Energiemanagementprogramma 2013

Transcriptie

1 Energiemanagementprgramma 2013 Auteurs: Frans van de Put, Jacqueline van Gelderen Verharen, Gerda de Raad en Geert Jan Prins Versienummer: 3 Versie datum: 31 juli 2013

2 Inhudspgave 1. Inleiding Energiebeleid Reductiedelstellingen Plan van Aanpak Elektriciteitverbruik Brandstfverbruik Gasverbruik Alternatieve energiebrnnen en brandstf Tepassingsgebied Prjecten met gunning Deelname keteninitiatieven Afrndende deelnames Lpende en nieuwe deelnames Verantwrdelijkheden en taakstellingen Algemene beschrijving verantwrdelijkheden Bijbehrende prcedures CO 2 management prcedure Cmmunicatieprcedure... 13

3 1. Inleiding T&F heeft zich tt del gesteld m actief en aantnbaar de CO 2 -uitstt van haar bedrijfsvering terug te dringen. Zij heeft hierte dit energiemanagementprgramma (EMP) ntwikkeld. In dit dcument wrden achtereenvlgens mschreven: - Hfdstuk 2: het energiebeleid van T&F; - Hfdstuk 3: de reductiedelstellingen; - Hfdstuk 4: het plan m tt deze delstellingen te kmen met.m. de te nemen maatregelen; - Hfdstuk 5: het tepassinggebied k wel de rganisatiegrenzen; - Hfdstuk 6: mschrijving van de prjecten met CO 2 gunningvrdeel; - Hfdstuk 7: het keteninitiatief waar T&F aan deelneemt; - Hfdstuk 8: verantwrdelijkheden en taakstellingen; en - Hfdstuk 9: bijbehrende prcedures. Elk half jaar zal de vrtgang van de uitvering van het EMP geanalyseerd en gepubliceerd wrden. Dit dcument is met de directie van T&F besprken en is dr hen gedgekeurd. Pagina 1 van 14

4 2. Energiebeleid T&F neemt haar maatschappelijke verantwrdelijkheid dr te sturen p het energieverbruik en brandstfverbruik en wil haar CO 2 -uitstt van de bedrijfsvering inzichtelijk hebben en verminderen. T&F vindt het belangrijk m haar CO 2 -uitstt te verminderen. Daarm meet en registreert T&F sinds 2012 haar energie- en brandstfverbruik. Het meten en registeren is een cntinu verbeteringsprces waardr de metingen steeds nauwkeuriger wrden en het verbruik delbewuster verminderd kan wrden. T&F heeft het jaar 2012 als basisjaar gekzen, al heeft het bedrijf k inzicht in de CO 2 - uitstt ver T&F vindt het belangrijk m haar CO 2 -uitstt te verminderen mdat: CO 2 bijdraagt aan het breikaseffect; T&F een bijdrage wil leveren aan de verduurzaming van de maatschappij; T&F een vrbeeld wil zijn vr andere bedrijven in haar branche; T&F ksten kan besparen dr haar CO 2 -uitstt te reduceren; en T&F zich ervan bewust is dat de fssiele brandstffen eindig zijn. T&F wil haar energie gren gaan inkpen en vr de tekmst nderzeken f er mgelijkheden zijn m zelf energie p te wekken. Vr het brandstfverbruik blijft T&F zeken naar vermindering van verbruik en duurzamere alternatieve brandstffen. T&F werkt bij vrkeur met Lean & Green gecertificeerde transprteurs zals Verhek Transprt Genemuiden en Westerman Transprt Nieuwleusen. Nadrukkelijk wil T&F k benemen dat haar energiebeleid past in een bredere visie p duurzame ntwikkeling en maatschappelijk verantwrd ndernemen. T&F wil niet alles hangen aan elektriciteit, brandstffen, CO 2 -uitstt ; krtm, aan energie, maar wil haar bedrijfsvering integraal verduurzamen en het energiebeleid is daarin een belangrijk aspect. Pagina 2 van 14

