Uitvoeringsprogramma Binnenstad Versie 1.0, 11 september 2014

Transcriptie

1 Uitvoeringsprogramma Binnenstad Versie 1.0, 11 september 2014

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Voorwoord... 1 Hoofdstuk 1. Inleiding... 2 Hoofdstuk 2. Van ambitie naar realisatie... 3 Zomernota Programmabegroting 2015 en ER doelen... 4 Hoofdstuk 3. Waar staan we nu?... 5 Belangrijke resultaten... 5 Hoofdstuk 4. Uitvoeringsprogramma Hoofdstuk 5. Financiën Financiële beheersing programma Reserve binnenstad en grondexploitatie binnenstad Inbreng Vastgoed / gronden Risicomanagement Jaarlijkse actualisatie en relatie met Planning & Control cyclus Hoofdstuk 6. Organisatie Communicatie Bijlage A : Hoofdopgave en financiële verdeling... Bijlage B: Financiële dekking... Bijlage C: Initiatieven zonder dekking... Colofon...

3 Voorwoord Vanuit de overtuiging dat versterking van de binnenstad niet vanzelf gaat heeft de gemeenteraad op 28 juni 2012 de Ontwikkelingsvisie voor de binnenstad: Stad aan de Schie vastgesteld. Dit document is een uitwerking van een aantal hoofdopgaven van de Stadsvisie Schiedam De ontwikkelingsvisie is tot stand gekomen in samenwerking met verschillende belanghebbenden en belangstellenden. Vanuit het tijdelijke BinnenstadsAtelier in de Monopole op de Hoogstraat zijn vele gesprekken gevoerd over de toekomst van de binnenstad van Schiedam. De ontwikkelingsvisie is een koers op hoofdlijnen en daarmee wil de gemeente samen met haar partners bijdragen aan het verder versterken en op de kaart zetten van de (binnen)stad Schiedam. De ambitie van de visie luidt: meer mensen in de binnenstad de opgave daarbij luidt: Stad aan de Schie. Meer mensen naar de binnenstad trekken kan op twee manieren: door meer bezoekers te trekken en door bezoekers langer vast te houden. Het is belangrijk dat bezoekers het gevoel krijgen dat er altijd wat te beleven is in de binnenstad. Ook het toevoegen van nieuwe binnenstedelijke woonmilieus draagt hier aan bij. Het College heeft in het Kompas Samen Schiedam Vernieuwen de binnenstad opnieuw geadopteerd en opereert met de ambitie: Het realiseren van een bruisende, levendige binnenstad Om als overheid een duidelijke koers te kunnen uitzetten en een betrouwbare partner te zijn bij de ontwikkeling van de binnenstad is het belangrijk dat helder is welke middelen de gemeente beschikbaar stelt om te investeren in de binnenstad en onder welke voorwaarden dat gebeurt. Om dit te realiseren is op basis van de uitvoeringsagenda in de binnenstadsvisie een Uitvoeringsprogramma binnenstad Schiedam voor de periode opgesteld. Dit uitvoeringsprogramma bevat inspanningen en projecten die daadwerkelijk bijdragen aan de in de binnenstadsvisie gestelde ambities. Evenals de visie is ook het uitvoeringsprogramma een uitnodiging aan eenieder om mee te investeren en samen te werken aan een krachtigere binnenstad van Schiedam. De bewegingsruimte blijft en tegelijkertijd geeft de gemeente helder aan waar ze op basis van de visie in gaat investeren. 1

4 Hoofdstuk 1. Inleiding In 2009 is de Stadsvisie 2030 vastgesteld. Met het vaststellen van de Stadsvisie is er een start gemaakt met het bevorderen van de samenhang tussen beoogde ontwikkelingen in de stad. De ontwikkelingsvisie voor de binnenstad (2012) is een ruimtelijk-economische vertaling van een aantal hoofdopgaven uit de Stadsvisie 2030: - Hoofdopgave 2: Versterking van de binnenstad gekoppeld aan offensieve en onorthodoxe aanpak van leegstand in de Hoogstraat - Hoofdopgave 6: Voortzetting van diversificatie van werkgelegenheid, innovatie en vernieuwing van de lokale economie en binding van koopkracht - Hoofdopgave 7: Versterking bereikbaarheid: binnenstad, verkeerscongestie Vijfsluizen en ontsluiting Schiedam Noord - Hoofdopgave 9: Verder versterken van het imago De ontwikkelingsvisie bevat een uitvoeringsagenda waarmee een fundament is gelegd voor een uitvoeringsprogramma voor de komende jaren. Het voorliggende uitvoeringsprogramma Binnenstad is de vertaling van dit document met een onderliggend investeringsprogramma. Het uitvoeringsprogramma Binnenstad dient de volgende doelstellingen: Leveren van een bijdrage aan de realisatie van de Stadsvisie 2030; Uitvoering van projecten zoals benoemd in de Ontwikkelingsvisie voor de binnenstad en benoemen van nieuwe kansen; Prioriteren van projecten die bijdragen aan een vitale Binnenstad voor de periode 2015 t/m 2018; Uitvoering geven aan (gemeentelijke) randvoorwaarden die noodzakelijk zijn voor een vitale binnenstad; Een vliegwiel creëren voor private initiatieven en investeringen en voor intensieve samenwerking tussen gemeente en private partijen (op gelijkwaardig niveau). Dit document bestaat uit twee hoofddelen: hoofdstuk 2, 3 en 4 gaan over de ambitie, de reeds behaalde resultaten en de opgave; hoofdstuk 5 gaat in op het werkproces. In bijlage 1 is het uitvoeringsprogramma binnenstad in een uitgebreide tabel weergegeven. 2

