Autisme bij het sterke geslacht. dr. Els M.A. Blijd-Hoogewys Klinisch Psycholoog / Psychotherapeut Manager Behandelzaken INTER-PSY

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Autisme bij het sterke geslacht. dr. Els M.A. Blijd-Hoogewys Klinisch Psycholoog / Psychotherapeut Manager Behandelzaken INTER-PSY"

Linda Bogaert
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Autisme bij het sterke geslacht dr. Els M.A. Blijd-Hoogewys Klinisch Psycholoog / Psychotherapeut Manager Behandelzaken INTER-PSY

2 Overzicht presentatie Wat is ASS? ASS bij vrouwen Diagnostiek bij vrouwen Behandeling bij vrouwen Afsluitend

3 Wat is ASS?

4 DSM-5 criteria voor ASS Problemen met sociale interactie & communicatie 1. Tekorten in sociaal-emotionele wederkerigheid 2. Tekorten in non-verbaal communicatief gedrag 3. Tekorten in ontwikkelen & onderhouden van relaties Rigiditeit 1. Stereotiep of repeterend in spraak, motoriek of gebruik van voorwerpen 2. Overmatig vasthouden aan routines 3. Zeer beperkte/gefixeerde interesses 4. Hyper- of hyposensitiviteit

Tekorten in ontwikkelen & onderhouden van relaties Rigiditeit 1.

5 Prevalentie ASS 1 op de 100 Bij alle intelligentieniveaus Minder vaak bij vrouwen (4.3:1)

6 Zijn vrouwen sterker geslacht?

7 ASS bij vrouwen

8 Sociale interactie (1/2) Anders dan jongens Meer sociale interesse (Connellan e.a., 2000; Knickmeyer e.a., 2005) Beter sociaal geïntegreerd (Dean & Kasari, IMFAR 2014) Expressiever in gezicht & gebaren Hyp: kopiëren / (vertraagde) imitatie (Attwood, 2008) Observeren & nadoen (Hiller e.a., 2015) Lijkt sociaal, maar dieper begrip ontbreekt Nadeel: Wie ben ik? (kameleon)

gebaren Hyp: kopiëren / (vertraagde) imitatie (Attwood, 2008) Observeren & nadoen (Hiller e.

9 Sociale interactie (2/2) Meer problemen in puberteit: gat SOVA wordt groter (Jamison e.a., IMFAR 2014) Zoeken meer contacten daardoor meer kans op afwijzing (Dean & Kasari, IMFAR 2014) Moeite met vriendschappen onderhouden (McLennan e.a., 1993) Meer met jongere kinderen of jongens spelen Huisdier als maatje Geen oogcontact = verlegen, bescheiden & naïef?

10 Communicatie Anders dan jongens Vaker sprake van echolalie (Andersson e.a., 2012) Meer doen-alsof spel (Knickmeyer e.a., 2008) Hyp: Moeders stimuleren dochters meer tot verbale & non-verbale communicatie (Clearfield & Nelson, 2006) Maar Moeite met scheiden fantasie & werkelijkheid Weinig sociaal praten: eenzijdige veelpraterij Aparte stem (Kopp & Gillberg, 2011)

(Clearfield & Nelson, 2006) Maar Moeite met scheiden fantasie & werkelijkheid Weinig

11 Rigiditeit (1/2) Minder stereotiep gedrag (Lord e.a.,1982; Hartley & Sikora, 2009, Hattier e.a., 2011; Mandy e.a., 2012; Sipes e.a., 2011; Van Wijngaarden-Cremers e.a., 2013) Anders dan jongens (Hiller e.a., 2015) Meer sensorische problemen (Lai e.a., 2011)

a., 2012; Sipes e.a., 2011; Van Wijngaarden-Cremers e.a., 2013) Anders dan jongens (Hiller e.