5 3. Reductiedelstellingen In de nderstaande tabel zijn de reductiedelstellingen weergegeven en de maatregelen m deze delstellingen te behalen. Dit geeft het ambitieniveau van T&F weer. He deze ambities mgezet wrden in acties wrdt in hfdstuk 4 uiteengezet. T&F Handelsnderneming B.V. Scpe Onderdeel Reductiedelstelling Reductiemaatregelen 2 Elektriciteit T&F wil vr % CO 2 -uitstt reduceren p de dr haar verbruikte elektriciteit t..v. het jaar 2012 Energiescan uitveren met tp 10 verbruikers Grene strm inkpen LED verlichting aanschaffen Bewustwrding persneel Bij nieuwe aanschaf van apparatuur energiezuinige instellingen mee laten 1 Wagenpark T&F wil vr % CO 2 -uitstt reduceren p het brandstfgebruik uit haar wagenpark gerelateerd aan de mzet t..v. het jaar 2012 wegen bij de besluitvrming inkp Bewust rijgedrag Bij aanschaf nieuwe aut s sterker het brandstfgebruik mee laten wegen. Cmbineren van afspraken Waar mgelijk de trein gebruiken 1 Gas T&F wil vr % CO 2 -uitstt reduceren p haar gasverbruik t..v. het jaar Bewustwrding persneel Verwarmingsinstellingen aanpassen Onderzek den naar alternatieve mgelijkheden vr het verwarmen van het kantr Delstelling vr het gebruik van alternatieve energiebrnnen en brandstffen: T&F wil vr 2015 nderzek den naar alternatieve energiebrnnen f brandstffen, dat wil zeggen: Onderzek den naar de haalbaarheid van inkpen van grene strm inkpen. Onderzek den naar de haalbaarheid van zelf energie pwekken. Onderzek naar alternatieve brandstffen vr het wagenpark. Pagina 3 van 14

6 4. Plan van Aanpak Het plan van aanpak is gebaseerd p de Plan-D-Check-Act - cyclus (PDCA - cyclus). Er wrdt een plan gemaakt, deze wrdt uitgeverd en halfjaarlijks wrdt er gecntrleerd f het de gewenste resultaten geeft en het vlgens plan lpt. Z niet dan wrden er maatregelen genmen m te crrigeren en het plan wrdt aangepast. Vervlgens wrdt de cyclus zals hierbven weer drlpen. 4.1 Elektriciteitverbruik Delstelling: vr % CO 2 reduceren p dr T&F verbruikte elektriciteit t..v. het jaar 2012 gerelateerd aan de mzet. Waarm deze delstelling? Op het gebied van het verminderen van het elektriciteitgebruik zijn er al vele innvaties. Dit biedt T&F veel mgelijkheden m haar eigen elektriciteitgebruik te verminderen. Daarm heeft T&F hier een ambitieuze reductiedelstelling. Verwachte resultaten per jaar Jaar Verwachte resultaat CO 2 -uitstt (tn) 2012 Basisjaar 4, % 1, % (cumulatief) % (cumulatief) 0,8 Maatregelen te nemen bij deze reductiedelstelling: Energiescan uitveren Grene strm inkpen LED verlichting tepassen Bewustwrding van het persneel Bij nieuwe aanschaf van apparatuur energiezuinige instellingen mee laten wegen. Pagina 4 van 14

