deze overeenkomst, voorzover de duur van de clausule zich beperkt tot vijf jaar na de totstandbrenging van de concentratie en voorzover de materile draagwijdte zich niet verder uitstrekt dan tot activiteiten die Kras tot op heden ontplooit. Datum: De directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit,

6 voor deze: w.g. Drs. R.J.P. Jansen Hoofd Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam [1] Arke N.V. is per 1 juni 1996 opgegaan in Travel Unie. [2] De operatie bestaat uit twee afzonderlijke transacties, omdat de periode tussen de levering van de 40% van de aandelen en de levering van de resterende 60% van de aandelen meer dan drie jaren beslaat. Zie de Mededeling van de Europese Commissie betreffende het begrip concentratie (Pb. C 66 van , pagina 5), punt 38. [3] Besluit van , Zaaknr. 1107/TUI Panta, punt 11, Besluit van , Zaaknr. 1257/Airtours Traveltrend, punt 11, Besluit van , Zaaknr. 1340/Airtours Marysol, punt 11. [4] Een onlangs door de Europese Commissie gemaakt onderscheid in zaak IV/M Airtours/First Choice (besluit van , nog niet gepubliceerd). [5] Zie het Besluit van 28 oktober 1998, Zaaknr. 1107/TUI Panta, punt 15. Vergelijk ook de beschikkingenpraktijk van de Europese Commissie in de zaken IV/M.564 Havas Voyage/American Express, 6 april 1995 en IV/M.867 Wagon-Lits/Carlson, 7 maart [6] Besluit van 28 oktober 1998, Zaaknr. 1107/TUI Panta, punt 16. [7] Om redenen van vertrouwelijkheid zijn in de openbare versie van dit besluit marktaandelen met een bandbreedte weergegeven. Dit is aangegeven door vierkante haken. [8] De marktaandelen van partijen zijn gebaseerd op NIPO-gegevens. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.