BELEIDSBEGROTING 2013

Transcriptie

1 BELEIDSBEGROTING Aldus vastgesteld in het Algemeen Bestuur van het waterschap Brabantse Delta van 31 oktober 2012, De dijkgraaf De secretaris-directeur J.A.M. Vos ir. H.T.C. van Stokkom Documentnummer: 12IT Barcode: 12IT026826

2

3 INHOUDSOPGAVE BEGROTING Pagina 1. Nota Financieel Beheer 5 t/m Inleiding, ontwikkelingen sinds het vorig boekjaar en speerpunten 1.2 Verwachte resultaten exploitatie en investeringen 1.3 Egalisatiereserves, kostentoerekening en tarieven Egalisatiereserves Kostentoerekening Belastingtarieven 1.4 Gehanteerde financiële uitgangspunten 1.5 Risico s en aandachtspunten Risico s Aandachtspunten 1.6 Weerstandsvermogen 1.7 Financiering 1.8 EMU-saldo 1.9 Bijlagen Programmaplannen 18 t/m Begroting per kostendrager ingedeeld naar programma s 3.1 Watersysteembeheer 3.2 Zuiveringsbeheer 3.3 Vaarwegenbeheer 42 t/m Begroting naar kosten- en opbrengstensoorten 4.1 Overzicht van de begroting per kosten- en opbrengstensoort 4.2 Verklaring verschillen per hoofdkosten en -opbrengstsoort Belangrijkste verschillen per hoofdkostensoort Belangrijkste verschillen per hoofdopbrengstsoort 46 t/m Verbonden partijen 50 t/m 60 Bijlagen 61 t/m 79 I II III IV V VI VII VIII Voorgenomen investeringen Waterbeheerplan Staat van reserves en voorzieningen BBP-productenlijst Staat van activa (gecomprimeerd) Staat van geldleningen (gecomprimeerd) Principes kostentoerekening aan beheerproducten Begroting Muskusrattenbestrijding

4

5 Hoofdstuk 1: Nota Financieel Beheer 1.1 Inleiding, ontwikkelingen sinds het vorig begrotingsjaar en speerpunten Evenals voorgaande jaren hebben we als waterschap ook in te maken met de gevolgen van de internationale economische crisis. De ontwikkelingen in de eurozone, de bankensector en instabiliteit op de geld- en kapitaalmarkt zorgen voor een dempend effect op de economische ontwikkeling en op het vertrouwen van burgers en bedrijven. Het Rijk heeft het in de zomer 2012 gesloten Lenteakkoord vertaald naar de Rijksbegroting. Als waterschap zullen we de effecten hiervan ook ondervinden. In de Begroting zijn deze effecten zo volledig mogelijk ingeschat en verwerkt. In de Kadernota zijn de inhoudelijke en financiële kaders, inclusief de belastingtarieven bepaald. Het dagelijks bestuur heeft, tijdens de presentatie medio 2012 van de mogelijke effecten van het Lenteakkoord en overige autonome ontwikkelingen, aangegeven dat voor het begrotingsjaar eenmalige maatregelen worden voorgesteld om toch binnen de kaders van de Kadernota te blijven. Het dagelijks bestuur kan melden dat deze opgave is gelukt. In paragraaf 1.2 van dit hoofdstuk zal dit nader worden toegelicht. Voor de periode vanaf begrotingsjaar 2014 zal de financiële opgave nog veel omvangrijker zijn. Hierdoor heeft het algemeen bestuur door middel van een motie besloten een takendiscussie te voeren in opmaat naar de Kadernota Hierbij zal handhaven van het evenwicht tussen te realiseren ambities, uit te voeren taken, hoogte van de belastingtarieven en een adequate organisatie als uitgangspunt worden genomen. Speerpunten voor de organisatie: Kerntakendiscussie In de periode eind 2012 begin voert het algemeen bestuur een takendiscussie. Het doel is om in een aantal bijeenkomsten discussie te laten plaatsvinden over de taakuitoefening door het waterschap, de hiermee gemoeide kosten, de toekomstige opgaven, de daarbij te hanteren belastingtarieven en de daarvoor benodigde organisatie. Gelet op de flinke opgaven die in het verschiet liggen zullen kleinschalige bezuinigingen niet toereikend zijn om de lastenstijging te beperken. Er zullen tijdens het proces principiële afwegingen aan bod komen. De uitkomsten van deze discussie worden verwerkt in de Kadernota Organisatiescan Om een goed beeld te krijgen van de organisatie en mogelijke verbeteringen is besloten om een externe partij een organisatiescan te laten uitvoeren. Hierbij zal onder andere worden beoordeeld in hoeverre er balans is tussen de huidige organisatie, de interne en externe (toekomstige) ontwikkelingen en de speerpunten uit de Kadernota Het onderzoek is inmiddels opgestart en het eindrapport met aanbevelingen komt in januari beschikbaar. Deze vormt input voor de kerntakendiscussie. Impuls aan procesmanagement Procesmanagement omvat maatregelen om processen optimaal te kunnen richten op kwaliteit, klantgerichtheid en efficiëntie. Dat vereist ook de juiste informatie om processen adequaat te kunnen sturen en in control te zijn en te blijven. In 2012 en ligt de focus op het verder optimaliseren van de processen met onder meer de lean-methode en het beoordelen van de beschikbare stuurinformatie. Winnend samenwerken Vanaf medio 2010 werken de Brabantse waterschappen De Dommel, Aa en Maas en Brabantse Delta intensief samen onder de noemer Winnend samenwerken. Samenwerken is het uitgangspunt, tenzij alleen doen meer oplevert. Het doel van deze samenwerking is het besparen van kosten, het verbeteren van de kwaliteit van producten en dienstverlening en verminderen van de kwetsbaarheid. Om de kostenbesparing scherp neer te zetten hebben de drie waterschappen in de meerjarenraming ieder een taakstellende bezuiniging opgenomen, beginnend met een omvang van in 2012 en oplopend tot een structurele besparing van 1 miljoen per jaar per waterschap vanaf De afgelopen twee jaar hebben medewerkers van de organisaties over de volle breedte in beeld gebracht waar samenwerking kan leiden tot de drie gestelde doelen. De eerste resultaten zijn reeds zichtbaar. Voorbeelden zijn: De uitrol van één inkoopstrategie en aanpak; De Brabant brede aanpak van de calamiteitenorganisatie; Er wordt gewerkt om te komen tot één virtueel zuiveringsbedrijf. De onderliggende processen worden op elkaar afgestemd en gestroomlijnd; 5 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

6 Nieuwe vraagstukken worden samen opgepakt: denk aan het opstellen van een gezamenlijk informatiebeleidsplan, aan het samen optrekken bij het project Digitaal werken in het veld en de aanpak van de regionale keringen; Door inzet van elkaars personeel leren de drie organisaties van elkaar en helpen ze elkaar; Het één werkgeverschap krijgt steeds meer vorm. Er ligt een gezamenlijk personeelsaannamebeleid bij de ondernemingsraden en in 2015 is er een gelijke rechtspositie voor de medewerkers. Er is veel winst op het vlak van kwaliteit en kwetsbaarheid. Concrete kostenbesparingen beginnen te komen, maar om de doelstellingen te kunnen realiseren zal er meer focus moeten komen op een aantal dossiers, zoals externe inhuur, gezamenlijke aanbesteding en één virtueel zuiveringsbedrijf. Geconstateerd is dat steeds meer onderdelen ook het bestuurlijk domein raken. Afgesproken is dat er een Bestuurlijk Platform komt, waarin vertegenwoordigers vanuit de drie dagelijks besturen het proces en de voortgang van Winnend Samenwerken kunnen stimuleren en bewaken. Ter voorbereiding wordt dit als periodiek agendapunt opgenomen in de vergaderingen van het dagelijks bestuur. De geraamde besparing als gevolg van de Brabantse samenwerking is volledig in de Begroting verwerkt ( ). De verwerkte besparing is deels benoemd en in de programma s opgenomen ( ). Het restant wordt in verder benoemd en op programmaniveau ingevuld ( ). Watersysteembeheer De aansturing van het watersysteem zal in een impuls krijgen door het werken via het concept van de verkeerstoren. Hierbij wordt het huidige waterbeheer geoptimaliseerd en geautomatiseerd en wordt anticiperend waterbeheer steeds meer mogelijk. Het programma voor aanpassingen van regionale keringen wordt in ontwikkeld en de uitvoering wordt voorbereid. Dit verbeterprogramma wordt uitgevoerd in nauwe samenhang met het project Waterberging Volkerak-Zoommeer. Zuiveringsbeheer Het zuiveringsbeheer kent naast vervangingsinvesteringen ook ontwikkelinvesteringen, zoals realisatie van capaciteitsuitbreiding of toepassing van succesvolle innovaties. De Innovatieagenda ZB beoogt deze te identificeren. In de Innovatieagenda zijn onderwerpen geselecteerd die bijdragen aan de doelstellingen uit onder andere de Ambitienota Zuiveren en passen binnen het concept van NEWater, dat uitgaat van afvalwater als bron van grondstoffen/nutriënten, energie en schoon water. De agenda richt zich op 4 speerpunten: kansen in de Biobased Delta voor het sluiten van stoffenkringlopen, full-scale proef thermofiele gisting te Bath, fosfaatterugwinning bij SNB en de Energiefabriek Nieuwveer. Het assetmanagement zal in verder worden ontwikkeld, om de doelmatigheid van vervangings- en ontwikkelinvesteringen te vergroten door te prioriteren op basis van maximale risico-reductie per geïnvesteerde euro. In de methodiek bepaalt het bedrijfswaardenmodel de mate waarin risico s acceptabel worden geacht. Doel is om in een bestuurlijk goedgekeurd bedrijfswaardenmodel beschikbaar te krijgen. 1.2 Verwachte resultaten exploitatie en investeringen Na vaststelling van de Kadernota zouden diverse ontwikkelingen (Lenteakkoord, caoakkoord) geleid hebben tot een tekort in de begroting van 1,7 miljoen. Bij de voorbereidingen van de Begroting zijn de tekorten echter gecompenseerd, met name door het nemen van de volgende bezuinigingsmaatregelen: (Tijdelijke) blokkering van vacatures; Verminderen van reis- en verblijfkosten (15% minder dienstkilometers in ); Verminderen kosten van catering; Verminderen budget kerstpakketten en eindejaarsfeest; Verminderen budget kunstcommissie; Realistischer ramen van investeringen. De Begroting resulteert in de volgende totalen per functie (x 1.000): Functie Netto lasten Heffing/ omslagen Onttrekking reserve CBL Bijdrage provincie Exploitatieresultaat Watersysteembeheer / Vaarwegenbeheer Zuiveringsbeheer Bij dit exploitatieresultaat is rekening gehouden met een onttrekking uit de tariefegalisatiereserve watersysteembeheer van Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

7 Investeringsplanning In het investeringsplan (IP) brengt het waterschap in beeld welke investeringen het de komende jaren verwacht uit te voeren om de afgesproken doelstellingen te realiseren en de reguliere waterschapstaken uit te voeren. Het algemeen bestuur heeft bij het vaststellen van de Kadernota kennis genomen van het investeringsplan. Het waterschap heeft in aanloop naar de Begroting de geplande investeringen tegen het licht gehouden om het verschil tussen geraamde investeringen en feitelijk op te pakken projecten te verkleinen. Dit heeft geleid tot een daling van het bruto investeringsbedrag ten opzichte van de Kadernota -2017: Bruto investeringen Bedrag Kadernota miljoen Concept Begroting 65 miljoen Begroting na screening 54 miljoen Na aftrek van te ontvangen subsidies en bijdragen komt het netto investeringsbedrag in uit op 40 miljoen. Incidentele baten en lasten Omdat incidentele baten en lasten kunnen leiden tot minder inzicht in de reguliere nettolasten en relevant zijn voor het beoordelen van de financiële positie zijn ze hieronder in beeld gebracht: Begrotingspost Bedrag Omschrijving Overige diensten door derden Kosten in verband met wegwerken achterstanden handhaving keur. Kostentoedelingsonderzoek Reservering om het kostentoedelingsonderzoek uit te kunnen voeren. Verkoop eigendommen -/ Verkoop vastgoed, opgenomen in verband met bezuiniging kosten i.r.t. calamiteit Moerdijk. 1.3 Egalisatiereserves, kostentoerekening en tarieven Egalisatiereserves Tariefegalisatiereserves De tariefegalisatiereserves zijn bedoeld om grote schommelingen in het tarief op te vangen. Als deze reserves niet aanwezig zijn, moet het waterschap kostenontwikkelingen direct doorberekenen in de tarieven. De tariefegalisatiereserves kunnen groeien door positieve saldi van de jaarrekening toe te voegen. Het waterschap heeft ervoor gekozen de egalisatiereserves in de planperiode volledig in te zetten voor demping van de tarieven. De ontwikkeling van de tariefegalisatiereserves per taak is als volgt: Omvang tariefegalisatiereserve per taak (x 1.000) Stand op Mutatie Begroting Verwachte stand Watersysteembeheer / Zuiveringsbeheer Bij berekening van de egalisatiereserves voor de Begroting is rekening gehouden met de jaarrekening 2011 en de inschatting van de bedrijfsresultaten over 2012 op grond van de per september 2012 bekende feiten. De ontwikkeling van de tariefegalisatiereserves ziet er als volgt uit: Kadernota Begroting Tariefegalisatiereserves Watersysteembeheebeheeteembeheebeheer Zuiverings- Watersys- Zuiverings- (x 1.000) Stand per Resultaat / / / / Stand per Verwacht resultaat over 2012 (ML3) -/ / / / Verwachte stand per Overboeking naar algemene reserve/ -/ / / / calamiteiten reserve n.a.v. aanpassing reserve- en voorziening beleid Verwachte stand per Mutatie -/ / Verwachte stand per Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

8 Egalisatiereserve CBL-HWB In 1998 is een Cross Border Lease overeenkomst afgesloten voor 13 zuiveringsinstallaties. Het netto voordeel van 17 miljoen dat behaald is met deze transactie, is opgenomen in de egalisatiereserve CBL- HWB. Uit deze reserve valt tot en met 2017 jaarlijks op annuïteitenbasis een gelijk bedrag vrij ten gunste van de taken zuiveringsbeheer (53%) en watersysteembeheer (47%). Het verloop van de egalisatiereserve CBL-HWB in is als volgt: Egalisatiereserve CBL-HWB (x 1.000) Begroting Stand per Jaarlijkse vrijval -/ Stand per Egalisatiereserve CBL SNB In 1999 is door de Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) een Cross Border Lease overeenkomst gesloten voor de slibverbrandingsinstallatie te Moerdijk. Het netto behaalde voordeel uit deze CBL-transactie ad is opgenomen in de egalisatierekening CBL-SNB. Uit deze egalisatiereserve valt met ingang van 2000 tot 2021 jaarlijks op annuïteitenbasis (5%) een gelijk bedrag vrij ten gunste van het resultaat van de taak zuiveringsbeheer. Het verloop van de egalisatiereserve CBL-SNB in is als volgt: Egalisatiereserve CBL-SNB (x 1.000) Begroting Stand per Jaarlijkse vrijval -/- 117 Stand per Kostentoerekening Het algemeen bestuur heeft in april 2008 ingestemd met de verdeelsleutels voor de kostentoerekening als gevolg van de nieuwe Waterschapswet. Op basis van de kostentoedelingsverordening bepaalt het waterschap de tarieven voor de omslagen van het watersysteembeheer. Op grond van wettelijke bepalingen dient de kostentoedelingsverordening één maal in de vijf jaren geheel te worden herzien op basis van een breed kostentoedelingsonderzoek. Dit zal bij Brabantse Delta in het geval zijn. De uitkomsten van dit onderzoek zijn van toepassing met ingang van belastingjaar Onlangs is besloten om niet vóór 1-1- de kostentoedelingsverordening aan te passen in verband met de wetwijziging inzake een verruiming van de tariefdifferentiatie wegen in de watersysteemheffing voor het ongebouwd. Voor zijn de toedelingspercentages: Watersysteembeheer, categorie: Verdeling volgens verordening in percentage - ingezetenen 30,0% - gebouwd 60,4% - ongebouwd 9,5% - natuur 0,1% Kwijtschelding Bij het bepalen van de tarieven is voor het verlenen van kwijtschelding de 100% bijstandsnorm gebruikt. Eventuele verruimingen van de kwijtschelding voor 65+ ers, kleine ondernemers en de kosten van kinderopvang zijn nog niet verwerkt in de Begroting. Bij het opstellen van de begroting had het algemeen bestuur hierover nog geen besluit genomen. Grondslagen voor het berekenen van het tarief watersysteembeheer De heffing voor de taak watersysteembeheer is afgeleid van de aantallen ingezetenen, de economische waarde (gebouwd) en de belastbare hectaren (ongebouwd en natuur) volgens de kohieren 2011 en Deze cijfers zijn vervolgens op basis van de verwachte ontwikkelingen aangepast voor het begrotingsjaar. Ingezetenen (hoofdbewoners) Ingezetenen nemen 30% van de watersysteemheffing voor hun rekening. Dit aandeel hangt samen met de gemiddelde inwonersdichtheid (het aantal inwoners per vierkante kilometer). Het waterschap gaat voor het begrotingsjaar uit van ingezetenen (hoofdbewoners). Naar verwachting zullen ingezetenen geen heffing betalen, omdat zij in aanmerking komen voor kwijtschelding of omdat de aanslag oninbaar is. 8 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

9 Gebouwd De heffing die de categorie gebouwd betaalt, hangt samen met de economische waarde van het gebouwde goed (WOZ-waarde). In het verleden ging het waterschap uit van een economische waarde van per eenheid. Sinds 1 januari 2009 is het tarief een vast percentage van de WOZ-waarde. Voor is dit percentage 0,0286%. Op basis van inschattingen van de waarderingskamer is voor de verwachting dat de WOZ-waarde zal dalen met 4%. De consequentie is dat het percentage voor stijgt ten opzichte van de Begroting 2012 (0,0256%). Dit leidt gemiddeld genomen niet tot hogere lasten voor de belastingbetaler. Ongebouwd De heffing die de categorie ongebouwd betaalt, hangt samen met de ongebouwde hectares grond. Voor openbare wegen geld een tariefdifferentiatie van 100%. De hectares zijn gelijk gebleven ten opzichte van de Kadernota Natuur Onder natuurterreinen worden ongebouwde onroerende zaken verstaan waarvan de inrichting en het beheer geheel of nagenoeg geheel en duurzaam zijn afgestemd op het behoud of de ontwikkeling van natuur. Ook bossen en open wateren met een oppervlakte van ten minste één hectare behoren tot natuurterreinen. Bij de Begroting is uitgegaan van hectare natuur. Grondslagen voor het berekenen van het tarief zuiveringsbeheer De hoogte van de zuiveringsheffing hangt af van het aantal vervuilingseenheden (v.e. n). In de begroting houdt het waterschap bij de berekening van het aantal v.e. n ook rekening met nieuwe ontwikkelingen bij bedrijven. Een aantal huishoudens en bedrijven zal geen heffing betalen, omdat zij in aanmerking komen voor kwijtschelding of omdat de heffing oninbaar is. Het waterschap gaat daarom bij de berekening van de heffing uit van het totale aantal v.e. n verminderd met Per saldo resulteert dit in onderstaande bruto vervuilingseenheden: Bruto Bruto Verontreinigingsheffing Kwijtschelding/ Netto vervuilingseenheden directe lozingen oninbaar Begroting / / Kadernota jaar / / Begroting / / De eenheden voor de begroting zijn hoger. Bij de kadernota is rekening gehouden met een vermindering van v.e. n voor meetbedrijven, echter de wijzigingen in lozing zullen pas na worden gerealiseerd Belastingtarieven De belastingtarieven in de Begroting 2012, Kadernota en Begroting voor de watersysteemheffing en de zuiveringsheffing zijn hieronder weergegeven: Heffing Begroting 2012 Kadernota Begroting jaar Watersysteemheffing - ingezetenen - gebouwd (basis 2.500) 1) - natuur - ongebouwd openbare wegen - overig ongebouwd 44,27 0,64 1,84 75,67 37,84 46,04 0,67 1,93 79,68 39,84 45,90 0,72 1,93 79,68 39,84 Zuiveringsheffing 49,60 51,70 51,70 1) De stijging van het tarief voor de categorie Gebouwd wordt gecompenseerd door een daling van de totale WOZwaarde. Per saldo wijzigen de lasten voor de belastingbetaler niet, omdat het tarief een vast percentage is van de WOZ-waarde (voor is dit percentage 0,0286 ten opzichte van 0,0256% voor 2012) 9 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