7 Plan van aanpak m de maatregelen te te passen Energiescan uitveren: Om beter inzicht te krijgen in waar het elektraverbruik precies in zit, wil T&F in de peride april augustus 2013 een energiescan uitveren. Dit gaat het bedrijf zelf uitveren met ndersteuning van Will2Sustain. Grene strm inkpen: Prijzen vergelijken tussen grene energie en grijze energie, de ptie zelf energie pwekken meenemen. Besluit nemen tussen de mgelijkheden en vervlgens het besluit uitveren. Halfjaarlijks cntrleren f het genmen besluit de gewenste resultaten levert. Bij negatieve resultaten het plan aanpassen en bij psitieve resultaten het plan drveren. LED verlichting tepassen: Maak inzichtelijk wat het verschil is in verbruik tussen de huidige lampen en LED lampen. Ga LED verlichting geleidelijk aan aankpen. Halfjaarlijks cntrleren f het tepassen van LED verlichting de gewenste resultaten levert. Bij negatieve resultaten het plan aanpassen en bij psitieve resultaten plan drveren. Dit betekent dat er in heel het kantrpand p termijn LED verlichting tegepast gaat wrden. Bewustwrding persneel: Een werknemersbijeenkmst huden, in de vrm van een wrkshp f via verleg. Laat het huidige verbruik zien en leg de delstelling uit. Leg k uit dat hun bijdrage telt. Maak het persneel bewust van het uitzetten van de mnitrs en lampen na werktijd. Geef als directie het vrbeeld dr de verlichting uit te zetten in ruimtes waar niet gewerkt wrdt. Laat enige tijd later k de resultaten zien van hun medewerking en gedrag. Bij nieuwe aanschaf van apparatuur energiezuinige instellingen mee laten wegen: Onder apparatuur wrden PCs, printers, lampen etc. verstaan. Om beter inzicht te krijgen in het verbruik van het apparatuur heeft T&F een energiescan laten uitveren. Hierdr zijn de grte energie verbruikers zichtbaar zie hiervr bijlage 2. De grte energieverbruikers zijn: De server De cmputers Verlichting kantr ttaal Buiten lamp Vr het aanschaffen van nieuw apparatuur zuden bvenstaande het eerste vervangen kunnen wrden m het energieverbruik te verminderen. T&F al een energiezuinige printer die binnen 2 minuten ngebruikt p de stand-by mdus gaat. Uitgangspunt is de waarde van het jaar 2012 In het jaar 2012 is er kwh gebruikt, dit ttaal is 80% van de energierekening van het hele pand. Bij T&F is er één meter vr het bedrijf inclusief het wnhuis wat vr in het pand zit gevestigd. Daarm zullen de meterstanden erg afhankelijk zijn van het wnhuis kwh mgerekend naar eur's (0,18 eur/kwh) is: 1.573,20 eur Afwijkingen, crrigerende en preventieve maatregelen LED lampen zijn al gekcht vr een gedeelte van het kantr en werkplaats. Pagina 5 van 14

8 4.2 Brandstfverbruik Delstelling: vr % CO 2 -uitstt reduceren p brandstfverbruik uit het wagenpark van T&F. Waarm deze delstelling? De CO 2 -uitstt van het wagenpark vrmt de grtste bijdrage p de ttale CO 2 uitstt van de bedrijfsvering van T&F en dit daagt ns uit m hier mee aan de gang te gaan. De reductiedelstelling is wat minder ambitieus ingezet dan de delstelling p elektriciteit mdat de maatregelen minder vr de hand liggen. Tch gaan de ntwikkelingen rndm zuinige aut's erg hard en zal dit in de tekmst mgelijkheden bieden bij het reduceren van de CO 2 uitstt van het wagenpark. Vrdelen m het brandstfverbruik te gaan reduceren zijn: Kstenbesparing; he minder brandstfverbruik, he minder ksten er gemaakt wrden; Milieu: he minder brandstfverbruik, he minder verbrandingsgassen in de lucht (milieu) kmen; en Plezierig en efficiënt werken: in de aut zitten is niet efficiënt werken, deze tijd kan niet aan de klant besteed wrden en daarnaast is in de file staan een grte verspilling. He minder brandstfverbruik, he efficiënter er gewerkt wrdt. Verwachte resultaten per jaar Jaar Verwachte resultaat CO 2 -uitstt (tn) , ,5% 12, % 12, % 12, % 11, % 11, % 11, % 11, % 11,3 Maatregelen bij de reductiedelstelling Bewust rijgedrag Bandenspanning regelmatig cntrleren Brandstf niet aan de snelweg tanken Uitsluitend ververen wat ververd met wrden (geen verbdig ballast) Uit laten rllen in de bestaande versnelling en geleidelijk remmen Snel drschakelen Cntinu dezelfde snelheid huden (cruise cntrl) Snelheidsbegrenzer Verbruik inzichtelijk maken Minimale weerstand nabtsen Rijden met navigatiesysteem Beperk gebruik van installaties in de aut Bij aanschaf nieuwe aut's brandstfgebruik mee laten wegen Cmbineren van afspraken - slim plannen Gebruik van Skype Vaker gebruik maken van het OV. Pagina 6 van 14

