Periodieke rapportage: H1 2016

Transcriptie

1 Pagina 1 van 18 Peridieke rapprtage: H Peride: 1 januari tt en met 30 juni 2016

2 Pagina 2 van 18 INHOUD 1.0 Verantwrding Inleiding Basisgegevens Beschrijving van de rganisatie Verantwrdelijkheden Verificatie Afbakening Organisatrische grenzen Wijzigingen rganisatie Prjecten met gunningvrdeel Berekeningsmethdiek Actuele berekeningsmethdiek & cnversiefactren Wijzigingen berekeningsmethdiek Uitsluitingen Opname van CO Bimassa Directe- en indirecte emissies Herberekening basisjaar en histrische gegevens Directe- en indirecte emissies 1 januari t/m 30 juni Trends & trendanalyse Vrtgang reductiedelstellingen Vrtgang maatregelen Tepassing maatregelen p prjecten met gunningvrdeel Onzekerheden Medewerker bijdrage... 17

3 Pagina 3 van Verantwrding Naam 7.3 ISO Peridieke rapprtage Inleiding p 2.0 Basisgegevens Beschrijving van de rganisatie a 3.1 Verantwrdelijkheden b 3.2 Basisjaar j 6.1 Rapprtageperide c 6.2 Verificatie q 3.3 Afbakening Organisatrische grenzen d 4.1 Wijzigingen rganisatie 4.2 Prjecten met gunningvrdeel 4.3 Berekeningsmethdiek Actuele berekeningsmethdiek en cnversiefactren l, n 5.1 Wijzigingen berekeningsmethdiek m 5.2 Uitsluitingen h 5.3 Opname van CO2 g 5.4 Bimassa f 5.5 Directe- en indirecte emissies Herberekening basisjaar en histrische gegevens j, k 6.1 Directe en indirecte emissies e, i 6.2 Trends 6.3 Vrtgang reductiedelstellingen 6.4 Vrtgang maatregelen 6.5 Tepassing maatregelen prjecten gunningvrdeel 6.6 Onzekerheden 6.7 Medewerker bijdrage 6.8

4 Pagina 4 van Inleiding Visser & Smit Hanab zet zich al jaren in vr duurzaamheid en heeft er in 2010 vr gekzen m de CO2-prestatieladder in te veren. Hiermee werd p een cncrete wijze vrm gegeven aan de ambities die Visser & Smit Hanab heeft m haar delstellingen p het gebied van duurzaamheid te realiseren. Het pstellen van de peridieke rapprtage is nderdeel van de stuurcyclus binnen het energiemanagementsysteem dat in het kader van de CO₂-prestatieladder is ingeverd. Deze stuurcyclus staat beschreven in de interne milieuprcedure PRM01. Deze peridieke rapprtage geeft alle elementen, zals beschreven in 7.3 uit ISO Een kppelingstabel is pgenmen in de bvenstaande verantwrding. Naast de CO2-prestatieladder is Visser & Smit Hanab gecertificeerd vlgens de ISO 14001:2004 nrm. De delstellingen p het gebied van milieu en duurzaamheid zijn nauw gelieerd en pgenmen in het energiemanagementprgramma en het KAM-jaarplan. Maandelijks wrdt de vrtgang gecntrleerd en wrdt het management geïnfrmeerd ver de vrtgang aangaande de gestelde KPI s. Daarnaast wrdt jaarlijks een directieberdeling pgesteld, waarbij trends, vrtgang en ntwikkelingen wrden geanalyseerd. Om de gestelde delstellingen te behalen, neemt Visser & Smit Hanab een breed scala aan maatregelen. De uitvering van deze maatregelen is gebrgd binnen een systeem van cntinue verbetering binnen de standaard van ISO In 2016 wrdt naar verwachting binnen Visser & Smit Hanab een start gemaakt met het plaatsen van dit milieumanagementsysteem binnen de werkwijze van de high level structure. Z wrdt milieumanagement ng meer dan vrheen geïntegreerd in nze kwaliteits- en veiligheidssystemen met een fcus p risic- en dus k kansgericht denken. Leidend vr de verbetering van de maatregelenlijst zijn cntinue meting en mnitring van het energieverbruik, resultaten van studies vr transprt, kantren en emissies p de prjecten, data van nderaannemers en andere ketenpartners, inbreng van de vakmensen uit alle gelederen van het bedrijf, bevindingen uit inspecties, meldingen van (bijna) milieu-incidenten, interne en externe audits, huidige emissies en prjectprtefeuille, technische innvaties en ntwikkelingen in de markt. Dr het gericht tepassen van de beschikbare maatregelen p prjectniveau, in cmbinatie met innvaties en ptimalisaties in ntwerp, kunnen wij nze pdrachtgevers een hgwaardig (milieu)kwalitatief prduct aanbieden, znder cncessies te den p het gebied van veiligheid, ksten, kwaliteit en planning.