10 Op basis van de tarieven is de lastendruk per groep: Berekening voorbeeldaanslagen Tarieven Begr. KN Begr. Begr tov begr 2012 Watersysteembeheer Ingezetenen 44,27 46,04 45,90 3,7% Gebouwd 0,64 0,67 0,72 12,5% Natuurterreinen 1,84 1,93 1,93 4,9% Ongebouwd openbare wegen 75,67 79,68 79,68 5,3% Overig ongebouwd 37,84 39,84 39,84 5,3% Zuiveringsbeheer v.e.-tarief 49,60 51,70 51,70 4,2% Voorbeeldaanslagen Kenmerken Begr. KN Begr. Begr tov begr 2012 Huishoudens Meerpersoons huishouden, huurhuis 193,07 201,14 201,00 4,2% Eenpersoonshuishouden, huurhuis 93,87 97,74 97,60 4,1% Meerpersoons huishouden, eigen woning WOZ: ,27 254,74 254,60 4,3% Eenpersoons huishouden, eigen woning WOZ: ,07 151,34 151,20 4,3% Bedrijven Natuurterreinen ha 1.840, , ,00 4,9% Agrarisch bedrijf WOZ: ha 2.372, , ,60 5,3% Agrarisch bedrijf WOZ: ha 4.168, , ,00 5,2% Gemeente 600 ha. wegen , , ,00 5,3% Groothandel WOZ: v.e 1.110, , ,20 4,5% Industriebedrijf WOZ: v.e , , ,20 4,2% 1.4 Gehanteerde financiële uitgangspunten Het waterschap houdt bij de berekening van inkomsten en uitgaven rekening met toekomstige financiële ontwikkelingen die nu nog onzeker zijn. In deze paragraaf staan de aannames die het waterschap als uitgangspunt heeft gekozen. De Begroting vormt het instrument om de financiële gevolgen te kunnen overzien van het voorgenomen beleid en de bijbehorende investeringen voor het jaar. Inflatie In de Begroting is een inflatiepercentage van 2% gehanteerd. Kapitaallasten Voor de financiering van investeringen moet het waterschap ook in de komende jaren langlopende leningen afsluiten. De rente op de leningen werkt door in de kapitaallasten. Het waterschap analyseert regelmatig de leningenportefeuille en controleert de mogelijkheden van vervroegd aflossen en het oversluiten van leningen tegen lagere rentepercentages. In 2012 is een lening afgesloten met een rente van 3,245% voor 20 jaar vast. De gemiddelde rente op alle eerder afgesloten leningen bedraagt 4,03%. Het restantbedrag van de leningen is begin 327 miljoen. De rente op langlopende leningen met een looptijd van 20 jaar bedraagt momenteel 2,88%. Het rente-omslagpercentage is voor geraamd op 3,65%. Het is in deze turbulente economische tijden onzeker hoe de rente zich de komende jaren gaat ontwikkelen. In deze begroting is voor toekomstige leningen uitgegaan van een rente van 3,65%. Personeelslasten De totale personeelslasten bedragen voor 34,3 miljoen. De lasten zijn gebaseerd op de cao 1 januari januari 2014 (vastgesteld in juni 2012). Voor de kosten van tijdelijke vervanging vanwege ziekte is in een raming van opgenomen. De toegestane formatie voor is 468 fte. Hiervan zijn 8 fte vooralsnog geblokkeerd. Er is een selectieve vacaturestop ingesteld om de gestegen personeelslasten als gevolg van het cao-akkoord op te vangen. De toegestane formatie per bedroeg 479,5 fte. Vanwege het buiten gebruik stellen van de Zimpro-installatie Nieuwveer en de afbouw van de ondersteunende diensten in verband met het vertrek van de belastingafdelingen is de formatie met respectievelijk 8 fte en 3,5 fte naar beneden bijgesteld (de ondersteunende afdelingen worden met 12 fte afgebouwd tot en met 2014). 10 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

11 Verhoging btw-tarief Het algemene btw-tarief van 19% wordt in oktober 2012 met 2 procentpunt verhoogd naar 21%. Dit is een van de maatregelen uit het Begrotingsakkoord om de overheidsfinanciën op orde te brengen. Het waterschap is in de uitoefening van zijn publiekrechtelijke taken niet btw-plichtig en kan derhalve betaalde btw niet terugvorderen van de fiscus. Slibkosten Sinds 1997 wordt het (ontwaterde) zuiveringsslib van waterschap Brabantse Delta verbrand in de slibverbrandingsinstallatie van de N.V. Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) te Moerdijk. De hoogte van de geraamde tarieven sluit aan bij het meerjarenperspectief van de SNB voor de planperiode. Naast de bedoelde tarieven bestaan de lasten uit de financieringslasten voor de installatie van de SNB. Deze financiering is rechtstreeks door de aandeelhouders ter beschikking gesteld van de NV. In de Begroting is uitgegaan van de concept-begroting over van de N.V. Slibverwerking Noord-Brabant. Toename van de kosten van het waterschap wordt toegelicht onder programma 4000 bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken. Energie Het waterschap heeft 90% van het benodigde elektriciteitsvolume voor en 2014 ingekocht. De elektriciteitsprijs voor en 2014 is stabiel ten opzichte van In 2015 zal de prijs van elektriciteit naar verwachting met circa 3% toenemen. In de jaren 2016 en 2017 stijgt de energieprijs naar verwachting met 2% als gevolg van inflatie. De nieuwe slibverwerking en slibgisting bij Nieuwveer is in werking getreden en de oude slibverwerking is buiten bedrijf gesteld. Het energieverbruik zal daardoor met circa kwh per jaar dalen tot ongeveer kwh per jaar. Verwerking HWBP bijdrage Het waterschap heeft er voorlopig voor gekozen de lasten van het HWBP te activeren met een afschrijvingsduur van 50 jaar. Voor wordt de huidige werkwijze gecontinueerd (conform het AB besluit van 29 augustus 2012). Vanaf 2014 wordt mogelijk een andere systematiek gehanteerd. In opmaat naar de Kadernota wordt hierover een besluit genomen. Activeren van personeelskosten en rente Voor zover eigen personeel een directe bijdrage levert aan projecten (projectgroepsleden) worden de kosten daarvan geactiveerd. Hierdoor ontstaat een goed inzicht in de werkelijke kosten van een project. Om dezelfde reden wordt ook rente tijdens de bouw/aanleg geactiveerd. Aan personeelskosten wordt in in totaal 5,1 miljoen geactiveerd, aan rente 1,5 miljoen. Bijdrage van de provincie Noord-Brabant in het kader van het vaarwegenbeheer De bijdrage van de provincie in het kader van het vaarwegenbeheer is afgestemd op het voor verwachte exploitatieresultaat. De provincie Noord-Brabant heeft het vaarwegenbeheer gedelegeerd aan het waterschap. De kosten komen voor 50% ten laste van het watersysteembeheer en 50% wordt door de provincie betaald. Vaststellen subsidieplafond Met ingang van 1 januari 2011 is de Subsidieverordening waterschap Brabantse Delta in werking getreden. Voor de subsidies genoemd in deze verordening stelt het waterschap in de begroting een subsidieplafond vast. Dit is het totaalbedrag dat gedurende een bepaald tijdvak ten hoogste beschikbaar is voor de verstrekking van een bepaalde subsidie. Met het vaststellen van het subsidieplafond in de begroting is de subsidie opengesteld om te verstrekken voor de periode waar de begroting betrekking op heeft. Het subsidieplafond voor de "Subsidie voor aanpak van emissies uit diffuse bronnen" (artikel 2.1 Subsidieverordening waterschap Brabantse Delta) is vastgesteld op Risico's en aandachtspunten Risico's Voor informatie omtrent risico s met betrekking tot verbonden partijen wordt verwezen naar hoofdstuk 5. Herijking EHS en ILG-korting Als gevolg van de discussies over de herijking van de EHS en de daarbij horende grondaankoopstop, heeft het waterschap eind 2010/begin 2011 een aantal grote gebiedsgerichte projecten stil moeten leggen. De discussie tussen het Rijk en het IPO over de herijking van de EHS is nog niet afgerond. De exacte consequenties voor de projecten die het waterschap binnen de EHS uitvoert zijn daarom nog niet bekend. Het waterschap heeft voor deze projecten reeds voorbereidingskosten gemaakt en zal hierover afspraken maken met de provincie zodra de uitkomsten van de herijking bekend zijn of zoveel eerder als mogelijk. 11 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

12 Switchtransactie waterschap Brabantse Delta Het risico op de switchtransactie heeft continue de aandacht. Maandelijks vindt er een update plaats door de portfoliomanager over de ontwikkelingen in de portfolio. Daarnaast wordt per kwartaal een risk assessment opgesteld en door een onafhankelijke bank de verwachte kredietontwikkeling berekend. Op basis van deze inzichten vinden er zo nodig mutaties plaats in de portfolio, gericht op verdere risicoreductie. Ontwikkeling buffer In de portfolio zijn faillissementen en substitutieverliezen opgetreden, waardoor de in de portfolio opgenomen buffer is afgenomen. Deze buffer is bedoeld om dergelijke verliezen op te vangen. Na twee defaults in 2008 is de buffer nagenoeg constant gebleven. Van de oorspronkelijke buffer resteert op dit moment 64%. Risicobeoordeling Het risico op de switchtransactie wordt continu beoordeeld op basis van een fundamentele risicobeoordeling door een onafhankelijke bank. Deze beoordeling wordt ook gebruikt om de hoogte van de eventuele voorziening te bepalen. Indien de buffer toereikend is om eventuele faillissementen van alle risicovolle bedrijven in de portfolio op te vangen, is er geen voorziening nodig. De ontvangen netto-premies in 2012 ( ) zullen aan de reservering toegevoegd worden waarna deze ultimo 2012 een omvang heeft van 2,5 mln. Gelet op de marktomstandigheden is de verwachting dat er geen aanvullende voorziening van gelden noodzakelijk is. Marktwaarde De marktwaarde van de switchtransactie is op dit moment negatief en alleen van toepassing wanneer de transactie vroegtijdig beëindigd wordt. Vroegtijdige beëindiging, anders dan door credit events, is slechts in specifieke contractueel overeengekomen gevallen mogelijk. Op dit moment is er een negatieve marktwaarde als gevolg van de kredietcrisis, met andere woorden: het waterschap dient geld bij te leggen wanneer het de switchtransactie aan een andere partij zou willen overdragen. Hoewel de gehele economische situatie zorgelijk is, kan gesteld worden dat er momenteel geen directe dreiging van faillissementen is binnen de portfolio, waardoor een mogelijke uitstroom van middelen zou kunnen plaatsvinden. De buffer kan, op basis van gemiddelde uitgangspunten, 7 tot 9 faillissementen nog doorstaan alvorens het waterschap aangesproken kan worden op het doen van betalingen. Switchtransactie N.V. Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) De transactie wordt actief beheerd door een onafhankelijke en gerenommeerde portfoliomanager, die in staat is geweest de transactie in de afgelopen drie jaar te stabiliseren en zelfs te verbeteren. SNB gaat er op dit moment vanuit dat onder beheer van de portfoliomanager de transactie in 2017 op positieve wijze afloopt, zonder enig tussentijds verlies voor SNB. In 2017 vallen dan de netto-opbrengsten van de transactie vrij ten gunste van de deelnemende waterschappen. Ontwikkeling buffer In de portfolio zijn eerder faillissementen en substitutieverliezen opgetreden, waardoor de in de portfolio opgenomen buffer is afgenomen. Van de oorspronkelijke buffer resteer op dit moment 31%. Deze buffer is bedoeld om dergelijke verliezen op te kunnen vangen zodat er niet direct uitstroom van middelen plaats vindt. Risicobeoordeling Het risico op de switchtransactie wordt continu beoordeeld op basis van een fundamentele risicobeoordeling door een onafhankelijke bank. Deze beoordeling wordt ook gebruikt om de hoogte van de voorziening te bepalen. Indien de buffer toereikend is om het eventuele faillissement van de risicovolle bedrijven in de portfolio op te vangen, is er geen voorziening nodig, behoudens het minimumniveau van de voorziening, welke bestaat uit de jaarlijkse opbrengsten uit de transactie. Verslaggevingsvoorschriften (RJ 290) Door toepassing van de gewijzigde RJ 290 (per 2012) kan SNB zonder nadere afspraken niet langer meer voldoen aan de contractueel overeengekomen verhouding tussen eigen vermogen en balanstotaal. Dit omdat de waardering van de switchtransactie vanaf 2012 tegen marktwaarde moet plaatsvinden. De bank zou dan de mogelijkheid hebben de switchtransactie te beëindigen. SNB overlegt momenteel met de bank om te komen tot een oplossing. Het is algemeen gebruikelijk dat indien, zoals nu het geval is, er wijzigingen optreden in de manier van verslaggeving, er nieuwe afspraken worden gemaakt over solvabiliteitseisen. Procedure niet nakomen afhaakcontract Het waterschap heeft een juridische procedure lopen tegen een onderneming vanwege het niet nakomen van de verplichtingen voortkomend uit een zogenaamd afhaakcontract. Het waterschap vordert een bedrag van en loopt voor genoemd bedrag een risico. De rechtbank heeft een vonnis gewezen. In dit vonnis wordt de vordering van het waterschap grotendeels toegewezen. Het gaat om een bedrag van 12 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

13 Voor het overige deel van de vordering wordt het waterschap in de gelegenheid gesteld dit nader te onderbouwen. Indien dit afdoende gebeurt, is de kans reëel dat ook dit deel van de vordering wordt toegewezen. Tegen de uiteindelijke uitspraak van de rechtbank kan de wederpartij in hoger beroep gaan. Als dat gebeurt laat de definitieve beëindiging van dit geschil langer op zich wachten. Gevolgen brand bij chemische fabriek Moerdijk Het waterschap is geconfronteerd met hoge kosten als gevolg van de brand bij een chemisch bedrijf. De kosten en ontvangen bijdragen zijn verwerkt in de jaarrekening Het volledige voorstel van het dagelijks bestuur met betrekking tot dekking van de schade is opgenomen in de Begroting De openstaande claim en vorderingen zijn onder meer bij de curator neergelegd. De kans dat het waterschap alle kosten kan verhalen is door het faillissement echter sterk afgenomen, ondanks het feit dat de in de beroepsprocedure aangespannen door de curator het waterschap in het gelijk is gesteld. Het waterschap tracht de kosten tevens te verhalen op de Onroerend Goed B.V. van Chemie-Pack. In beide zaken volgt thans hoger beroep bij de Raad van State. De kosten van het verhalen van de claim en vorderingen worden thans gedragen door het Rijk, zodat er geen aanvullende kosten verwacht worden. Via monitoring worden de risico's van herbesmetting van het oppervlaktewater vanuit het grondwater gecontroleerd en zal, indien nodig, de Provincie om aanvullende maatregelen gevraagd worden ten einde herbesmetting te voorkomen Aandachtspunten Spoedwet Doelmatig Waterbeheer / Actie Storm Eind 2011 heeft het waterschap de beschikking ontvangen over de bijdrage aan het HWBP voor de jaren 2011 tot en met Het algemeen bestuur heeft in de vergadering van 15 februari 2012 ingestemd met het toekennen van een uitvoeringskrediet van om de vastgestelde bijdrage aan het HWBP voor de jaren 2011 en 2012 te kunnen betalen aan het Rijk. Het waterschap heeft er voorlopig voor gekozen de lasten van het HWBP te activeren met een afschrijvingsduur van 50 jaar. Voor wordt deze werkwijze gecontinueerd (conform AB besluit van 29 augustus 2012). Vanaf 2014 wordt de systematiek heroverwogen. De wijze van dekking is van invloed op het EMU-saldo, maar ook op lange termijn voor de tarieven. Wet HOF Naar aanleiding van de Europese schuldencrisis en het slechte economische klimaat zijn op Europees niveau afspraken gemaakt over de reductie van het begrotingstekort en de staatsschuld. Kern van de afspraken is dat EU-lidstaten een begrotingstekort van maximaal 3% en een maximale overheidsschuld van 60% van het BBP mogen hebben. Op termijn dient er zelfs begrotingsevenwicht te ontstaan. Het Rijk kan decentrale overheden een boete opleggen wanneer daar een overschrijding ontstaat. Nederland wil deze Europese afspraken opnemen in de Wet houdbare overheidsfinanciën (HOF). De beoogde ingangsdatum van de Wet HOF is 1 januari De bedoeling is dat we in, als een soort pilot, gaan werken als ware wet HOF reeds in werking. De EMU-eisen aan de decentrale overheden kunnen gevolgen hebben voor de doelstellingen van de waterschappen op langere termijn. Het waterschap volgt de ontwikkelingen nauwlettend. Vanaf zal het waterschap bij de managementletters de compliance en uitwerking van de wet HOF monitoren. De essentie van de Wet HOF zit in het hanteren van het kasstelsel, terwijl de decentrale overheden het stelsel van baten en lasten gebruiken. De decentrale overheden hebben in een brandbrief de lijsttrekkers voor de Kamerverkiezingen opgeroepen om het wetsontwerp Houdbare Overheidsfinanciën (Hof) aan te passen en het verplicht schatkistbankieren niet in te voeren. In de brief stellen de provincies, gemeenten en waterschappen dat het wetsvoorstel Hof grote belemmeringen opwerpt voor investeringen en het zelfs onmogelijk maakt om specifiek gevormde reserves te gebruiken voor het financieren van investeringen. Landelijk is het EMU-tekort als volgt verdeeld: Maximaal EMU-tekort 3,0 % Centrale overheid: 2,5 % Decentrale overheden: 0,5 % Provincies: 0,07 % Waterschappen: 0,05 % Gemeenten: 0,38 % De verdeling tussen de decentrale overheden wordt nog nader onderzocht. Waterschappen claimen extra ruimte van 100 miljoen vanwege het overnemen van het HWBP van het Rijk. 13 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

14 Voor is de verwachte referentiewaarde voor alle waterschappen 410 miljoen (=0,05% BBP is 310 miljoen miljoen HWBP). De referentiewaarde voor Brabantse Delta is: Toegestaan (exclusief 100 mlj. HWBP) 13,198 miljoen Toegestaan (inclusief 100 mlj. HWBP) 18,417 miljoen Begroot 18,248 miljoen Dit betekent dat het waterschap voor binnen de norm van de Wet HOF blijft, rekening houdend met een correctie voor het overnemen van het HWBP van het Rijk. Verplicht schatkistbankieren Met het verplicht schatkistbankieren voor gemeenten, provincies en waterschappen beoogt het kabinet bij te dragen aan de vereiste daling van de schuld van de collectieve sector. Het idee hierachter is dat door de consolidatie van de onderlinge schuldverhoudingen binnen de sector overheid, de EMU-schuld van de collectieve sector daalt. Decentrale overheden hebben toegang tot 3 producten, waarvan product 1 verplicht is en de producten 2 en 3 optioneel: 1. Rekening-courant: de liquide middelen van een decentrale overheid staan op een eigen rekeningcourant bij het ministerie van Financiën; 2. Roodstandfaciliteit: een decentrale overheid heeft in beginsel de mogelijkheid om tijdelijke rood te staan op de rekeningcourant; 3. Deposito: een instelling kan middelen die overtollig zijn in een of meerdere deposito s aanhouden. De condities van het verplicht schatkistbankieren zijn op dit moment nog niet bekend waardoor het gevolg voor Brabantse Delta vooralsnog niet te benoemen is. Naar verwachting zal het schatkistbankieren per 2014 worden ingevoerd. Subsidies en bijdragen Een deel van het werk van het waterschap wordt betaald met subsidies van onder meer de EU, het Rijk en de provincies. Het is vooraf niet met zekerheid in te schatten in welke mate subsidies worden toegekend en of het waterschap uiteindelijk aan alle voorwaarden voldoet om voor de subsidie in aanmerking te komen. Als gevolg van de economische crisis bestaat er een redelijke kans dat subsidiestromen worden stilgelegd door de provincie en het Rijk. Dit kan leiden tot een heroverweging van de geplande investeringen. In wordt een bedrag van 14,3 miljoen verwacht voor de investeringsprojecten. Dit bedrag is zo goed als zeker, mits de projecten volgens de planning verlopen. De onzekerheid zit vooral in toekomstige subsidies (beschikbaarheid van regelingen), en minder in subsidies voor het eerstvolgende begrotingsjaar. Zuiveringsheffing en watersysteemheffing Deze posten worden geraamd op basis van actuele inzichten in de ontwikkeling van de belastbare eenheden. Pas na enkele jaren wanneer alle aanslagen definitief zijn afgewikkeld blijkt de werkelijke definitieve opbrengst. Periodiek worden de ramingen op basis van voortschrijdend inzicht bijgesteld. Exploitatieresultaten 2012 De gehanteerde beginsaldi van met name de egalisatiereserves, kunnen worden beïnvloed door de definitieve exploitatieresultaten over Deze resultaten zijn zo nauwkeurig mogelijk ingeschat op basis van managementletter (september). Tegenraming nieuwe kapitaallasten Overeenkomstig de geformuleerde uitgangspunten in het afschrijvingsbeleid is een tegenraming opgenomen op nieuwe, opkomende kapitaallasten door investeringen in. De ervaring leert dat projecten vaak later starten dan gepland en een langere doorlooptijd kennen. De jaarlijkse lasten vallen daarom vaak lager uit dan voorzien, zeker in het eerste jaar. Het waterschap vermindert de geraamde lasten die voortvloeien uit de investeringen dan ook standaard in het eerste jaar. Door in de Begroting de investeringsraming scherper neer te zetten, is daarmee ook de tegenraming verlaagd. Belastingsamenwerking Zoals elders toegelicht is het tweede jaar van de gemeenschappelijke regeling Belasting Samenwerking West-Brabant. De gemeenschappelijke regeling verzorgt de belastingheffing en invordering voor 8 gemeenten en het waterschap. Met name op het gebied van de ICT zijn er de nodige aandachtspunten. Momenteel wordt het nieuwe systeem getest. Daarna zal de conversie van de oude systemen plaatsvinden. De conversie van het waterschap vindt in februari plaats. De verwachting is dat het gezamenlijke belastingsysteem in eind 2012 gereed is. De incassotermijnen gaan van 6 termijnen naar 10 termijnen in verband met combineren van de aanslagen met de gemeenten. De BWB zal de communicatie naar de belastingplichtigen omtrent de wijzigingen zorgvuldig ter hand nemen. 14 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