5 Hoofdstuk 2. Van ambitie naar realisatie In de binnenstad is alles aanwezig om uit te groeien tot een zeer aantrekkelijk stadscentrum: de historische setting, de vele culturele instellingen, de goede bereikbaarheid, de rijke (brander)geschiedenis en de hoogste molens in de wereld. Schiedam is echter voor velen een onontdekte of ondergewaardeerde schat. Ook blijken de Schiedammers circa 60% van de bestedingen buiten de eigen stad te doen. In de visie staat dan ook de ambitie centraal om het aantal mensen in de binnenstad te verhogen en het verblijf in de binnenstad te verlengen. De ontwikkelingsvisie bouwt voort op het reeds ingezette beleid van de gemeente, maar maakt wel enkele scherpe keuzes. Het zet daarmee een koers uit en biedt heldere kaders voor ontwikkeling. De vraag wat de kwaliteiten zijn van Schiedam en waar kansen liggen voor de binnenstad is daarbij het uitgangspunt. De ontwikkelingsvisie stelt de Schie (de Lange en Korte Haven) centraal bij de transformatie van de binnenstad. Dit is het gebied waar de rijke historie van Schiedam het meest zichten tastbaar is. Door hier op in te zetten kan Schiedam zich onderscheiden ten opzichte van andere steden in de regio. De binnenstad van Schiedam kan een struingebied worden met winkels en woningen in een historische setting waarvan je niet al thuis weet wat ze verkopen. Speciaalzaken, horeca, culturele instellingen en markten moeten mensen uitnodigen tot een (verlenging van hun) bezoek aan de historische binnenstad. De combinatie van dynamiek en variatie moet zorgen voor een sfeervol stadshart waar voor iedereen wat te beleven, maar ook te besteden valt. Het formuleren van ambities brengt het gevaar met zich mee dat een ideaalbeeld ontstaat, maar de weg er naartoe ontbreekt. Daarom is in de ontwikkelingsvisie voor de binnenstad niet alleen de koers bepaald, maar ook een uitvoeringsagenda geformuleerd, hetgeen een flinke groslijst met projecten oplevert. Om focus aan te brengen in de lange lijst met projecten zijn in de visie vijf sleutelprojecten benoemd. Deze projecten hebben naar verwachting het grootste spin-off effect voor de binnenstad. Zij krijgen daarom de hoogste prioriteit. Die prioriteit uit zich in de inzet van menskracht, bestuurlijke daadkracht en (soms ook) in inzet van gemeentelijke middelen. Door het labelen van reeds bestaande budgetten aan deze sleutelprojecten wordt een flink deel van de visie gefinancierd uit bestaande middelen. Zo wordt bijvoorbeeld de renovatie van de kades in de binnenstad (MBOP) aangegrepen voor een totale herinrichting en herpositionering van het gebied als drager van de binnenstad (werk met werk). Naast fysieke projecten bevat de uitvoeringsagenda ook niet-fysieke projecten. Met het initiatief Hoogstraat 85 het binnenstadsloket nodigt de gemeente bewoners, ondernemers en investeerders uit om samen met de gemeente de visie verder vorm te geven en te verwezenlijken. Vanuit dit gele pand wordt gekeken hoe initiatieven en ideeën verder gebracht kunnen worden. Op deze manier wordt de reeds losgemaakte energie uit het voortraject vastgehouden en kan de gemeente samen met andere initiatiefnemers samenwerken aan een vitale binnenstad. In dit uitvoeringsprogramma wordt alléén ingedaan op inspanningen die direct betrekking hebben op de binnenstad. Hoewel zeker niet onbelangrijk, wordt op de ontwikkeling van onder meer Schieveste en het VROM-terrein in dit document niet nader ingegaan. De binnenstad maakt nadrukkelijk wel onderdeel uit van dit grotere ontwikkelingskader. Door programmasturing wordt het grotere geheel van dit ontwikkelkader bewaakt. De Ontwikkelingsvisie voor de binnenstad moet nadrukkelijk niet gezien worden als blauwdruk, maar als richting waarbinnen ruimte is voor initiatieven. Nieuwe ontwikkelingen worden opgepakt zodra zich kansen (marktinitiatief) voordoen. 3

6 Zomernota 2015 Zoals in het voorwoord al is aangegeven draagt het College in haar Kompas voor de binnenstad de ambitie het realiseren van een bruisende, levendige binnenstad uit. Om deze ambitie te realiseren heeft het College middels de Zomernota 2015 besloten langs de lijn van economische ontwikkeling en stadspromotie middelen vrij te spelen voor de kansen: Uitwerking ontwikkelingsvisie binnenstad ,- Extra impuls budget, verdeeld over de jaarschijven 2015 t/m 2017 Versterking economie binnenstad ,- Extra structureel budget, jaarlijks vanaf 2015 Programmabegroting 2015 en ER doelen In de gemeentebegroting voor 2015 zijn deze kansen ondergebracht in het raadsprogramma Economie in ontwikkeling. Dit programma handelt over de economische, stadspromotionele/ toeristische en culturele ontwikkeling van de stad, met als doel het vergroten van de sociaaleconomische vitaliteit en concurrentiekracht van de stad. Het raadsprogramma Economie in ontwikkeling omvat ER-doelen en prestatiedoelstellingen ten aanzien van een viertal prominente kansen uit de lijn Economische ontwikkeling en stadspromotie en uit de lijn Mens en stad in beweging, namelijk: a. Verbeteren van het ondernemersklimaat; b. Uitvoering Ontwikkelingsvisie Binnenstad (en versterking economie Binnenstad); c. Stadspromotie; d. Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt. De revitalisering van de binnenstad (waaronder aanpak van leegstand) krijgt onverminderd hoge prioriteit in het raadsprogramma. Voor de binnenstad is het ER-doel Vitalere Binnenstad benoemd, met onderliggende prestatiedoelstellingen: 1. 5% minder (winkel)leegstand in 2018 (geen toename van de leegstand) 2. 15% meer mensen in en naar de binnenstad in 2018 (gerelateerd aan regionale trend) 3. Omkeren van de dalende trend van de kooporiëntatie van Schiedammers op de binnenstad Onderhavig uitvoeringsprogramma Binnenstad geeft derhalve naast de vertaling van de uitvoeringsagenda van de ontwikkelingsvisie voor de Binnenstad ook een bijdrage aan het hoofdstuk Economie in ontwikkeling in de gemeentelijke programmabegroting. 4

