Plan van Aanpak Programma voor Gebiedsontwikkeling

Transcriptie

1 RIS.5526 Plan van Aanpak Programma voor Gebiedsontwikkeling 1. Aanleiding Het College van B&W streeft er naar om 60 MW opgesteld vermogen windenergie in de gemeente Emmen te realiseren. Het College heeft hiertoe opdracht gekregen van de gemeenteraad. Sinds 2006 worden de mogelijkheden verkend. In 2011 heeft het college hiervoor een beleidsdocument opgesteld, de Beleidsregel windmolenopstelling gemeente Emmen. Met de beleidsregel wil de gemeente Emmen aangeven op welke wijze zij het realiseren van een windmolenopstelling toelaat. De ambitie van Emmen voor windenergie is inmiddels ingehaald door de actualiteit van dit moment. Op basis van internationale verplichtingen zal Nederland per MW windenergie op land moeten realiseren. De provincie Drenthe heeft nu een taakstelling voor 200 tot 280 MW, waarvan Emmen een aanzienlijk aandeel zal dienen te realiseren. Er is dus niet alleen meer sprake van een vrije route, maar van een opgelegde taakstelling, waarin Emmen haar aandeel heeft te realiseren. De gemeente Emmen heeft de ambitie dat bij de realisatie van windenergie haar inwoners en het algemeen belang gebaat zijn. In de beleidsregel is aangegeven dat de omgeving zal profiteren door toepassing van vormen van gebiedsontwikkeling. In dit plan van aanpak wordt het proces en de organisatie daarvan aangegeven, om te komen tot het Programma voor Gebiedsontwikkeling. 2. Probleemstelling Gebiedsontwikkeling is feitelijk een proces van samenwerking. Het betreft een bundeling van ambities en belangen van partijen en van verschillende disciplines en (vooral ook) geldstromen voor vernieuwing(en) van een gebied. Gebiedsontwikkeling vereist afstemming tussen partijen zoals overheden, marktpartijen, bewoners, (omliggende) bedrijven en maatschappelijke organisaties. Gebiedsontwikkeling betekent in het voortraject veel investeren in relaties om, vanuit vertrouwen en met draagvlak, ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk te maken. Windenergie is onderdeel van de gebiedsontwikkeling en staat niet op zichzelf. Het gaat om een complex van maatregelen (het programma) die in samenhang tot doel hebben meerwaarde te bieden voor de regio. Het Programma van Gebiedsontwikkeling bevat een mix van de sporen leefbaarheid, omgeving en economie. Het is het streven een interessant Gebiedsontwikkelingsprogramma te ontwikkelen bestaande uit windenergie en daarmee samenhangende projecten en compensatie in het gebied. Mede door de toegankelijkheid en aantrekkelijkheid van het programma is er sprake van draagvlak en wordt gehoopt dat windenergie (mogelijk zelfs) als welkom zal worden aangemerkt. Het realiseren van windenergie is een grootschalige opgaaf, waarvoor de gemeente Emmen een rol kiest die het midden houdt tussen regisseren (voortraject tot keuze ontwikkelaar) en faciliteren van de ontwikkeling (mogelijk maken van de realisatie). De gemeente is van mening dat het intensieve traject, dat voorafgaat aan de realisatie van windenergie, slechts tot een succes kan uitgroeien als dit proces een grote betrokkenheid krijgt van diegenen die er direct of indirect bij betrokken zijn. Het betreft vooral de 1

2 inwoners van Emmen die woonachtig zijn in de regio waar de windmolenopstelling zal worden gerealiseerd. Het gaat daarnaast om stakeholders en initiatiefnemers. Allen zullen een rol in het proces dienen te krijgen die recht doet aan het op democratische wijze tot stand brengen van de grootschalige ruimtelijke opgave die een windmolenopstelling ook is. Het Gebiedsontwikkelingsprogramma bevat concrete projecten en uitvoeringsdoelstellingen, smart geformuleerd, die uitvoerbaar zijn gedurende de economische leeftijdsduur van de windmolenopstelling (uitgangspunt is een looptijd van 20 jaar). 