12 Rigiditeit (2/2) Minder excentrieke interesses Meer typische meisjesdingen: popidool, dieren, paarden, boeken, klassieke literatuur, soapseries, kunst, bekenden, koninkrijken, > vooral kwaliteit & intensiteit is opvallend (Knickmeyer e.a., 2008) Informatie vergaren over mensen (i.p.v. dingen) Sociale preoccupatie (Attwood, 2007) Hyp: Lezen van literaire werken verbetert ToM (Kidd & Castano, 2013)

13 Ze vliegen onder onze ASS-radar

14 Klinisch beeld Rapporteren meer kenmerken (Lai e.a., 2011) Beperkingen veelal zichtbaar in moeite die het kost om op sociaal & communicatief gebied goed te functioneren (Spek, 2013) Vaak hersteltijd nodig

15 Miss-diagnostiek

16 Geen diagnose bij vrouwen Groter risico op missen ASS-diagnose (Attwood, 2012; Giarelli e.a., 2010; Zwaigenbaum e.a., 2012) DSM-5 (pg 120): meisjes zonder bijkomende verstandelijke beperking of taalachterstand hebben grotere kans niet opgemerkt te worden, misschien omdat de sociale & communicatieve moeilijkheden bij hen zich subtieler uiten.

bijkomende verstandelijke beperking of taalachterstand hebben grotere kans niet

17 Zonder diagnose > veel dragen

18 Camouflage = vriend of vijand? Skuse & Mandy, Beter functioneren + Opent sociale wereld + Vorm van persoonlijke ontwikkeling - Doen alsof je normaal bent is (emotioneel) uitputtend - Identiteitsverwarring - Onderschatting behoeften - Gemiste & mis-diagnose - Co-morbiditeit

Vorm van persoonlijke ontwikkeling - Doen alsof je normaal bent is

19 Miss-diagnose Diverse klachten/stoornissen, zoals: Bij 70% co-morbiditeit Angst- & somberheidsklachten (In t Velt & Mol, 2008) Chronisch vermoeidheidsyndroom (Howlin, 2010) Burnout Borderline PS (Rydén e.a., 2008) Emotieregulatieproblemen (Spek, 2013) Identiteitsproblemen (Fitzgerald e.a., 2005) Hoog sensitief persoon

vermoeidheidsyndroom (Howlin, 2010) Burnout Borderline PS (Rydén e.a.

20 Behandeling

21 Vrouwen in behandeling Mol & In t Velt-Simon, 2013 Psycho-educatie Zorgt vaak voor opluchting, erkenning & begrip Zowel bij patiënte als omgeving Vaak diepgaander & langer durend dan bij mannen Behandeling Leergierig, op zoek naar tips & trucs Vaak thema rouw: om late diagnose Weinig/geen programma s gericht op vrouwen CGT & schematherapie

22 Meer inzichtgevende therapie

23 Afsluitend

24 Samenvatting (1/2) Skuse & Mandy, 2015 Hogere sociale motivatie (e.g. Hiller e.a., 2014) Meer typisch & seksestereotiepe interesses (e.g. Hiller e.a., 2014) Vrouwelijk autisme phenotype Meer camouflage van ASS kenmerken (Lai e.a., 2011) Grotere kwetsbaarheid voor emotionele problemen (e.g. Mandy e.a. 2012)

25 Samenvatting (2/2) ASS kan er anders uitzien bij vrouwen Vaak sprake van misdiagnose Hulpverlener: moet als een detective speuren naar ASS-kenmerken die schuilgaan achter masker van doen alsof, imitatie & compensatie

27 Blijd-Hoogewys Meer info?

Vergelijkbare documenten

Meisjes & vrouwen met autisme

Meisjes & vrouwen met autisme Onze achtergrond Els Blijd-Hoogewys Klinisch Psycholoog & Psychotherapeut bij INTER-PSY Voorz. FANN, Bestuurslid CASS18+, WG-leider Diagn. AJK Organisator NAC Vermeulen GGZ