5 Pagina 5 van Basisgegevens 3.1 Beschrijving van de rganisatie Visser & Smit Hanab ntwikkelt, buwt en nderhudt verbindingen, netwerken en installaties vr water en energie. Veiligheid, gezndheid en milieu staan hierbij vrp. Het is de ambitie van Visser & Smit Hanab de psitie in het ttale buwprces te verbreden en binnen het vakgebied de beste te zijn. Met de medewerkers, innvatieve technieken en een klantgerichte benadering wrdt de pdrachtgever ptimaal ndersteund. Samen met de pdrachtgever en verige ketenpartijen levert Visser & Smit Hanab een bijdrage aan een duurzame samenleving. Dit blijkt nder andere uit de maatregelen en initiatieven die zijn genmen CO2-uitstt te reduceren. Maatregelen wrden genmen p de statische lcaties en vr alle grte prjecten wrden passende -in de praktijk geteste maatregelen- genmen p basis van de interne prcedure PRM In het initiatievendcument PRM01-c wrden de vrnaamste initiatieven genemd waaraan Visser & Smit Hanab deelneemt. 3.2 Verantwrdelijkheden Organisatie Eindverantwrdelijke Verantwrdelijke stuurcyclus (KAM) Cntactpersn emissie inventaris Visser & Smit Hanab BV R. Kle J. Tes P. van 3.3 Verificatie De laatste verificaties vnden plaats in december 2015 dr DNV-GL en KPMG. De uitkmst van deze verificaties was psitief.

6 Pagina 6 van Afbakening 4.1 Organisatrische grenzen Visser & Smit Hanab BV Rietgrsweg 4-6, Papendrecht Visser & Smit Hanab Distributie BV Benthuizen Echt Halle Heteren Hensbrek Hgeveen Maasdijk Meppel Visser & Smit Hanab Installatie BV Eurprt Geleen Haarlem TS Air Prducts Immingham Grinchem Kruising A10 Naaldwijk Veendam Wijngaarden Gasunie DD IXAS Muntberg Amsterdam OpenIJ IJmuiden Prinsenbeek VTB - Vpak DNWW Bijkantr V&SH België I-Flex Deelneming Meerstal Cavernes VOF Orange Water Slutins Synex Tube Van Eijk Beheer BV Vlker Stevin Netwerken V&SH Hngarije VSKR VOF Ede VWS Pipeline Cntrl BV Keten Visser & Smit Hanab (V&SH) bepaalt de rganisatrische grenzen met betrekking tt de CO2-prestatieladder cnfrm de peratinal cntrl methde, zals beschreven in het GHG-prtcl. Prjecten en entiteiten die reeds in een vrgaande peridieke rapprtage zijn getermineerd, zijn uit bvenstaand diagram verwijderd.

7 Pagina 7 van Wijzigingen rganisatie In deze paragraaf zijn veranderingen die wrden verrzaakt in de (samenstelling van de) CO2-ftprint dr aan- f verkp van bedrijven f nderdelen daarvan vermeld. Tevens wrdt vermeld welke nderliggende entiteiten (prjecten f vestigingen) zijn aangemaakt f afgeslten in de bekhuding. De relevante wijzigingen sinds de laatste peridieke rapprtage wrden in nderstaande tabel weergegeven. Wijziging rganisatie Beschrijving Aangemaakt dr Prject Air Prducts Prject Air Prducts Immingham Peter van Immingham afgeslten afgeslten Prject Grinchem Prject Grinchem afgeslten Peter van afgeslten Prject Kruising A10 Prject Kruising A10 aangemaakt Peter van aangemaakt nder de grep TS Prject Naaldwijk Prject Naaldwijk aangemaakt en Peter van aangemaakt en afgeslten afgeslten Prject Wijngaarden Prject Wijngaarden Gasunie Peter van Gasunie afgeslten afgeslten Prject IXAS Muntberg Amsterdam aangemaakt Prject OpenIJ IJmuiden aangemaakt Prject Prinsenbeek afgeslten Vestiging Hensbrek pgeheven Vestiging Hgeveen nder Distributie BV Prject IXAS Muntberg Amsterdam aangemaakt nder de grep DD Prject OpenIJ IJmuiden aangemaakt nder de grep DD Prject Prinsenbeek afgeslten Is in de tweede helft van 2015 vlledig verhuisd naar lcatie Echt. Nieuwe lcatie die de lcatie Meppel zal vervangen Peter van Peter van Peter van Peter van Peter van Datum aangemaakt Prjecten met gunningvrdeel Op dit mment zijn er geen prjecten met gunningvrdeel p basis van het CO2- bewust Certificaat bekend. 5.0 Berekeningsmethdiek 5.1 Actuele berekeningsmethdiek & cnversiefactren Deze peridieke rapprtage is mede pgesteld ten beheve van het CO2- Bewustcertificaat van Visser & Smit Hanab. Daarm wrden de methdiek en cnversiefactren aangehuden zals vrgeschreven in CO2-prestatieladder Handbek versie 3.0 (10 juni 2015, zals uitgegeven dr SKAO). De actuele cnversiefactren van de pagina wrden daarbij gehanteerd. Berekening p basis van de meest recent gepubliceerde cnversiefactren wrdt gebrgd dr gebruik van de CO2Management-applicatie. 5.2 Wijzigingen berekeningsmethdiek Actuele cnversiefactren van de pagina zijn gehanteerd. Dit is een wijziging p de berekeningsmethdiek zals gevlgd vr de rapprtages van 2013 en Histrische data vermeld in deze