3. Uitgangspunten en werkwijze Het programma voor Gebiedsontwikkeling wordt mede bepaald op basis van wensen die door het gebied naar voren worden gebracht. Dit mede vanwege het feit dat windenergie een aanzienlijke impact heeft op de verschijningsvorm van de omgeving waarin men werkt en/of, belangrijker nog, woont. Door wensen van bewoners voor ontwikkelingen in hun gebied mee te nemen bij de realisatie van windenergie ontstaat er een positiever klimaat voor het draagvlak en daarmee voor de uiteindelijke besluitvorming. Wensen vanuit het gebied worden gebundeld en samen met bestaande beleidsvoornemens en/of uitvoeringsprogramma s van de gemeente gecombineerd. Hieruit vloeit een Programma voor Gebiedsontwikkeling voort, dat gecombineerd met de realisatie en exploitatie van een windmolenopstelling tot ontwikkeling gebracht kan worden. Ook de diverse stakeholders, zoals zijn geïdentificeerd, hebben een rol in het proces om te komen tot een Programma voor Gebiedsontwikkeling. Afhankelijk van de mate van betrokkenheid zal hen een rol worden toegekend in het proces van het tot stand brengen van het Programma voor Gebiedsontwikkeling. Het Programma voor Gebiedsontwikkeling vormt het kader waaraan initiatiefnemers, in samenspraak met de gemeente, projecten zullen ontlenen die uiteindelijk tot uitvoering gebracht kunnen worden in de regio Emmen. Wie (onderdelen van) het programma realiseert is afhankelijk van de overeenkomsten die uiteindelijk gesloten zullen worden. Het verdient voorkeur om het Programma voor Gebiedsontwikkeling te koppelen aan een fondsstructuur. Revenuen uit de windenergie die worden aangewend voor gebiedsontwikkeling worden in het fonds gestort. Uit het fonds kunnen zowel investeringen als ook duurzaam beheer, onderhoud en eventueel exploitatie worden bekostigd. Ook kan het fonds worden aangewend voor cofinanciering van projecten. Het is nadrukkelijk een uitgangspunt dat het Gebiedsontwikkelingsprogramma gedurende het proces van de ontwikkeling van de Structuurvisie tot stand wordt gebracht en ook zal worden geaccordeerd door de gemeenteraad. Dit is van groot belang om daarmee ook een signaal af te geven aan de bewoners dat de raad grote waarde hecht aan het investeren in het gebied. Twee andere belangrijke argumenten voor het voorafgaand vaststellen van het Gebiedsontwikkelingsprogramma zijn gelegen in het feit dat: 1. het Gebiedsontwikkelingsprogramma moet overeenstemmen met de wensen uit het gebied waar de windmolenopstelling zal worden gerealiseerd. Het betekent dat de gebiedskeuze en de daaruit voorvloeiende locatiekeuze bekend moeten zijn, om het Programma aansluiting te kunnen geven. De gebiedsselectie komt tot stand tijdens de fase van ontwikkeling van de Structuurvisie. 2. het Programma voor Gebiedsontwikkeling dient ook vastgelegd te worden in de Structuurvisie om de bestedingen ten behoeve van de gebiedsimpuls (juridisch) te kunnen verankeren. 2

3 In het proces van het tot stand brengen van het Gebiedsontwikkelingsprogramma zijn de dorpsprogramma s, voor zover aanwezig, belangrijk aanknopingspunt voor het in beeld brengen van de gebiedswensen. Belangrijk uitgangspunt is verder dat de gemeente vooral dient te luisteren. Belang hiervan is dat de inwoners zelf mogen/moeten komen met voorstellen. De gemeente kan richtingen duiden en suggesties doen om het proces op gang te brengen. Uiteindelijk, kan in de loop van het proces gemeentelijk inbreng worden geleverd om zodoende tot een uitgebalanceerd Programma voor Gebiedsontwikkeling te komen. Samenwerking met partners Het Programma voor Gebiedsontwikkeling wordt opgesteld in samenwerking met het Windteam. Het Windteam bestaat uit betrokken burgers en medewerkers van de gemeente die mee willen denken over de realisatie van de windmolenopstelling en daarbij behorende pakket aan maatregel dat voor meerwaarde in de regio zorg dient te dragen. Het maatregelen pakket wordt opgenomen in het Programma voor Gebiedsontwikkeling. Het Windteam wordt vanaf het begin in het proces betrokken. 