9 Plan van aanpak m de maatregelen te te passen Bewust rijgedrag: Persneel bij elkaar zetten en uitleggen wat bewust rijgedrag inhudt, k wel het nieuwe rijden genemd. Er is 1 aut van de zaak en de directeur heeft een aut. De resultaten zullen zich niet terug laten zien in de aantalen. Maar T&F vindt het belangrijk dat de andere werknemers bewust rijgedrag k mee naar huis kunnen nemen. Overwegen m het persneel (die een aut van de zaak heeft) de cursus het nieuwe rijden aan te bieden. Bandenspanning regelmatig cntrleren: de bandenspanning zakt ± 0,2 bar per drie maanden, dr te rijden met de banden p de juiste spanning kan 2 tt 5% brandstf bespaard wrden en het verhgd k de veiligheid van het autrijden. Brandstf niet aan de snelweg tanken: de tankstatins aan de snelweg zijn duurder dan de tankstatins aan de prvinciale wegen, dit zijn de eur's die het snelste verdiend zijn, maar rijdt er niet vr m, de dit dr de tankbeurten slim te plannen. Uitsluitend ververen wat ververd met wrden (Geen verbdig ballast): 100 kil minder gewicht meerijden kan tt 0,5 liter besparen p 100 kilmeter. Eén aut van T&F heeft bijna km gereden in Dit betekent als er p deze afstand 100 kil minder aan gewicht was meegenmen, dat er tt 150 liter brandstf bespaart was. Dit zijn ngeveer 3 tankbeurten (p jaarbasis). Uit laten rllen in de bestaande versnelling en geleidelijk remmen: dan verbruikt de mtr geen brandstf, maar uit laten rllen met de kppeling ingetrapt, dan lpt de aut statinair en gebruikt de mtr wel brandstf. Hard dr blijven rijden tt aan het stplicht f rtnde en p het laatste mment remmen is weggegide brandstf en eur's. Snel drschakelen: vlug drschakelen bij lage teren geeft een lager brandstfverbruik. Schakel tussen de 1500 en 2500 teren dr naar de vlgende versnelling. Cntinu dezelfde snelheid huden (cruise cntrle): hiermee wrdt vrkmen dat er nndig gas bijgegeven f gas lsgelaten wrdt. Snelheidsbegrenzer: 90 km/u is de meest zuinige snelheid en hiermee wrdt het ptimale rendement uit de brandstf gehaald. Verbruik inzichtelijk maken: het is belangrijk dat de bestuurder inzicht heeft in wat de veranderingen in het rijgedrag pleveren aan brandstfbesparing, hierdr kan hij k gemtiveerd wrden m ng bewuster te gaan rijden. Minimale weerstand nabtsen: ramen geslten huden en de aut schn huden, een aut met pen ramen en een vuile aut heeft meer luchtweerstand nder het rijden, waardr het brandstfverbruik plpt. Rijden met navigatiesysteem: dit zrgt vr de meeste efficiënte rute. Z wrden zekkilmeters vermeden en daarmee wrdt brandstf bespaard. Beperk het gebruik van installaties in de aut: elektriciteitbesparing in de aut is k brandstfbesparing. De airc is één van de grtste energieverspillers van de aut. Bij aanschaf nieuwe aut's brandstfgebruik mee laten wegen: De ntwikkelingen van de aut's gaan erg snel p het gebied van elektrisch rijden en/f hybride. T&F blijft deze ntwikkelingen vlgen. Deze maatregel kan alleen wrdt tegepast indien er een nieuwe aut wrdt aangeschaft. Cmbineren van afspraken - slim plannen: dr het cmbineren van afspraken in de buurt kunnen vele kilmeters wrden bespaard, wat k weer brandstf bespaard. Gebruik van Skype: kst elektriciteit, maar bespaard veel brandstf. Vele afspraken kunnen gehuden wrden znder elkaar real life te treffen. Daarnaast heeft Skype het grt vrdeel: tijdsbesparing. Pagina 7 van 14