8 Pagina 8 van 18 rapprtage is herrekend vlgens handbek 3.0 (10 juni 2015). 5.3 Uitsluitingen Eventuele emissie van breikasgassen uit aircnditining is niet meegenmen. 5.4 Opname van CO Bimassa Visser & Smit Hanab neemt deel aan een aantal initiatieven m de CO2-uitstt te reduceren. In het initiatievendcument (PRM01-c) wrden een aantal prjecten cncreet benemd. De meest recente prjecten betreffen deelname aan een initiatief m de CO2-uitstt uit transprt in de randstad te reduceren, het bren naar ndiepe gethermie en de investering in materieel vr het uitveren van een brprject p grene strm. Onder de initiatieven is tevens een carbn capture sequestratin (CCS) prject, waarbij CO2 uit de atmsfeer wrdt gevangen en in de bdem geïnjecteerd. Daarnaast een recent prject vr nderhud en uitbreiding van een leidingnet m CO2 uit de industrie te transprteren naar de tuinders in het Westland. De CO2 wrdt dr de tuinders ingezet m de gewassen sneller te laten greien. Z wrdt een deel van de vrijgekmen CO2 pgeslagen in nze vedselketen. Visser & Smit Hanab maakt geen gebruik van bimassa anders dan dat wat standaard wrdt bijgemengd in algemeen beschikbare brandstffen. Hutsnippers vr tijdelijke rijbanen wrden deels geprduceerd uit eigen grenafval. Ok is Visser & Smit Hanab partner in het WdSpirit prject Delfzijl. Hier wrdt een bimassavergassingsfaciliteit gebuwd, gesubsidieerd dr de Eurpese Unie. 6.0 Directe- en indirecte emissies 6.1 Herberekening basisjaar en histrische gegevens Het basisjaar is Bedrijfsaut s Brandstffen prjecten Leasewagenpark Grafiek 1: Overzicht CO2-uitstt in tnnen vr basisjaar 2013 Meegenmen in de ftprint van Visser & Smit Hanab BV van 2013 zijn de

9 Pagina 9 van 18 nderliggende entiteiten met een aandeel grter dan 50%: Bijkantr Abu Dhabi, Bijkantr VSH België, DNWW, O&E, TDS, Van Eijk Beheer BV, Visser en Smit Hanab Distributie BV, Visser en Smit Hanab Installatie BV, VSH Hngarije, VSKR VOF, VSRB Hrizntal Drilling C, VWS Pipeline Cntrl BV en een deel van de keten (scpe 3). Grafiek 1 tnt de ttale CO2 -uitstt vr het jaar 2013, tn, waarbij is gecrrigeerd vr de huidige cnversiefactren en rganisatiewijzigingen. Het is duidelijk dat in 2013 het grtste deel van de CO2-uitstt ng steeds wrdt bepaald dr de verbranding van brandstffen (diesel) p prjecten (61,1%). Tabel 1: Overzicht CO 2-uitstt ver H Emissiestrm Uitstt (tn CO2) Grene strm 0 Elektriciteit verig 18,9 Gedeclareerde kilmeters 56,9 Lease aut s 1793,8 Bedrijfsaut s 1767,2 Business Air Travel 122,7 Brandstf p prjecten 5873,5 Vewarming 271,7 Gasflessen 1,7 Wn- werkverkeer 140,8 Ttale uitstt 10047,2 tn CO2 In tabel 1 wrdt de uitstt van de eerste helft van 2013 (H1 2013) getnd, als vergelijkingsmateriaal vr de cijfers van H Directe- en indirecte emissies 1 januari t/m 30 juni 2016 In de ftprint zijn de entiteiten meegenmen zals afgebakend in 4.1. Brandstffen prjecten Bedrijfsaut s Leasewagenpark Grafiek 2: Overzicht CO2-uitstt in tnnen vr H1 2016

