Autisme begrepen AUTENTIEK. Kees van Dorsten. Copyright AUTENTIEK 2017 Alle rechten voorbehouden.

Transcriptie

1 Autisme begrepen Kees van Dorsten AUTENTIEK

2 Definitie van autisme Autisme is een veelal erfelijke neurobiologische stoornis die tot gevolg heeft dat de hersenen anders omgaan met prikkelverwerking. Hierdoor wordt in meer of mindere mate het betekenis verlenen aan wat wordt waargenomen en het voorbereiden en uitvoeren van handelingen en gedrag verstoord.

3 Neurobiologische stoornis STRUCTUUR

4 Neurobiologische stoornis De frontaalkwab is verantwoordelijk voor cognitieve, emotionele en motivationele processen zoals plannen, impulsbeheersing, doelgericht handelen, aandacht, spontaniteit, probleem oplossing, verbale expressie, bewegingscontrole.

5 Neurobiologische stoornis De pariëtaalkwab is betrokken bij de verwerking van sensorische informatie (geur, smaak, gehoor, zien, reuk, tast, pijn, temperatuur, proprioceptie, motoriek) maar ook bij ruimtelijk inzicht, aandacht, oog-hand coördinatie, taal en rekenen.

6 Neurobiologische stoornis De occipitaalkwab is betrokken bij het verwerken van visuele informatie en stuurt informatie over wat er binnen komt richting de pariëtaalkwab en de temporaalkwab om te bepalen waar we iets zien en wat we zien.

7 Neurobiologische stoornis De temporaalkwab is betrokken bij spraak, geheugen, seksualiteit, identificatie, categoriseren, gezichtsherkenning, gezichtsuitdrukkingen, lokaliseren van objecten en selectieve aandacht.

8 Neurobiologische stoornis De cerebellum is betrokken bij bewuste motorische actie, grove en fijne motoriek, balans, evenwicht, coördinatie, lichaamspostuur, oogbeweging en chemische processen in de hersenen. Copyright AUTENTIEK 2014 Alle rechten voorbehouden.

9 Neurobiologische stoornis CHEMIE

10 Neurobiologische stoornis Aanmaak en verwerking van neurotransmitters (chemische stoffen in de hersenen die gedrag en handelen beïnvloeden) zoals dopamine, endorfine, serotonine, oxcytocine en GABA is verstoord.

11 Neurobiologische stoornis Dopamine geeft assertiviteit (kracht) op zowel fysiek, emotioneel als mentaal niveau. Dopamine is verantwoordelijk is voor gezonde assertiviteit, seksuele opwinding, een sterk immuunsysteem en een optimaal functionerend zenuwstelsel, belangrijk om angst te remmen. Is ook betrokken bij bewegingsenergie, concentratie, daadkracht en denkvermogen.

12 Neurobiologische stoornis Endorfine is een neurotransmitter die een pijstillend vermogen veroorzaakt, maar ook een gevoel van welbevinden en geluk of euforie. Endorfine wordt geproduceerd tijdens lichamelijke inspanning, opwinding, pijn (automutilatie), consumptie van pittig, zoet en vet voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving.

13 Neurobiologische stoornis Serotonine is vooral een kalmerende en regulerende neurotransmitter. Serotonine zorgt voor de eetlust, de spieropbouw, een gevoel van tevredenheid, een natuurlijk slaappatroon (serotonine reguleert ook het vrijkomen van melatonine uit de epifyse, de biologische klok), en reguleert de bloeddruk, de seksuele activiteit, het geheugen en het leren. Serotonine bevindt zich voor 95% in de maag en darmen.

14 Neurobiologische stoornis Oxytocine is zowel een hormoon als een neurotransmitter die een belangrijke rol speelt bij sociale contacten en gevoelens van plezier en vertrouwen. Oxytocine speelt een centrale rol bij het verrichten van zorgtaken, bij moeder- en vaderbinding, vriendschappen, romantische interactie en seksualiteit maar ook bij baarmoedercontractie en toeschietreflex bij borstvoeding. Kan zowel altruïstisch (altruïsme = zonder eigenbelang) voor de eigen groep als agressief gedrag voor andere (met name als bedreigend ervaren) groepen in de hand werken. Bij baby's speelt het een belangrijke rol in de hersenontwikkeling. Het helpt bij het associëren van sociale interactie met gevoelens van kalmte en plezier.

15 Neurobiologische stoornis GABA helpt het functioneren van de hersenen in balans te houden. GABA heeft een inhiberende (remmende) werking op neurologische processen. Het helpt uitschieters op ieder denkbaar terrein te voorkomen door tijdig af te remmen. Een tekort aan GABA of een verminderde effectiviteit als gevolg van bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving, kan leiden tot gevoelens van angst, tot geïrriteerdheid, slapeloosheid of epileptische insulten.