7 Hoofdstuk 3. Waar staan we nu? Het gaat de Schiedamse binnenstad zeker nog niet voor de wind. Er is een dalende trend in bezoekersaantallen, het leegstandsniveau ligt ver boven het landelijk gemiddelde en de kooporiëntatie van de Schiedammer op de binnenstad is historisch laag. Reden voor het college om in de zomernota opnieuw middelen te reserveren om verder door te kunnen pakken op de binnenstad. En hoewel er in 2013 geen uitvoeringprogramma Binnenstad door het college is vastgesteld, is wel geacteerd op basis van de uitvoeringsagenda binnen de reeds beschikbare financiële kaders. Daarnaast is in 2013 het nieuwe bestemmingsplan binnenstad opgesteld, waarbij de ontwikkelingsvisie als leidraad heeft gediend. Een goed bestemmingsplan is randvoorwaardelijk voor de revitalisering van de binnenstad. Belangrijke resultaten Sleutelproject Stad aan de Schie Aanpak Lange Haven In 2013 is het realiseren van de kwaliteitsimpuls in het openbaar gebied ( de plus ) integraal onderdeel geworden van het project Lange Haven. Ten aanzien van het realiseren van de plus op de Lange Haven heeft de gemeente als nadere uitwerking van de ontwikkelingsvisie voor de binnenstad een ambitiedocument opgesteld. Dit is mede de basis geweest voor het Fonds Schiedam Vlaardingen om een financiële bijdrage te verlenen van 2,4 mlo. (uit de beschikbaar gestelde middelen van 10 mlo voor revitalisering van de binnenstad). Hierin zijn onder andere aanlegvoorzieningen, een extra brug en de mogelijkheid voor terrassen aan het water meegenomen. Ook vanuit andere kanalen is subsidie voor dit project gegenereerd waaronder subsidie van de Provincie Zuid Holland voor de restauratie van de Appelmarktbrug. Werk aan de Winkel 2.0 Medio 2013 heeft de formele doorstart van het succesvolle project werk aan de winkel plaatsgevonden. Het project heeft een budget van en loopt tot eind Werk aan de Winkel 2.0 concentreert zich nu volledig op de panden aan de Hoogstraat en de stegen tussen de Hoogstraat en de Lange Haven en kent een zwaardere inzet op de 'zure' aanpak (aanschrijven). Daarnaast dienen eigenaren die voor de nieuwe regeling in aanmerking komen mee te werken aan het bestrijden van leegstand door de winkel te verhuren dan wel beschikbaar te stellen voor tijdelijk gebruik. Inmiddels is wederom de subsidiepot nagenoeg uitgeput. De tranche Werk aan de Winkel 2.0 komt in 2014 / 2015 in uitvoering. Parkeergarage Westmolenstraat Momenteel is er een intentieovereenkomst gesloten met een marktpartij/ belegger die wil investeren in de ontwikkeling van de parkeergarage en een nieuw woongebied. In de tweede helft van 2014 zal 5

8 hierover meer duidelijkheid komen. De sanering van het zwaar verontreinigde Edelweissterrein is in 2013 op een unieke en innovatieve wijze uitgevoerd en bevindt zich nu in de fase van monitoring. Sleutelproject Museumkwartier Hoogstraat Midden De panden van de Stichting Restauratie Hoogstraat Schiedam (SRHS) zijn opgeleverd en gevuld met huurders (woningen en winkels). Daarnaast heeft het Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. een financiële bijdrage toegezegd voor de restauratie en transformatie van de panden Hoogstraat 89 en 91 naar een erfgoedlogies. In samenwerking met het Jenevermuseum wordt eveneens een extra verbinding tussen Lange Haven en Hoogstraat gerealiseerd (inclusief het maken van een entree voor het Jenevermuseum aan de Hoogstraat). Met de SRHS II is een samenwerkingsovereenkomst afgesloten om te komen tot de restauratie en herbestemming van deze panden. Entree Stedelijk Museum De entree van het Stedelijk Museum is verplaatst van de kelder naar de Guidicikapel en heeft qua inrichting een nieuwe uitstraling gekregen. Het Stedelijk Museum heeft met deze ingreep een open uitstraling naar het plein gekregen. De nieuwe entree is mede mogelijk gemaakt dankzij bijdragen van de Postcodeloterij en het Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. De herinrichting van de Appelmarkt gaat in het ontwerp nadrukkelijk aansluiten op het verder vorm te geven Museumkwartier en maakt integraal onderdeel uit van het Lange Haven plus project. Herbestemming monumenten: Monopole, Havenkerk, Klokkenluiderswoning, Zakkendragershuis De Monopole is gerestaureerd en wordt op dit moment ingezet voor verschillende tussentijdse initiatieven (Binnenstadsatelier / Rock en Rommel, Schiebaraj, Stand up bibliotheek, Stolpersteine en Koffie Met). In 2014 wordt een verkooptraject op maat gestart. Bij de Havenkerk is het casco inmiddels gerestaureerd en is gestart met de restauratie van het interieur en het orgel. Verder is er een transformatie kader opgesteld en wordt er samen met BOEI (onderdeel kerk en klooster) gekeken naar de exploitatie mogelijkheden van de kerk. Er vinden op dit moment gesprekken plaats met (lokale) initiatiefnemers voor tijdelijke en meer definitieve programmering van de kerk. Ook de Havenkerk is in 2013 tussentijds geprogrammeerd (fotofestival CBK, Open Monumentendagen en ontvangst van het Jenevergilde / bezoek Hasselt aan Schiedam). In 2013 is de Klokkenluiderswoning casco gerestaureerd en is de herinrichting van het interieur en een nieuwe toiletgroep vormgegeven. Het geven van een publieksfunctie aan de Waag (herlocatie VVV) volgt op de herbestemming van de Klokkenluiderswoning en zal in 2015 zijn beslag krijgen. In 2014 is het Zakkendragershuis gerestaureerd. Hiervoor is tevens subsidie van de Provincie Zuid Holland beschikbaar gesteld. In afwachting van definitieve herbestemming wordt het huis tijdelijk geprogrammeerd (bijvoorbeeld fototentoonstelling CBK 2014). 6