10 Pagina 10 van 18 Tabel 2: Overzicht CO 2-uitstt H tegenver H Emissiestrm Uitstt (tn CO2) H Uitstt (tn CO2) H Grene strm 0 0 Elektriciteit verig 18,9 39,9 Gedeclareerde kilmeters 56,9 29,7 Lease aut s 1793,8 1411,0 Bedrijfsaut s 1767,2 1645,7 Business Air Travel 122,7 198,1 Brandstf p prjecten 5873,5 1510,4 Verwarming 271,7 168,4 Gasflessen 1,7 18,7 Wn- werkverkeer 140,8 90,5 Verbruik water - 0,63 Ttale uitstt 10047,2 tn CO2 5113,0 tn CO2 6.3 Trends & trendanalyse De abslute CO2-emissie van H is ten pzichte van het basisjaar bijna gehalveerd (met een reductie van 49%). Absluut gezien is dit ngeveer 5000 tn CO2. Deze reductie hangt nder meer samen met een daling van de mzet en een inkrimping van het aantal FTE. Wanneer wrdt gekeken naar de CO2-uitstt per mzet is ng steeds een reductie van 31% zichtbaar. In werkelijkheid zal het hier gaan m een lichte nderschatting van de behaalde reductie, aangezien bij een inkrimping een aantal emissies vr ndersteunende diensten nveranderd zullen blijven, zals de emissies uit wn-werkverkeer naar statische lcaties (nder andere met leaseaut s) en kantrverbruik (zals servers en klimaatsystemen). Grafiek 3: Overzicht van de tenames en afnames in CO 2-uitstt in H ten pzichte van H in tnnen

11 Pagina 11 van 18 Grafiek 3 tnt dat deze reductie grtendeels wrdt verklaard dr het verlaagde brandstfverbruik p de prjecten. Daaruit blijkt ngmaals dat de ftprint van Visser & Smit Hanab sterk prjectafhankelijk is. Dieselverbruik p TS en DD prjecten zijn hierbij bepalend gebleken. De abslute uitstt ten gevlge van dieselverbruik p prjecten is ruwweg ng maar een kwart van de uitstt in dezelfde peride in Dit is zwel te verklaren vanuit de genmen maatregelen p prjecten, als vanuit de ttale mzet van het bedrijf, als vanuit de aard van de prjecten die in deze peride zijn uitgeverd. Met name de uitvering van het brandstf intensieve prject Beverwijk-Wijngaarden heeft een grte impact gehad p de ftprint van Wat betreft het nemen van maatregelen is de aanleg van een tijdelijke kabelverbinding in Nrd-Brabant het vrnaamste vrbeeld geweest vr H Op dit prject is bespaard p de uitstt dr energieverbruik van het ketenpark, intern transprt en transprt van nderaanneming en leveranciers. Dr enkele uitgeverde alternatieven in ntwerp is de drlptijd van het werk verkrt en is ruim 9 tn CO2-uitstt bespaard vr de aanleg van de definitieve kabelverbinding. Een interne audit eind 2015 heeft echter aangetnd dat de implementatie van maatregelen p de meeste prjecten ng steeds ruimte laat vr verbetering. Brandstfverbruik p prjecten bepaalt in H ng maar 30% van de ftprint, terwijl dat verbruik in H ng vr ruim 58% bepalend was. De uitstt uit verbruikte brandstf p prjecten valt in H in dezelfde rde van grtte als de uitstt dr lease- en bedrijfswagens. De emissies uit persnenverver (met name uit lease- en bedrijfsaut s) zijn in H meer bepalend p bedrijfsniveau. Absluut gezien neemt de emissie uit deze brnnen echter k af ten pzichte van H Wanneer wrdt ingezmd p de uitstt dr het wagenpark ver de laatste 3 jaar (grafiek 4), valt te zien dat de ttale uitstt ver de jaren relatief stabiel is. Grafiek 4: CO 2-uitstt dr bedrijfswagens en leasewagens per half jaar van 2013 tt en met H Er is een geleidelijke daling te zien in de ttale uitstt. Het ttale verschil tussen H en H bedraagt 14%. Leaseaut s hebben het grtste aandeel in deze reductie (380 tn CO2 absluut).