10 Vaker gebruik maken van het OV: indien er geen kilmeters gemaakt heven te wrden vr transprt, kan er verwgen wrden m het penbaar verver (OV) te nemen. Vrdelen met het OV is brandstfbesparing, geen filedrukte en nder het reizen is er tijd ver m andere werkzaamheden te den. Er zijn k nadelen aan verbnden, het kst geld en niet alle lcaties zijn even ged bereikbaar met het OV. Uitgangspunt is de waarde van het jaar 2012 In 2012 zijn er 2 aut's in het wagenpark, de metingen vr beide aut's wrden geregistreerd in kilmeter (km). Aut 1: de km zijn mgerekend in liters: liter diesel Aut 2 heeft km gereden. Dit zijn de startpunten m te gaan reduceren. De km's zijn erg afhankelijk van de mzet van T&F, he meer mzet er wrdt gemaakt he meer kilmeters. Daarm deze delstelling gerelateerd aan de mzet van T&F. Meting en mnitring In 2012 zijn de kilmeters geregistreerd p de eerste van het jaar. Vanaf januari 2013 wrdt het maandelijks gemeten, m het z nauwkeuriger bij te huden. Tevens wrden beide aut's dan gemeten in liter brandstf mdat dit nauwkeuriger is als de maatregel bewust rijgedrag wrdt ingezet. Afwijkingen, crrigerende en preventieve maatregelen n.v.t. 4.3 Gasverbruik Delstelling: vr % CO 2 -uitstt reduceren p T&F's gasverbruik t..v. het jaar 2012 gerelateerd aan de mzet. Waarm deze delstelling? De CO 2 -uitstt van het gasverbruik is een jaarlijkse kstenpst. Deze kstenpst is hger dan de elektriciteitksten. Een deel van het gasverbruik kan bespaard wrden dr bewustwrding. Gasverbruik betekent gebruik van een natuurlijke hulpbrn die niet neindig is. Daardr zullen naar verwachting de prijzen blijven stijgen en wil T&F hiermee aan de slag gaan. Verwachte resultaten per jaar Jaar Verwachte resultaat CO 2 -uitstt (tn) , % 6, % 6, % 6, % 6, % 6, % 6, % 6, % 6,2 Maatregelen bij deze delstelling: Bewustwrding persneel Uitleggen waarm Deuren sluiten Pagina 8 van 14

11 Warme truiendag V Radiatren vrij maken Aluminiumflie met islatie (radiatrflie) achter de raditren plakken Kantr beter isleren Kantr ged ventileren Verwarmingsinstellingen aanpassen aan het weer Onderzek den naar alternatieve mgelijkheden vr verwarmen van kantr Plan van aanpak m de maatregelen te te passen Bewustwrding persneel: Een werknemersbijeenkmst huden, in de vrm van een wrkshp f verleg. Laat het huidige verbruik zien en leg de delstelling uit. Leg k uit dat hun bijdrage telt. Maak het persneel bewust van het sluiten van de deuren, dat dit belangrijk is vr het verminderen van gasverbruik (k de kleine dingen tellen) en als er gevlgen zijn vr het persneel vanuit de andere maatregelen, maak dit in de bijeenkmst dan bespreekbaar. Radiatren vrij maken: Grdijnen en kasten verrzaken verspilling van warmte. Maak en laat de raditren vrij, dit verhgt het cmfrt van die ruimte. Aluminiumflie met islatie (radiatrflie) achter de raditren plakken: dit kan tt 10 m³ gas per jaar per m² radiatrflie p een ngeïsleerde spuwmuur. Ok bij een geïsleerde muur zrgt de flie vr besparing. Vrdeel is dat het kleine investering is en snel is terug verdiend. Kantr beter isleren: Vr deze maatregel zu er nderzcht meten wrden p welke manieren het kantr beter geïsleerd kan wrden, wat deze maatregel kst en wat de verwachte terugverdientijd is. Kantr ged ventileren : dr het kantr ged te ventileren, is er een cntinue tever van frisse lucht en wrdt de vchtige lucht die binnen ntstaat dr de transpiratie van de medewerkers, waterkker en andere items die vcht prduceren afgeverd. Vele scheikundigen zijn het erver eens, dat het verwarmen van drge lucht minder energie kst dan het verwarmen van vchtige lucht. Gede ventilatie van het kantr is dus belangrijk. Verwarmingsinstellingen aanpassen: Maak een plan dat het beste past bij de werkzaamheden van T&F vr de instelling van de verwarming. Dit kan zijn dat de verwarming 's chtends later aan kan en 's middag eerder uit gaat p bepaalde dagen. Is het een ptie m de verwarming één graad lager te zetten in de winter? Verwarmingsinstellingen aanpassen aan het weer: Maak een plan m de verwarming aan de znnekracht te kppelen. Is het buiten mi weer en verwarmt de zn het gebuw, kan de verwarming dan lager? Onderzek den naar alternatieve mgelijkheden vr verwarmen van kantr: De haalbaarheid van de ntwikkelingen p de markt nderzeken. Een betere, energiezuinige HR ketel kan zich k snel terug verdienen. Dit is afhankelijk van de huidige ketel. Uitgangspunt is de waarde van het jaar 2012 In het jaar 2012 is er m³ gebruikt, mgerekend naar eur's (0,58 eur/m 3 ) is: 2.195,9 eur. Pagina 9 van 14