4. Doel en resultaat project 4.1. Doelen project De gemeente heeft bij de realisatie van een windmolenopstelling als uitgangspunt impulsen te geven aan de leefbaarheid, de kwaliteit en de werkgelegenheid in Emmen. De gewenste meerwaarde, te bereiken bij de realisatie van windenergie, zal worden vastgelegd in het Programma voor Gebiedsontwikkeling. Indien de realisatie van een windmolenopstelling aantoonbaar leidt tot meerwaarde voor Emmen zal sprake kunnen zijn van het vergunnen van locaties voor windenergie. De Gebiedsontwikkeling dient de navolgende doelen: a. de Gemeente constateert dat er sprake is van krimp in het buitengebied van Emmen en van een moeilijke economische situatie. De gemeente wil investeren in het buitengebied. Gelijktijdig met de ontwikkeling van windenergie wil ze een economische en maatschappelijke meerwaarde tot stand brengen voor het gebied. b. idee is om projecten te benoemen en uit te werken die een stimulans tot stand zullen brengen voor de leefbaarheid (people), de leefomgeving (planet) en de economische situatie (profit). c. doelstelling is dat het gebied waar de windmolenopstelling wordt gerealiseerd sociaal maatschappelijk, ruimtelijk en economisch sterker wordt. d. de duurzame energievoorziening, zowel in het verlengde van het eigen gemeentelijk beleid als voorvloeiend uit de rijksdoelstellingen, dient te worden gestimuleerd. Voor Emmen heeft dit betrekking op de doelstellingen van de Energienota langs het spoor van de Big Five. Windenergie is natuurlijk in dit verband prioritaire inzet, maar in het verlengde daarvan wil de gemeente mede duurzaamheidsrendement scoren op het vlak van besparing, efficiëntie en zonne-energie. e. de realisatie van windenergie wordt door de gemeente gezien als een kans voor de regio. In het gebied wordt het door (een deel van de) inwoners gezien als een bedreiging of ervaren als een last. In dat opzicht heeft Gebiedsontwikkeling ook zin als het bieden van een vorm van compensatie. Gebiedsontwikkeling kan dus ook ingebracht worden als een lustenpakket dat dient om de lasten te compenseren. 3

4 f. het Gebiedsontwikkelingsprogramma dient om de invulling te concretiseren van die ontwikkelingen die in samenspraak met bewoners en stakeholders door de gemeente zijn geïdentificeerd Beoogde projectresultaten Hoofdresultaat: Programma Gebiedsontwikkeling Het resultaat van dit project is een bundeling van concrete projectvoorstellen die in samenhang met windenergie wordt gerealiseerd. Deelresultaat: Programma Gebiedsontwikkeling Bewerkstelligen van betrokkenheid en draagvlak voor duurzame energietoepassingen en van windenergie in het bijzonder. 5. Organisatie Het opstellen van Programma voor Gebiedsontwikkeling is onderdeel van het project windenergie van de gemeente Emmen. Verantwoordelijk voor de inhoud en organisatie van het projectonderdeel Programma voor Gebiedsontwikkeling is de werkgroep Participatie bestaande uit deelnemers van de projectgroep Windenergie. Er is voor een Werkgroep Participatie gekozen om de voorbereiding en uitvoering van dit onderdeel efficiënter te maken. De Werkgroep bespreekt zijn voorstellen met de projectgroep Projectstructuur, rollen en verantwoordelijkheden Het proces om het Gebiedsontwikkelingsprogramma tot stand te brengen laat zich onderverdelen in een intern (gemeentelijke dienst) en extern spoor. Hierna volgt een toelichting: Interne organisatie: Bestuurlijke verantwoordelijkheid: berust bij de verantwoordelijk portefeuillehouder Wethouder Houwing. Eens in de twee weken vindt afstemming plaats met het Kernteam windenergie. Kernteam windenergie: het kernteam is verantwoordelijk