12 Pagina 12 van 18 Zals eerder gesteld is het aantal FTE k gedaald, namelijk met 7,8%. Een deel van de CO2-reductie kan hiermee wrden verklaard. Daarnaast wrdt blijvend gestuurd p aanschaf en lease van energiezuinige mdellen zals hybride vertuigen -met brandstfbudget vr de berijders-, wrdt aandacht besteed aan efficiënte prjectlgistiek en wrdt bij verhuizing van een vestiging gekeken naar de wnplaats van de vaste werknemers p die lcatie. Meer infrmatie is te lezen in de energieberdeling (PRM01-d) en de ketenanalyse prjectlgistiek (PRM01-g). Aangezien de CO2-reductie prcentueel grter is dan de daling in ttaal aantal FTE, kan wrden gesteld dat de genmen maatregelen p deze emissiestrmen effect hebben. Ok vr persnenverver dient te wrden pgemerkt dat de emissie gedeeltelijk afhankelijk blijft van de prjectenprtefeuille. De lcatie van de prjecten en de lengte van het tracé zijn bepalend vr het aantal gereden kilmeters. Dit is met name van tepassing p de bedrijfsaut s. Tegenver een daling in de uitstt van het wagenpark zu een stijging in het aantal gedeclareerde zakelijke kilmeters en wn-werkkilmeters kunnen staan, indien een verschuiving plaatsvindt tussen gebruik van lease- en bedrijfsaut s naar gebruik van de privé aut tegen vergeding. Dit is echter niet het geval. Het aantal zakelijke kilmeters met de eigen aut daalde k met 48% ten pzichte van H1 2013, terwijl de emissie uit wn-werkverkeer afnam met 36%. Ok de daling van deze emissies is grter dan de daling in het aantal FTE. Grafiek 5: Emissies uit vluchten vr krte afstand (<700km) middellange afstand ( km) en lange afstand (2500km) vr H tegenver H Evenals in de eerste helft van 2015 zien we een stijging in de emissies als gevlg van vliegverkeer ten pzichte van Dit is te verklaren dr tegenmen activiteiten vr enkele prjecten in het buitenland. Een stijging in de ttale uitstt dr Business Air Travel is te zien vr alle 3 de afstandscategrieën (grafiek 5). Vr de vluchten van 700 kilmeter f krter was de maatregel gefrmuleerd m deze te vervangen dr verver ver de weg, f bij vrkeur treinreizen. Deze maatregel is praktisch niet effectief/haalbaar gebleken. Daarnaast is dit geen haalbare maatregel vr middellange afstand f lange afstandsvluchten. Daarm wrdt eerder gezcht naar een ptimalisatie in de persneelsplanning, hetgeen een significante besparing in het aantal bendigde vluchten kan pleveren. In de ketenanalyse alternatieve brtechniek (PRM01-f) is een vrbeeld gegeven, waarbij dr een vrgesteld alternatief aan de klant nder andere 94 tn CO2- uitstt uit vliegreizen wrdt vrkmen p één prject. Incidenteel vinden k

13 Pagina 13 van 18 andere maatregelen plaats p prjectniveau: vr een prject in Engeland zijn vluchten geheel uitgespaard dr de gehele brpleg te mbiliseren met een enkele rit met turingcar. Grafiek 6: Emissies uit vluchten vr krte afstand (<700km) middellange afstand ( km) en lange afstand (2500km) H vr geheel Visser & Smit Hanab en entiteit I-Flex Deelneming Sinds 2015 is I-Flex Deelneming pgenmen in de scpe. De uitstt vr middellange vluchten wrdt vr meer dan een kwart bepaald dr vluchten van I- Flex Deelneming. Dit geeft een vertekend beeld wat betreft de tename van emissies in deze categrie in H ten pzichte van H De emissie van I- Flex Deelneming uit middellange vluchten blijkt vrij cnstant te zijn ver 2015 en de eerste helft van Verder nderzek dient uit te wijzen f verdere besparingen p dit deel van de emissies mgelijk zijn. De registratie van verschillende emissiestrmen, zals het geschat verbruik van gedeeltelijk (en tijdelijk) gehuurde kantren f verbruik van lsse gasflessen en scpe 3 emissies, vindt steeds nauwkeuriger plaats. Dit resulteert in een hgere ttale emissie ten pzichte van Z stijgt de emissie uit verbruikte gasflessen met ruim een factr 10 ten pzichte van het basisjaar. Absluut gezien heeft dit echter geen substantieel effect p de uitstt van het bedrijf: het aandeel van deze emissiestrm is 0,4%. De emissie is in dezelfde rde van grtte als de uitstt uit elektriciteit en zakelijk gedeclareerde kilmeters. In grafiek 7 is te zien dat de emissie relatief cnstant is ver de laatste twee jaar. Grafiek 7: Emissies uit gebruik van gasflessen van H tt en met H1 2016