9 Sleutelproject: Dirkzwagerterrein In 2013 zijn de gemeente Schiedam, Dirkzwager en bouwer/ ontwikkelaar Van den Tempel in gesprek gekomen om het Dirkzwagerterrein te her ontwikkelen. Dirkzwager heeft een Schiedamse architect/ stedenbouwer een toekomstvisie met woningenbouw laten schetsen. Deze en onze eigen ontwikkelingsvisie zijn de basis voor een intentie overeenkomst die in het najaar van 2014 gesloten zal worden voor de herontwikkeling van het gebied. Deze herontwikkelingsopgave maakt tevens onderdeel uit van de landelijke pilot: Ontslakken in gebiedsontwikkeling (zie ook kader) Sleutelproject: Binnenstadsloket Medio 2013 is de Hoogstraat 85 geopend als binnenstadsloket. Met beperkte investeringen is het pand opgeknapt en wordt de plek ingezet en zeker ook gebruikt als ontmoetingsplek voor onder andere ondernemers, bewoners, debatten op verschillende thema s, tentoonstellingen, evenementen en als uitvalsbasis voor Pop-up TV. Hoogstraat 85 wordt beheerd door de centrummanager. Een greep uit de activiteiten die hebben plaatsgevonden: SchiedamsDoen in aanwezigheid van minister Plasterk, tentoonstelling van miniatuurtreinen tijdens de Brandersfeesten, 3 dagen lang uitvalsplek voor een 100-tal studenten van de Academie voor de Bouwkunst in januari dit jaar, locatie voor OpenCoffee, oefenruimte voor dans, locatie voor inloopbijeenkomst van onder andere herinrichting Lange Haven, Gat van Bolmers en herinrichting Broersveld. Sleutelproject Marketingcampagne Binnenstad Schiedam is meer dan alleen haar bijzondere historische binnenstad. Een marketingcampagne voor de binnenstad moet dan ook passend zijn binnen de context van de gehele stad. Hoofdopgave 9 van de Stadsvisie Schiedam 2030 luidt: Verder versterken van het imago. De basis om het imago van de stad te versterken is gelegen in de identiteit van de stad. Op basis van de identiteit van Schiedam zijn in 2014 de kernwaarden: authentiek, levendig en vernieuwend benoemd. Deze achterliggende kernwaarden worden gebruikt om het merk Schiedam te laden en Schiedam en haar binnenstad te positioneren richting de doelgroepen bewoners, bedrijven en bezoekers. Hiertoe wordt momenteel een stadspromotie campagne uitgewerkt gebaseerd op een heldere visie en focus op specifieke doelgroepen. Het beïnvloeden van het imago van de stad vraagt een lange termijn investering. Dit betekent dat aan de uitgewerkte visie een groot aantal jaren wordt vastgehouden. De effecten zijn dan ook op langere termijn (10 jaar)te verwachten. Het uiteindelijke resultaat is een grotere naamsbekendheid van de stad met als gevolg meer levendigheid en derhalve ook meer (toeristische) bezoekers in de stad. 7

10 Ontslakken in gebiedsontwikkeling Herontwikkeling Dirkzwagerterrein Het uitgangspunt bij ontslakken is dat er juist in deze crisistijd al zo weinig vastgoedinitiatieven zijn waarvoor afzet is. Die weinige initiatieven die er nog wel zijn, mogen niet onnodig worden belemmerd door regels of door rigide toepassing van regels. In de pilot wordt vaak een locatie aangewezen waarbij wordt afgesproken om niet te werken met vooraf vastgestelde regels (bestemmingsplan, parkeerregels, etc.). Onder het motto andersom werken wordt bezien of er voor het gebied een (betrouwbare) initiatiefnemer is die een plan heeft dat een zinvolle bijdrage voor de gemeente zou zijn. Is dat het geval, dan tracht een kopgroep uit de gemeente, samen met het expertteam, het initiatief te begeleiden van idee tot bouw(vergunning). Hierbij worden zo nodig regels ter discussie gesteld, omzeild of oplossingsgericht geïnterpreteerd. Tijdens het traject zijn de twee hoogleraren die deel uitmaken van het Actieteam (prof. Friso de Zeeuw en prof. Sandra Schruijer) één of enkele malen beschikbaar voor verdieping, reflectie of vreemde ogen. De werkwijze van de pilot kan een best practice zijn voor andere projecten in de gemeente. Om die reden wordt ook gezorgd voor uitwisseling tussen de pilotgemeenten. Naast de aanwijzing van een gebied, vindt veelal een inventarisatie en opschoningsactie plaats van beleidsdocumenten die belemmeringen vormen voor gebiedsontwikkeling. Per gemeente wordt een bijdrage gevraagd van euro voor begeleiding van de pilot. Dit is ongeveer een derde van de werkelijke kosten. Het overige deel wordt bekostigd door de bouwsector en de rijksoverheid samen. Bron: Ontslakken van gebiedsontwikkeling Actie Agenda Bouw 8