voor de algehele projectleiding en coördinatie en adviseert het bestuur inzake het dossier windenergie. Tevens is het Kernteam verantwoordelijk voor de interne en externe communicatie. Projectgroep Windenergie: de projectgroep ontwikkelt producten en zorgt voor deskundige beoordeling van en afstemming over de ontwikkelde stukken. In de projectgroep is ook een ambtelijke vertegenwoordiging vanuit de provincie afgevaardigd. Werkgroepen Windenergie: de werkgroepen ontwikkelen producten en stukken ten behoeve van het dossier windenergie. Het Programma voor Gebiedsontwikkeling wordt ontwikkeld met medewerking van de werkgroep Participatie. Dorpscoördinator volgens de werkwijze van EmmenRevisited: ondersteunt de projectleiding bij de communicatie met inwoners en daarvoor ingerichte overlegstructuren. De dorpscoördinator coördineert en stimuleert bewoners en platforms om de Gebiedsontwikkeling mede vorm te geven. Tevens houdt hij de bewoners in het gebied actief betrokken op de middel- en lange termijn bij het uitvoeren van het 4

5 Gebiedsontwikkelingsprogramma. De dorpscoördinator vormt de intermediair tussen inwoners en gemeente. Daarnaast is de dorpscoördinator cruciaal voor het stimuleren en activeren van burgers en ondernemers om te participeren in de ontwikkeling van hun eigen omgeving en in het bijzonder in het voortdurende proces van Gebiedsontwikkeling in de regio. Externe organisatie: Inwoners van de gemeente Emmen: de bewoners, in het bijzonder degenen die wonen nabij de locatie waar windenergie zal worden gerealiseerd en die op de hoogte gehouden willen worden van de ontwikkelingen. De inwoners worden daarnaast in de gelegenheid gesteld om hun inbreng in het proces te leveren. EOP s: de erkende overlegpartners blijven voor de gemeente een belangrijk aanspreekpunt voor de ontwikkeling van windenergie en het daarmee samenhangende, te realiseren Gebiedsontwikkelingsprogramma. Het Windteam: is de groep van belangstellende bewoners (uit Klazienaveen Noord, Zwartemeer, Foxel/Scholtenskanaal, Emmer-Compascuum en Barger-Compascuum), het Gebiedsplatform, die actief mee wil denken met de gemeente bij het realiseren van de windmolenopstelling en bij het formuleren en (mogelijk) uitvoeren van het Gebiedsontwikkelingsprogramma. Stakeholders: maatschappelijke organisaties, overheidsdiensten/-organisaties, ondernemers in het gebied, enz. die raakvlakken hebben met de te realiseren windmolenopstelling en/of met de gebiedsontwikkeling en die betrokken willen zijn bij het proces. Initiatiefnemers: ontwikkelen en/of exploiteren de windmolenopstelling. Vanuit de windexploitatie voeden zij het gebiedsfonds waarmee investeringen in het gebied kunnen worden gerealiseerd. De set aan afspraken die met de initiatiefnemers/ontwikkelaars kunnen worden overeengekomen zijn van cruciaal belang voor de uiteindelijke realisatie van (onderdelen) van het Programma voor Gebiedsontwikkeling. Expertgroep: de Expertgroep is een op te bouwen groep van deskundigen op divers vlak die een vrijblijvende adviserende rol heeft voor het Windteam en de gemeente. De Expertgroep kan bestaan uit deskundigen van naam en faam die om reden van hun kennis en naamsbekendheid een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het proces van Gebiedsontwikkeling. Rollen en verantwoordelijkheden in het proces: Interne organisatie De interne organisatie draagt de verantwoordelijkheid voor de begeleiding van het dossier Programma voor Gebiedsontwikkeling, ontwikkelt de bijbehorende producten en adviseert het bestuur inzake het proces en over de uiteindelijk te zetten stappen en de daarmee samenhangend te realiseren besluitvorming. Daarnaast is de interne organisatie, in het bijzonder het Kernteam Windenergie, verantwoordelijk voor de afstemming met externe partijen. Kernteam Het Kernteam verzorgt ook de ondersteuning van het externe Windteam. Het Kernteam zal samen met de inzet van de dorpscoördinator het Windteam in een creatief brainstorm proces, met waar van toepassing de dorpsprogramma s als basis, proberen te stimuleren tot ideeontwikkeling voor het Programma voor Gebiedsontwikkeling. 5