14 Pagina 14 van 18 De uitstt uit elektriciteit is eveneens gestegen. Dit elektriciteit heeft hfdzakelijk te maken met de aangescherpte definities vr grene strm in handbek 3.0 van de CO2-prestatieladder. Dr het ntbreken van certificaten van herkmst en bewijs van afbeking in het Certiq systeem, valt de stm pgewekt p Chemelt in Geleen en de aangekchte elektriciteit dr I-Flex Deelneming en Pipeline Cntrl niet meer nder grene strm. Dit zijn tevens entiteiten waarvr het verbruik pas is geregistreerd na basisjaar Drdat dit verbruik nu gezien dient te wrden als grijze strm, tellen de emissie uit deze entiteiten k zwaarder mee dan vrgaande jaren. Met name de emissie vr de lcatie in Geleen is substantieel. Dit geeft dus een vertekend beeld ten pzichte van Over de laatste jaren is het aantal vestigingen met gecertificeerde grene strm juist tegenmen. Daarnaast is het ttale verbruik afgenmen van 1375 MWh in 2013 tt 1336 MWh in 2015, ndanks een tename in het aantal entiteiten en vestigingen dat in de scpe is pgenmen. Een vergelijking ver de kmende jaren zal deze cntinue verbetering meten tnen. Het gebruik van grene strm is vlgens de nieuwe cnversiefactren gelijk gesteld aan 0 kg CO2/kWh. Desndanks wrden maatregelen genmen m dit energieverbruik verder terug te dringen, aangezien de reductie van energiegebruik vlgens de trias energetica een belangrijke basis is vr een duurzame samenleving. Visser & Smit Hanab meent, dat haar verantwrdelijkheid niet phudt bij het inkpen van duurzame energie. Ondanks het tegenmen aantal geregistreerde entiteiten is de emissie uit verwarming met bijna 38% afgenmen. Dit valt hgstwaarschijnlijk deels te verklaren dr een mildere winter 2015/2016 ten pzichte van het basisjaar. Tevens zijn maatregelen getrffen m het energieverbruik dr verwarming terug te dringen, zals het vervangen van de ketels van het hfdkantr en de verhuizing van de vestiging Hensbrek naar een mderner pand in Echt. Vanaf 2015 wrdt een tenemend aantal emissies in de keten pgevraagd en geregistreerd. Hierver wrdt gerapprteerd in nze ketenanalyses. In 2013 werd in de keten (scpe 3) enkel structureel het wn-werkverkeer geregistreerd. Vr dit wn-werkverkeer valt in het eerste half jaar van 2016 een daling te zien van 30% ten pzichte van Sinds de tweede helft van 2014 wrdt k het verbruik van water structureel geregistreerd. Hiervr is dus ng geen vergelijking te maken met het verbruik ten pzichte van het basisjaar. De emissie uit waterverbruik wrdt met ingang van deze rapprtage wel gedcumenteerd. Dit aangezien 2016 het nieuwe basisjaar zal wrden, waarp de delstellingen vr de vlgende drie jaar zullen wrden gebaseerd. 6.4 Vrtgang reductiedelstellingen De bedrijfsbrede delstellingen vr de kmende jaren zijn per scpe weergegeven in tabel 3. Tabel 3: Delstellingen verlagen CO 2-uitstt Visser &Smit Hanab Jaar Scpe 1 [%] Scpe 2 [%] Scpe 3 [%]