15 Het algemeen bestuur heeft een positieve zienswijze uitgebracht over de begroting van de BWB. Dit onder de voorwaarde dat een rechtvaardige kostenverdeling over de producten WOZ, Heffen en Innen ontwikkeld wordt met ingang van begrotingsjaar 2014, welke recht doet aan de financiële basis en uitgangspunten van het rapport uit Er is een projectgroep geformeerd en in januari dient er een nieuwe kostenverdeling aan de basis van de begroting 2014 te liggen. Gemeenschappelijke regeling Muskusrattenbestrijding Noord-Brabant Begroting Het waterschap Brabantse Delta is uitvoerder van de gemeenschappelijke regeling muskusrattenbestrijding Noord-Brabant. In de regeling is bepaald dat de benodigde posten voor de lasten en baten worden opgenomen in de begroting van waterschap Brabantse Delta. De begroting muskusrattenbestrijding is verantwoord bij het ondersteunende beheerproduct 0800 Muskusrattenbestrijding. De netto kosten worden voor geraamd op , dit resulteert in een bijdrage van per waterschap. Door de besturen van de waterschappen De Dommel en AA en Maas is ingestemd met de Begroting Muskusrattenbestrijding. 1.6 Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is het vermogen van het waterschap om financiële tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat de normale bedrijfsvoering wordt aangetast. Door aandacht te hebben voor het weerstandsvermogen kan voorkomen worden dat grote financiële tegenvallers, die niet opgevangen kunnen worden, zich direct vertalen in extra tariefstijgingen. Het is van belang dat inzicht bestaat in de risico s waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of verzekeringen zijn afgesloten. Dit om te beoordelen of de omvang van de weerstandcapaciteit voldoende is. Begin 2012 heeft een risicoanalyse (inventarisatie en kwantificeren van de risico s) plaatsgevonden om te beoordelen of de omvang van reserves voldoende is. Uit het rapport is gebleken dat het weerstandsvermogen vooralsnog uitstekend is maar dat het waterschap de komende jaren daalt naar een voldoende niveau in Begin zal bij de Kadernota , een nieuwe risicoanalyse gemaakt worden om te beoordelen of de omvang van reserves nog voldoende is. In juni 2012 heeft het algemeen bestuur het reserves- en voorzieningenbeleid vastgesteld. Hierbij is met name gekeken naar de resultaten van de risicoanalyse. Het weerstandsvermogen van het waterschap is het vermogen om onvoorziene financiële tegenslagen op te vangen, rekening houdend met de risico s die het waterschap loopt. Waterschap Brabantse Delta beoordeelt ieder jaar opnieuw de kansen en de gevolgen van de risico s en vergelijkt de risico s met de norm voor het weerstandsvermogen. Zo houdt het waterschap zicht op de benodigde weerstandscapaciteit en voldoet het aan de verplichting uit de Waterschapswet. Algemene reserves/calamiteitenreserves Het waterschap hanteert per taak een algemene/calamiteitenreserve. De norm voor het weerstandsvermogen (1,2 x omvang bekende risico s) is steeds beschikbaar als algemene bufferruimte voor calamiteiten/risico s. Norm algemene reserve/calamiteitenreserve: Taak Eind Eind 2014 Eind 2015 Eind 2016 Eind 2017 Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer Het verloop van de weerstandscapaciteit is als volgt: Verloop weerstandscapaciteit (in miljoenen ) Algemene/calamiteitenreserve watersysteembeheer Algemene/calamiteitenreserve zuiveringsbeheer Algemene reserve/wachtgeld watersysteembeheer Algemene reserve/wachtgeld zuiveringsbeheer Totaal algemene/calamiteitenreserve Egalisatiereserve watersysteembeheer Egalisatiereserve zuiveringsbeheer Totaal egalisatiereserve Totaal beschikbare weerstandscapaciteit Landelijk wordt een weerstandsvermogen tussen 1 en 1,4 als ruim voldoende beschouwd. Aan die norm blijft het waterschap voldoen. 15 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

16 Weerstandsvermogen Watersysteembeheer (bedragen x 1.000) Kadernota Begroting Weerstandscapaciteit Risico omvang Weerstandsvermogen 2,1 2,2 Zuiveringsbeheer (bedragen x 1.000) Kadernota Begroting Weerstandscapaciteit Risico omvang Weerstandsvermogen 1,8 1,9 De risico s zijn uitgesplitst naar Watersysteembeheer en Zuiveringsbeheer omdat de kosten grotendeels direct samenhangen met de taken en ook de reserves aan de taken gekoppeld zijn. Het weerstandsvermogen neemt iets af in vanwege onttrekkingen uit de egalisatiereserve Watersysteembeheer. Beoordeling weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is beoordeeld op basis van het beoordelingsmodel van de Universiteit Twente. Daaruit komt dat het weerstandsvermogen van Waterschap Brabantse Delta in uitstekend is. 1.7 Financiering Rentevisie De economische crisis, die als kredietcrisis is gestart, heeft veel invloed op de geld- en kapitaalmarkt. Op dit moment is er sprake van een extreem laag renteniveau op de geldmarkt, terwijl de rente op de kapitaalmarkt rond de 2,5% ligt (voor 10 jaar). Het is van groot belang om de ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkt te volgen en daar waar nodig alert te reageren. In de Begroting is uitgegaan van een rente van 3,65% voor nieuw aan te trekken leningen. De renteontwikkelingen en de liquiditeitsprognoses worden nauwlettend gevolgd. Financieringsbehoefte Rekening houdend met de huidige leningenportefeuille en het investeringsniveau is naar verwachting in 33 miljoen nodig voor herfinanciering. Met optimale gebruikmaking van de kasgeldlimiet en rekening houdend met de renterisiconorm wordt het algemeen bestuur geadviseerd om het dagelijks bestuur mandaat te verlenen tot maximaal 40 miljoen voor het aantrekken van geldleningen in volgens de procedures die zijn vastgelegd in het treasurystatuut. 1.8 EMU-saldo 16 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

17 Het EMU-saldo (de feitelijke kasstroom) op basis van de Begroting is als volgt: 1) Berekening EMU saldo vanuit exploitatiesaldo (x 1.000) EMU-Exploitatiesaldo Begroting 1) -/ Invloed investeringen (Staat van Activa / IP): -/- Bruto Investeringsuitgaven MVA en IMVA -/ Investeringssubsidies MVA en IMVA Afschrijvingen Invloed voorzieningen (Staat van Reserves en Voorzieningen) + Toevoegingen t.l.v. exploitatie 150 -/- Onttrekkingen t.g.v. exploitatie -/- Betalingen rechtstreeks uit voorzieningen -/- 185 EMU saldo Begroting -/ Referentiewaarde WBD -/ Verschil (+ is positief, -/- is negatief) +169 Betreft de onttrekking egalisatiereserve Watersysteembeheer ( 1.535) + onttrekking egalisatiereserve Cross border lease HWB/SNB ( 1.252) Bovenstaande berekening laat zien dat in het waterschap onder de referentiewaarde blijft. Hiermee voldoet het waterschap aan de Wet HOF. 1.9 Bijlagen Voorgenomen investeringen Op het moment dat investeringsprojecten worden opgeleverd, ontstaan kapitaallasten die in de begroting/meerjarenraming tot uitdrukking komen. Kapitaallasten bestaan uit afschrijvings- en rentekosten. Zie bijlage I voor de totale investeringsvolumes en de bijbehorende lasten van projecten. Doelrealisatie waterbeheerplan Het waterschap heeft binnen de financiële kaders een pakket van projecten samengesteld dat zo goed mogelijk tegemoet komt aan de afspraken met diverse partijen. Met de begroting voor wordt grotendeels voldaan aan (de maatregelen uit) het waterbeheerplan voor De verwachte voortgang van de maatregelen in is in bijlage II opgenomen. De achterstanden in doelrealisaties voor inrichting van waterlopen (zoals opgenomen in het bestuursprogramma ) zijn inmiddels beperkt tot een achterstand van ongeveer 10% op het gewenste schema. Uitvoeringsinformatie In de bijlagen IV tot en met VII is de volgende uitvoeringsinformatie terug te vinden: De BBP-productenlijsten met de raming van de netto-kosten naar beleids- en beheerproducten en de toerekening van de netto-kosten aan de taken (bijlage IV); De gecomprimeerde staat van activa (bijlage V); De gecomprimeerde staat van geldleningen (bijlage VI); De principes waarmee de kosten en opbrengsten aan de beheerproducten zijn toegerekend (bijlage VII). Begroting Muskusrattenbestrijding In Bijlage VIII is de begroting van de gemeenschappelijke regeling Muskusrattenbestrijding Noord- Brabant opgenomen. 17 Nota Financieel Beheer Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

18 Hoofdstuk 2: Programmaplannen Programma 1000 Planvorming Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het programma planvorming voorziet in eenduidige beleidskaders en strategieën, waarbinnen overige programma's hun taken tot stand brengen. Het werkveld is breed en omvat alle thema's waar het waterschap aan werkt. Tot de activiteiten behoren het opstellen van het waterbeheerplan, beleidslijnen voor beheer en vergunningverlening, in overleg met andere partijen strategische vraagstukken op het gebied van waterbeheer oplossen en waarborgen dat het waterschap de Europese richtlijnen, landelijke wetten en afspraken naleeft. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Zoetwatervoorziening Waterberging Overstromingsrisico s Deltaprogramma Samenwerking Vlaanderen Klimaatstrategie Doelstelling: Keuze voor een alternatieve zoetwatervoorziening voor West-Brabant en maatregelen uitvoeren, voordat het toekomstbeeld van Volkerak-Zoommeer gerealiseerd wordt. Plan van aanpak: Het waterschap participeert in de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta en in maatregelen uit de planstudie Volkerak-Zoommeer. Doelstelling: Compensatie of mitigatie van gevolgen van waterberging in de Delta. Plan van aanpak: Het waterschap participeert in de Planstudie waterberging en treft voorbereidingen voor maatregelen. Doelstelling: Europese Richtlijn Overstromingsrisico s (ROR) implementeren in de periode Plan van aanpak: Formuleren van maatregelprogramma s onder regie van de provincie Noord-Brabant. De afstemming met Vlaanderen zal speciale aandacht vragen. Overstromingskaarten en overstromingsrisicokaarten gereed in en goed gecommuniceerd met gemeenten. Doelstelling: Samen met rijk, gemeenten en maatschappelijke sectoren toewerken naar voorkeurstrategieën voor de Brabantse Delta op het gebied van zoetwatervoorziening en veiligheid. Plan van aanpak: Gezamenlijk met genoemde partijen en op basis van regionale visie en ambitie invloed uitoefenen op trechtering naar besluitvorming over de voorkeurstrategie/deltabeslissing. Voor hoge zandgronden zijn gedachtegoed Manifest en Verklaring Hoge Zandgronden leidend. Met gemeente Bergen op Zoom, provincie Noord- Brabant, t Brabants Landschap en kennisinstanties uitvoeren van het Plan van Aanpak voor de Binnenschelde en het Markiezaat. Doelstelling: De grensoverschrijdende samenwerking met Vlaamse en Nederlandse partners nader uitbouwen en versterken. Plan van aanpak: 1. Projectvoorstel voor Interreg V (grensregio Vlaanderen-Nederland; ) opstellen en indienen, samen met provincie Antwerpen en andere partners. 2. Met de provincie Antwerpen opstellen van een stroomgebiedvisie voor de Kleine Aa/Molenbeek en deze vertalen naar mogelijke Interreg maatregelen (visieproces is gestart in 2012). 3. Het samen met de Vlaamse Milieumaatschappij en de provincie Antwerpen ontwikkelen van een plan van aanpak voor stroomgebiedherstel van t Merkske. Doelstelling: Klimaatstrategie opstellen die aansluit op het klimaatakkoord tussen Unie en Rijk. Speciale aandacht voor wateraanvoer, wateroverlast en droogte. Plan van aanpak: Uitvoering van afspraken tussen Unie en het Rijk (Klimaatakkoord). Per thema uit het akkoord wordt aangegeven in hoeverre het waterschap aanvullende activiteiten dient te ontplooien. Veel aandacht zal besteed worden aan adaptieve aspecten zoals veiligheid tegen overstroming en voldoende beschikbaarheid van zoet water. Daarnaast wordt deelgenomen in kennisinitiatieven (o.a. Adaptatieprogramma Ruimte en Klimaat (ARK), Kennis voor Klimaat (KvK). 18 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

19 Terugdringen regelgeving Watersysteem op orde Kaderrichtlijn Water Regionale uitwerking waterthema s Operationeel beleid Ruimtelijke ordening Versterken innovatiekracht Doelstelling: Aantal regels terugbrengen en invulling geven aan de digitale overheid. Plan van aanpak: 1. Bij de totstandkoming van de keur is afgesproken de regels met betrekking tot categorie C waterlopen verder terug te dringen. 2. Een aanpak via vergunningen kan in een aantal gevallen wellicht worden vervangen door een aanpak via communicatie en bewustwording. 3. Waterlopen op orde: toets afronden en verwerken in herziening legger. Dit is nodig om de voorgenomen deregulering van cat c waterlopen uit te kunnen voeren. Doelstelling: Normen en kaders formuleren voor de doelstelling Watersysteem op orde in 2015, en rapporteren over de voortgang in zowel stedelijk als het landelijk gebied. Plan van aanpak: Om het watersysteem op orde te krijgen dient voor een aantal gemeenten de stedelijke waterberging uitgewerkt te worden. Project Toetsing Regionale wateroverlast wordt in afgerond om de waterbergingsopgave voor het landelijke gebied in beeld te brengen. Aan de hand hiervan zal het waterschap bepalen welke aanvullende maatregelen nodig zijn om aan de normen van Kader Richtlijn Water en Nationaal Bestuursakkoord Water te voldoen. Doelstelling: Gebiedsproces Kaderrichtlijn Water organiseren in samenhang met het proces voor opstellen van het nieuwe waterbeheerplan. Plan van aanpak 1. Met de partners in het Maas en Schelde stroomgebied actualiseren van de stroomgebied karakterisering, doelstellingen kritisch tegen het licht houden, voortgang van KRW maatregelen in beeld brengen en rapporteren, effectiviteit van maatregelen nader onderzoeken/ onderbouwen. 2. Consulteren van maatschappelijke belangen via gerichte sectorgesprekken en/of bijeenkomsten van de Klankbordgroep KRW/WBP Brabant-West. 3. Monitoring voortgang en afstemming kwantiteitsbeheer in beleidsveldoverleg watersystemen Doelstelling: Doelrealisatie bestuursprogramma via voortzetting van waterthema's als Kader Richtlijn Water (KRW), Structuurvisie West Brabant, samenwerking in de waterketen, stedelijke wateropgave, waterberging, Gewenst Grondwater en Oppervlaktewater Regime (GGOR), Ecologische Verbindings Zones (EVZ s) en natte natuurparels. Plan van aanpak: 1. Informeren bestuur via de bestaande rapportages. 2. Coördinatie Tweede Bestuursovereenkomst en opstarten overleg over een Derde Bestuursovereenkomst. 3. Zoeken naar mogelijke manieren om de doelen in de toekomst te realiseren en financieren (o.a. aandacht voor GLB). 4. Actief relatiebeheer met gemeentelijke, regionale en landelijke partners (2009-). 5. Voor uitvoering van gerelateerde projecten, zie ook Programma 3000 Watersystemen. Doelstelling: Operationeel beleid compleet en actueel houden en toegankelijkheid vergroten. Plan van aanpak: Procedure voor aanpassing en beheer van leggers wordt vastgelegd in het Kwaliteits/Arbo/Milieu systeem (KAM) systeem. Dit geldt eveneens voor aanpassing van peilbesluiten. Doelstelling: Afstemming tussen ruimtelijke ordening en waterbeheer (onder meer watertoets, ruimtelijke ordening visie: RO-visie). Plan van aanpak: Ruimtelijke Ordening-visie opstellen over verdere afstemming van ruimtelijke ordening en het waterbeheer. Doelstelling: Stimulering van toepassing van innovaties in de uitvoerende taken van het waterschap. Plan van aanpak: Actieve deelname in Waterwegen (o.a. organisatie wilde waterweken, prijsvragen), deelname programmering STOWA en andere kennisfora. 19 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

20 Waterbeheerplan Grondwaterbeleid Doelstelling: Het Waterbeheerplan evalueren en de tweede generatie voorbereiden. Plan van aanpak: Opzetten en uitvoeren van de evaluatie in met speciale aandacht voor uitvoering van KRW maatregelen tot En starten van het project Opstellen Waterbeheerprogramma Doelstelling: Actualisatie grondwaterbeleid. Plan van aanpak: Opstellen en vaststellen grondwaterbeleid, met daaraan gekoppeld herziening van het grondwatermeetnet en vergunningen. Prestatie indicatoren DB nota s die met geen of kleine wijzigingen worden goedgekeurd (%) Jaarrap Kadernota >60% >60% >80% >80% Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota zijn de lasten hoger: Ten tijde van de kadernota was de verwachting dat de werkzaamheden rondom de heroverweging van de samenwerking in de afvalwaterketen projectmatig uitgevoerd zouden worden. Om die reden waren de uren afgeraamd. Bij de begroting bleek dit niet projectmatig aangepakt te kunnen worden en zijn de uren weer opgevoerd. Ten opzichte van jaarplan 2012 zijn er geen belangrijke financiële afwijkingen. Conclusie Het waterschap is op veel fronten beleidsmatig actief om de belangen van het waterschap af te stemmen met partners en te borgen. De samenwerking in de waterketen kost meer energie dan oorspronkelijk verwacht, waardoor de kosten van dit programma hoger zijn dan aangegeven in de kadernota. 20 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

21 Programma 2000 Aanleg en Onderhoud Keringen Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het doel van dit programma is de bescherming tegen overstromingen in het beheergebied te waarborgen door de primaire keringen op orde te houden en de regionale en overige keringen op orde te brengen en te houden. Onderdeel hiervan is het voldoen aan landelijke normen (primaire keringen) en provinciale normen (regionale keringen). Dit vereist de volgende activiteiten: het verwerven, aanleggen, inspecteren, toetsen, verbeteren, onderhouden, handhaven en bewaken van de keringen, inclusief de bijbehorende kunstwerken. Verwerven geldt alleen voor primaire keringen, het is geen vereiste, maar heeft tot doel de beheersituatie te verbeteren. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Toetsing regionale waterkeringen Toetsing en beheer primaire keringen Waterberging Volkerak- Zoommeer Overdracht keringen Rijkswaterstaat Dijkverbeteringen Beheerregister en leggers Doelstelling: De wettelijk verplichte toetsing van regionale keringen afronden en indien noodzakelijk verbeterplannen opstellen om de regionale keringen op orde brengen. Plan van aanpak: Toetsing regionale keringen afronden en verbeteringen aan deze keringen projectmatig voorbereiden. Doelstelling: Maatregelen uitvoeren om afgekeurde primaire keringen te verbeteren. In voldoet 90% van de primaire keringen aan de norm. De hoogte van het percentage dat in 2016 voldoet is afhankelijk van HoogWaterBeschermingsProgramma 3 (HWBP 3). Plan van aanpak: Uitvoering van maatregelen die voortkomen uit de 3 e ronde toetsing van de primaire keringen (inclusief verlengde 3 e toetsingsronde). Aanmelden afgekeurde dijktrajecten voor het HWBP3. Vernieuwen van steenbestortingen. Verbeterplan voor onderhoud en beheer van primaire keringen opstellen, in samenspraak met grondgebruikers (inclusief herijking van de eigendomssituatie primaire keringen). Doelstelling: Voorkomen van negatieve effecten van waterberging in het Volkerak-Zoommeer voor het beheergebied van het waterschap. Plan van aanpak: Opstellen van een uitvoeringsprogramma voor aanpassingen aan primaire keringen, regionale keringen en kunstwerken. Doelstelling: Realisatie overdracht van keringen van Rijkswaterstaat langs de diverse kanalen (Afwateringskanaal s Hertogenbosch- Drongelen, Wilhelminakanaal). Plan van aanpak: Vaststellen voorwaarden overdracht op basis van veldtoetsing; realisatie van overdracht. Doelstelling: Het doorvoeren van dijkverbeteringen waar dat noodzakelijk is. Plan van aanpak: Als onderdeel van het programma Ruimte voor de rivier uitvoering van de dijkverbeteringen aan: Overdiepse polder (ruimte voor de rivier), inclusief aanleg nieuwe primaire keringen (Overdiep); Keizersveer-Schipdiep. Deze projecten worden gefinancierd door het Rijk. Doelstelling: Beheerregister en leggers keringen beheren en actualiseren indien nodig. Data over waterkeringen (opbouw, dimensionering, beplanting, beheer, gebruik, etc.) op orde brengen en onderzoek uitvoeren om kennis- en gegevenslacunes op te lossen. Plan van aanpak: Beheerregister en leggers beheren en indien nodig actualiseren. Uitvoeren onderzoek in het kader van de verlengde 3 e toetsingsronde primaire keringen. 21 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

22 Prestatie indicatoren Aantal km onderhouden overige waterkering / kade (km) Verwijderen houtbeplanting en herstel steenbekleding primaire keringen (km) Uitvoeren maaiwerken via Europese aanbesteding Status gegevens beheerregister waterkeringen op orde (%) Jaarrap Kadernota % 95% 95% 95% Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota zijn de lasten lager. De kapitaallasten vallen lager uit door de vertraging van fase 2 van het project renovatie en aanpassing Schipdiep. Fase 2 is vertraagd omdat de start hiervan afhankelijk is van de uitkomst van de onderhandelingen met Rijkswaterstaat over de te hanteren scheepvaartklasse. Het restant wordt veroorzaakt door overige (kleine) verschillen op de kapitaallasten en lagere overige doorberekeningen. Ten opzichte van jaarplan 2012 zijn de lasten hoger vanwege hogere overige doorrekeningen. Conclusie Met de uitvoering van de activiteiten wordt een belangrijke stap gezet op het realiseren van de veilige dijken conform geldende normering. Door lagere kapitaallasten vallen de kosten van het programma lager uit dan aangegeven in de kadernota. 22 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