11 Overige projecten Entree Proveniersbrug De renovatie van de Proveniersbrug is in 2013 opgestart, maar heeft de nodige tegenslagen gekend met als effect dat uitvoeringsacties voor het versterken van het watertoerisme de nodige vertraging oplopen. Er loopt op dit moment een juridisch traject. Voor de omgeving van de ruïne is eind 2012 een plan opgesteld door LOLA landscape architects in opdracht van Stichting Stadsherstel Schiedam. Dit heeft geresulteerd in een voorstel om de omgeving van de ruïne zodanig aan te pakken dat het een volwaardige plek in het stadsleven krijgt en de ruïne het beeldmerk wordt van iets groters (Aleidapark). Ook wordt in dit kader met het theater gesproken om meer zichtbaar te worden aan de entreezijde van de binnenstad. Europan: Koemarkt en VROM-terrein In 2013 heeft Schiedam deelgenomen aan Europan 12, een Europese prijsvraag voor jonge architecten en stedenbouwers. Schiedam heeft het VROM-terrein en de Koemarkt als studie- en projectgebied aangewezen. Dit heeft tot de nodige exposure en inspiratie van buiten de stad geleid. December 2013 vond de prijsuitreiking plaats en dit heeft geleid tot 2 prijswinnaars, hetgeen de nodige complicaties had voor het vervolg. Inmiddels hebben de twee winnende teams gezamenlijk een nieuw plan uitgewerkt. Dit gaat in de tweede helft van 2014 verder zijn beslag krijgen. Ontwikkeling Brandweerkazerne UTO/ Herman Jansen Dit betreft een initiatief dat tot stand is gekomen na het vaststellen van de ontwikkelingsvisie voor de Binnenstad. In 2014 is er een intentieovereenkomst afgesloten tussen de gemeente en Van Wijnen Projectontwikkeling. Van Wijnen Projectontwikkeling heeft daarnaast een overeenkomst gesloten Herman Jansen Beverages. De intentie is om een deel van de UTO locatie en het terrein van de oude brandweerkazerne in samenhang met elkaar te ontwikkelen tot een aantrekkelijk binnenstedelijk woonmilieu. Ontwikkeling Broersveld / Broersvest / Gat van Bolmers In 2014 wordt er gestart met de sloop van een tweetal panden in het Gat van Bolmers. Op basis van een aanpak in het kader van Schiedams Doen heeft een groep jonge, creatieve Schiedamse ondernemers plannen ontwikkeld voor de herinrichting van de totale ruimte van het Gat van Bolmers en het Gat van Mak. Dit gedeelte van de binnenstad heeft e potentie in zich om zich te ontwikkelen tot een aantrekkelijk groen stadspark. In deze ontwikkeling is ook de voormalige Comeniusgymzaal betrokken met ruimte voor horeca. 9

12 Hoofdstuk 4. Uitvoeringsprogramma Om de ontwikkelingsvisie manifest te maken en verder tot uitvoering te brengen is een uitvoeringsprogramma noodzakelijk voor de komende 4 jaar. Met de vaststelling van een uitvoeringsprogramma worden prioriteiten voor de komende vier jaar benoemd en gekoppeld aan een investeringsprogramma en komt er een sterke bestuurlijke focus op de revitalisering van de binnenstad. Insteek hierbij is doorpakken op lopende projecten, werk met werk maken en nieuwe kansen benutten. In het uitvoeringsprogramma wordt onderscheid gemaakt tussen fysieke projecten, die concreet en tastbaar zijn en niet-fysieke projecten. Deze niet-fysieke projecten richten zich meer op de organisatie ten aanzien van de ontwikkeling van de binnenstad en worden als randvoorwaardelijk beschouwd voor het succesvol kunnen realiseren en uitdragen van de fysieke/ruimtelijke projecten. De in de ontwikkelingsvisie geformuleerde sleutelprojecten (fysiek en niet fysiek) krijgen binnen het uitvoeringsprogramma een zeer hoge prioriteit. Deze projecten zijn in 2013 en 2014 al verder ter hand genomen, maar kennen vanwege het complexe karakter en het huidig economisch klimaat een lange doorlooptijd. Het is van belang om door te pakken op deze reeds ingezette trajecten. Een aantal concrete resultaten zullen leiden tot een beter investeringsklimaat en hernieuwd geloof in de binnenstad. Binnen de projecten wordt zoveel mogelijk werk met werk gemaakt en door programmatische aansturing vervagen projectgrenzen en wordt de opgave integraal opgepakt. Op de als overige aangemerkte projecten in de ontwikkelingsvisie wordt niet actief gestuurd maar wordt pas gemeentelijke inzet gepleegd zodra zich kansen voordoen. Bijvoorbeeld doordat een initiatiefnemer zich meldt met een goed idee of wanneer er vanuit andere projecten kansen liggen. De (door)start van de herontwikkeling van de distilleerderij van Herman Jansen i.c.m. de brandweerkazerne en de Europan-prijsvraag zijn hier goede voorbeelden van. Verder is in het uitvoeringsprogramma aandacht besteed aan de aanbevelingen van het rapport van de rekenkamercommissie. Het in 2014 verschenen rapport van de rekenkamercommissie Schiedam aan de Top over de winkelleegstand geeft een gedegen beeld van de ontwikkeling van de winkelleegstand in Schiedam in de afgelopen decennia. Het rapport beveelt de raad en college expliciet aan in te zetten op de bestrijding van leegstand, het doorzetten van het concentreren van het kernwinkelgebied en de verdere uitvoering van de ontwikkelingsvisie en hierover duidelijk richting raad en omgeving te communiceren. Aanbevelingen die het college ter harte heeft genomen. Beoogde inspanningen in dit kader zijn dan ook onderdeel van dit uitvoeringsprogramma en als zodanig benoemd. In bijlage 1 is het uitvoeringsprogramma in schemavorm opgenomen. In dit schema is op basis van het bovenstaande een prioritering gemaakt en wordt per project of inspanning specifiek ingegaan op: - Doelstellingen - Fysiek resultaat - Rol van de gemeente - Betrokken partners - Kosten en dekking per jaarschijf (incl. subsidiemogelijkheden) 10