15 Pagina 15 van 18 Met de sterke afname van de grtste emissiestrm van het bedrijf, wrdt de reductiedelstelling van 5% ver alle scpes in 2016 ten pzichte van 2013 vrlpig zeer ruim behaald. De ttale reductiedelstelling vr de uitstt per mzet is met 31% ruim behaald. Zals eerder beschreven is de ttale emissie van het bedrijf is sterk afhankelijk gebleken van de uitstt uit brandstfverbruik p de prjecten (scpe 1). Of de dalende trend zich drzet, valt dus te bezien als het aantal grte prjecten binnen TS en DD weer aantrekt. Op dat mment zal met grtere mate van zekerheid kunnen wrden vastgesteld welk percentage van de reductie is te te wijzen aan de genmen maatregelen p prjecten. Al zal het lastig blijven m situaties ver verschillende jaren f verschillende prjecten met elkaar te vergelijken. A B Grafiek 8: Ttale emissies per scpe vr H en H Emissies zijn gegeven vr alle scpes (A) en scpe 2 en 3 afznderlijk (B). Let p de afwijkende schaalverdeling. Grafiek 8 tnt de emissies vr H per scpe afgezet tegen de emissies van H Scpe 1 bevat verreweg de meest materiële emissies. In deze scpe zien we een flinke daling in 2016 ten pzichte van Enkel in scpe 2 zien we een zrgwekkende stijging ten pzichte van Er zijn reeds maatregelen ingezet m een grter percentage van het strmverbruik te vergrenen. Onderzcht wrdt welke vestigingen kunnen verstappen p inkp van grene strm met bewijs van rsprng. VWS Pipeline Cntrl BV is verhuisd naar het hfdkantr in Papendrecht. Wanneer de vestiging in Sliedrecht fficieel wrdt pgeheven, zal de emissie uit grijze strm van deze entiteit verdwijnen. De stijging in scpe 2 wrdt hfdzakelijk verrzaakt dr de eerder genemde stijging in het aantal vliegtuigkilmeters. Dr een tename in werkzaamheden in het buitenland is dit niet

16 Pagina 16 van 18 geheel te vrkmen. Om deze emissiestrm tt een werkbaar minimum te beperken, dienen nieuwe maatregelen te wrden gefrmuleerd. Bijvrbeeld het nader nderzeken van mgelijke verbeteringen in de persneelsplanning van prjecten. Een vrbeeld hiervan wrdt gegeven in de ketenanalyse alternatieve brtechniek (PRM01-f). Een reductie van 22% berekend p de CO2-uitstt uit vluchtkilmeters wrdt berekend vr een prject in Azië (scpe 2). In ttaal wrdt in de ketenanalyse een mgelijke besparing van 4089 tn CO2 vr de pdrachtgever (een reductie van 39%) berekend indien een alternatieve werkwijze wrdt geaccepteerd. Deze besparing uit zich met name in de scpe 3 emissies van Visser & Smit Hanab. De ttale reductie is een sm van verschillende besparingen: mbilisatie van materieel en persneel, ndersteunende diensten, prductie en bewerking van grndstffen en verwerking van afval. Ok de mbilisatie van materieel en persneel heeft weer vele verschillende aspecten, zals wrdt beschreven in de ketenanalyse prjectlgistiek (PRM01-g). In deze ketenanalyse wrden verscheidene besparingen besprken die Visser & Smit Hanab in de afgelpen jaren heeft behaald. Hiernder p prjectniveau: hergebruik materiaal binnen het prject (11,5 tn CO2), gebruik van vaste wateraansluitingen vr leidingtests (31 tn CO2), transprt ver water (12,7 + 2,7 tn CO2), aansluitende planning brpleg (5 tn CO2), beleid vernachtingen werknemers (297,4 tn CO2), transprt materieel (tt 15%) en transprt van afval. Vr meer infrmatie ver deze reducties, zie Aangezien het aantal emissiestrmen upstream en dwnstream in scpe 3 vrijwel eindels is, is er vr gekzen m de meest relevante scpe 3 emissies te blijven mnitren in de ketenanalyses. Een vast te meten en relevante scpe 3 emissie, te weten de uitstt uit wn-werkverkeer, is meegenmen in de ftprint. Sinds dit jaar is de emissie uit waterverbruik pgenmen, aangezien deze emissie cnsequent te meten is en het efficiënt gebruik van drinkwater nderdeel is van ns MVO-beleid. Te zien is dat de uitstt in scpe 3 desndanks afneemt ten pzichte van De ttalen wrden ngmaals in cijfers uitgedrukt in tabel 4. Hier wrdt per scpe aangegeven f de gestelde delstelling vr deze peride is behaald. Tabel 4: Delstellingen 2016 afgezet tegen de resultaten van het eerste half jaar. Een negatief percentage geeft een stijging in CO 2-uitstt aan ten pzichte van Scpe Uitstt (tn CO2/miljen eur) H Uitstt (tn CO2/miljen eur) H Daling H t..v. H Delstelling Delstelling behaald? Scpe 1 60,7 40,3 33,6% 5% Ja Scpe 2 1,2 2,3-84,2% 5% Nee Scpe 3 0,9 0,8 12,3% 5% Ja Ttaal 62,8 43,3 31,0% 5% Ja De delstellingen zijn gefrmuleerd naar rat van de mzet. Te zien is welke delstellingen dit jaar zijn behaald. Evenals in 2015 zien we dat de emissies in scpe 2 zijn gestegen. Zwel scpe 1 als scpe 3 emissies zijn in H gereduceerd ten pzichte van het basisjaar. Hewel de uitstt in scpe 2 is gestegen ten pzichte van 2013, wrdt de ttale reductiedelstelling ver scpe 1, 2 en 3 ruim behaald met een ttale besparing van 31%.