12 Afwijkingen, crrigerende en preventieve maatregelen n.v.t. 4.4 Alternatieve energiebrnnen en brandstf Delstelling: T&f wil vr 2015 gebruik maken van een alternatieve energiebrnnen en brandstf. Waarm deze delstelling? T&F gebruikt brandstffen die praken zals, gas, benzine en diesel. Daarm heeft T&F zich tt del gesteld m vr 2015 gebruik te maken van een alternatieve en het liefst een brandstf f energiebrn die nuitputtelijk is. Maatregelen bij deze delstelling: Onderzek den naar de haalbaarheid van het inkpen van grene strm. Onderzek den naar de haalbaarheid van het zelf pwekken van energie. Plan van aanpak m de maatregelen te te passen Onderzek den naar de haalbaarheid van grene strm inkpen. Grene strm heeft dezelfde prestaties al grijze strm in gebruik. De haalbaarheidstudie zal bestaan uit het prijzenvergelijk van verschillende aanbieders en tussen grijze strm en grene strm. Deze maatregel bespaart tt 70% - 80% aan CO 2 -uitstt p het elektriciteitgebruik en daarm wil T&F dit den. Onderzek den naar de haalbaarheid van zelf energie pwekken. Dit is een maatregel vr p de langere termijn, mdat zij het pand huren en dit in ged verleg met met de verhuurder. Tevens gaan de ntwikkelingen van znnepanelen en windmlens erg hard. Uiteindelijk zal dit een rekensm wrden van ksten en pbrengsten m de terugverdientijd te berekenen. 5. Tepassingsgebied In het dcument rganisatiegrenzen is het tepassingsgebied aangegeven vr de CO 2 Prestatieladder en daarmee k vr de CO 2 -reductiedelstellingen. Dit dcument staat in Bijlage Prjecten met gunning Er is bij T&F geen sprake geweest van prjecten met gunning in lijn met de CO 2 Prestatieladder. 7. Deelname keteninitiatieven 7.1 Afrndende deelnames Niet van tepassing. Pagina 10 van 14

13 7.2 Lpende en nieuwe deelnames Inleiding Er zijn diverse keteninitiatieven bekeken en p basis van het wegen van de verschillende mgelijkheden is er een keuze gemaakt vr de keteninitiatieven. Actieve deelname Geselecteerde leveranciers van Murik Aannemer Murik heeft het initiatief genmen m in samenspraak met een aantal van haar belangrijkste leveranciers m gezamenlijk CO 2 te reduceren. Met regelmaat wrdt er een bijeenkmst gerganiseerd bij één van de deelnemende bedrijven waarin delstellingen wrden gefrmuleerd en maatregelen besprken die gezamenlijk pgepakt kunnen wrden. Passieve deelname NGO (Nederlandse Getextiel Organisatie) T&F heeft binnen haar brancherganisatie NGO CO 2 - reductie p de agenda weten te krijgen. NGO bevrdert als brancherganisatie de kennis en tepassing van gekunststffen in Nederland. Dat is in het belang van een aantal van haar leden: prducenten en leveranciers van gekunststffen, maar k verheden, nderzeksinstituten en adviesbureaus. NGO heeft het besluit genmen p het nderwerp CO 2 reductie p de eerst vlgende vergadering in nvember te agenderen. Tevens heeft T&F deelgenmen aan een creatieve sessie. Daarnaast is T&F lid van een BIOplastics initiatief. 8. Verantwrdelijkheden en taakstellingen 8.1 Algemene beschrijving verantwrdelijkheden Directeur Frans van de Put is verantwrdelijk vr het gehele Energiemanagementprgramma. Hij zal het vrtuw nemen in alle activiteiten en zndig activiteiten delegeren aan Jacqueline van Gelderen-Verharen. Pagina 11 van 14