13 Hoofdstuk 5. Financiën De kosten voor de geprioriteerde projecten in het Uitvoeringsprogramma moeten worden gedekt binnen de gemeentelijke begroting. De meerjarenraming voor is globaal en gericht op de totale investeringsbehoefte. De inventarisatie van projectactiviteiten en de kostenramingen zijn op hoofdlijnen en naar huidig inzicht. Bij de start van elk deelproject wordt door de projectleiding een projectplan gemaakt op basis waarvan de kostenramingen worden aangescherpt. Voor de dekking van de kosten wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van reeds bestaande middelen, waarbij voor zover mogelijk - een gedeeltelijke herallocatie van middelen wordt voorgesteld. Deze herallocatie is gebaseerd op voorliggend uitvoeringsprogramma. Bestaande dekkingsmiddelen zijn (a) de reserve Vastgoed Binnenstad, (b) het regulier budget voor de binnenstad, (c) meerdere grondexploitaties voor Binnenstad, (d) het Fonds Schiedam-Vlaardingen (e), onderhoudsbudgetten MBOP en tenslotte de middelen die zijn vrijgemaakt in het kader van de Zomernota Niet alle projecten en initiatieven hebben een financiële dekking. In bijlage C In het uitvoeringsprogramma is onderscheid gemaakt in projecten waarin de gemeente een actieve rol vervult en de projecten waarin de gemeente een faciliterende rol vervult. In de projecten waar de gemeente een faciliterende rol speelt is sprake van kostenverhaal. Bij kostenverhaal worden de gemeentelijke (plan)kosten gedekt door de initiatiefnemer. De gemeente is verplicht dit contractueel af te zekeren. Financiële beheersing programma Gestructureerde financiële beheersing van het uitvoeringsprogramma draagt bij aan een gecontroleerde financiële projectomgeving met actueel inzicht en heldere procesafspraken. Als gevolg hiervan zijn projectleiders in staat om de (financiële) risico s in het project te inventariseren en te beheersen. Ook leiden de maatregelen tot inzicht in de budgetten die binnen de verschillende projecten ter beschikking staan voor planvoorbereiding en de wijze waarop wordt omgegaan met de actualisatie van grondexploitaties en het verhalen van gemeentelijke kosten op initiatiefnemers van een ruimtelijke ontwikkeling. Reserve binnenstad en grondexploitatie binnenstad Voorgesteld wordt om voor het Uitvoeringsprogramma Binnenstad de bestaande Reserve Binnenstad aan te vullen met de incidentele middelen uit de Zomernota 2015 en de generieke grondexploitatie Binnenstad af te sluiten. Dit draagt er toe bij dat er verevening van projecten in de binnenstad kan plaatsvinden via deze Reserve. Niet altijd kunnen alle risico s binnen de betreffende projectexploitatie zelf worden opgevangen. Een voorbeeld hiervan zijn noodzakelijke saneringen van de grond binnen gebiedsontwikkelingen. Een Reserve maakt uitwisseling tussen exploitaties mogelijk. Op deze wijze kan ook financieel beter gestuurd worden op het gehele programma. De gemeentelijke grond- en vastgoedexploitaties die betrekking hebben op specifieke in ontwikkeling zijnde plangebieden blijven bestaan. 11

14 Inbreng Vastgoed / gronden Bij een aantal toekomstige ontwikkelingen in de binnenstad heeft de gemeente naast het openbaar gebied ook uitgeefbare gronden en/ of vastgoed in bezit. Eventuele inbreng van vastgoed en gronden zijn in de kostenraming niet meegenomen. Dit zal pas aan de orde komen en een expliciet besluit genomen worden bij evt. toekomstige verwervingen/ verkopen/ exploitaties. Risicomanagement De veranderde marktomstandigheden benadrukken nog eens extra het belang van risicomanagement. Het beheersen van risico s is een belangrijk onderdeel van het programma. Actuele risicoanalyses voor alle projecten en het gehele programma vormen de basis voor risicobeheersing. De informatie zal worden benut voor begrotingsrapportages. Jaarlijkse actualisatie en relatie met Planning & Control cyclus Het uitvoeringsprogramma wordt na vaststelling in 2014 elk jaar geëvalueerd en geactualiseerd. Het programma wordt jaarlijks door het college vastgesteld en ter kennisgeving aan de raad aangeboden. De actualisatie zal worden gekoppeld aan de gemeentelijke planning & control cyclus, zodat wijziging in de financiële paragraaf bij de nieuwe begroting kan worden vastgesteld. Het streven is om het uitvoeringsprogramma elk jaar vast te stellen voorafgaand aan of gelijktijdig met de nieuwe begroting voor het komende jaar. De te verwachten scopewijzigingen die er toe doen worden aangekondigd in de Zomernota. Tegelijkertijd met de jaarrekening wordt over het voorafgaande jaar verantwoording afgelegd over de activiteiten in het kader van het uitvoeringsprogramma. Op deze wijze is afstemming tussen het uitvoeringsprogramma Binnenstad en de gemeentelijke Planning & Control cyclus geborgd. 12

15 Hoofdstuk 6. Organisatie Binnen de kaders van de door de gemeenteraad vastgestelde ontwikkelingsvisie krijgt het College de ruimte om slagvaardig met betrokken partijen te werken aan de stad. Projecten staan niet op zichzelf, maar zijn onderdeel van het uitvoeringsprogramma en leveren een bijdrage aan meerdere visies, programma s en initiatieven uit de stad. Hierop is sturing nodig door de overheid. Niet van bovenaf of als toetser, maar op een gelijkwaardig niveau en deskundigheid van de belanghebbende partijen. Aansturing van een uitvoeringsprogramma vraagt om een organisatie met duidelijk opdrachtgeverschap, goede programmasturing en procesmanagement. Communicatie Een uitvoeringsprogramma vraagt daarnaast om een goede communicatiestrategie. Zorgen voor de juiste beeldvorming over het programma bij de omgeving is van cruciaal belang. De doelen van het uitvoeringsprogramma voor de binnenstad kunnen uiteindelijk uitsluitend worden behaald als de omgeving (externe partijen) intensief worden betrokken en mee gaan werken. Partnerschap en samenwerking tussen partijen is essentieel voor het behalen van de doelstelling meer mensen in de binnenstad. Na de vaststelling van het uitvoeringsprogramma zal ook een communicatiestrategie voor het uitvoeringsprogramma inclusief kernboodschappen worden opgesteld. Verder zal aan de hand van deze strategie ook steun voor het programma worden gevraagd bij hogere overheden zoals Provincie, Rijk en mogelijk ook Europa. Verder is een actieve persbenadering van groot belang. 13