23 Programma 3000 Inrichting en Onderhoud Watersystemen Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het doel van dit programma is het inrichten en in stand houden van de natte infrastructuur, inclusief bodems, taluds, oevers en kunstwerken, zodat aan- en afvoer van water altijd past bij het doorstroomprofiel en bergingsvermogen van waterlopen. Daarbij moet een balans bestaan tussen landbouw, natuur en andere functies die de waterlopen vervullen. Waar nodig vinden aanpassingen aan de infrastructuur plaats door nieuwbouw of onderhoud, op basis van monitoringgegevens en inspecties. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Duurzaam watersysteem Realisatie bestuurlijke afspraken 2e Bestuursovereenkomst en KRW Doelstelling: Een duurzaam watersysteem tot stand brengen door: Gedifferentieerde aanpak van beheer en onderhoud. Stimuleren van toepassing van innovaties in het waterbeheer; Actuele peilbesluiten en leggers voor oppervlaktewater en waterbergingsgebieden. Watersysteem en grondgebruik goed op elkaar afstemmen, wateroverlast terugbrengen tot de Nationaal Bestuursakkoord Waternormen (NBW). Gewenst Grondwater en Oppervlakte Regime (GGOR) realiseren in zowel Agrarisch Hoofdstructuur (AHS) als Ecologisch Hoofdstructuur (EHS). Plan van aanpak: Afronden project Watersysteemrapportage met als doel beschrijving van de huidige toestand van het watersysteem (hydrologie, waterkwaliteit, ecologie). Uitvoering project Toetsing regionale wateroverlast waaruit de resterende waterbergingsopgave voortvloeit. Maatregelen uitvoeren om peilbesluiten te kunnen naleven (inclusief aanpassing stuwen, baggerwerkzaamheden). Evaluatie gevoerd peilbeheer 2012 uitvoeren. Een innovatieve centrale bedieningskamer (verkeerstoren) inrichten en een bedieningsplan voor kunstwerken opstellen dat het waterbeheer flexibeler maakt en wateroverlast verder beperkt (fase 1 gericht op waterkwantiteit, blauwalg en chloride). Voortzetting project automatisering van stuwen en gemalen d.m.v. telemetrie ten behoeve van optimalisatie en automatisering van het waterbeheer (verkeerstoren), Effectmonitoring (inclusief verbetering ontsluiting meetgegevens) wordt gekoppeld aan centrale aansturing om het watersysteem beter te kunnen sturen. Implementatie van innovatieve online sensoring methode voor bepaling blauwalgen. Algemeen onderhoudsplan Waterkeringen en Waterlopen uitvoeren, evalueren en eventueel aanpassen (incl. meerjaren investeringsplan onderhoud). Projecten uitvoeren die voortkomen uit de notities stedelijke wateropgave (o.a. met betrekking tot waterberging en voorkomen wateroverlast). Leggers voor het watersysteem en de waterbergingsgebieden beheren en indien nodig actualiseren. Verbetering afhandeling van klachten en meldingen over het functioneren van watersystemen via het contactcentrum; evalueren van deze meldingen en waar nodig beheer en onderhoud van het watersysteem aanpassen. Doelstelling: Doelrealisatie conform het bestuursprogramma uitvoeren. Plan van aanpak: Inrichtingsplannen voor de aanpak van de wateropgave in het landelijk gebied opstellen en uitvoeren zodat het watersysteem in 2015 op orde is. Het onderhouden van ingerichte groenelementen (waaronder 23 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

24 Verdeling onderhoudstaken Ecologische Verbindings Zone) conform opgestelde beheerplannen. Projecten uitvoeren die bijdragen aan de uitvoering en implementatie van de Kaderrichtlijn Water. Projecten uitvoeren die bijdragen aan de doelrealisatie van de tweede bestuursovereenkomst. Voortgang van projecten monitoren en jaarlijks evalueren, zodat duidelijk is of het waterschap de resultaatverplichting voor Kader Richtlijn Water en tweede bestuursovereenkomst nakomt. Op basis van deze evaluatie waar nodig aanpassing van projecten. Actief aanvullende subsidies verwerven. Doelstelling: Opzet taakverdeling onderhoud tussen waterschap en gemeenten en afstemming activiteiten. Plan van aanpak: Er wordt een inventarisatie gemaakt van de feitelijke verdeling van de onderhoudstaken bij alle 21 gemeenten. Aan de hand hiervan én een pilot zal definitief beleid worden opgesteld. Afstemming met gemeenten bij de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden. Prestatie indicatoren Jaarrap Kadernota Aantal km te maaien waterlopen d.m.v. Europese aanbesteding Aantal km te baggeren waterlopen Aantal te reinigen duikers Aantal oefeningen calamiteitenbestrijding Aantal trainingen calamiteitenbestrijding n.v.t Status gegevens beheerregister oppervlaktewater op orde (%) 95% 95% 95% 95% Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota: De lasten zijn lager, vanwege diverse kleine verschillen op de kapitaallasten (totaal ) en lagere overige doorberekeningen. Ten opzichte van jaarplan 2012: De lasten zijn hoger vanwege hogere kapitaallasten als gevolg van de geplande ingebruikname data van projecten in en hogere afdelingskosten door de inzet van meer uren voor de bediening van kunstwerken actieve waterbeheersing. Conclusie Met de uitvoering van de watersysteemrapportage en de toetsing regionale wateroverlast wordt een belangrijke basis gelegd voor een duurzaam en robuust watersysteem. Uitvoering van maatregelen ten behoeve van dit robuuste systeem (zowel waterbeheermaatregelen als maatregelen gericht op KRW en BO2) wordt gecontinueerd ruim binnen de financiële kaders van de kadernota. 24 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

25 Programma 4000 Bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken Programmabeheerder: A. van Rijn Doelstelling programma Het doel van dit programma is het aangeboden afvalwater efficiënt en effectief af te nemen uit de gemeentelijke riolering, te zuiveren en weer af te voeren naar oppervlaktewater. Hierbij komt slib vrij dat na verwerking wordt afgevoerd naar de Slibverbrandingsinstallatie Noord-Brabant (SNB) voor eindverwerking. Tot dit programma behoort ook het beheer en onderhoud van installaties voor individuele behandeling van afvalwater (IBA s) en voor zuivering van huishoudelijk afvalwater afkomstig van niet-gerioleerde panden. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Afvalwaterzuiveringsprestatie Instandhouden betrouwbare werking Doelstelling: 1. De bestaande zuiveringscapaciteit maximaal benutten. 2. Bedrijfsvoering optimaliseren. 3. Waterwet- en Wet Milieubeheervergunningen op orde houden. 4. Voldoen aan de eisen uit deze vergunningen. Plan van aanpak: 1. Ingezet wordt op het behalen van de eisen die in elke vergunning per rwzi worden gesteld. Gebiedsbreed moet 75% verwijderingsrendement worden gehaald voor zowel stikstof als fosfaat. De processturing is er op gericht om voor fosfaat 76% verwijdering te halen en voor stikstof het maximale uit de installaties te halen waardoor ongeveer 78% gebiedsrendement kan worden bereikt. Tezamen met de CZV-verwijdering geeft deze sturing een zuiveringsrendement van 81%. 2. Verdere ontwikkeling van De Verkeerstoren: doel is een verbeterslag maken in de bedrijfsvoering van de primaire processen (zowel zuiveren als waterbeheer). Het basisidee is het bij elkaar brengen (fysiek of virtueel) van betrokken disciplines en de ondersteunende informatievoorziening rondom beheer (en onderhoud). Op deze manier wordt bereikt dat de kennis van de medewerkers over de steeds complexere installaties optimaal benut en gedeeld wordt. In 2011 is gestart met definitie van een gedeeld beeld van de verkeerstoren (stip op de horizon) en een duidelijk ontwikkelpad waarlangs de stip op de horizon stapsgewijs gecontroleerd en gerealiseerd kan worden. In 2012 is een (beperkte) vorm van het concept verkeerstoren operationeel. 3. Door een adequate procesvoering, onderhoud op basis van risico, en een meet- en monitoringsprogramma wordt ingezet op het voldoen aan alle individuele vergunningseisen van de 17 rwzi s. 4. Door inwerkingtreding van het activiteitenbesluit vervalt een groot aantal Milieuvergunningen en gelden algemene regels. Per installatie wordt geïnventariseerd welke regels van toepassing zijn en hoe deze geborgd moeten worden. Doelstelling: Betrouwbaarheid en beschikbaarheid van de installaties in stand houden. Plan van aanpak: Speerpunten van de afdeling Onderhoud & Techniek: 1. Verdere ontwikkeling van het onderhoud beheers systeem (OBS). 2. Contractbeheersystematiek ontwikkelen voor uitbesteed onderhoud 1) 3. Professionalisering transport loopt door in. Diverse werkgroepen leveren in nog producten op. De resultaten zullen bestuurlijk worden gedeeld. Speerpunten van de afdeling Bouwzaken: 1. Professionalisering opdrachtgeverschap. 2. Steeds meer toepassing in projecten van Design Construct. 3. Opschaling van instandhoudingssprojecten (clusteren), in 2011 ingezet met Renovatie rioolgemalen cluster 1 en in 2012 en voortgezet met Renovatie meerdere rwzi s. 4. Pilots met IPM (team van projectmanagers met elke een eigen aandachtsgebied). 25 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

26 5. Kennisdeling met externe (markt)partijen als NL Ingenieurs, Bouwend Nederland en Rijkswaterstaat, bijv. rondom geïntegreerd aanbesteden en projectmanagement. 6. Evaluatie van het gebruik van de handreiking projectmatig werken. Capaciteitsbeheer installaties Energiebesparing Afvalwaterketensamenwerking Ontwikkelingsinvesteringen / Innovatieagenda ZB / NEWater / Energie- en Grondstoffenfabriek / biobased economy 1) Het onderhoud aan de nieuwe slibverwerkingsinstallaties van Nieuwveer en Rijen is projectmatig aanbesteed (samen met de aanbestedingen van de bouw van de installaties). Het is nieuw dat onderhoud op deze manier aanbesteed is. Doelstelling: 1. Bepaling doelmatige afnamehoeveeheid, uitgaande van oppervlaktewaterkwaliteit, in plaats van normatief (BasisInspanning). Als gevolg van de cultuuromslag is het tekort aan afnamecapaciteit mogelijk kleiner dan tot nu toe berekend. 2. Behoud van industriële lozers van biologische goed afbreekbaar afvalwater. Dit water verbetert de doelmatige werking van de zuiveringsinstallatie. Plan van aanpak: 1. De hydraulische capaciteit van de rioolgemalen en zuiveringen dient afgestemd te zijn op het afvalwateraanbod van de rioleringssystemen van de gemeenten. Tot nu toe vormden de aan de gemeenten verleende aansluit- en overstortvergunningen de basis voor deze afnameverplichting. Nu wordt samen met gemeentes en de waterkwaliteitsbeheerders het OAS-resultaat heroverwogen. Bij deze heroverweging speelt het recente Bestuursakkoord Water een belangrijke rol: de waterkwaliteitsbeheerder bepaalt hoeveel immissie vanuit riolering en rwzi toegestaan wordt. De benodigde afnamehoeveelheid neemt hierdoor af ten opzichte van het OASresultaat. De nieuw vastgestelde afnamehoeveelheid wordt vastgelegd in het afvalwaterakkoord en vervangt vanaf de aansluitvergunning. 2. Een achttal waterschappen werken samen aan alternatieven voor voor de anti-afhaakregeling. Doelstelling: Samen met de gemeenten werken aan de besparingsopgaven uit het Bestuursakkoord Water. Plan van aanpak: 1. Samen met de gemeenten de OAS-maatregelen heroverwegen, opdat minder investeringen in capaciteitsuitbreiding nodig zijn. 2. Samen met gemeenten binnen de werkeenheden samenwerken op operationele onderwerpen waar besparingen zijn te halen, bijvoorbeeld door schaalgroottevoordelen. Doelstelling: De kerntaak zuiveren volgens het afgesproken kosten- en kwaliteitsniveau uitvoeren en daarbij jaarlijks besparen op het energieverbruik, conform de afspraken in het Bestuursprogramma en het Klimaatakkoord (in totaal 12 GWh besparen ten opzichte van 2005 en 20 GWh ten opzichte van 1990). Plan van aanpak: Verder besparen op het energieverbruik door uitvoering van de volgende projecten: - optimalisatie bedrijfsvoering slibverwerking Nieuwveer; - realisatie deelstroombehandeling rwzi Nieuwveer; - realisatie warmtelevering aan gemeente Breda (verplaatsing WKK); - investering van SNB in twee hogedrukketels. Onderzoek uitvoeren en ontwikkelingen in gang zetten om de resterende opgave voor vermindering van het energieverbruik in te kunnen vullen. Doelstelling: Ontwikkelingsinvesteringen baseren op de resultaten van de Innovatieagenda ZB en de ontwikkelingen binnen de Energie- en Grondstoffenfabriek (NEWater). De Innovatieagenda beoogt het vinden van maatregelen die naast energiebesparing ook kostenbesparing en sluiting van de kringloop bereiken. In de Innovatieagenda ZB zijn onderwerpen geselecteerd die bijdragen aan de doelstellingen uit onder andere de Ambitienota Zuiveren en passen in het concept van NEWater, dat uitgaat van afvalwater als bron van grondstoffen/nutriënten, energie en schoon water. Dit betekent onder andere dat er in samenwerking met bv ZLTO, het bedrijfsleven en andere partners gezocht wordt naar kansen om afvalwater meer te laten zijn dan een kostenpost. 26 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

27 Assetmanagement Plan van aanpak: De Innovatieagenda ZB richt zich op 4 speerpunten: fosfaat, thermofiele gisting, biobased economy en de energiefabriek Nieuwveer. 1. Fosfaat wordt uit het zuiveringsslib teruggewonnen na de eindverwerking bij de Slibverwerking Noord-Brabant (SNB). De SNB hanteert de doelstelling 100% terugwinning en hergebruik van het fosfaat in Eind 2012 start een full-scale proef thermofiele gisting op Bath. In volgt, uitgaande van goede proefresultaten, planvorming en in 2014 projectvoorbereiding voor projecten thermofiele gisting. 3. Brabantse Delta participeert in een aantal biobased-platforms in de regio, met bedrijven en andere stakeholders. Ook in zal de focus liggen op verkenning van het speelveld en identificatie van mogelijke business-cases. Doelstelling is het sluiten van stoffenkringlopen. Binnen de Grondstoffenfabriek ontwikkelen de waterschappen gezamenlijk kennis, o.a. in samenwerking met het Stowa, maar ook door kennis te delen afkomstig uit lokale projecten en ervaringen. 4. Op basis van uitkomsten van de strategiestudie Energiefabriek Nieuwveer worden projecten voorbereid die de Energiefabriek Nieuwveer dichterbij brengen. Doelstelling: Assetmanagement verder ontwikkelen om de doelmatigheid van investeringen te vergroten en om investeringen integraal te kunnen afwegen. Plan van aanpak: Streven/Doel is in een bestuurlijk goedgekeurd bedrijfswaardenmodel beschikbaar te hebben, waarmee afwegingen gemaakt kunnen worden tussen investeringen, zodat geprioriteerd kan worden naar maximale risico-reductie per geïnvesteerde euro. De aandacht zal uitgaan naar verder invulling van de systematiek. Prestatie indicatoren Jaarrap Kadernota Nalevingspercentage lozingseisen (%) 99,95% 90% 99% 99% Voldoen aan de afnameverplichting (%) 90,0% 100% 100% 100% Zuiveringsprestatie (%) 81,8% 81% 81% 81% Stikstofverwijderings-rendement (%) 77,3% 77% 77% 77% Fosfaatverwijderings-rendement (%) 78,7% 76% 76% 76% CZV-verwijderingsrendement (%) 89,5% 90% 89% 89% Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota is er een tekort van Enerzijds zijn de kapitaallasten lager, anderzijds zijn er hogere directe kosten voor slibverwerking en onderhoud. Ten opzichte van jaarplan 2012 bedraagt het positieve verschil ruim Dit wordt veroorzaakt door lagere kapitaallasten en doorberekende kosten enerzijds en hogere kosten voor slibverwerking, slibtransport, analysekosten en onderhoud anderzijds. Conclusie Het jaarplan sluit op de grens van de kadernota Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

28 Programma 5000 Inrichting en Nautisch Onderhoud Vaarwegen en Havens Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het doel van dit programma is te zorgen voor veilige en goed toegankelijke vaarwegen en havens. Tot de werkzaamheden behoren het verwerven, aanleggen, inspecteren, monitoren, onderhouden, handhaven en bewaken van de vaarwegen, de bijbehorende kaden en de kunstwerken. Ook de aanleg en het onderhoud van kunstwerken ter voorkoming van wateroverlast en schade in vaarwegen zoals de Mark-Vliet zijn onderdeel van dit programma. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Centrale bediening Baggeren Effect verruiming scheepvaartklasse Beheer en onderhoud havens Doelstelling: Centrale bediening van sluizen en bruggen Plan van aanpak: Onderzoek of synergie mogelijk is door bundeling van activiteiten van waterschap, gemeenten en Rijkswaterstaat met behoud van servicenormen. Doelstelling: Voldoende baggeren om de scheepvaartfunctie mogelijk te maken en te houden. Plan van aanpak: Op basis van peilingen en de scheepklasse wordt vastgesteld of er gebaggerd moet worden. Vervolgens wordt in samenspraak met de provincie dit projectmatig aangepakt. Doelstelling: Nagaan hoe oevers en kades zich ontwikkelen naar aanleiding van de gevolgen van de verruiming van de scheepvaartklasse. Plan van aanpak: Oevers en kades van de Mark monitoren. Doelstelling: Onderzoek naar beheer en onderhoud van havens langs Mark en Vliet. Plan van aanpak: Afstemmen met gemeenten over de uitvoering van beheer- en onderhoudswerken. Meerjarig onderhoudsplan voor kunstwerken in vaarwegen opstellen op basis van assetmanagement. Prestatie indicatoren Jaarrap Kadernota % Afgerond onderhoud t.o.v. het onderhoudsplan vaarwegen en havens 100% 100% 80% 80% % Afgerond baggeren t.o.v. het baggerprogramma 0% 0% 50% 50% % Status gegevens beheerregister vaarwegen op orde 95% 95% 99% 99% % Afgerond onderhoud t.o.v. het onderhoudsplan vaarwegens en havens: Wegens bezuiniging Provincie is het het onderhoudsplan met 20% naar beneden bijgesteld. % Afgerond baggeren t.o.v. het baggerprogramma: Wegens bezuiniging Provincie is het baggerprogramma deels uitgesteld tot, 50% realisatie is zelfs nog onzeker. Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota zijn de lasten lager, vanwege lagere kapitaallasten en overige doorrekeningen. Ten opzichte van jaarplan 2012 zijn er geen belangrijke financiële afwijkingen. Conclusie De begroting is aangepast zodat deze past binnen de afspraken met de provincie Brabant, waarbij de vaarwegfunctie intact blijft 28 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

29 Programma Vergunningverlening Keur (6001) en Beheersen van Lozingen (6501) Programmabeheerder: A. van Mieghem Doelstelling programma Het door middel van (eigen) regelgeving, watervergunningverlening, Wabo-advisering en stimulering van het terugdringen van diffuse lozingen wordt het volgende bereikt: - Het in stand houden van veilige waterkeringen; - Wateraan- en afvoerfunctie van de oppervlaktewateren; - Goede grondwaterkwantiteit inclusief een goed beheer; - Het bereiken of behouden van een goede oppervlaktewaterkwaliteit; - Doelmatige werking van zuiveringstechnische werken. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Keur Omgevingswet Omgevingsdienst Midden en West-Brabant (voormalige werktitel RUD) Doelstelling: Brabantbrede keur in het kader van winnend samenwerken Plan van aanpak: De keur zal in in het Algemeen Bestuur worden behandeld (de voorbereidende werkzaamheden hebben in 2012 plaatsgevonden). Daarna zal implementatie volgen. Doelstelling: Inzichtelijk maken van eventueel veranderende rol van vergunningverlening (meer projectbesluiten) en de gevolgen voor de benodigde competenties. Plan van aanpak: De inhoud van de wet wordt steeds duidelijker. Aan de hand van de rechtsfiguren in de Omgevingswet en bevoegdheden de (veranderende) rollen inzichtelijk maken. Doelstelling: Samenwerkingsafspraken met betrekking tot Waboadvisering nader vorm geven. Plan van aanpak: In principe worden in 2012 werkafspraken gemaakt. In start de omgevingsdienst daadwerkelijk en zal op basis van de praktijk deze werkafspraken nader ingevuld worden. Prestatie indicatoren Jaarrap Kadernota Aantal afgeronde reguleringen (aantal) % Afgeronde procedures binnen wettelijke termijn 84% 100% 100% 100% Aantal afgewikkelde meldingen Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota: De lasten zijn lager vanwege minder overige doorrekeningen vanuit de ondersteunende producten. Ten opzichte van jaarplan 2012: Het jaarplan ligt in lijn met jaarplan Conclusie Het jaarplan valt ruim binnen de kaders van de kadernota. 29 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

