Raadsvoorstel Programma Inwoners - en Overheidsparticipatie

Transcriptie

1 BLANCO gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6463 Inboeknummer 15bst01200 Beslisdatum B&W 8 september 2015 Dossiernummer Raadsvoorstel Programma Inwoners - en Overheidsparticipatie Inleiding Voor u ligt het programma Inwoners- en Overheidsparticipatie Het programma bouwt voort op het fundament dat de afgelopen jaren is gelegd. De programma s Maak het Mee en Koers Burgerparticipatie hebben Burgerparticipatie structureel op de kaart gezet in de stad en de organisatie. We hebben een unieke methode van samenspraak ontwikkeld en succesvol geëxperimenteerd met vormen van zeggenschap en verregaand partnerschap. Maar we constateren ook dat er nog veel te verbeteren valt. Dit maar ook de vele ontwikkelingen die zich op dit terrein voordoen, zijn aanleiding voor een nieuw programma. In dit programma staan inwonersparticipatie- en overheidsparticipatie centraal. Onder inwonersparticipatie verstaan we dat inwoners van de stad worden betrokken bij de ontwikkeling van gemeentelijk beleid. Inwoners van de stad denken, praten, werken en (in sommige gevallen) beslissen mee over wat wij als gemeente in de stad ontwikkelen en uitvoeren. Oftewel de bestaande vormen van inspraak, samenspraak en zeggenschap. Onder overheidsparticipatie verstaan wij dat de gemeentelijke organisatie meedenkt of meewerkt aan initiatieven en activiteiten vanuit de stad die op een of ander wijze een collectief belang van de stad dienen. De combinatie van beide begrippen in de titel verwijst naar de wederkerigheid in het programma. Waar in de twee voorafgaande programma s inwonersparticipatie (of burgerparticipatie) nog centraal stond gaat het in dit programma vooral ook over de manier waarop de gemeente participeert in initiatieven van de stad. Het programma raakt daarmee de fundamentele discussie over de rol van de overheid. Wettelijke taak Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Onvermijdelijk

2 Doelstelling Met dit programma willen we uitwerking geven aan de ambitie zoals verwoord in het coalitie akkoord. We willen met de stad een zoektocht aangaan gericht op het verbeteren van bestaande en het ontwikkelen van nieuwe vormen van samenwerking en partnerschap en naar een andere rolverdeling tussen overheid en inwoners. Het programma geeft richting aan deze zoektocht en biedt door middel van zes programmalijnen (met elk een aantal werkrichtingen) een kader voor de vele initiatieven op dit terrein in de stad en vanuit de organisatie. De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd en bereikt op het vlak van inwonersparticipatie. Dat neemt niet weg dat er nog veel te winnen valt en er tal van verbeteringen mogelijk zijn. In het programma wordt dit onder het verschillende programma lijnen, concreet gemaakt. Een van de belangrijkste constateringen is toch dat we goed bezig zijn maar dat toch relatief weinig inwoners betrokken zijn bij inwonersparticipatie en dat bepaalde inwonersgroepen ook nauwelijks vertegenwoordigd zijn. Centrale doelstelling voor het programma is dan ook dat we meer en vooral ook andere inwoners willen bereiken en betrekken. De grens tussen inwonersparticipatie en overheidsparticipatie is niet statisch. Er is volop discussie over en beweging in de rolverdeling tussen overheid en inwoners. In het kader van dit programma willen we door middel van het realiseren van experimenten, pilots en proeftuinen verkennen wat nu van de gemeente en wat van inwoners is. Nieuw ten opzichte van de vorige programma s is het element van overheidsparticipatie. In de praktijk wordt natuurlijk al volop met de stad samengewerkt maar nieuw is dat we als een soort spiegeling van inwonersparticipatie, structureel en expliciet de functie van overheidsparticipatie binnen de organisatie, benoemen, concreet uitwerken en borgen. Tenslotte willen met dit programma meer dan de afgelopen jaren is gedaan inzetten op het gemeentelijk beleid in de volle breedte. De afgelopen jaren heeft vaak een accent gelegen op participatie binnen het ruimtelijk domein in de buurten en wijken van de stad. Daarvoor blijft aandacht maar we willen inwonersparticipatie meer dan in het verleden gemeengoed maken voor alle gemeentelijke beleidsvelden. Deze verbreding heeft ook betrekking tot de manier van werken van onze partners en partijen die in opdracht van ons werken. De filosofie met betrekking tot inwoners- en overheidsparticipatie willen ook in de samenwerking met bijvoorbeeld woningcorporaties, Wij Eindhoven of particuliere ontwikkelaars vormgeven. Voorstel 1. Vaststellen van het programma inwoners- en overheidsparticipatie