16 Bijlage A : Hoofdopgave en financiële verdeling 1

17 SLEUTELPROJECTEN ONTWIKKELINGSVISIE 1 STAD AAN DE SCHIE - SLEUTELPROJECT FYSIEK Projecten/ ontwikkelingen: - integrale aanpak Lange Haven plus - Werk aan de Winkel 3.0 (+ Horeca) - Ontwikkeling Westmolenterrein - Verbetering van de overgang van de Schie Financieel Benodigd Dekking Middelen betreffen zowel exploitatielasten als investeringen voor: - Cofinanciering Plus op Lange Haven als aanbesteding tegenvalt - Vervolg Werk aan de Winkel - Bijdrage in aanpassingen infra tbv ontsluiting parkeergarage Verdere dekking uit: - Grondexploitatie Westmolenkwartier - Subsidies (Fonds Schiedam Vlaardingen, Provincie Zuid- Holland) - MBOP (kadeherstel Lange Haven en Ooievaarsbrug) 2 DIRKZWAGER TERREIN - SLEUTELPROJECT FYSIEK Projecten/ ontwikkelingen: Herstructurering van het gebied rond Groenweegje tot aantrekkelijk gemengd woongebied met een versterking van het havenfront. Er wordt ingezet op het behouden van monumenten (inclusief historische productielijn Dirkzwager) en de historische structuur en de vestiging van het hoofdkantoor van Dirkzwager. 3 MUSEUMKWARTIER - SLEUTELPROJECT FYSIEK Positioneren musea in Museumkwartier en vergroten zichtbaarheid van het Museumkwartier / inbedden Museumkwartier in de Hoogstraat Projecten/ ontwikkelingen: - Herbestemming Monopole - Herbestemming Havenkerk - Herontwikkeling Hoogstraat 85 - Herbestemming Hoogstraat 89/91 icm Jenevermuseum - Herinrichting openbaar gebied 4 BINNENSTADSLOKET - SLEUTELPROJECT NIET FYSIEK Opzetten van een toegankelijk en betrouwbaar binnenstadsloket voor alle vragen over (ondernemen in) de binnenstad. Denk daarbij aan het aandragen van nieuwe initiatieven, voor vulling van leegstaande panden, het organiseren van evenementen of vragen over vergunningen. Dit is ook de plek, bij voorkeur in de binnenstad, waar aan de ontwikkeling van de binnenstad wordt gewerkt samen met betrokkenen. 5 MARKETINGCAMPAGNE - SLEUTELPROJECT NIET FYSIEK Het breed uitdragen van de unieke kwaliteiten van de (binnen)stad zowel binnen de eigen stadsgrenzen als (ver) daarbuiten. Tevens herbestemming Waag/ Klokkenluiderswoning Middelen betreffen exploitatielasten: - Proces- en onderzoekskosten om gebiedsontwikkeling te starten 1 Evt. investeringen in openbaar gebied en uit te geven grond en/ of inbreng van vastgoed in de ontwikkeling nog niet geraamd. Op moment dat ontwikkeling gaat starten dient er een kostenverhaal/exploitatieplan of grondexploitatie opgesteld te worden Middelen betreffen zowel exploitatielasten als investeringen voor: - Herbestemming en restauratie Havenkerk, Hoogstraat 85 icm Havenkerk, 89/91 icm Jenevermuseum - Voorzieningen om (tijdelijke) programmering Havenkerk mogelijk te maken - Versnelde herinrichting van Hoogstraat..... Middelen betreffen exploitatielasten voor beheer, onderhoud en programmering Binnenstadsloket Middelen betreffen zowel exploitatielasten als investeringen voor: - promotie van de binnenstad als onderdeel stadspromotie gemeente breed - inrichting De Waag voor de Stichting Stadspromotie Schiedam Verdere dekking uit: - Subsidies (Fonds Schiedam Vlaardingen, ISV, BRIM, De Groot Fonds) - Verkoop panden Vastgoed

18 KANSEN Financieel Benodigd Dekking 7 Binnenstadsentree Koemarkt - Overige projecten fysiek De opgave is onderdeel van de Europan prijsvraag. Projecten/ ontwikkelingen: - Herinrichting Koemarkt: o Met het wegvallen van de hoofdauto-ontsluiting versimpelen van de kruising; o Opschonen van het plein door aanpak van de kiosken; o Verwijderen fietsenstalling en parkeren, ten behoeve van terras aan water; o Verbeteren van de entree parkeergarage; o Opstapplaats voor vervoer over water; - Richting kop van de Plantage versmallen van Gerrit Verboonstraat en Oranjestraat en doorzetten bomengrid van de Plantage; - Herbestemming/ herontwikkeling gebied Hotel de Kroon/ VVV-kantoor - Herontwikkelen VROM terrein Middelen betreffen zowel exploitatielasten als investeringen voor: - Verdere planuitwerking en voorbereiding voor korte en lange termijn; - Bijdrage in de eerste stappen van herinrichting van het gebied Verdere dekking uit: - Exploitatie herstructurering Nieuw Mathenesse Overige dekking nog nader te onderzoeken: - Subsidies; - MBOP; - Private investeringen 10 Versterken Broersveld en Broersvest - Overige projecten fysiek Ontwikkelen aangenaam gemengd binnenstedelijk gebied. Projecten/ ontwikkelingen: - Herinrichting Gat van Bolmers/ Gat van Mak: o Kwaliteit van het gebied verbeteren en een goede (tijdelijke) invulling aan het gebied geven. (Stadspark) o herbestemming vm. Gymzaal - Herinrichting Broersveld Middelen betreffen investeringen voor: - Bijdrage in herinrichting Gat van Bolmers/ Gat van Mak (Stadspark) Verdere dekking uit: - Grondexploitatie Gat van Bolmers (sloop en sanering) - Reserve Binnenstad (herbestemming/ restauratie Comensiusgymzaal) - MBOP (herinrichting Broersveld) 12 UTO/ Brandweerkazerne - Overige projecten fysiek Aantrekkelijk binnenstedelijk woongebied met mogelijkheden voor werken aan huis en toevoeging van een nieuwe maatschappelijke trekker. Projecten/ ontwikkelingen: - Herontwikkeling UTO - Herman Jansen - Herontwikkeling Brandweerkazerne Middelen betreffen zowel exploitatielasten als investeringen voor: - Proces- en onderzoekskosten om gebiedsontwikkeling te starten; - Bijdragen in sloop/ sanering van gebied Evt. investeringen in openbaar gebied en uit te geven grond en/ of inbreng van vastgoed in de ontwikkeling nog niet geraamd. Op moment dat ontwikkeling gaat starten dient er een kostenverhaal/exploitatieplan of grondexploitatie opgesteld te worden. 2