30 Programmaplan Handhaving Keur (6002) en WVO (6502) Programmabeheerder: M.J. van Overveld Doelstelling programma De doelstelling van het programma is om door middel van handhaving: in stand houden en beheren van waterkeringen; in stand houden van de water aan- en afvoerfunctie van oppervlaktewateren; het beheersen van lozingen van afvalwater met als doel een goede oppervlaktewaterkwaliteit en doelmatige werking van zuiveringstechnische werken. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Professionalisering handhaving Waterwet Inhaalslag achterstand handhaving keur Doelstelling: Streven naar effectief toezicht en handhaving van de Waterwet (inclusief keur), waarbij wordt voldaan aan de wettelijke kwaliteitscriteria. Plan van aanpak: De beleidsnota handhaving WVO 2005 actualiseren in verband met de gewijzigde wet- en regelgeving en deze bestuurlijk laten vaststellen. Het jaarlijks evalueren, verantwoorden en zo nodig bijstellen van het handhavingsprogramma. Doelstelling: Wegwerken van achterstanden bij handhaving keur. Plan van aanpak: Het opstellen en uitvoeren van een projectplan. Prestatie indicatoren Keur (6002) Jaarrap Kadernota Aantal toezichtcontroles Aantal beschikkingen Aantal processen verbaal/bsb Aantal repressieve controles Prestatie indicatoren WVO (6502) Jaarrap Kadernota Aantal toezichtcontroles Aantal beschikkingen Aantal processen verbaal Aantal repressieve controles Aantal toezichtcontroles Keur: Bestaat uit de volgende onderdelen: vaarwegenbeheer (p.m.), schouw (8.000), waterkwantiteit (950), waterkering (1.650) en grondwater (300). Aantal Processen-verbaal WVO en Keur: Het aantal processen verbaal is inclusief de Bestuurlijke Strafbeschikking (BSB) voor nader aangegeven feiten. Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota zijn de kosten gestegen met Deze stijging wordt veroorzaakt door hogere afdelingskosten en overige doorrekeningen. De afdelingskosten wijken af doordat de urenbesteding aan dit product opnieuw is bekeken. Zo zijn de uren die de afdeling Onderhoud maakt in het kader van schouwvoering ten onrechte niet zijn opgenomen in de kadernota. De hogere urenbesteding zorgt ook voor hogere doorbelastingen vanuit ondersteunende programma s. Ten opzichte van jaarplan 2012 zijn de kosten gestegen met Voor een toelichting zie hierboven. Conclusie Er ontstaan extra lasten vanwege een verschuiving van uren tussen de programma s. Op de totale begroting heeft dit geen lastenverhoging tot gevolg. 30 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

31 Programma 7000 Heffen en Invordering Programmabeheerder: A. van Mieghem Doelstelling programma Het programma Heffen en Invordering heeft als doelstelling het opleggen en invorderen van de waterschapsbelasting in het beheersgebied. Deze activiteiten zijn uitbesteed aan de Belastingsamenwerking West-Brabant (BWB). Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Kostenverdeling Belastingsamenwerking Doelstelling: Het vaststellen van een robuuste BWB-kostenverdeling welke recht doet aan de financiële basis en uitgangspunten van het rapport Berenschot uit 2009 welke ten grondslag ligt aan de belastingsamenwerking. Plan van aanpak: Er is een werkgroep geformeerd op ambtelijk niveau welke in januari een definitief voorstel presenteert dat als basis dient voor de kostenverdeling voor de begroting 2014 en de jaren daarna. Prestatie indicatoren (aantallen x 1.000) Jaarrap Kadernota Aantal aanslagregels belastingjaar Aantal aanslagen belastingjaar Aantal (bruto) vervuilingseenheden belastingjaar Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota: Het jaarplan ligt in lijn met de kadernota. Ten opzichte van jaarplan 2012 zijn de lasten lager, met name lager door lagere overige doorberekeningen. Dit komt onder andere doordat er 12 fte afgebouwd wordt in de ondersteunende afdelingen tot en met 2014 als gevolg van het vertrek van de belastingafdelingen. Conclusie Dit programma ligt in lijn met de kadernota. 31 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

32 Programma 8000 Bestuur en externe communicatie Programmabeheerder: H. van Stokkom Doelstelling programma Bestuur: Het zodanig besturen van het waterschap, dat rechtmatig en integer, doelgericht, doelmatig en meetbaar invulling gegeven wordt aan de wettelijke taak c.q. de organisatiedoelstellingen. Bestuursondersteuning: Het optimaal ondersteunen van bestuurders en bestuursorganen, op grond waarvan bestuurlijke besluitvorming op efficiënte en effectieve wijze tot stand kan komen. Beheer niet reglementair zaken: Het exploiteren van in principe afstootbare objecten, zaken en samenwerkingsvormen van het waterschap die geen functie (meer) vervullen voor de taken. Bijvoorbeeld pachtgronden, huurwoningen, cultuurhistorische objecten, voormalige kantoorpanden etc. Externe communicatie: Substantieel bijdragen aan het realiseren van de organisatiedoelstellingen door het leveren van specifieke communicatieve expertise. Adequate communicatie is in staat tot duurzame beïnvloeding van kennis, houding en gedrag. Het unieke vermogen van communicatie is van belang voor de relatie met belastingplichtigen en samenwerkingspartners. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) kerntakendiscussie Bestuurlijk functioneren Werving dijkgraaf Rekenkamerfunctie Doelmatigheids- en doeltreffendheidsonderzoek door DB Verkiezingen Informatievoorziening bestuur Externe communicatie Doelstelling: Nadere beoordeling taken/ambitie en ontwikkelingen in relatie tot beschikbare middelen en organisatie Plan van aanpak: O.b.v. vastgestelde aanpak uitvoeren van de verschillende stappen in dit proces in 2 e helft van 2012 en begin waarna de resultaten kunnen worden verwerkt in de kadernota Doelstelling: Bestuurlijk functioneren evalueren en waar mogelijk verder verbeteren. Plan van aanpak: In het bestuursprogramma is afgesproken het bestuurlijk functioneren jaarlijks te evalueren. Daarnaast op basis van tussentijdse signalen en vanuit periodiek fractievoorzittersoverleg. Doelstelling: Het tijdig voorzien in een nieuwe dijkgraaf voor het waterschap. Plan van aanpak: In verband met het aangekondigde afscheid van de dijkgraaf per mei zal tijdige werving van een nieuwe dijkgraaf worden opgestart en een afscheid worden voorbereid. Doelstelling: De rekenkamercommissie stelt jaarlijks een programma op en geeft daar uitvoering aan, inclusief bijbehorende rapportage. Plan van aanpak: Na vaststelling van het programma zal de rekenkamercommissie in invulling geven aan de voorgenomen onderzoeken en over de resultaten rapporteren aan het algemeen bestuur. Doelstelling: In 2012 worden er bestuurlijk afspraken vastgelegd waarmee invulling gegeven kan worden aan het in artikel 109a van de Waterschapswet voorgeschreven onderzoek. Daarbij zal zoveel mogelijk afstemming plaats vinden tussen de verschillende onderzoeksprogramma s en gremia. Plan van aanpak: Na vaststelling van de onderzoeksagenda voor inclusief afstemming met het AB daarover, zal het DB invulling geven aan de uitvoering van de betreffende onderzoeken. Doelstelling: Het op basis van wetgeving tijdig voorzien in bestuursverkiezingen. Plan van aanpak: Inmiddels is besloten de zittingstermijn van het huidige algemeen bestuur te verlengen tot begin Doelstelling: Op basis van behoefte bestuur voorzien in juiste, tijdige en heldere informatie zodat zij haar rol optimaal kan vervullen Plan van aanpak: Periodiek informeren of de informatievoorziening op orde is of wat er aan gewijzigd zou moeten worden. Doelstelling: Uitvoering geven aan communicatiestrategie en beleid en (pro)actief communiceren met media en omgeving inclusief invulling regionale binding. Plan van aanpak: Aanpak en instrumentarium in praktijk brengen mede op basis van drie benoemde speerpunten: media, profilering en digitale communicatie. 32 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

33 Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota zijn de lasten hoger, doordat er meer uren benodigd zijn voor dit onderdeel, met name voor het product Beheer niet reglementaire zaken. Deze zaken vragen beheer, bijvoorbeeld openbare inschrijving op pachtgronden, en leveren opbrengsten op. Als het kan worden niet-reglementaire zaken afgestoten. Onderzocht wordt of gronden die niet meer nodig zijn voor onze doelen verkocht kunnen worden. Ten opzichte van jaarplan 2012 zijn de lasten lager doordat er vanaf tijdelijk (/2014) geen lasten zijn van het project verkiezingen. Conclusie Geen bijzonderheden. 33 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

34 Programma 9000 Dekkingsmiddelen en saldo Programmabeheerder: A. van Mieghem Doelstelling programma Dit programma betreft de planning en verantwoording van de dekkingsmiddelen, waaronder belastingopbrengsten (inclusief kwijtschelding en oninbaarverklaring), dividend en rente. De kosten van het waterschap worden voor 95% door de belastingopbrengsten gedekt. Opbrengst waterschapsbelastingen (bedragen x 1.000) Opbrengst omslag gebouwd Opbrengst omslag ongebouwd Opbrengst omslag ingezetenen Opbrengst omslag natuurterreinen 48 Opbrengst verontreinigingsheffing 388 Opbrengst zuiveringsheffing bedrijven Opbrengst zuiveringsheffing huishoudens Totaal netto-belastingopbrengsten Overige dekkingsmiddelen Totaal dekkingsmiddelen Oninbaar/kwijtschelding uitgelicht: Kwijtschelding watersysteemheffing 649 Oninbaar watersysteemheffing 100 Kwijtschelding zuiveringsbeheer Oninbaar zuiveringsbeheer 362 Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota: De belastingopbrengsten zijn in het jaarplan hoger. Dit wordt veroorzaak door een hoger aantal v.e. n zuiveringsheffing bedrijven, doordat een aantal meetbedrijven wijzigingen in hun lozing later dan verwacht realiseren. De overige dekkingsmiddelen zijn lager vanwege een lagere interne rente ( ). Dit komt doordat de beginpositie van de reserves lager is en daardoor een lager rentetarief ten opzichte van de kadernota is ontstaan. Ten opzichte van jaarplan 2012 is jaarplan is hoger. Om de lasten te kunnen dekken zijn hogere belastingopbrengsten noodzakelijk. Conclusie De dekkingsmiddelen bestaan voornamelijk uit de belastingopbrengsten en de rentemutaties voor de algemene reserves. Onder dit beleidsveld valt ook de post onvoorzien. 34 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

35 Programma 200 Centraal Management Programmabeheerder: H. van Stokkom Doelstelling programma De activiteiten die betrekking hebben op het op centraal niveau leiding geven aan het ambtelijk apparaat alsmede de (secretariële) ondersteuning daarvan. Tot dit product behoren: Activiteiten van management team/directie; Representatie management team/directie; Directe ondersteuning managementteam/directie; Voorbereiding, begeleiding en uitvoering van vergaderingen management team/directie). Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Bedrijfsvoering Winnend samenwerken in Brabant Samenwerking met het bestuur Doelstelling: Toekomstbestendige inrichting van de bedrijfsvoering en organisatiestructuur afgestemd op de taken en ambitie van het waterschap. Ook voldoende aandacht voor de cultuuraspecten is daarbij van belang. Plan van aanpak: In het 2 e halfjaar van 2012 vindt er een takendiscussie plaats (zie 8000) en wordt ook een organisatiescan uitgevoerd om te beoordelen of e.e.a. voldoende toekomstbestendig is. Uitkomsten komen begin ter beschikking en worden dan doorvertaald naar de kadernota 2014 en naar het doorvoeren van eventuele aanpassingen in. Doelstelling: Door verdere optimalisatie van de samenwerking kwaliteit verbeteren, kwetsbaarheid verminderen en de efficiëntie verbeteren om daarmee ook de in de begroting opgenomen financiële doelstelling te realiseren. Plan van aanpak: Door deelname aan stuurgroep en werkgroepen wordt hier invulling aan gegeven en de (tussentijdse) resultaten beoordeeld. Doelstelling: Effectieve samenwerking tussen bestuur, secretarisdirecteur, MT en organisatie. Plan van aanpak: Door dit periodiek af te stemmen tussen de geledingen en actie te ondernemen waar nodig incl. bijvoorbeeld trainingen. Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota zijn de lasten hoger. De kosten voor Winnend Samenwerken ( ) lopen nu via de eigen begroting in plaats van via de begroting van de NBWB. Per saldo is er dus geen sprake van verhoging van de kosten voor het waterschap. Er zijn vanuit de praktijkervaring meer uren die op dit product horen, ook dit is binnen de begroting financieel neutraal (deze uren worden minder besteed aan andere producten). Ten opzichte van jaarplan 2012 zijn de lasten hoger, vanwege bovenvermelde redenen. Conclusie De kosten voor dit product komen hoger uit dan in de kadernota en de begroting Aangezien deze kosten eerst op andere plaatsen in de begroting werden geraamd, zorgen ze per saldo niet voor een stijging van de totale kosten van het waterschap in de begroting. 35 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

36 Programmaplan 300 Ondersteunende producten sector Middelen Programmabeheerder: M.J. van Overveld Doelstelling programma Dit programma is bedoeld om de primaire taken van de organisatie zo soepel en efficiënt mogelijk te kunnen realiseren. Het programma biedt de organisatie continu ondersteuning en advies op het gebied van juridische zaken en vastgoed, communicatie, facilitaire zaken, inkoop en personeel en organisatie. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Winnend samenwerken Doelstellingen P&O: 1. Vereenvoudigen van het functiehuis naar voorbeeld van De Dommel. 2. Harmoniseren van de lokale arbeidsvoorwaarden van de Brabantse waterschappen. 3. Uitwerken van duurzame inzetbaarheid. 4. Personeels en salarisadministratie uniformeren en verbeteren. Doelstellingen JZ: Afstemmen van de plannen van de juridische afdelingen, zodat kan worden samengewerkt op strategisch juridische onderwerpen. Doelstellingen inkoop: 1. De strategische inkoopfunctie verder ontwikkelen. 2. Kennis op het gebied van innovatieve aanbestedingsmethoden verder ontwikkelen. 3. De gezamenlijke capaciteit van de Brabantse inkoopafdelingen doelmatiger benutten. Plan van aanpak: De onderwerpen zijn verdeeld over specifieke werkgroepen en worden aangestuurd door de afdelingshoofden van de drie Brabantse waterschappen. Het streven is om al grote delen vóór 1 januari 2014 gerealiseerd te hebben. Werkkostenregeling Doelstelling: Implementeren van de werkkostenregeling vóór Plan van aanpak: Er zijn twee werkgroepen aan de slag, een interne werkgroep en een externe in het kader van winnend samenwerken. Uitwerken HR visie Doelstelling: HR beleid in overeenstemming brengen met de lange termijn doelstellingen van het waterschap. Plan van aanpak: Opstellen en vertalen van de visie naar beleid. Hierbij wordt een passende inrichting van de P&O afdeling bewerkstelligd. Uitwerking van de resultaten van de organisatiescan worden hierin meegenomen. Opstellen van een meerjarenonderhoudsplanning Doelstelling: Een efficiënte en eenduidige aanpak van het onderhoud en werk dat voortvloeit uit arbo-inspecties van de verschillende objecten zoals werkplaatsen, kantoren en gemaalgebouwen. Plan van aanpak: In 2012 wordt samen met de sectoren Zuiveren en Watersystemen een plan van aanpak opgesteld. Doel is om alle objecten die in onderhoud zijn te inventariseren en de onderhoudsbehoefte te vertalen naar een meerjarenonderhoudsplanning. Uitgangspunt hierbij is de NEN 2767 die voorziet in een standaardisatie van conditiemeting en het bepalen van de onderhoudsbehoefte. Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma ) ) bedrag is inclusief salarislasten (vanaf 2012 verantwoord onder kostenplaats salarissen ) Ten opzichte van de kadernota: De lasten zijn ten opzichte van de kadernota gedaald met Deze daling wordt veroorzaakt door: Directe kosten en opbrengsten (voordeel: ): Er heeft een overboeking plaatsgevonden van de post resultatendeling ( ) van het product personeelsbeleid en beheer (beleidsveld 300) naar de kostenplaats salarissen (de regeling collectieve resultatendeling is afgeschaft en ter compensatie is hiervoor bij alle medewerkers het IKB verhoogd met 1,32%). Verder zijn door de gestegen salariskosten als gevolg van de in juli 2012 afgesloten CAO binnen beleidsveld 300 de volgende bezuinigingen doorgevoerd: 36 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

37 1. Het doorvoeren van een bezuiniging op de reis- en verblijfskosten. Het doel is om 15% minder dienstkilometers te maken in. Hiermee kan een besparing worden gerealiseerd van Het doorvoeren van bezuinigingen op de catering. Dit betekent in géén catering meer in het koetshuis en het afschaffen van de thee/koffie services en lunches bij interne vergaderingen. Dit resulteert in een besparing van Het halveren van de budgetten voor kerstpakketten en het eindejaarsfeest. Dit levert ten opzicht van de kadernota een voordeel op van Tenslotte het halveren van het kunstcommissiebudget. Bezuiniging: Overige verschillen resulteren in een daling van de kosten met Kapitaallasten (voordeel: ): ten opzichte van de kadernota zijn de kapitaallasten gedaald met , onder andere vanwege de daling van de omslagrente van 4,15% bij de kadernota naar 3,65% bij de begroting. Afdelingskosten en overige doorrekeningen (voordeel: ) Ten opzichte van jaarplan 2012: De kosten zijn ten opzichte van het jaarplan 2012 gedaald met Deze daling wordt voor het belangrijkste deel veroorzaakt door bovenstaande verschuiving van de resultatendeling en het verwerken van bovengenoemde bezuinigingen. Daarnaast zijn de kapitaallasten gedaald met , dit komt door de verkoop van het pand aan de Steenakker in 2012 aan Aquon. Kostenplaats salarissen Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten kostenplaats salarissen - 1) ) bedrag is tot en met 2011 verantwoord op programma 300, vanaf 2012 zijn de salarislasten apart inzichtelijk gemaakt in verband met overheveling van de kosten van programma 300 naar de afdelingskosten. Ten opzichte van de kadernota (nadeel: ): Als gevolg van het cao-akkoord uit juli 2012 stijgen de kosten van het IKB en daarmee de salarislasten. Dit heeft geleid tot het doorvoeren van bezuinigingen binnen programma 300 en tot de (tijdelijke) blokkering van een aantal vacatures. De blokkering is financieel verwerkt in bovenstaande cijfers. Ten opzichte van jaarplan 2012 (nadeel ): Naast de kostenstijgingen als gevolg van de nieuwe cao, is de stijging het gevolg van hogere pensioenpremies en autonome salarisstijgingen. Conclusie De nieuwe cao is in juli 2012 afgesloten. Dit heeft een stijging van de salariskosten tot gevolg en veroorzaakt een afwijking ten opzichte van de kadernota cijfers. Om deze stijging op te kunnen vangen heeft het MT alle openstaande en te verwachten vacatures beoordeeld. Dit heeft geleid tot het (tijdelijk) blokkeren van verschillende vacatures en het doorvoeren van een aantal bezuinigingen voor. 37 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

38 Programma 400 Sector Financiën & ICT Programmabeheerder: A. van Mieghem Doelstelling programma Dit programma is bedoeld om de primaire taken van de organisatie zo soepel en efficiënt mogelijk te kunnen realiseren. Het programma biedt de organisatie continu ondersteuning en advies op het gebied van financiën, geografische informatie en ICT. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Gezamenlijk informatiebeheerplan (3 IBP) Samenwerkingsinitiatieven GEO-informatie Wet Hof Kwaliteitsimpuls FEZ Financiële informatievoorziening Doelstelling: Voor de waterschappen Brabantse Delta, de Dommel en AA en Maas wordt binnen Winnend Samenwerken een gezamenlijk Informatie Beheer Plan opgesteld. Plan van aanpak: Wanneer het gezamenlijk IBP er ligt wordt er gekeken wat de consequenties zijn voor het waterschap. Daar waar het 3 IBP niet volledig voorziet in de behoefte van onze organisatie zal gekeken worden welke aanvullingen noodzakelijk zijn en vertaald worden naar het eigen IBP. Doelstelling: In diverse samenwerkingsinitiatieven wordt actief meegewerkt. Naast Winnend Samenwerken is GEO-Brabant ook een samenwerkingsinitiatief. Plan van aanpak: Voor GEO-Brabant dient in december 2012 een business case gereed te zijn. In de business case worden de samenwerkingsinitiatieven voor uitgewerkt met een positieve prognose op kosten, kwaliteit en kwetsbaarheid. Doelstelling: Houdbare overheidsfinanciën, door het begrotingstekort niet te overschrijden en begrotingsevenwicht te creëren. De wet wordt van kracht in 2014, in zal reeds in de geest van de wet gehandeld worden. Plan van aanpak: In de begroting wordt rekening gehouden met het realiseerbare investeringsvolume, rekening houdend met HWBP. Hieraan wordt voldaan indien de EMU referentiewaarde niet wordt overschreden. Doelstelling: Kwaliteit van de producten en diensten van de afdeling FEZ verhogen. Plan van aanpak: Na een extern onderzoek in 2012 is gestart met een verbeterproces op basis van de conclusies en aanbevelingen. Het plan van aanpak is er op gericht om de afdeling FEZ de rol in te laten vullen die van de afdeling verwacht mag worden, o.a. in tactische en strategische processen participeren en regisseursrol te vervullen in P&C processen Doelstelling: Het na de implementatie van GAS in 2012 realiseren van een adequate tool voor de financiële informatievoorziening. Plan van aanpak: In augustus 2012 is een start gemaakt met het project PCDB (planning & control database). Deze database en rapportgenerator wordt ontwikkeld in samenwerking met Logica en dient als alternatief voor Hyperion. Voorafgaand aan dit project heeft een zorgvuldige voorbereiding plaatsgehad om te komen tot een heldere scope, programma van eisen en planning. In maart wordt de tool opgeleverd en geïmplementeerd. Prestatie indicatoren Jaarrap Kadernota % Facturen voldaan binnen betaaltermijn % % Beschikbaarheid belangrijke infrastructuur % % Beschikbaarheid belangrijke infrastructuur: Het streefgetal voor de beschikbaarheid van belangrijke infrastructuur onderdelen (hardware, systeem-/communicatiesoftware) wordt voorlopig gesteld op 95%. Belangrijke systemen moeten soms uit de lucht voor onderhoud, dit gebeurt zo veel mogelijk in de avonduren en weekenden. 38 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