3 Argumenten 1.1 Gedurende de afgelopen tien jaar is structureel gewerkt aan het vormgeven van inwonersparticipatie in de stad. In deze periode zagen we in de verschillende programma s meerdere argumenten voor inwonersparticipatie de revue passeren. We zagen (en zien) inwonersparticipatie als een middel om de kwaliteit van het beleid te verbeteren, draagvlak te creëren voor beleid en een effectievere (en snellere) uitvoering te realiseren. We hopen dat inwoners zich meer verantwoordelijk voelen bij hun buurt, wijk en stad en vanuit die betrokkenheid willen bijdragen aan de kwaliteit van het leven in de stad. Tenslotte willen we de relatie tussen bestuur en inwoners verbeteren en bijdragen aan een beter functionerende lokale democratie. Argumenten die onverminderd van kracht blijven. Maar er spelen nog andere factoren een rol. 1.2 Meer dan in het verleden vragen ontwikkelingen in de stad om een zoektocht naar een andere rolverdeling tussen overheid en inwoners. De overheid is niet meer de alom vermogende en bepalende instantie die zij was. De vanzelfsprekend waarmee bepaalde maatschappelijke activiteiten en voorzieningen door de gemeentelijke overheid worden gerealiseerd, is weggevallen. Daarmee komt de vraag centraal te staan wat de onvermijdelijke kerntaken van de gemeente zijn en welke taken burgers zelf kunnen oppakken. Meer dan voorheen is een partnerschap met de inwoners van de stad noodzakelijk om duurzaam kwaliteit van wonen en werken in de stad te realiseren en te verbeteren. 1.3 Maar los van de - uit de veranderde omstandigheden voorkomende noodzaak - heeft het college in het college programma zich ook principieel uitgesproken dat zij wil experimenteren met nieuwe vormen van samenwerking en andere verhoudingen tussen overheid en inwoners en dat zij waar dat mogelijk is verantwoordelijkheid en zeggenschap wil delen of zelfs (terug)geven aan inwoners. 1.4 We zien de gemeente meer als een organisatie die niet zozeer boven de partijen staat maar als een gelijkwaardig partner van inwoners opereert bij het realiseren van activiteiten en voorzieningen. Dat partnerschap vraagt om een andere houding en manier van werken van de overheid. En het vereist ook op de terreinen die nog steeds van de overheid zijn, openheid, samenwerking en vertrouwen en invloed geven aan inwoners van de stad. Deze wederkerigheid weerspiegelt zich in dit programma. De gemeente nodigt inwoners van de stad uit te participeren in wat de gemeente ontwikkeld en uitvoert, de gemeente participeert in initiatieven van de stad. Kanttekeningen De voorgestelde invulling van inwoners- en overheidsparticipatie heeft een grote invloed op de gemeentelijke organisatie en haar bestuur. Het betekent voor de organisatie en bestuur, durven los te laten. Want als wij met de stad een leerproces ingaan en 3