17 Pagina 17 van Vrtgang maatregelen Om de genemde delstellingen te behalen, neemt Visser & Smit Hanab een breed scala aan maatregelen. Zals in de inleiding is beschreven, wrdt de uitvering van deze maatregelen is gebrgd binnen een systeem van cntinue verbetering binnen de standaard van ISO De maatregelenlijst vr de prjecten, evenals maatregelen p statische lcaties zijn vastgelegd in nze CO2-management applicatie. In deze applicatie wrden tevens de energiestrmen van het bedrijf geregistreerd. Een link tussen maatregelen en energieverbruik zrgt dat wij de effectiviteit van de betreffende maatregel kunnen mnitren. Tevens wrdt de vrtgang van de implementatie van nieuwe maatregelen in de applicatie geregistreerd. De meest recente versie van de maatregelenlijst vr prjecten (PRM01-01) is te vinden in het BedrijfsManagementSysteem (BMS). 6.6 Tepassing maatregelen p prjecten met gunningvrdeel Hier wrdt beschreven he de maatregelen uit de maatregelenlijst (zie 6.5) wrden tegepast p nze prjecten met gunningvrdeel (zie 4.3). Tevens wrdt grf gekwantificeerd welk effect deze maatregelen hebben p de emissies van het prject in scpes 1, 2 en 3. In deze peride zijn geen prjecten uitgeverd met gunningvrdeel p basis van het CO2-Bewust Certificaat, waarbij Visser & Smit Hanab hfdaannemer was. Desalniettemin wrden minimaal 5 maatregelen uit de maatregelenlijst vrgeschreven vr alle grte prjecten (meer dan 500 mensdagen f meer dan 30 mensdagen en meer dan 20 persnen gelijktijdig actief p het prject). 6.7 Onzekerheden De grtste nzekerheid bij de vrspelling en berekening van de ftprint is de aard van de prjecten gebleken. De ttale emissie van Visser & Smit Hanab is sterk prject afhankelijk. Ondanks het nemen van een breed spectrum aan maatregelen, kunnen hierdr de delstellingen wrden verschreden. Frmulieren zullen wrden pgesteld m de besparingen p prjectniveau in kaart te brengen en een werkbare wijze m de besparing p bedrijfsniveau in te schatten zal verder wrden nderzcht. Een nzekerheid blijft het effect dat Visser & Smit Hanab heeft in de keten. Dit hangt samen met de gekzen afbakening van de term scpe 3 emissies. Vralsng is gekzen enkel het wn-werkverkeer van eigen werknemers en verbruik van water in de emissie inventaris p te nemen. Het effect van verige maatregelen wrdt ad-hc gemeten, mdat het erg lastig is externe factren die effect hebben p de data te mnitren f te cntrleren. 6.8 Medewerker bijdrage In het prject Leiding ver Nrd is CO2 vr het eerst p de prjectagenda gezet en dichter bij de medewerkers gebracht. Een enthusiaste handreiking heeft geleid tt vele bijdragen van de medewerkers in de vrm van ideeën m de CO2-uitstt te reduceren. Ondertussen is de kennis uit dit prject en recenter prjecten gedeeld en ideeën uit alle gelederen van de rganisatie en nze keten blijven binnen kmen. Zij wrden in nze

18 Pagina 18 van 18 CO2-applicatie verwerkt en waar praktisch haalbaar bevnden, pgenmen in de maatregelenlijst (PRM01-01) en/f het energiemanagementprgramma (PRM01-a). Inmiddels zijn verkennende gesprekken geverd met verscheidene materieel leveranciers ver de aanschaf van energiezuiniger apparatuur. Ttal Cst f Ownership (TCO) is hierbij leidend. Ok huding en gedrag blijven een speerpunt van de aanpak m CO2-uitstt verder te reduceren. Dit uit zich nder meer in de waarde die wrdt gehecht aan medewerkerparticipatie tijdens de gegeven tlbxen ver duurzaamheid en CO2- reductie. Het aanleveren van nieuwe besparingsmethdieken wrdt gestimuleerd p zwel prject- als bedrijfsniveau. De bestaande maatregelenlijst wrdt cntinu verbeterd p basis van ervaringen, nieuwe data en ntwikkelingen. Stuur juw gede ideeën naar KAM@vshanab.nl! Hebt u ng vragen naar aanleiding van deze rapprtage? Stel uw vragen via KAM@vshanab.nl.