39 Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota zijn de lasten hoger vanwege een toename van de afdelingskosten. Ten opzichte van jaarplan 2012 zijn de lasten lager, met name door de bezuinigingen op de kapitaallasten. Deze bezuinigingen zijn als gevolg van de Moerdijkbrand benoemd. Daarnaast zijn er op directe kosten besparingen gerealiseerd op GEO-referentiebestanden en advieskosten. Conclusie Programma ligt in lijn met de kadernota, behoudens de hogere afdelingskosten. 39 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

40 Programma 500 Concerncontrol Programmabeheerder: H. van Stokkom Doelstelling programma Onder dit ondersteunende product vallen: kadernota, concerncontrol, concern-kam (coördinatie Kwaliteit, Arbo en Milieu) en de werkwijze met betrekking tot inrichting AO-IC (administratieve organisatie en interne controle), inclusief de controles met betrekking tot het voldoen aan de financiële rechtmatigheid. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) In-control zijn en blijven MVO/Duurzaamheid Doelstelling: Op basis van ontwikkelde visies maatregelen nemen die nodig zijn om gezien de huidige organisatie en de (interne en externe) ontwikkelingen in brede zin in control te zijn en te blijven. Plan van aanpak: In 2012/ staat met name de doorontwikkeling van de aandacht voor de verbonden partijen en doorontwikkeling van procesmanagement en juridische kwaliteitszorg centraal, om beter in control te kunnen zijn en blijven. Doelstelling: Het invulling geven aan voor thema s gestelde doelen. Plan van aanpak: Na het vaststellen van de doelstellingen in 2012 zal er in planmatig gewerkt worden om hier invulling aan te geven. Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota zijn er geen grote afwijkingen. Ten opzichte van jaarplan 2012 zijn geen grote afwijkingen. Conclusie Geen bijzonderheden. 40 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

41 Programma 800 Muskusrattenbestrijding Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het doel van dit programma is muskus- en beverratten te bestrijden om schade aan waterkeringen en waterlopen te voorkomen dan wel te minimaliseren en zo een bijdrage te leveren aan de veiligheid. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Vangstaantallen Gemeenschappelijke Regeling muskusrattenbestrijding Noord-Brabant Landelijk onderzoek Dataregistratie (mobiel werken) Doelstelling: Beperking van risico s en schade door effectieve bestrijding Plan van aanpak: Het doorzetten van de daling van de populatie en beëindiging van extra inzet bestrijding. De extra inzet in 2011 en 2012 was noodzakelijk vanwege de geconstateerde sterke stijging van de populatie. De beverratpopulatie is inmiddels extreem laag. De inzet van de bestrijding wordt verder beperkt in. Doelstelling: Het scheppen van randvoorwaarden door de waterschappen Brabantse Delta, Aa en Maas en De Dommel voor de organisatie van de bestrijding van muskus-en beverrat in Noord-Brabant. Plan van aanpak: Op basis van de Gemeenschappelijke Regeling zorgdragen voor de uitvoering van de bestrijding in de beheersgebieden van de drie waterschappen en het opstellen van plan, begroting en jaarverslaglegging en ter goedkeuring voorleggen aan de betrokken partijen. Doelstelling: Onderzoek naar de mogelijkheden van alternatieve bestrijdingsstrategieën en de toepasbaarheid van preventieve maatregelen. Plan van aanpak: Medewerking verlenen aan het driejarig landelijk onderzoek van de Unie van Waterschappen. Medewerking bestaat uit: Fluctueren van de bestrijdingsdruk (inzet van uren) en van de bestrijdingsdruk door het jaar heen (geen inzet in de zomerperiode) in geselecteerde proefgebieden. Schade-inventarisaties in de geselecteerde proefgebieden. Begeleiden en beoordelen van het onderzoek en de resultaten. Doelstelling: Betere managementtools voor de aansturing van de bestrijding. Verbetering mogelijkheden tot bestuurlijke verantwoording. Terugdringen tijdsbesteding aan dataregistratie. Plan van aanpak: In 2012 is de pilot mobiel werken in de bestrijdingsorganisatie van Noordoost Nederland succesvol afgerond. In zal dit landelijk in te voeren systeem gefaseerd, bij wijze van proef, worden ingevoerd in de Brabantse bestrijdingsorganisatie. Prestatie indicatoren Jaarrap Kadernota Jaarvangst muskusratten Jaarvangst beverratten Vangst per uur muskusratten 0,16 0,16 0,13 0,13 Vangst per km watergang muskusratten 0,26 0,20 0,18 0,18 Geld (bedragen x 1.000) Jaarrap Kadernota Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de kadernota zijn de lasten lager vanwege lagere afdelingskosten en overige doorrekeningen vanuit de ondersteunende producten. Ten opzichte van jaarplan 2012 zijn er geen belangrijke financiële afwijkingen. Conclusie Op basis van de voorgestelde activiteiten zal de bestrijding resulteren in een lage, goed beheersbare populatie. De begroting is eveneens goedgekeurd door de waterschappen Aa & Maas en De Dommel. 41 Programmaplannen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

42 Hoofdstuk 3: Begroting per kostendrager ingedeeld naar programma s 3.1 Begroting Functie Watersysteembeheer NR. PROGRAMMA Begroting Kadernota Begroting alle bedragen x PLANVORMING AANLEG EN ONDERH.WATERKER INRICHTING EN ONDERH.WATERSYST INRICHT/ONDERHOUD VAARWEGEN EN HAVENS VERGUNNINGVERLENING HANDHAVING KEUR BEHEERSEN LOZINGEN HANDHAVING WVO HANDHAVING GRONDWATERBEHEER HEFFING EN INVORDERING BESTUUR EN COMMUNICATIE DEKKINGSMIDDELEN EN SALDO (104) (292) 0 OPBRENGST VERONTREINIGINGSHEFFING (371) (384) (388) inverdieneffect storm (125) (164) (153) verkoop eigendommen (250) overige nog niet verwerkte bezuiningingen (263) TOTALE NETTO-LASTEN stijging t.o.v. voorgaand jaar 3,9% 3,7% OPBRENGST OMSLAGEN ontrekking cbl reserve (ONTTR.)/TOEV. EGALISATIE RESERVE (2.155) (1.672) (1.535) RESERVES / VOORZIENINGEN egalisatiereserve 1-1 incl. concept jaarrek (onttr.)/toev.egal reserve lopend jaar (2.155) (1.672) (1.535) egalisatiereserve per algemene/calamiteiten reserve CBL reserve (47%) wachtgeldreserve Begroting per kostendrager ingedeeld naar programma s Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

43 Tariefscenario watersysteembeheer SPECIFICATIE OPBRENGST WATERSYSTEEM OMSCHRIJVING Begroting Kadernota Begroting alle bedragen x TOTALE NETTO LASTEN Splitsing over belanghebbenden: - ingezetenen: 30 % gebouwd: 60,4% natuur: 0,1% ongebouwd: 9,5 % Uitwerking per onderdeel: INGEZETENEN - totaal netto lasten aantal bruto ingezetenen oninbaar/kwijtschelding aantal netto ingezetenen lasten per ingezetene 46,64 47,64 47,36 - omslag per ingezetene 44,27 46,04 45,90 - stijging t.o.v. voorgaand jaar 1,77 1,63 - opbrengst omslag totaal onttr. egalisatie-reserve (736) (502) (461) GEBOUWD - totaal netto lasten eenh.econ.waarde (x2.500) ( x1.000) oninbaar/kwijtschelding aantal netto econ.waarde lasten p/eenheid econ.waarde o.b.v. econ.w. (x2.500) 0,67 0,70 0,74 - omslag p/eenheid econ.waarde obv econ w. (x2.500) 0,64 0,67 0,72 - stijging t.o.v. voorgaand jaar 0,04 0,08 - opbrengst omslag totaal onttr. egalisatie-reserve (1.483) (1.010) (928) natuur - totaal netto lasten aantal bruto belastbare ha oninbaar/kwijtschelding - aantal netto belastbare ha lasten per belastbare ha. 1,94 2,00 2,00 - omslag per belastbare ha. 1,84 1,93 1,93 - stijging/(daling) t.o.v. voorg. jaar 0,10 0,10 - opbrengst omslag totaal onttr. egalisatie-reserve (2) (2) (2) ONGEBOUWD - totaal netto lasten aantal bruto belastbare ha openbare landwegen aantal bruto belastbare ha overige ongebouwd oninbaar/kwijtschelding - aantal netto belastbare ha lasten per belastbare ha. landwegen 79,72 82,43 82,21 - lasten per belastbare ha. ov ongebouwd 39,86 41,21 41,10 - omslag per belastbare ha. verharde openbare wegen 75,67 79,68 79,68 - omslag per belastbare ha. overig ongebouwd 37,84 39,84 39,84 - stijging/(daling) t.o.v. voorg. jaar 4,00 4,01 - stijging/(daling) t.o.v. voorg. jaar 2,00 2,00 - opbrengst omslag totaal onttr. egalisatie-reserve (233) (159) (145) AFWIKKELING VOORGAANDE JAREN OMSLAGEN Totaal opbrengst waterkwantiteitsomslag belastingjaar De stijging van het tarief voor de categorie Gebouwd wordt verstrekt door een daling van de totale WOZ-waarde. Per saldo wijzigen de lasten voor de belastingbetaler voor dat deel niet, omdat het tarief een vast percentage is van de WOZ-waarde (in 0,0286) 43 Begroting per kostendrager ingedeeld naar programma s Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

44 3.2 Begroting Functie Zuiveringsbeheer NR. PROGRAMMA Begroting Kadernota Begroting alle bedragen x PLANVORMING BOUW EN EXPLOITATIE ZTW BEHEERSEN VAN LOZINGEN HANDHAVING HEFFING EN INVORDERING BESTUUR EN COMMUNICATIE DEKKINGSMIDDELEN EN SALDO (374) (499) (233) opbouw algemene/calamiteitenreserve inverdieneffect storm 184 (236) (210) overige nog niet verwerkte bezuininging (100) TOTAAL NETTO LASTEN stijging (daling) netto lasten tov voorg.jaar -3,2% -2,2% ONTTREKKING CBL RESERVE OPBRENGST HEFFINGEN (ONTTR)./TOEV. EGAL RESERVE (3.478) 0 VERVUILINGSEENHEDEN: - bruto op te leggen aantal v.e verontreinigingsheffing directe lozing oninbaar/kwijtschelding v.e netto op te leggen aantal v.e lasten per v.e. 53,23 51,72 51,70 -heffing per v.e. in euro's 49,60 51,72 51,70 - stijging (daling) tov voorg.jaren 2,12 2,10 RESERVES/VOORZIENINGEN: egal res 1-1 incl. concept jaarrek onttrekking/toevoeging egal.res. lopend jaar (3.478) 0 egal reserve per algemene/calamiteiten reserve CBL reserve (53%) wachtgeldreserve Begroting per kostendrager ingedeeld naar programma s Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

45 3.3 Begroting Functie Vaarwegenbeheer NR. PROGRAMMA Begroting Kadernota Begroting alle bedragen x PLANVORMING INRICHT/ONDERHOUD VAARWEGEN EN HAVENS VERGUNNINGVERLENING HANDHAVING KEUR TOTAAL netto lasten stijging /(daling) t.o.v. voorg.jaar +6,0% -3,8% Bijdrage provincie Noord Brabant (1.479) (1.568) (1.423) 45 Begroting per kostendrager ingedeeld naar programma s Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

46 Hoofdstuk 4: Begroting naar kosten- en opbrengstensoorten 4.1 Overzicht van de begroting per kosten- en opbrengstensoort Begroting Kadernota Begroting Begr. Begr t.o.v. t.o.v. Begr.2012 Kadernota LASTEN (alle bedragen x 1.000) I. kapitaallasten (rente en afschrijving) a kapitaallasten bestaand beleid b kapitaallasten nieuw beleid c interne rente last d leaseverplichting CBL II. personeelslasten e salarissen huidig personeel en bestuurders f sociale premies g rechtstreekse uitkeringen bestuur/personeel h overige personeelslasten i personeel van derden III. goederen en diensten van derden j duurzame gebruiksgoederen k overige gebruiks- en verbruiksgoederen l energie m huren en rechten n leasebetalingen o pachten en erfpachten p verzekeringen q belastingen r onderhoud door derden s overige diensten door derden t bijdragen aan bedrijven u bijdragen aan overigen IV. toev. voorzieningen/onvoorzien/stelpost v toevoegingen aan voorzieningen w toevoeging egalisatiereserve watersystemen x toevoeging egalisatiereserve zuivering y toevoeging aan overige reserves z onvoorzien stelpost nog niet verwerkte bezuinigingen BATEN (alle bedragen x 1.000) I. rentebaten a externe rentebaten b interne rentebaten c rentebaten deposito's CBL d dividenden en bonusuitkeringen II. personeelsbaten e baten i.v.m. salarissen f uitlening van personeel III. goederen en diensten aan derden g verkoop van grond h opbrengst uit grond en water i opbrengst uit overige eigendommen j diensten voor derden k bijdragen van overheden l bijdragen van overigen IV. waterschapsbelastingen m opbrengst omslag gebouwd n opbrengst omslag ongebouwd o opbrengst omslag ingezetenen p opbrengst omslag natuurterreinen q opbrengst verontreinigingsheffing r zuiveringsheffing bedrijven s zuiveringsheffing huishoudens V. onttrekkingen voorz./res. en geact. lasten t onttrekkingen voorzieningen u onttrekking egalisatiereserve watersystemen v onttrekking egalisatiereserve zuivering w onttrekkingen overige reserves x geactiveerde lasten y inverdieneffecten Storm/OAS-gerelat. projecten Begroting naar kosten- en opbrengstensoorten Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

47 4.2 Verklaring verschillen per hoofdkosten en -opbrengstsoort De bruto omzet van het waterschap bedraagt voor 122 miljoen. Rekening houdend met diverse opbrengsten en geactiveerde lasten zal de geraamde opbrengst aan waterschapbelastingen ongeveer 107 miljoen bedragen. Aangezien er in de programmaplannen een toelichting op de belangrijkste financiële afwijkingen is opgenomen, wordt hier volstaan met een korte samenvatting op (hoofd)kostenen opbrengstensoort. Alleen afwijkingen > per (hoofd)kosten- of opbrengstensoort worden toegelicht. Alle hieronder genoemde bedragen zijn x Belangrijkste verschillen per hoofdkostensoort: I. Kapitaallasten (rente en afschrijving): Ten opzichte van de begroting 2012 zijn de lasten lager: Kapitaallasten: ten opzichte van de begroting 2012 hebben diverse bezuinigingsrondes plaatsgevonden waarbij projecten zijn vervallen of uitgesteld. Het voordeel bedraagt De bijdrage aan het HWBP is in verantwoord als kapitaallast. In 2012 was deze post opgenomen onder goederen en diensten van derden. Per saldo is er geen verschil, maar de verschuiving veroorzaakt een nadeel van 253 op de hoofdkostensoort kapitaallasten en een voordeel op hoofdkostensoort goederen en diensten van derden (zie onder). Ten opzichte van de kadernota zijn de lasten lager: Kapitaallasten: door het uitstellen van projecten en het bezuinigen op projecten (bijstellen van prognoses) zijn de afschrijvingslasten 933 lager dan in de kadernota. Rentelasten: In de kadernota is gerekend met een verwacht rentepercentage van 4,15%. In de begroting is het renteomslagpercentage berekend op 3,65%. Hierdoor zijn de rentelasten in de begroting 228 lager dan in de kadernota. II. Personeelslasten Ten opzichte van de begroting 2012 zijn de lasten 189 lager: Het resultaat van de in juli 2012 afgesloten cao en het niet begroten van een aantal IKB-effecten in 2012 brengt een lastenstijging met zich mee van 1.050: 1% IKB verhoging in 2012 ( 200) en in 1% IKB verhoging in ( 200); netto effect cao verhoging IKB 1,5% ( 300); het financieel maken van de verlofcomponenten die in het IKB zijn ondergebracht ( 250); extra reiskosten woon-/werk ( 100). Om de stijging van de personeelslasten op te vangen zijn in de begroting een aantal vacatures geblokkeerd, wat een besparing van 554 oplevert. De sociale lasten nemen toe als gevolg van gestegen (pensioen)premies (nadeel: 427). De kosten van het in 2012 begrote MO traject ( 148) en vervoersplan ( 35) zijn komen te vervallen. De kosten van inhuur van personeel van derden zijn 838 lager. Alle in 2012 toegekende budgetten zijn vervallen, bijvoorbeeld in verband met de overgangssitutatie DIV en de inhuur van operators ten behoeve van de Zimpro. Vanwege de gestegen personeelslasten is geen verdere inhuur van personeel geraamd. In verband met het vertrek van de belastingafdelingen worden de ondersteunende afdelingen tot en met 2014 met 12 fte afgebouwd. Samen met de kleinere afwijkingen resteert een voordeel van 98. Ten opzichte van de kadernota worden geen belangrijke financiële afwijkingen verwacht. III. Goederen en diensten van derden Ten opzichte van de begroting 2012 zijn de lasten 477 hoger: Het nadeel op de kosten van slibdrogen en verbranden door de SNB bedraagt 495. De stijging van het kostenaandeel ten opzichte van 2012 wordt veroorzaakt door hogere afschrijvingskosten op nieuwe projecten (AWZI SNB en energieoptimalisatie), door extra afschrijvingskosten vanwege versnelde afschrijving op lagedrukstoomketels en door een lagere omzet voor verwerking van slib van externe klanten. De bijdrage aan het HWBP is in verantwoord als kapitaallast. In 2012 was deze post opgenomen onder goederen en diensten van derden. Per saldo is er geen verschil, maar de verschuiving veroorzaakt een voordeel van 253 op de hoofdkostensoort goederen en diensten van derden en een nadeel op hoofdkostensoort kapitaallasten (zie boven). Bij Zuiveringsbeheer is extra advieskosten opgenomen. Bij Watersystemen is extra onderhoud opgenomen voor KAM-activiteiten: 100. Ten opzichte van de kadernota zijn de lasten 669 hoger: De kosten voor de SNB (slibdrogen en verbranden) zijn 607 hoger. In de meerjarenraming van SNB steeg het kostenaandeel van waterschap Brabantse Delta naar ruim Abusievelijk werd 47 Begroting naar kosten- en opbrengstensoorten Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

48 verondersteld dat de kostenstijging te maken had met de realisatie van de bouw van een eigen slibverwerking door waterschap De Dommel in, terwijl de realisatie daarvan pas op zijn vroegst in 2014 ligt. Ambtshalve is deze kostenstijging in de kadernota gecorrigeerd tot Omdat SNB kenbaar maakte dat een derde partij slib zou gaan leveren, met een voordeel van 200 voor waterschap Brabantse Delta, is het bedrag in uiteindelijk verder verlaagd naar Uit de conceptbegroting van SNB blijkt echter dat het kostenaandeel voor WBD bedraagt en dat de correctie op het bedrag uit de meerjarenraming van de SNB ten onrechte gedaan is. Bij Zuiveringsbeheer is extra advieskosten opgenomen. IV. Toevoegingen voorzieningen, onvoorzien en stelpost Ten opzichte van de begroting 2012 en kadernota worden geen belangrijke financiële afwijkingen verwacht Belangrijkste verschillen per hoofdopbrengstsoort: I. Rentebaten Ten opzichte van de begroting 2012 zijn de opbrengsten 285 lager: De interne rentebaten zijn afhankelijk van de hoogte van de interne reserves. Doordat deze zijn uitgeput als gevolg van de brand bij Moerdijk, zijn de interne rentebaten (en interne rentelasten) 251 lager dan in de begroting Ten opzichte van de kadernota zijn de opbrengsten 348 lager: Interne rentebaten: doordat in de begroting is gerekend met een lager renteomslagpercentage (3,65%) dan in de kadernota (4,15%) zijn de rentebaten lager. II. Personeelsbaten Ten opzichte van de begroting 2012 en kadernota worden geen belangrijke financiële afwijkingen verwacht. III. Goederen en diensten aan derden Ten opzichte van de begroting 2012 zijn de opbrengsten 371 lager: De verkoop van het pand aan de Steenakker is in 2012 opgenomen als een eenmalige bate. Hierdoor ontstaat in een nadelig verschil van 345. Ten opzichte van de kadernota worden geen financiële afwijkingen verwacht groter dan 200. IV. Waterschapsbelastingen Ten opzichte van de begroting 2012 stijgen de totale belastingopbrengsten watersysteembeheer en zuiveringsbeheer 2.082: Watersysteembeheer De totale lasten voor watersysteembeheer zijn ten opzichte van de begroting 2012 gestegen met Opbrengst omslag gebouwd: (voordeel) De lasten zijn gestegen: 891 Mutatie reserve: 555 De categorie gebouwd krijgt 60,4% van de totale lasten watersysteembeheer. De hogere lasten ten opzichte van 2012 zijn 891 en moeten door de categorie gebouwd opgebracht worden. Stijging van het tarief met 0,0030% van de WOZ-waarde en een daling van de WOZ-waarde, ingeschat op 4%, veroorzaakt een voordeel van Opbrengst omslag ongebouwd: 228 (voordeel) De lasten zijn gestegen: 140 Mutatie reserve: 88 De stijging van de lasten ten opzichte van de begroting 2012 voor ongebouwd bedraagt 140. In het aantal hectares ongebouwd zit nauwelijks verschil. Doordat de lasten zijn gestegen, zijn de tarieven naar boven bijgesteld. Voor ongebouwd wegen met 4,00 per hectare voor overig ongebouwd met 2,00 per hectare. (voordeel 228) Opbrengst omslag ingezetenen: 718 (voordeel) De lasten zijn gestegen: 443 Mutatie reserve: Begroting naar kosten- en opbrengstensoorten Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