4 experimenteren met nieuwe rollen en verhoudingen vraagt dat om het accepteren dat zaken soms niet lukken. Meer invloed en verantwoordelijkheid voor inwoners van de stad betekent dat er vertrouwen moet zijn in het oordeel van inwoners. Wij moeten dan ook accepteren dat er andere beslissingen worden genomen dan wij wellicht zelf hadden gedaan. Het aangaan van een gezamenlijke zoektocht betekent ook dat wij een volwaardige en betrouwbare partner moeten zijn voor inwoners van de stad. Een partner, die initiatieven ontlokt, inwoners en ondernemers uitdaagt om zelf het heft in handen te nemen en de focus legt op het geven van ruimte, het mogelijk maken, stimuleren en het verbinden van initiatieven. Een betrouwbare partner wil ook zeggen dat we werken vanuit een stevig fundament met betrekking tot onze eigen verantwoordelijkheden. Een basis op orde waarop enerzijds teruggevallen kan worden als experimenten anders lopen dan gehoopt maar die anderzijds ruimte en vertrouwen biedt voor experimenten. Vertrouwen dat nodig is om inwoners te betrekken bij deze zoektocht. Kosten Inwoners-en overheidsparticipatie is een verantwoordelijkheid van de gehele organisatie. Projecten en activiteiten die in dit programma zijn opgenomen worden over het algemeen uitgevoerd met de regulieren inzet van middelen van de uitvoerende sectoren. Overall - activiteiten (coördinatie, voorlichting, publiciteit) worden centraal vanuit het programma-management uitgevoerd en voor zover nodig gefinancierd vanuit het stadsdeelbudget. Uitgaven vanuit dit budget wordt jaarlijks aangevraagd. Communicatie Het nieuwe programma is mede tot stand gekomen op basis van gesprekken met actieve inwoners van de stad, medewerkers van de organisatie, andere gemeenten, raadsleden en initiatiefnemers van landelijke projecten. Een inspiratiebron was daarbij het Koersdocument Bewonersparticipatie van de Bewoners Beweging Eindhoven (BBE). Deze groep bewoners die intensief betrokken is bij de praktijk van de burgerparticipatie heeft dit document opgesteld op basis van een viertal stadsgesprekken waaraan vele actieve inwoners deelnamen. Het Koersdocument is op 23 november 2013 gepresenteerd en aangeboden aan de gemeente. Hierin wordt een aantal (rand)voorwaarden geformuleerd voor een succesvol partnerschap tussen gemeente en inwoners. Uitgangspunt van de visie is dat inwoners en gemeente gezamenlijk aan de stad werken en in de stad investeren. De kerngroep van de BBE is eveneens bij het ontwikkelen van dit programma betrokken. Een belangrijk punt in het voorliggende programma is dat wij in een voortdurende dialoog met de stad invulling willen geven aan het programma en partnerschap met de stad willen ontwikkelen. Dit programma wil daarvoor een kader zijn en daartoe uitnodigen. Daarnaast is het vanzelfsprekend dat alle deelprojecten die uit dit programma voortkomen, in nauwe samenspraak en samenwerking met betrokken vormgegeven worden. 4

5 Planning en uitvoering In het programma worden zes programmalijnen onderscheiden; 1. Inwonersparticipatie bij gemeentelijk beleid 2. Gemeentelijke participatie bij initiatief vanuit de stad 3. Experimenteren en leren 4. Inspireren en laten inspireren 5. Een organisatie 6. Permanent in gesprek met de stad Binnen elk van deze programmalijnen zijn vervolgens enkele werkrichtingen onderscheiden. Binnen elk van de programmalijnen worden nu al activiteiten en projecten uitgevoerd. Voor een belangrijk deel in samenwerking met inwoners of instellingen in de stad. Het programma heeft echter geen afgebakende opgave en planning met een compleet ingevuld projectenplan. Daarover is deze omgeving te veel in ontwikkeling. Voortdurend worden in het kader van inwoners- en overheidsparticipatie nieuwe discussies aan gezwengeld en initiatieven genomen waardoor nieuwe uitdagingen en kansen zich voordoen. Natuurlijk wordt er nu al veel gedaan maar we willen ook ruimte geven aan nieuwe ontwikkelingen en initiatieven en de komende jaren met de stad en de organisatie werkenderwijs verdere concrete invulling geven aan dit programma. Evaluatie Het ligt in de planning dit najaar een nulmeting te doen voor dit programma op een aantal nog te ontwikkelen criteria. We willen vervolgens de voortgang in het programma monitoren en jaarlijks evalueren. Bijlage(n) Als bijlage(n) bij dit voorstel behoren: b Programma Inwoners- en Overheidsparticipatie De bijlagen worden meegestuurd Een ontwerpraadsbesluit bieden wij u hierbij ter vaststelling aan. Burgemeester en wethouders van Eindhoven,, secretaris. 5

6 Ontwerp Raadsbesluit De raad van de gemeente Eindhoven; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 8 september 2015; besluit: 1 In te stemmen met het programma Inwoners- en Overheidsparticipatie en de daarin opgenomen programmalijnen, te weten; - Inwonersparticipatie bij gemeentelijk beleid - Overheidsparticipatie bij maatschappelijk initiatief - Experimenteren en leren - Inspireren en laten inspireren - Een organisatie - Permanent in gesprek met de stad Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van, voorzitter., griffier. 6