16 Waarnemen Proeven Horen Ruiken Zien Voelen Vestibulair systeem (evenwicht) Proprioceptie (positie van het lichaam en de daarop uitgeoefende krachten) Temperatuur

17 Waarneming: proces Gegevens Verwerking Respons

18 Waarneming: proces Nee Gegevens Verwerking =? Ja Voorspelling Respons

19 Waarneming: definitie Waarnemen is het zo snel mogelijk (de juiste) betekenis verlenen aan zintuiglijke waarnemingen.

20 Waarneming: beperkingen AFASIE Een van de beperkingen tijdens het waarnemen, kan autisme zijn al dan niet het voorkomend met andere problematiek (comorbiditeit). Verstandelijke beperking Schizofrenie Ontwikkelingsdyspraxie (DCD) OCD Persoonlijkheidstoornis en dwangneurose Dyslexie ADHD

21 Waarneming: beperkingen hersenwerking lichamelijke beperkingen zintuiglijke beperkingen vooroordelen motivatie verwachtingen bijzondere eisen (stress, tijdsdruk) perspectief referentiekader intelligentie

22 Waarneming: betekenis verlenen We onderscheiden 3 primaire systemen: Centrale coherentie (het ontdekken van samenhang in wat we waarnemen) Theory of Mind (inleven in gevoelens van jezelf en anderen en gedrag en handelingen voorspellen) Excecutieve functies (plannen, organiseren en uitvoeren van gedrag en handelingen) CC EF ToM

23 Waarneming: de context bepaald Betekenis verlenen we altijd op basis van context. Context kan intern en extern zijn. Beide vormen de context op basis waarvan we betekenis verlenen. De betekenis die we verlenen bepaalt onze respons. CC EF ToM

24 Waarneming: de context bepaald Hoe goed bent u eigenlijk in waarnemen?

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37 Waarneming: de context bepaald regent Als het regent gaat de regent schuilen. ToM EF CC

38 Waarneming: de context bepaald WAT IS HET VERBAND: jas hemd broek sok hoed WAT HOORT HIER NIET THUIS: jas hemd appel broek sok hoed

39 Waarneming: de context bepaald WAT IS HET VERBAND: balpen kip rozijn molen auto WAT HOORT HIER NIET THUIS: balpen kip stok rozijn molen auto

40 Waarneming: de context bepaald Het verlenen van (de juiste) betekenis doen we altijd op basis van context en het wordt beperkt door de manier waarop onze hersenen werken. Dit heeft derhalve gevolgen voor ons gedrag, ons uiten en ons handelen.

41 Begrijp ik de boodschap van de ander? Begrijpt een ander mijn boodschap? Dialoog of monoloog? Vragen of eisen? Goed gebruik maken van non-verbale communicatie (intonatie, volume, toon, ondersteunende gebaren, lichaamshouding et cetera). Gevolgen T o M C C E F Maak ik contact? Hoe maak ik contact? Wat is wel en niet gepast? Moet/mag ik alles vertellen als ik open moet zijn? Is mijn communicatie wederkerig? Kan ik een gesprek gaande houden? Wanneer moet ik stoppen? Hoe dicht ga ik op iemand staan? Hoe pas je verbeelding en fantasie toe in spel en communicatie? Verplaatsen in een ander en daar je gedrag, spraak en handelingen op aanpassen.

42 Conclusie AUTISME HEEFT LEVENSLANG IN MEER OF MINDERE MATE GEVOLGEN OP ALLE GEBIEDEN VAN HET LEVEN. Sociale relaties, liefde en seksualiteit Verbale en non-verbale communicatie, taalbegrip Spel en verbeelding, abstractie Oorzaak en gevolg, planning en overzicht Veranderingen DIT RAAKT NIET ALLEEN HENZELF MAAR OOK HUN OMGEVING!

43 Wat ervaart de omgeving Zij staan regelmatig voor schut. Krijgen vaak met de beste stuurlui te maken. Vinden geen/weinig begrip. Kunnen gebukt gaan onder huiselijk (verbaal) geweld. Kunnen hun zelfvertrouwen verliezen. Kunnen gefrustreerd/ontmoedigd raken. Kunnen onderling ruzie krijgen over aanpak. Kunnen relatieproblemen krijgen. Kunnen seksueel misbruikt worden binnen het huwelijk. Kunnen grote gezinsbelasting ervaren. Kunnen zich gaan afzonderen van de omgeving door onbegrip. Kunnen door hun partner actief of passief geïsoleerd worden.

44 Hoe houd je het vol Grenzen Regels CONSEQUENT HANDHAVEN! Limieten

45 Hoe houd je het vol Verbind Verklaar MAATWERK! Vertaal

46 Omgaan met autisme Begeleiden/behandelen moet bijvoorkeur plaats vinden in en met de omgeving waarin de persoon met autisme leeft en altijd op die persoon zijn toegesneden (maatwerk!). Partners/ouders van mensen met autisme moeten serieus worden genomen bij de klachten en problemen die ze bespreken. Ouders/partners moeten niet te lang doormodderen, maar op tijd hulp inschakelen. Negen van de tien keer hebben jullie gelijk, maar heel vaak heb je ook (tijdelijk) hulp nodig! We kunnen niet genoeg benadrukken, dat het verschaffen van overzicht, duidelijkheid, rust, orde en regelmaat, het leggen van verbanden, het uitleggen van woordbetekenissen, gedrag en situaties in hun context, het verklaren van wat er wordt bedoeld maar niet wordt gezegd en het verschaffen van zekerheid en veiligheid, de ontwikkeling van personen met een autismespectrumstoornis alleen maar ten goede komt.

47 AUTENTIEK Oudeveen WD Veenendaal