19 ONTWIKKELINGEN ALGEMEEN/ ECONOMISCH 14 OPGAVEN Projecten/ ontwikkelingen: - Aanpak winkelleegstand in binnenstad --> Programma 'Ruimte voor ondernemen' - Invoeren leegstandsverordening - Communicatie - Inhuur Centrummanager - Evaluatie reclameheffing voor ondernemers/ onderzoek naar mogelijkheden voor bijdrage door vastgoedeigenaren. - Pilot verplaatsing en transformatie - Herorientatie Schiedams Restauratie Fonds - Professionalisering Stadsherstel - Gratis WIFI in de binnenstad - Financiële ruimte voor initiatieven uit markt/ ondernemers/ particulieren Financieel Benodigd Dekking Middelen betreffen zowel exploitatielasten als investeringen voor o.a: - Initiatieven leegstandsbestrijding - Opstellen leegstandsverordening en handhaving - Proces- en inhoudelijke begeleiding (Stadsherstel en Schiedams restauratiefonds) - Inhuur centrummanager (via Stichting Centrummanagement) - Verplaatsing en transformatie/ herbestemming winkels - Initiatieven van bewoners/ ondernemers 3

20 OVERIGE PROJECTEN/ ONTWIKKELINGEN Financieel Dekking 6 Binnenstadsentree Proveniersbrug - Overige projecten fysiek Projecten/ ontwikkelingen: - Vormgeven van de nieuwe poort van de binnenstad (Proveniersbrug) - Versterken van de doorgaande langzaam verkeersroute van station richting de binnenstad (= gedekt in project Schieoevers) - Herinrichten van de buitenruimte voor het Theater aan de Schie (procesbegeleiding, geen investeringen geraamd) Investeringen (proveniersbrug en Schieoevers) gedekt uit: - MBOP - Gevoteerd krediet - Grex Schieveste fase 2 - ISV Beperkt budget is opgenomen voor mogelijk ontwerp en onderzoeken voor buitenruimte voor Theater aan de Schie. Voor evt. uitvoering zal nader financiering gezocht dienen te worden. 8 Boterstraat - Overige projecten fysiek Herinrichten van de Boterstraat tot een aantrekkelijke langzaam verkeersroute, met programma dat past bij het profiel van de straat als struingebied 9 Passage - Overige projecten fysiek Versterken van de passage als aantrekkelijk winkelcentrum voor de grotere ketens met een aangename uitstraling richting de omliggende openbare ruimte 11 Stadserf - Land van Belofte - Overige projecten fysiek Versterken van het binnenstadsgevoel op het Land van Belofte en het Stadserf met verlevendiging van dit gebied als gevolg 13 Woonhart als kansenkaart - Overige projecten - niet fysiek Behouden woonhart als corporatiebezit, zodat dit gebied in toekomst kan worden getransformeerd tot bijzonder binnenstedelijk woonmilieu geen geen geen geen 4

21 Bijlage B: Financiële dekking Totaal Totaal regulier budget (FCL ) (*) Reserve Binnenstad niet bestemd (**) Zomernota extra impuls stadspromotie Zomernota extra impuls Zomernota extra structureel EZ Totaal Totale investeringen Deficit (*) Peil Begroting excl. Indexeringen (**) Stand van Reserve na aftrek van reeds bestemde bestedingen, w.o. Werk aan de Winkel 2.0 en Parkeergarage Westmolenkwartier 1

22 Bijlage C: Initiatieven zonder dekking In onderstaande tabel is een overzicht weergegeven van projecten/ mogelijke initiatieven waar nog geen dekking voor is of financiële middelen geoormerkt zijn Geen financiering / dekking 1.3 Ontwikkelen Westmolenterrein (sanering bodem) (onderzoek naar) Op afstand bedienbare bruggen 2.1 Herstructurering Dirkzwager (sanering bodem) 3.4 Herontwikkeling Hoogstraat Herinrichting Openbaar gebied museumkwartier 6.3 Herinrichting Buitenruimte theater 7.2 Richting Kop van Plantage versmallen 7.3 Herontwikkeling Hotel de Kroon/(voormalige) VVV 7.4 Herontwikkeling VROM terrein 8.1 Herontwikkeling Boterstraat 9.1 Versterken omgeving Passage 11.1 Versterken binnenstadsgevoel Land van Belofte 13.1 Woonhart als Kansenkaart (proces) 14.8 Herorientatie Schiedams restauratiefonds 14.9 Professionalisering Stadsherstel Schiedam 2

23 Colofon Gemeente Schiedam Postbus EA Schiedam Stadserf DZ Schiedam T contact@schiedam.nl Tekst Gemeente Schiedam Fotografie Gemeente Schiedam 3

24 1