6 Het Kernteam zal voor zover nodig/gevraagd zorgen voor het aanbieden van kennis vanuit de gemeentelijke organisatie of vanuit partijen die een rol spelen in het proces (stakeholders, overheid(sdiensten), initiatiefnemers). Expertgroep Daarnaast zet de gemeente zich in voor het opzetten van een Expertgroep. Doelstelling is deze (gelegenheids) Expertgroep te bemensen met toonaangevende kennishouders/innovators/inspirators die het Windteam een richting kunnen geven voor hun ideeontwikkeling. Doelstelling is om de Expertgroep een rol te geven die zal bijdragen aan de bevestiging dat Emmen het goede spoor van duurzaamheid probeert te pakken en waarvoor de gemeente de enthousiaste betrokkenheid nodig heeft van de eigen bewoners en van het Windteam in het bijzonder. De Expertgroep heeft ook een rol in het activeren van het denkproces binnen de gemeentelijke organisatie, zowel bestuurlijk als ambtelijk. Windteam Gedurende het traject van het opstellen van het Programma Gebiedsontwikkeling wordt het Windteam ook geïnformeerd over en betrokken bij de ontwikkeling van de Structuurvisie windenergie. Tevens zal als onderdeel van de locatiestudies een ontwerpatelier plaatshebben om de Windmolenopstelling met betrokkenheid van het Windteam vorm te geven. De rol van het Windteam is het ontwikkelen van het Programma voor Gebiedsontwikkeling en het adviseren van het Bestuur inzake het Gebiedsontwikkelingsprogramma. Dorpscoördinator volgens de werkwijze van EmmenRevisited De rol van de dorpscoördinator vraagt nadere verduidelijking. Tijdens het proces van de Beleidsregel heeft de dorpscoördinator een ondersteunende rol gespeeld bij de communicatie met de EOP s. De betrokkenheid van de dorpscoördinatoren in de verschillende gebiedsprocessen maakt dat ze voor de gemeente in de benadering van de EOP s een meerwaarde hebben betekend. Van de dorpscoördinator wordt in de vervolgfase bij de Gebiedsontwikkeling een zwaardere en meer concrete inzet verwacht. Zo moet de dorpscoördinator contacten initiëren in het gebied tussen bewoners, ondernemers en gemeente om ideeën te inventariseren ten behoeve van het Programma, vervolgens moeten de ideeën uitgewerkt worden en onderdeel worden van het Gebiedsontwikkelingsprogramma. Belangrijker is nog dat de dorpscoördinator vervolgens dient te zorgen dat het Gebiedsprogramma windenergie tot uitvoering wordt gebracht met en door het gebied. De dorpscoördinator heeft een belangrijke functie in het vinden van drijvende krachten, bewoners en ondernemers, die met name de duurzaamheidsimpulsen, de leefbaarheidsprojecten en de economische stimulans gaande moeten houden. Niet alleen op korte termijn maar tot in de verre toekomst. Bestuurlijk opdrachtgever Bestuurlijke verantwoordelijkheid berust bij de verantwoordelijk portefeuillehouder wethouder Houwing-Haisma. Eens in de twee weken vindt afstemming plaats met het Kernteam windenergie - Bestuurlijk opdrachtgever (coördinerend wethouder) wethouder Houwing-Haisma Ambtelijk opdrachtgever Ambtelijke opdrachtgever is: Aline Pruntel, hoofd afdeling Beleid en Regie Projectleider De projectleider is eindverantwoordelijk voor de realisatie van het project binnen de door de opdrachtgever aangegeven kaders. 6