14 9. Bijbehrende prcedures Vr CO 2 management bij T&F zijn er 2 prcedures pgesteld, namelijk; de CO 2 management prcedure en de cmmunicatieprcedure. 9.1 CO 2 management prcedure Del van de CO 2 management prcedure Het del van deze prcedure is m het milieubeleid te realiseren. Dr de CO 2 -uitstt van de bedrijfsvering inzichtelijk te maken en deze delmatig te reduceren. Stap 1: Het bepalen van de rganisatiegrenzen De directeur bepaalt jaarlijks de rganisatiegrenzen vr het tepassen van deze prcedure. De rganisatiegrenzen wrden in het Energiemanagementprgramma (EMP) gerapprteerd en kmt terug in de peridieke vrtgangsrapprtages nder het hfdstuk afbakening. Stap 2: Het vaststellen van de energiestrmen De energiestrmen wrden vraf vastgesteld aan de hand van het CO 2 Prestatieladder handbek van SKAO. Dit handbek kan in de lp der jaren wijzigen, waardr de vastgestelde energiestrmen kunnen veranderen. Wanneer deze energiestrmen veranderen (en de cnversiefactren) met dit drgeverd wrden in het rekenprgramma vr de CO 2 -ftprint. De energiestrmen zijn leidend in het verzamelen van de emissies. De vastgestelde energiestrmen wrden aangemaakt f gewijzigd in het rekenprgramma. Stap 3: Het verzamelen van de energiestrmen Het verzamelen van de gegevens m de energiestrmen inzichtelijk te maken gebeurt elk halfjaar, bij de start van deze prcedure zal er een nuljaar bepaald meten wrden en dit is 2012 vr T&F. De gegevens wrden verzameld aan de hand van een inventarismap (CO 2 dssier). Daarin is elke energiestrm een tabblad met daarachter administratieve verzichten m tt de ttale energiestrmen te kunnen kmen. De directeur is verantwrdelijk vr het verzamelen van de energiestrmen. Stap 4: CO 2 vetafdruk bepalen De energiestrmen zijn verzameld, de verzamelde gegevens kunnen per energiestrm wrden pgeteld en wrden ingeverd in het rekenprgramma. T&F gebruikt hiervr een Excel frmat van de BAM - Carbn Assessment Tl. Alle energiestrmen zijn in het Excel frmat al gedefinieerd, smmigen zullen niet van tepassing zijn. Aan iedere energiestrm is de juiste cnversiefactr gekppeld. Waardr de uitstt autmatisch berekend wrdt naar inver van de energiestrm. Indien alle gegevens zijn ingeverd en nadat het ng een keer gecntrleerd is, kan de CO 2 -ftprint vastgesteld wrden. De CO 2 -ftprint wrdt autmatisch berekend dr het Excel frmat met een bijhrend grafiek (taart diagram). Z is snel en verzichtelijk te zien welke energiestrm de grtste is. Pagina 12 van 14

