1. Gedrag. Au3sme. UMCG Publiekslezing Au3sme. Els M.A. Blijd- Hoogewys. Overzicht presenta3e. Wat is au3sme? Drie probleemgebieden

Transcriptie

1 Au3sme dr. Behandelcoördinator Au3sme Team Noord Nederland Overzicht presenta3e Wat is au3sme? naar Morton & Frith, Gedrag 2. Biologie 3. Cogni3e 4. Diagnose 5. Behandeling genen, hersengebieden verklaringsmodellen symptomen/kerndomeinen diagnose Drie probleemgebieden Voor het 3 e levensjaar 1. Gedrag Sociale omgang Au3sme Starheid CommunicaCe 1

2 Probleemgebied 1 Probleemgebied 2 Einzelgänger Moeite met vrienden maken Minder spontaan delen plezier, interesses, presta3es, Moeite met non- verbaal gedrag oogcontact, gezichtsuitdrukkingen, gebaren, Afwijkende taalontwikkeling Trager en/of anders Dingen leyerlijk nemen Moeite met recep3e praat Moeite met gesprek gaande houden Weinig gevarieerd fantasiespel Te weinig imita3e Geen onderscheid tussen fantasie & werkelijkheid Probleemgebied 3 3 soorten Sterke preoccupa3e Te diep, te eenzijdig Rigide vastziyen aan rou3nes Moeite met veranderingen Maniërismen Tenenloop, wiegen, fladderen, Au3s3sche stoornis Stoornis van Asperger PDD- NOS Au3sme Spectrum Stoornissen Oaewel ASS Voorkomen van ASS Meisjes met ASS ASS: 0,6 tot 1% Jongens > meisjes Au3s3sche stoornis: 3 jongens op 1 meisje Stoornis van Asperger: 9 jongens op 1 meisje Domein 1 : sociale omgang = beter Vaker bemoederd door andere vrouwen 1 vriendin, die ze proberen beziyen Domein 2: communica3e & spel = beter Domein 3: preoccupa3e = anders Bijv. : dieren & klassieke literatuur Meer camouflage Vaker overschat Misdiagnose Problemen nemen vaak toe in adolescen3e Vaker passief, somber, neiging tot depressie 2

3 Bijkomende problemen Motorische problemen Sensorische problemen: over- & ondergevoelig 2. Biologie Oorzaak au3sme Onwaarschijnlijk dat er 1 oorzaak is Erfelijkheid Abnormaliteiten in Hersenontwikkeling Hersenwerking NeurotransmiYors Maar nog geen biologische marker 3. Cogni3e Gedragsproblemen bij au3sme Topje van de ijsberg T. Peeters, 1994 Drie theorieën Zichtbaar waarneembaar symptomen begrip Zwakke Theory- of- Mind Zwakke centrale coheren3e Zwak execu3ef func3oneren info.verwerking Niet zichtbaar oorzaken 3

4 Wat is Theory- of- Mind? Een ToM- test Hogrefe, Wimmer & Perner (1986) Defini3e Theory- of- mind Sociaal- cogni3ef vermogen om gevoelens, gedachten, ideeën & inten3es aan zichzelf & anderen toe te schrijven en op basis daarvan gedrag te voorspellen Oaewel het sociale snapvermogen? Wat is Centrale Coheren3e? Voorbeeld zwakke CC Happé, 1994 Defini3e Central Coheren3e Vaardigheid om betekenis te verlenen aan informa3e en daarbij rekening te houden met relevante gegevens uit de context Mensen met ASS: gericht op details kijken minder naar samenhang wereld = fragmentarisch & leyerlijk CC biedt ook verklaring voor Wat is Execu3ef Func3oneren? Superieure kwaliteiten Audi3ef, bijv. exacte toonhoogte (pitch) Visueel, bijv. snel patronen herkennen Eilandjes van kennis Detailkennis (savant vaardigheden) Op een klein domein, bijv. kalender rekenen Splintervaardigheden, bijv. tekenen Defini3e Execu3ef Func3oneren Vaardigheid om te gaan met situa3es waarin snelle & rou3nema3ge oplossingen niet werken Paraplubegrip Probleemoplossend denken Cogni3eve flexibiliteit Planning Impulscontrole Feedback 4

5 Een au3s3sche bril Blijd-Hoogewys, Diagnose Eerste signalen Levensloop ASS 6 maanden: geen discriminerende signalen 12 maanden: Oogcontact: geen verschil Naar mond kijken: voorspeller taalproblemen (2jr) Reac3e op naam Motorische problemen: geen verschil Ongewoon visueel gedrag: roteren van objecten 19 maanden Verminderen oogcontact Storing JA ontwikkeling sociale omgang communica3e rigiditeit 0-3jr 3-6jr puber volwassen ToM- problemen intellectuele stereotypieën sociale omgang wel vrienden! communica3e rigiditeit + onzekerheid & faalangst Volwassene (1) Volwassene (2) Meest op voorgrond hoewel vaak verbeteringen Totaal isolement of onbereikbaarheid Kunnen plezier beleven aan sociale omgang Doch onvoldoende begrip van sociale regels Begrijpen & uiten van taal Droge humor Blija moeizaam Sociale regels van taal Abstracte begrippen & symbolische betekenissen 5

6 Volwassene (3) Rigiditeit Stereo3epieen Preoccupa3es Weerstand tegen verandering Blijvende gehechtheid aan rou3nes Geringe mo3va3e voor nieuwe ac3viteiten, buiten eigen stereo3epe bezigheden 5. Behandeling Behandelaanbod Atankelijk van func3oneringsniveau Psycho- educa3e Medica3e Vroege s3mulering & speltraining Ouderbegeleiding Training sociale vaardigheden (Cogni3eve) gedragstherapie Partnercursus & rela3etherapie Psycho- motore therapie, fysiotherapie & logopedie Thuisbegeleiding, werkbegeleiding/jobcoach Begeleiding via PGB Pa3ëntenvereniging (NVA, Pas, Balans & Impuls) 6