7 De projectleider is belast met: - De bewaking van de voortgang van het project. - De bewaking van het budget. - De bewaking van de kwaliteit van het project. - De aansturing van het projectteam. - Het (mede-)redigeren van de beslisdocumenten. - Het (mede-)uitwerken van de projectopdracht. - Het uitvoeren van algemene coördinatietaken, die nodig zijn om de eindresultaten op de afgesproken tijd klaar te hebben. De projectleider heeft maandelijks overleg met de opdrachtgever over de voortgang van het project. Het in de bijlage opgenomen organogram geeft de projectorganisatie weer voor de ontwikkeling van het Programma voor Gebiedsontwikkeling Projectbewaking Om het project op een effectieve en gestructureerde wijze te bewaken, worden een aantal instrumenten gehanteerd. 1. De Projectleider zal maandelijks een voortgangsgesprek houden ten behoeve van de ambtelijk opdrachtgever en de bestuurlijk opdrachtgever. Hierdoor kunnen de opdrachtgevers de voortgang bewaken en tijdig signaleren indien binnen het project niet de gewenste koers wordt gevaren. 2. De projectleider geeft sturing via de maandelijks te organiseren Projectgroep Windenergie. Met het Kernteam Windenergie wordt overall sturing gegeven aan het project Programma voor Gebiedsontwikkeling 3. De Projectleider zal bij wijzigingen (issues) de ambtelijk opdrachtgever op de hoogte stellen door middel van een afwijkingenrapport als te verwachten is dat de wijziging of het risico zal leiden tot een overschrijding van de afgesproken toleranties Projectplanning In onderstaand overzicht zijn de belangrijke ijkmomenten van het project Programma voor Gebiedsontwikkeling weergegeven. Het project start, na goedkeuring door het college van B&W, op 16 maart 2012 en eindigt per ultimo december Fasering werkzaamheden opstellen Programma voor Gebiedsontwikkeling Programma voor Gebiedsontwikkeling Periode Bijeenkomsten Windteam (maandelijks) tot augustus 2012 Informeren raad over doelstelling/invulling Programma voor Gebiedsontwikkeling juni 2012 Opstellen concept Programma voor Gebiedsontwikkeling tot juli 2012 Collegebehandeling Ontwerp Programma voor Gebiedsontwikkeling juli 2012 Terinzagelegging Ontwerp Programma voor Gebiedsontwikkeling tot half september 2012 Collegebehandeling Programma voor Gebiedsontwikkeling oktober 2012 Vaststellen Programma voor Gebiedsontwikkeling door de raad november 2012 Uitvoeren communicatietraject tot december

8 5.3. Raming tijdsbesteding en kosten In onderstaand schema wordt de raming weergegeven van de tijdsbesteding die ingezet zal worden voor de ontwikkeling van het Programma voor Gebiedsontwikkeling. Tevens is onderstaand de raming weergeven van de met het project samenhangende externe kosten. Raming tijdsbesteding, in uren weergegeven, project Programma voor Gebiedsontwikkeling Betrokken afdelingen Uren inzet Opmerkingen Afdeling BNR 550 Geeft leiding aan het project, uren Algemene dienst Afdeling ROI 200 Uren moeten worden bekostigd uit exploitatie/leges Afdeling Communicatie 75 Uren worden bekostigd uit het Milieuprogramma 2012 EmmenRevisited 150 Uren Algemene dienst Totaal 975 Voor de ontwikkeling Programma voor Gebiedsontwikkeling is een budget benodigd van ,-. Deze raming is als volgt opgebouwd: Voor de inzet van uren van de afdeling ROI is een budget benodigd van ,-. Voor de inzet van uren van de afdeling Communicatie is een budget benodigd van 6.000,- Voor het organiseren van de activiteiten van het Windteam (huur accommodatie, communicatiematerialen, excursieactiviteiten) is een budget geraamd van 4.500,-. Het budget voor de inzet van de projectleider maakt onderdeel uit van het separate project Projectleider Windenergie Emmen. De kosten van de projectleider zijn daar verantwoord en maken, in financieel opzicht, geen onderdeel uit van het project Programma voor Gebiedsontwikkeling. 8

9 Gemeenteraad Emmen College van burgemeester en wethouders Emmen Kernteam (coördinatiegroep) Externe werkgroepen Projectgroep (brede deskundigheid) Werkgroep ruimte Werkgroep economie Werkgroep communicatie Windteam Emmen (adviesgroep) Expertgroep (gelegenheidsteam) 9