15 Stap 5: Energiescan Een energiescan (f energie audit) is een middel m de gebruikers ng meer bewust te maken mtrent he de energiestrmen zijn pgebuwd. Dit gebeurt dr de energiegebruikers te inventariseren. Per energiestrm wrdt er gekeken welk apparaat, machine, installatie f middel er energie gebruikt en heveel. De heveelheid wrdt bepaald dr het aantal uur dat een energieverbruiker aan staat per jaar en heveel vermgen deze gebruikt. Wanneer alle energieverbruikers zijn geïnventariseerd, kan er gekeken wrden f de ttale energiestrmen vereenkmen met het verbruik van de energieverbruikers. Stap 6: Reductiedelstellingen en maatregelen frmuleren Om de CO 2 -uitstt te reduceren wrden er delstellingen gefrmuleerd. Deze delstellingen wrden jaarlijks herzien. Om de delstellingen te behalen meten er maatregelen genmen wrden. De eerste stap is m deze te frmuleren. Deze maatregelen met welke emissie besparing dit met pleveren in percentage wrdt vastgelegd in het EMP. Stap 7: Energiemanagementprgramma (EMP) De basis ligt er nu vr het EMP. Dit prgramma wrdt pgesteld vr een bepaalde tijd en wrdt jaarlijks herzien. In het EMP wrdt k mschreven he de maatregelen wrden pgepakt en wanneer (plan van aanpak). In het EMP staan k de rganisatiegrenzen mschreven, de keteninitiatieven en de prcedures. Het EMP is een plan m de CO 2 -uitstt te reduceren. Stap 9: Uitveren van het EMP De gefrmuleerde maatregelen uitveren vlgens het vastgestelde plan. Tijdens f na het uitveren van acties, deze acties vastleggen dr middel van rapprtage. Stap 9: Vrtgangsrapprtage Per jaar wrdt er een cntrle p de vrtgang van de maatregelen gemaakt. Deze wrdt intern en extern gecmmuniceerd. Stap 10: Prcedure actualiseren Eén keer in het jaar wrdt bepaald f deze prcedure herzien f geactualiseerd met wrden. Elk jaar zal deze prcedure zich herhalen. Stap 11: Interne audit Eens per jaar zal er een interne audit plaatsvinden m na te gaan in heverre deze prcedure in de praktijk wrdt nageleefd. 9.2 Cmmunicatieprcedure Del van het cmmunicatieplan CO 2 Het del van dit plan is dat er met regelmaat wrdt gecmmuniceerd ver: De CO 2 -uitstt; De maatregelen die genmen gaan wrden m de CO 2 -uitstt de reduceren; en De vrtgang van deze maatregelen. Dit met het del transparant en eerlijk te cmmuniceren naar interne- en externe belanghebbenden. Stap 1: Stakehlderlijst inventariseren Vraf wrdt bepaald wie de belanghebbenden (stakehlders) zijn van T&F. Dit gebeurt in de zgenemde stakehlderlijst, nderverdeeld in verschillende grepen. In bijlage 3 staat de ingevulde stakehlderlijst. Pagina 13 van 14

16 Stap 2: De cmmunicatie inhud De infrmatie en bdschappen die T&F wil cmmuniceren naar haar stakehlders: Intern: Wat is duurzame ntwikkeling? Wat is maatschappelijk verantwrd ndernemen? Wat is CO 2? Waarm aandacht vr energie en CO 2? Heveel is een tn CO 2? Wat is uw rl? Wat kunnen we samen den m CO 2 -uitstt te verminderen? In- en extern: Waarm aandacht vr energie en CO 2? Emissie-inventarisatie: de uitkmsten. Huidig energieverbruik. Maatregelen m de uitstt in de rganisatie en binnen de prjecten te verlagen. Wat zijn nze verminderingdelstellingen en energiebeleid? Wat is nze vrtgang in het CO 2 -reductie-traject en waar lpen we zal tegenaan: trends? Stap 3: Middelen vr cmmunicatie Er zal gebruik gemaakt wrden van bestaande cmmunicatiestructuren van T&F. Deze bestaan uit: Website " Overleggen; Persneelsbijeenkmsten; Vr externe belanghebbenden zal er gecmmuniceerd wrden p de website van T&F. En naar de belangrijkste stakehlders zal een mail en/f brief gestuurd wrden m hen te infrmeren. Stap 4: Cmmunicatieactieplan In de tabel hiernder is het cmmunicatieactieplan aangegeven: Taak He Wanneer Frequentie Delgrep Wie Actualiseren cmmunicatieplan Opstellen stakehlderlijst Inf p website plaatsen Persneelsbijeenkmst Externe mail en/f brief Revisie Medi 2014 Jaarlijks n.v.t. Jacqueline van Gelderen-Verharen Stakehlderlijst maart 2013 Jaarlijks In- en extern Frans v/d Put actualiseren Aparte link p maart 2013 Halfjaarlijks In- en extern Frans v/d Put website actualiseren Bijeenkmst Juli 2013 Halfjaarlijks Medewerkers Frans v/d Put vr persneel Schrijven April Halfjaarlijks Stakehlders Frans v/d Put Pagina 14 van 14

17