49 De lasten voor de ingezetenen zijn met 443 gestegen. Hierdoor is het tarief voor de ingezetenen met 1,63 per ingezetene gestegen, de hogere opbrengst hierdoor is 508. Daarnaast zijn op basis van de kohieren 2011 de ingezetenen in met naar boven bijgesteld (voordeel 210). Opbrengst verontreinigingsheffing 17 (voordeel) Opbrengst natuurterreinen 2 (voordeel) Zuiveringsbeheer Opbrengst zuiveringsheffing: (voordeel) De opbrengsten boetes en overige zuiveringsheffing zijn niet opgenomen in 89 (nadeel) Totaal zuiveringsheffing (voordeel) De lasten zijn gedaald: (voordeel) Mutatie reserve: Het aantal v.e. n is met gedaald ten opzichte van Hierdoor stijgt het tarief, wat een voordeel oplevert. Tevens zijn de lasten lager. Ten opzichte van de kadernota zijn de totale belastingopbrengsten 642 hoger: Dit wordt veroorzaak door een hoger aantal v.e. n zuiveringsheffing bedrijven en doordat een aantal meetbedrijven verminderingen in hun lozing later realiseren ( v.e. n meer). V. onttrekkingen voorzieningen/reserves en geactiveerde lasten Ten opzichte van de begroting 2012 zijn de onttrekkingen en geactiveerde lasten lager: In is er sprake van een toevoeging aan de egalisatiereserve zuiveringsbeheer. Bij de begroting 2012 was een onttrekking van opgenomen; In is er een onttrekking aan de egalisatiereserve watersysteembeheer opgenomen van Bij de begroting 2012 was een onttrekking van opgenomen (verschil: 894); De geactiveerde personeelslasten zijn 463 lager vanwege minder bestede uren aan projecten in verband met doorgevoerde bezuinigingen; De overige onttrekkingen zijn 263 lager. Ten opzichte van de kadernota zijn de onttrekkingen en geactiveerde lasten 609 lager: De onttrekking egalisatiereserve watersysteembeheer is 137 lager dan in 2012; De geactiveerde personeelslasten zijn 463 lager vanwege minder bestede uren aan projecten in verband met doorgevoerde bezuinigingen. 49 Begroting naar kosten- en opbrengstensoorten Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

50 Hoofdstuk 5: Verbonden partijen Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij Gemeenschappelijke Regeling Belastingsamenwerking West-Brabant Etten-Leur Gemeenschappelijke regeling Gemeente Bergen op Zoom Gemeente Breda Gemeente Etten-Leur Gemeente Oosterhout Gemeente Roosendaal Gemeente Halderberge Gemeente Woensdrecht Gemeente Alphen-Chaam Waterschap Brabantse Delta Eén gezamenlijke belastingorganisatie voor gemeentelijke- en waterschapsbelastingen in West-Brabant. De begroting is door het Algemeen Bestuur van BWB vastgesteld. Het Algemeen Bestuur van het waterschap heeft ingestemd met de begroting, onder voorwaarde van een onderzoek naar een kostenverdeling welke recht doet aan de financiële uitgangspunten en op basis van het rapport Berenschot van Inmiddels is er een ambtelijke werkgroep gestart met dit onderzoek, met als doel voor de begroting 2014 een robuuste kostenverdeling op te leveren welke aan genoemde uitgangspunten voldoet. De bijdrage van het waterschap zal niet wijzigen en gelijk zijn aan het bedrag dat in de begroting is opgenomen, zijnde BWB zal niet tot nauwelijks Eigen vermogen hebben. Financiering van activa geschied op basis leningen. De kosten worden gedekt door de bijdrage van de deelnemers (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden Het behalen van een zo kwalitatief en efficiënt mogelijk niveau gerealiseerd door deelneming in de van belastingheffing en invordering. verbonden partij Belang waterschap in de verbonden Eén vaste zetel in het vierkoppig dagelijks bestuur partij Veranderingen gedurende N.v.t. begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) 40% begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s - Het daadwerkelijk realiseren van de voorgenomen efficiency taakstelling door de BWB - De uitkomst van het onderzoek naar de definitieve toerekening naar deelnemers Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Th. Schots A. Van Mieghem 50 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

51 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Aquon (voorheen Delta Waterlab) Breda Gemeenschappelijke regeling Waterschap Brabantse Delta Waterschap Hollandse Delta Hoogheemraadschap van Delfland Hoogheemraadschap van Rijnland Waterschap Rivierenland Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard Waterschap de Dommel Waterschap Aa en Maas Hoogheemraadschap van de Stichtse Rijnlanden Het verrichten van laboratoriumonderzoek ten behoeve van de deelnemers. De gemeenschappelijke regeling bestaat per 1 juli 2011 en is de opvolger van de GR Delta Waterlab. Nieuwe ontwikkelingen zijn vooralsnog niet voorzien. Per 31 december 2011: EV: 0 VV: (begroting ) Het verrichten van laboratoriumonderzoek 1 van de 3 zetels in het dagelijks bestuur 1 van de 9 zetels in het algemeen bestuur N.v.t (begroting ) Geen De meetvraag van de diverse deelnemers loopt langzaam terug als gevolg van bezuinigingen. Hierdoor kunnen de kosten voor laboratoriumonderzoek relatief stijgen. Dit is verwerkt in de begroting en meerjarenraming. J. Vos I. de Keizer 51 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

52 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Gemeenschappelijke Regeling Muskusrattenbestrijding Noord-Brabant Breda Gemeenschappelijke regeling Waterschap Aa en Maas Waterschap Brabantse Delta Waterschap De Dommel Doelmatige bestrijding van muskusrat en beverrat en voorkomen van schade door deze soorten aan waterstaatswerken. Een gemeenschappelijke begroting is ter goedkeuring voorgelegd aan de besturen van bovengenoemde partijen. N.v.t ,-- (begroting ) Voorkomen van schade door muskusrat en beverrat aan waterstaatswerken Ieder waterschap wordt door één lid van het dagelijks bestuur vertegenwoordigd. De waterschappen nemen financieel voor 1/3 deel. N.v.t (begroting ) Geen N.v.t. C. Coppens J. Rombouts 52 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

53 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Gemeenschappelijke Regeling waterschap De Dommel en waterschap Brabantse Delta Boxtel Lichte gemeenschappelijke regeling Waterschap De Dommel Waterschap Brabantse Delta Doelmatige behandeling van het afvalwater en optimale benutting van de beschikbare verwerkingscapaciteit op de rwzi's van de twee waterschappen. Op 1 juni 2012 hebben 4 bedrijven een contract getekend voor realisatie van een eigen AWZI. Met uitzondering van een bedrijf vallen deze bedrijven in het beheergebied van Waterschap Brabantse Delta. De realisatiedatum is nog onbekend maar op termijn zullen de kosten voor zuiveren door De Dommel lager worden door verminderd aanbod. N.v.t. N.v.t. Waterschap De Dommel zuivert afvalwater dat door de gemeente Tilburg wordt ingezameld en vrijkomt in het gebied van waterschap Brabantse Delta. Waterschap Brabantse Delta zuivert afvalwater dat door de gemeenten Baarle Nassau en Loon op Zand wordt ingezameld en vrijkomt in het gebied van waterschap De Dommel. N.v.t. N.v.t. Begroting (Bijdrage waterschap Brabantse Delta) Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Geen, de gemeenschappelijke regeling is in 2010 aangepast en vastgesteld in het AB van 15 december 2010(waterschap De Dommel) en 13 oktober 2010(waterschap Brabantse Delta) Geen significante risico s Th. Schots A. van Rijn 53 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

54 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Gemeenschappelijke Regeling Regionaal Archief West- Brabant (RAWB) Zevenbergen Gemeenschappelijke regeling Gemeente Etten-Leur Gemeente Halderberge Gemeente Moerdijk Gemeente Zundert Gemeente Rucphen Waterschap Brabantse Delta Het Regionaal Archief West - Brabant heeft tot doel de in beheer overgedragen archieven en verzamelingen van de aangesloten gemeenten en het waterschap in goede, geordende en toegankelijke staat te bewaren. RAWB zoekt samenwerking met de andere West-Brabantse archiefdiensten. Voorlopig is het (nog) niet de intentie tot een fusie te komen. Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Solvabiliteitspercentage 2,61% Eigen vermogen: (voor bestemming resultaat) Vreemd vermogen: (jaarrekening 2011) Totaal bijdragen (begroting GR) Opslag en beschikbaar houden voor het publiek van permanent te bewaren archieven Iedere deelnemende organisatie wordt door een lid vertegenwoordigd in het algemeen bestuur N.v.t Begroot Werkelijk Dit jaar wordt met heroriëntatie op onze archiefzorg onderzocht of en op welke termijn het waterschap kosten kan besparen met het onderbrengen van alle archieven van het waterschap en zijn rechtsvoorgangers op 1 archiefbewaarplaats (in plaat van nu 5). Risico dat geplande bezuinigingen niet worden gehaald. Brabantse Delta (AB) houdt vast aan 3% bezuiniging v.a. 2014, maar het AB van RAWB heeft dat niet overgenomen en zegt de bezuiniging pas te kunnen realiseren v.a L. van der Kallen J. Brekelmans 54 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

55 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij aan begin begrotingsjaar (alleen in begroting) Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen aan het einde van het begrotingsjaar (alleen in jaarrekening) (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Het Waterschapshuis Amersfoort Stichting en Gemeenschappelijke Regeling Transitie van projecten en boedel van Stichting naar GR nog niet gerealiseerd. 25 waterschappen Het verbeteren van informatie- en bedrijfsprocessen met behulp van ICT ter bevordering van de kwaliteit en efficiëntie van taakuitvoering door de waterschappen. Waterschap Brabantse Delta heeft in 2010 besloten toe te treden tot de Gemeenschappelijke Regeling. Eigen vermogen: Vreemd vermogen: Solvabiliteit (EV/VV): 13,5 % (Jaarrekening 2011) N.v.t ,= (begroting ) Het verbeteren van informatie- en bedrijfsprocessen met behulp van ICT ter bevordering van de kwaliteit en efficiëntie van taakuitvoering Eén van de 25 stemmen in AB GR HWH N.v.t ,= (begroting ): bijdrage is gerelateerd aan waterschap grootte en de onderdelen waaraan Brabantse Delta meedoet. Zie Informatieplan Er wordt in het kader van Winnend Samenwerken een gezamenlijk informatieplan opgesteld (3IBP). Het project Tax-i is met de verdeling van de kosten over de deelnemende partijen afgerond. J. Vos A. Hieltjes 55 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

56 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Capital ratio; verhouding eigen/balanstotaal aan het einde van het begrotingsjaar (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Nederlandse Waterschapsbank NV Den Haag Naamloze vennootschap Aandeelhouders Het doel is het ten algemenen nutte uitoefenen van het bankbedrijf door het verstrekken van kredieten aan onder andere Waterschappen. Nieuwe eisen omtrent leverage ratio (Tier 1 kapitaal als onderdeel van eigen vermogen minimaal 3% van het balanstotaal) leiden tot een stringenter dividendbeleid (Basel III). Banken hebben tot 2018 de tijd om het eigen vermogen op orde te brengen. Naar verwachting zullen ook de komende jaren de toekomstige winsten worden ingehouden totdat voldaan wordt aan de vereiste norm voor leverage ratio van 3%. De verwachting van de NWB-bank voor 2012 is dat de kredietvraag bij haar klanten iets lager zal zijn dan in Er wordt echter, gezien de onzekerheid op de financiële markten, geen prognose van de nettowinst over 2012 afgegeven door de NWB-bank. De capital ratio geldt als indicatie voor de kredietwaardigheid Capital ratio bedraagt: per ultimo 2010: 2% per ultimo 2011: 1,8% De verlaging van de ratio t.o.v wordt veroorzaakt door schommelingen in de marktwaardes. Dit heeft geen gevolgen voor de AAA-ratings van de bank. In dit verband kan gemeld worden dat de NWB-bank ook nooit verlies heeft geleden op de uitstaande kredieten. Het eigen vermogen bedraagt ultimo ,2 miljard. N.v.t. Het uit de deelneming ontvangen dividend wordt als baten verwerkt in begroting en jaarrekening. Nominale waarde aandelen N.v.t. De verwachting is dat het dividend de komende jaren wordt ingehouden tot het moment dat de NWB-bank voldoet aan de eisen van Basel III. Actief participeren in de algemene vergadering van aandeelhouders. Ontwikkelingen op financiële markten worden in 2012 en mogelijk ook daarna nog in hoge mate beïnvloed door de Europese schuldencrisis. Centrale vraag daarbij is of het vertrouwen van de markten in de euro wordt hersteld. Indien dit onvoldoende is zal dit gevolgen hebben voor de reële economie in Europa. Th. Schots A. van Mieghem 56 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

57 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Noord-Brabantse Waterschapsbond Breda Vereniging Waterschap Aa en Maas Waterschap Brabantse Delta Waterschap De Dommel Waterschap Rivierenland De behartiging van de belangen van gemeenschappelijke aard van de waterschappen in de provincie Noord-Brabant. Ontwikkelingen in verband met: A. actie Storm: 1. samenwerking met gemeenten in de waterketen 2. schaalvergroting 3. gesprekken met provincie over samenwerking met betrekking tot waterkeringen B. Bestuursakkoord water 2011 Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Brabantbrede samenwerking tussen de waterschappen (en provincie). Per 31 december 2011: EV: VV: ,-- Behartiging van de waterschapsbelangen in de gehele provincie. Ieder waterschap heeft één stem N.v.t ,-- ( deel wbd 4/13 e deel) Intensivering samenwerking Geen significante J. Vos (voorzitter) A. Dielissen E. van Beurden 57 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

58 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij N.V. Slibverwerking Noord-Brabant Moerdijk N.V. Waterschap Aa en Maas Waterschap De Dommel Waterschap Rivierenland Waterschap Regge en Dinkel Waterschap Scheldestromen Waterschap Brabantse Delta Het tot stand brengen van en het in stand houden van de duurzame exploitatie van een slibverwerkingsinstallatie voor de verwerking van zuiveringsslib dat in beginsel afkomstig is van waterschappen SNB wil een eigen AWZI realiseren die leidt tot een eigen biologische stikstofverwijdering. De omvang van de investering bedraagt maximaal SNB gaat 2 lagedrukketels vervangen door 2 hogedrukketels met turbine en generator om elektrische energie op te wekken. Er hoeft dan geen elektrische energie meer te worden ingekocht, waardoor fors wordt bijgedragen aan de afname van CO2- uitstoot en daarmee aan de realisatie van de MJA3- en Klimaatakkoord-opgaven van Brabantse Delta. Daarvoor wordt een investering gedaan van en een desinvestering in twee lagedrukketels met een boekwaarde van Solvabiliteitspercentage 89% Eigen vermogen: Vreemd vermogen: (jaarrekening 2011) Totaal begroting Het verwerken van zuiveringsslib tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. Het geplaatste aandelenkapitaal van de NV bedraagt en is volledig volgestort. Waterschap Brabantse Delta is voor 22,10% aandeelhouder. Iedere deelnemende organisatie wordt vertegenwoordigd door een commissaris, die benoemd wordt uit de bestuurlijke organen van het waterschap. N.v.t Aandeel Waterschap Brabantse Delta in de begroting 2012 bedraagt Geen Switchtransactie (zie Risico's) J. Vos A. Dielissen Th. Schots A. van Rijn 58 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

59 Naam verbonden partij Unie van Waterschappen Vestigingsplaats Den Haag Rechtsvorm Vereniging Participerende partijen 24 waterschappen (vanaf 1 januari ), daarvoor 25 Openbaar belang dat wordt behartigd De Unie behartigt op nationaal en internationaal niveau de door de verbonden partij belangen van de waterschappen voor een goede waterstaatsverzorging binnen het waterschapsbestel. Ontwikkelingen verbonden partij Uitvoering bestuursprogramma scherp aan de wind met inzet op uitwerking en uitvoering bestuursakkoord water. Extra taken worden binnen bestaande formatie uitgevoerd. In is er extra aandacht voor het aantrekken van externe financieringsbronnen, public affairs en de afvalwaterketen. Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij Per 31 december 2011: EV: VV: (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Nationale en internationale behartiging van de waterschapsbelangen. Bijdrage : ,- exclusief bijdrage aan het Waterschap en bever- en muskusratten (totaal samen ). Eén van de 24 stemmen vanaf 1 januari. Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij 4,25% Versterking van het eigen geluid in het Uniebeleid. Landelijk gemaakte Unie-afspraken kunnen afwijken van eigen beleid. J. Vos H. Hieltjes (lid van Uniebestuur) H. van Stokkom 59 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

60 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij aan begin begrotingsjaar (alleen in begroting) Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen aan het einde van het begrotingsjaar (alleen in jaarrekening) (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Bestuursacademie Zuid Nederland in liquidatie Zierikzee (postadres) Gemeenschappelijke regeling 146 deelnemers: provinciale staten, gemeenten, waterschappen en andere openbare lichamen N.v.t. In liquidatie sinds 1 april 2002, tot op heden nog niet afgewikkeld. In het overdrachtsjaar is er een voorlopige bijdrage geïnd van 1,80 per inwoner. Voor waterschap Brabantse Delta was dit Deze bijdrage was bedoeld om de gemeenschappelijke regeling vrij van schulden en verplichtingen te ontbinden. Ontbinding heeft nog niet plaatsgevonden omdat de regeling nog steeds niet vrij van schulden is. Per : Eigen vermogen Vreemd vermogen N.v.t. -/ (begroting ) N.v.t. 1,80 per inwoner in totaal Dit bedrag is in 2002 door het voormalige Hoogheemraadschap van West-Brabant als bijdrage betaald. Bij jaarrekening 2011 is vast komen te staan dat bijdrage ad voldoende is. Men verwacht met de oorspronkelijk bijdrage uit te kunnen komen. Geen Een hernieuwde bijdrage. Men verwacht echter met de oorspronkelijke bijdrage uit te kunnen komen. Th. Schots A. van Mieghem 60 Verbonden partijen Beleidsbegroting - Waterschap Brabantse Delta

61 Bijlage I: Voorgenomen investeringen Beschouwing voorgenomen investeringen De voorgenomen investeringen voor de periode zijn hieronder in beeld gebracht, in cijfers en in een grafiek. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen bestaand en nieuw beleid, waarbij nieuw beleid weer is uitgesplitst in ontwikkelings- en instandhoudingsinvesteringen. Bestaand beleid betreft investeringen en kapitaallasten waarvoor het bestuur al kredieten heeft gevoteerd. Voor nieuw beleid is dat nog niet gebeurd. Het investeringsplan van de kadernota is behandeld in de vergadering van het Algemeen Bestuur van juni Bruto x Begroting Kadernota 2014 Kadernota 2015 Kadernota 2016 Kadernota 2017 Kadernota Nieuw beleid ontwikkeling Nieuw beleid instandhouding Bestaand beleid Totaal waarvan grote investeringen: HWBP Waterberging Volkerak-Zoommeer Overdiepse polder Totaal grote investeringen Tabel bruto investeringen Bovengenoemde tabel geeft de bruto investeringsuitgaven weer, dus exclusief te ontvangen subsidies. Voor de begroting is rekening gehouden met aan subsidies, waarmee het netto investeringsbedrag voor uitkomt op De daling van de investeringsuitgaven nieuw beleid in de begroting ten opzichte van de kadernota wordt veroorzaakt door de actualisatie van de voorgenomen investeringen om te komen tot een realistischer investeringsprognose (waartoe bij de vaststelling van de kadernota is verzocht). Bij deze actualisatie zijn projecten uitgesteld en is de uitgavenprognose bijgesteld. Grafiek bruto investeringen De horizontale lijn in bovenstaande grafiek geeft het verwachte investeringsvolume weer op basis van ervaringscijfers. De planning voor de eerste jaren wordt ambitieus ingestoken, maar bij de jaarlijkse actualisatie ten behoeve van de begroting is meer zicht op wat daadwerkelijk aan investeringen 61 Bijlage I Voorgenomen investeringen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

62 uitgevoerd kan worden. Bij het opstellen van de investeringsplanning voor de Kadernota wordt eveneens gestreefd te komen tot een meer realistische prognose. Kapitaallasten De investeringen veroorzaken in totaal een stijging van de kapitaallasten oplopend tot circa in Voor de projecten die met ingang van en volgende jaren nieuwe lasten veroorzaken is rekening gehouden met een tegenraming van 30%. De ervaring leert dat projecten vaak later starten dan gepland en een langere doorlooptijd kennen. De jaarlijkse lasten vallen daarom vaak lager uit dan voorzien, zeker in het eerste jaar. Voor bedraagt de totale tegenraming Netto x (inclusief 30% tegenraming) Begroting Kadernota 2014 Kadernota 2015 Kadernota 2016 Kadernota 2017 Kadernota Nieuw beleid ontwikkeling Nieuw beleid instandhouding Bestaand beleid Totaal Tabel netto kapitaallasten De daling van de kapitaallasten in de begroting ten opzichte van de kadernota wordt veroorzaakt door de actualisatie van de voorgenomen investeringen, waarbij projecten zijn uitgesteld en de uitgavenprognose is bijgesteld. Grafiek netto kapitaallasten Bijlage I Voorgenomen investeringen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

63 Bijlage II: Verwachte voortgang maatregelen Waterbeheerplan TAAK WATERSYSTEEMBEHEER WATERBEHEERPLAN (x 1.000) Waterbeheerplan Begroting Programma 1000 Planvorming Aanleg en onderhoud waterkeringen Inrichting en onderhoud watersystemen Bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken 5000 Inrichting en onderhoud vaarwegen Vergunningverlening Beheersen van lozingen Heffing en invordering Bestuur en communicatie TAAK ZUIVERINGSBEHEER WATERBEHEERPLAN (x 1.000) Waterbeheerplan Begroting Programma 1000 Planvorming Aanleg en onderhoud waterkeringen 3000 Inrichting en onderhoud watersystemen 4000 Bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken 5000 Inrichting en onderhoud vaarwegen 6000 Vergunningverlening 6500 Beheersen van lozingen Heffing en invordering Bestuur en communicatie Bijlage II Verwachte voortgang maatregelen Waterbeheerplan Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

64 Prognose voortgang maatregelen uit waterbeheerplan t/m eind Overzicht van maatregelen uit het waterbeheerplan die in worden uitgewerkt of afgerond (exclusief regulier waterbeheer) loopt volgens planning wijkt af van planning uit WBP opgemaakt op 31 augustus 2012 Corsa 12 Thema Maatregel Acties Termijn Prognose eind Algemeen: evalueren meer aandacht voor meten en evalueren evaluatierapport eind 2012 Wordt april (gelijktijdig met watersysteemrapportage) uitvoering projectmonitoring, inclusief nulmetingen continu monitoring vispassages loopt; monitoring hydrologische effecten loopt, verwerking gegevens natte natuurparels is nog niet opgepakt, effecten op ecologische kwaliteit wordt niet projectmatig gemeten (geen doel project) Veilige dijken (beleidsveld 2000) uitvoering en rapportage van gebiedsbrede meetnet continu Wordt april (watersysteemrapportage) primaire keringen in eigendom verwerven (resterende 9 km) t/m 2015 Aankoop wordt op basis van vrijwilligheid uitgevoerd; in wordt duidelijk of 2 van de resterende 9 km kan worden aangekocht (mogelijk meer, hangt af van regionale waterkeringen toetsen t/m 2011 b d) Toetsing eind 2012 gereed, rapportage over maatregelen en lacunes eind meewerken aan uitwerking waterberging in het Volkerak- Zoommeer vanaf 2010 Consultatieronde uitgevoerd, formele inspraak eind 2012, daarna uitvoeringsprogramma (reeds in voorbereiding) inrichting Overdiepse Polder en dijkverbetering bij vanaf 2010 Uitvoering Overdiep en Geertruidenberg in lopende (tm 2015) eerste generatie overstromingsrisicokaarten Planning is eind kaarten gereed te hebben wateroverlast in de stad verminderen urgente knelpunten oplossen, conform notities stedelijk wateropgave Droge voeten (beleidsveld 3000) wateroverlast in het landelijk gebied verminderen Voldoende water (beleidsveld 3000) Gezonde natuur (beleidsveld 3000) Schoon water (beleidsveld 6000, 6500, 4000) Genieten van water (beleidsveld 8000, 3000) waterkeringen onderhouden waterkeringen toetsen ruimte voor de rivieren maken en houden omgaan met overstromingsrisico s peilbeheer optimaliseren zoetwatervoorziening minder kwetsbaar maken waterlopen inrichten overlast opheffen in 5600 ha conform landelijke regels (buiten beekdalen, overige natte plekken en EHS) t/m 2015 Financieringsaanvraag fase 2 komt eind 2012 in het AB en wordt bij goedkeuring uitgevoerd (daarmee 30 vd 60 projecten eind 2014 uitgevoerd) t/m 2015 voortgang wordt herberekend in overlast beperken in 4200 ha (in beekdalen en overige natte t/m 2015 integrale inrichtingsplannen opstellen t/m 2015 loopt waterbergingsgebieden vastleggen in legger en t/m 2015 leggers eind 2011 actueel, actualisatie in bestemmingsplannen loopt nog herberekening wateroverlast met nieuwe klimaatscenario s 2012 Zowel herberekening als aanpassing klimaatscenario's in knelpunten en oplossingen in stedelijk gebied formuleren voor 2012 lift mee met aanpak wateroverlast in de stad natte natuurparels herstellen t/m 2015 Doelrealisatie omlaag bijgesteld tot 2100 ha eind Geen tussendoel voor. beleid voor water vasthouden in de landbouw uitwerken voor 2012 Medio zijn ambities en beleidsmatige uitgangspunten bekend verkenning inzet effluentwater voor watervoorziening t/m 2015 Rapportage in grondwaterbeleid actualiseren in 2010 loopt door in, opname in Keur 50 km beken en kreken herstellen t/m 2015 Doelrealisatie bijgesteld tot 52 km eind Niettemin ruim op schema; 2010 t/m 2012: 49 km uitgevoerd 71 km oevers inrichten voor vissen t/m 2015 lift mee met overig inrichtingswerk herinventarisatie doelrealisatie oeverinrichting voor vis voor 2012 actie vervalt met evaluatierapport WBP in 194 km Ecologische Verbindingszone (EVZ) aanleggen t/m 2015 Doelrealisatie omlaag bijgesteld tot 120 km eind Geen tussendoel voor 21 km waterlopen met functie waternatuur inrichten t/m 2015 cnf. Beek en kreekherstel inzicht in effecten van maatregelen verbeteren t/m Resultaten neuraal netwerkanalyse eind 2012 bekend; verder in meenemen in watersysteemrapportage vismigratieknelpunten oplossen 34 stuwen vispasseerbaar maken t/m 2015 ruim op schema; : 36 stuks vennen en wielen herstellen herstel van 35 vennen en wielen t/m 2015 Doelrealisatie omlaag bijgesteld tot 18 stuks eind Geen tussendoel voor stadswateren verbeteren ongeveer 20 stadwateren verbeteren t/m 2012 Enkele projecten zijn in uitvoering oa in Bergen op Zoom. Voortgang van overige maatregelen vooralsnog niet duidelijk kwaliteit van het zwemwater verbeteren emissies verder terugdringen rioolwaterzuiveringsinstallaties verbeteren cultuurhistorische waarden behouden aanpak blauwalgenoverlast in zwemplassen t/m 2015 Eind 2012 wordt gestart met actualisatie zwemwaterprofielen waaronder blauwalgen bepalen knelpunten riooloverstorten en aanpak formuleren samen met gemeenten voorlichting met gemeenten aan burgers en bedrijven over onder andere bestrijdingsmiddelengebruik verbeteren kwaliteit lozing van zuiveringsinstallaties te Nieuw Vossemeer, Chaam en Halsteren (mogelijk ook bij Oosterhout) gezuiverd water zoveel mogelijk benutten voor de watervoorziening: haalbaarheid met proefprojecten verder uitwerken elementen uit de West-Brabantse waterlinie waar mogelijk benutten voor waterberging t/m 2012 In wordt duidelijk of aanvullende ecoscans nodig zijn om effecten van riooloverstorten verder te onderbouwen t/m 2015 In 2012 volgt herijking van behoefte en noodzaak communicatie samen met RMD t/m 2015 Effluentstroom wordt eind 2012 geevalueerd; resultaten meenemen in tussenevaluatie WBP. Proefprojecten niet doorgezet t/m 2015 Rapportage in ; (komt terug in tussenevaluatie WBP) t/m 2015 Bijdrage aan projecten in Woensdrecht en Kruislandse Kreken deels gedekt in Kadernota; voorjaar wordt duidelijk of financiering beschikbaar komt vanuit provincie (Landschap van Allure). Uitvoering daarna. 64 Bijlage II Verwachte voortgang maatregelen Waterbeheerplan Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

65 Bijlage III: Staat van reserves en voorzieningen bedragen x Bespaarde rente Waterschap Brabantse Delta Geactualiseerde stand per 1 januari ná verwerking resultaat ML (concept) vóór aanpassing beleid mutaties naar algemene reserve/ calamiteiten reserve aanpassing van het beleid Geactualiseerde stand per 1 januari ná verwerking resultaat ML (concept) ná aanpassing beleid Mutaties vermeerderingen verminderingen 3,67% interne extern interne externe rente overige exploitatie overig Stand aan het einde van het jaar Berekende rente, die niet toegevoegd is aan de reserves en voorzieningen 1. Algemene reserve/calamiteitenreserve Algemene reserve/calamiteiten zuiveringsbeheer Algemene reserve/calamiteiten watersysteembeheer Algemene reserve/wachtgeld zuiveringsbeheer Algemene reserve/wachtgeld watersysteembeheer Totaal algemene reserves/calamiteitenreserves Calamiteitenreserve Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer Totaal calamiteitenreserves Egalisatie reserves Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer Egalisatiereserv inzake Cross border lease HWB Egalisatiereserve inzake Cross border lease SNB Vaarwegen Totaal egalisatiereserves Bestemmingsreserves toekomstige wachtgeldaanspraken personeel Totaal bestemmingsreserves Voorzieningen Wachtgelden personeel Wachtgelden bestuur Pensioenfonds bestuur Voorziening zandfilter RWZI Voorziening Sociaal Statuut muskusrattenbestrijders Totaal voorzieningen Totaal reserves en voorzieningen Brabantse Delta Bijlage III Staat van reserves en voorzieningen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

66 Bijlage IV: BBP-Productenlijst BELEIDSPRODUCTEN PRIMAIRE BEHEERPRODUCTEN alle bedragen x Taak Taak watersysteembeheer vaarwegenbeheer zuiveringsheffing totaal watersysteembeheer vaarwegenbeheer zuiveringsheffing 1000 PLANVORMING Eigen plannen Beheersplan waterkeringen 100% Waterbeheersplan 90% 10% Beheersplan vaarwegenbeheer 100% Thema- en gebiedsgerichte plannen 85% 15% Plannen afvalwaterketenbeleid 100% Calamiteitenplannen 66% 17% 17% Plannen van derden Plannen van derden 100% AANLEG EN ONDERHOUD WATERKERINGEN Beheersinstrumenten waterkeringen Legger waterkeringen 100% Beheersregister waterkeringen 100% Veiligheidstoetsing waterkeringen 100% Aanleg en onderhoud waterkeringen Aanleg en verwerving primaire waterkeringen 100% Onderhoud primaire waterkeringen 100% Aanleg en verwerving regionale waterkeringen 100% Onderhoud regionale waterkeringen 100% Aanleg en verwerving kades / overige waterkeringen 100% Onderhoud kades / overige waterkeringen 100% Voorzieningen verwante belangen waterkeringen 100% Muskusrattenbestrijding 100% Dijkbewaking en calamiteitenbestrijding Dijkbewaking en calamiteiten bestrijding 100% INRICHTING EN ONDERHOUD WATERSYSTEMEN Beheersinstrumenten watersystemen Peilbesluiten 100% Waterakkoorden 100% Legger waterlopen en kunstwerken 100% Beheersregister waterlopen en kunstwerken 100% Aanleg, verbetering en onderhoud Aanleg en verwerving waterlopen 100% watersystemen Onderhoud waterlopen 100% Bouw en verwerving kunstwerken passieve waterbeheersing 100% Onderhoud kunstwerken passieve waterbeheersing 100% Kwaliteitsmaatregelen in oppervlaktewater 100% Voorzieningen verwante belangen watersystemen 100% Muskusrattenbestrijding 100% Baggeren van waterlopen Baggerprogramma 100% /saneren waterbodems Verwijderen en verwerken van verspreidbare baggerspecie 100% Verwijderen en verwerken van niet verspreidbare baggerspecie 100% Bijdragen aan derden voor baggeren 100% Bijlage IV BBP-Productenlijst Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

67 BELEIDSPRODUCTEN PRIMAIRE BEHEERPRODUCTEN Taak Taak watersysteembeheer vaarwegenbeheer zuiveringsheffing totaal watersysteembeheer vaarwegenbeheer zuiveringsheffing Saneringsprogramma Bouw en verwerving kunstwerken actieve 100% Sanering van waterbodems 100% Beheer hoeveelheid water waterbeheersing 100% Onderhoud kunstwerken actieve waterbeheersing 100% Bediening kunstwerken actieve waterbeheersing 100% Calamiteitenbestrijding watersystemen Calamiteitenbestrijding watersystemen 100% Monitoring watersysteem Monitoring waterkwantiteit 100% Monitoring waterkwaliteit 100% BOUW EN EXPLOITATIE ZUIVERINGSTECHNISCHE WERKEN Getransporteerd afvalwater Bouw en verwerving transportstelsels 100% Onderhoud transportstelsels 100% Beheer transportstelsels 100% Gezuiverd afvalwater Bouw en verwerving zuiveringsinstallaties 100% Onderhoud zuiveringsinstallaties 100% Beheer zuiveringsinstallaties 100% WVO-heffing effluent 100% Subsidies afhaakproblematiek 100% IBA-inrichtingen 100% Verwerkt slib Bouw en verwerving slibverwerkingsinstallaties 100% Onderhoud slibverwerkingsinstallaties 100% Beheer slibverwerkingsinstallaties 100% Afzet slib/restproducten 100% Afvalwaterbehandeling door derden Afvalwaterbehandeling door derden 100% INRICHTING EN ONDERHOUD VAARWEGEN EN HAVENS Beheersinstrumenten vaarwegen en Legger vaarwegen, kunstwerken en havens 50% 50% Beheersregister vaarwegen, kunstwerken en 50% 50% Aanleg en onderhoud vaarwegen en Aanleg en verwerving vaarwegen en havens 50% 50% Onderhoud vaarwegen en havens 50% 50% Baggeren vaarwegen en havens 50% 50% Bouw/verwerving kunstwerken vaarwegenbeheer 50% 50% Onderhoud kunstwerken vaarwegenbeheer 50% 50% Bediening kunstwerken vaarwegenbeheer 50% 50% Voorzieningen verwante belangen vaarwegenbeheer 100% Verkeersregeling en verkeersveiligheid vaarwegen en havens Verkeersregeling en verkeersveiligheid vaarwegen en havens 100% Calamiteitenbestrijding vaarwegen en havens 50% 50% VERGUNNINGVERLENING Keur Keur 90% 10% Vergunningen en keurontheffingen Vergunningen en keurontheffingen 95% 5% Bijlage IV BBP-Productenlijst Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

68 BELEIDSPRODUCTEN PRIMAIRE BEHEERPRODUCTEN Taak Taak watersysteembeheer vaarwegenbeheer zuiveringsheffing totaal watersysteembeheer vaarwegenbeheer zuiveringsheffing HANDHAVING KEUR Handhaving keur Toezicht keur 95% 5% Repressieve handhaving keur 90% 10% BEHEERSEN VAN LOZINGEN WVO-vergunningen en meldingen WVO-vergunningen 50% 50% WVO-meldingen 50% 50% Rioleringsplannen en subsidies lozingen Rioleringsplannen 50% 50% Subsidies lozingen 50% 50% Aanpak diffuse emissies derden Stimulering derden aanpak diffuse emissies 50% 50% HANDHAVING WVO Toezicht en handhaving WVO Toezicht WVO 60% 40% Repressieve handhaving WVO 50% 50% VERGUNNINGVERLENING GRONDWATERBEHEER 29 Vergunningverlening grondwaterbeheer Vergunningverlening grondwaterbeheer 100% HANDHAVING GRONDWATERBEHEER Handhaving grondwaterbeheer Handhaving grondwaterbeheer 100% HEFFING EN INVORDERING sleutel aangepast ivm belastingsamenwerking Belastingheffing Kostentoedeling en belastingverordening 54% 46% Aanslagen huishoudens en forfaitaire bedrijven 54% 46% Aanslagen zuiveringsheffing overige bedrijven 54% 46% Aanslagen watersysteemheffing gebouwd, ongebouwd en natuur 54% 46% Aanslagen verontreinigingsheffing 54% 46% Verzoek-, bezwaar- en beroepschriften huishoudens en forfaitaire bedrijsruimten 54% 46% Bezwaar- en beroepschriften zuiveringsheffing overige bedrijven 54% 46% Bezwaar en beroepschriften watersysteemheffing gebouwd, ongebouwd en 54% 46% Bezwaar- en beroepsschriften verontreinigingsheffing 54% 46% Invordering Betalingsverwerking aanslagen 54% 46% Kwijtschelding 54% 46% Invorderingsmaatregelen aanslagen 54% 46% Bijlage IV BBP-Productenlijst Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

69 BELEIDSPRODUCTEN PRIMAIRE BEHEERPRODUCTEN Taak Taak watersysteembeheer vaarwegenbeheer zuiveringsheffing totaal watersysteembeheer vaarwegenbeheer zuiveringsheffing 8000 BESTUUR EN COMMUNICATIE Bestuur Bestuur 67% 33% Contributie Unie 67% 33% Bestuursondersteuning 67% 33% Beheer niet-reglementaire taken 50% 50% Externe communicatie Externe communicatie 55% 45% DEKKINGSMIDDELEN EN SALDO Dekkingsmiddelen en saldo 9110 Onvoorzien 47% 53% Mutaties algemene reserves (= bespaarde rente uit scenario's per post beoordeeld Mutaties algemene reserves (staat van reserves: rente bestemmingsreserves & voorzieningen) per post beoordeeld Belastingopbrengst per post beoordeeld Dividend 47% 53% Opbrengst CBL en Switchtransactie 47% 53% Exploitatiesaldo per post beoordeeld TOTALE NETTOLASTEN verontr.heffing Onttrekking cbl reserve inverdien effect storm nog niet verwerkt TOTALE NETTOLASTEN Bijlage IV BBP-Productenlijst Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

70 Bijlage V: Staat van vaste activa (gecomprimeerd) STAAT VAN ACTIVA NAAR CATEGORIEËN WATERSCHAPSWET Aanschafwaarde 1/1/ Subsidies en bijdragen Overname Externe vermeerderingen Aanschafprijs Nieuwbouw derden Interne vermeerderingen Geactiveer de rente onderh. projecten Geactiveerde personeels -lasten Verkoop Externe verminderingen Subsidie/ Bijdrage lopend jaar NETTO UITGAVEN (cum F in FMS) Aanschafwaarde 31/12/ Aanschafprijs Subsidies en bijdragen IMMATERIËLE VASTE ACTIVA Sluiten geldleningen en saldo agio/disagio Uitgaven Onderzoek en Ontwikkeling Subsidies en Bijdragen aan bedrijven Subsidies en bijdragen aan overheden Subsidies en bijdragen aan overigen Overige immateriële vaste activa MATERIËLE VASTE ACTIVA - in exploitatie Gronden en terreinen Vervoermiddelen Machines, apparaten en werktuigen Bedrijfsgebouwen Dienstwoningen Waterkeringen Watergangen, kunstwerken en gemalen Zuiveringstechnische Werken Transportsyst Zuiveringstechnische Werken Zuiveringsinst Zuiveringstechnische Werken Slibverw.inst Vaarwegen en havens Overige materiële vaste activa MATERIËLE VASTE ACTIVA - onderh. werken Gronden en terreinen Vervoermiddelen Machines, apparaten en werktuigen Bedrijfsgebouwen Dienstwoningen Waterkeringen Watergangen, kunstwerken en gemalen Zuiveringstechnische Werken Transportsyst Zuiveringstechnische Werken Zuiveringsinst Zuiveringstechnische Werken Slibverw.inst Vaarwegen en havens Overige materiële vaste activa FINANCIËLE VASTE ACTIVA Kapitaalverstrekkingen bedrijven Kapitaalverstrekkingen overheden Verstrekte geldleningen Overige uitzettingen Totaal Immateriële vaste activa Mat.vaste activa in exploit Mat.vaste activa onderhanden Totaal Materiële vaste activa Totaal Financiële vaste activa Geactiveerde boete herstrekte geldleningen TOTALE VASTE ACTIVA Bijlage V Staat van activa Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

71 STAAT VAN ACTIVA NAAR CATEGORIEËN Cumulatieve afschrijvin g per 1/1/ Afschrijvingen Norm. afschrijvin g 6012 Extra afschrijvin g Totale afschrijving einde bkjr Boekwaarde Boekwaarde per 1/1/ Boekwaarde per 31/12/ WATERSCHAPSWET Totale Tegenraming rente IMMATERIËLE VASTE ACTIVA Sluiten geldleningen en saldo agio/disagio Uitgaven Onderzoek en Ontwikkeling Subsidies en Bijdragen aan bedrijven Subsidies en bijdragen aan overheden Subsidies en bijdragen aan overigen Overige immateriële vaste activa MATERIËLE VASTE ACTIVA - in exploitatie Gronden en terreinen Vervoermiddelen Machines, apparaten en werktuigen Bedrijfsgebouwen Dienstwoningen Waterkeringen Watergangen, kunstwerken en gemalen Zuiveringstechnische Werken Transportsyst Zuiveringstechnische Werken Zuiveringsinst Zuiveringstechnische Werken Slibverw.inst Vaarwegen en havens Overige materiële vaste activa MATERIËLE VASTE ACTIVA - onderh. werk Gronden en terreinen Vervoermiddelen Machines, apparaten en werktuigen Bedrijfsgebouwen Dienstwoningen Waterkeringen Watergangen, kunstwerken en gemalen Zuiveringstechnische Werken Transportsyst Zuiveringstechnische Werken Zuiveringsinst Zuiveringstechnische Werken Slibverw.inst Vaarwegen en havens Overige materiële vaste activa FINANCIËLE VASTE ACTIVA Kapitaalverstrekkingen bedrijven Kapitaalverstrekkingen overheden Verstrekte geldleningen Overige uitzettingen Totaal Immateriële vaste activa Mat.vaste activa in exploit Mat.vaste activa onderhanden Totaal Materiële vaste activa Totaal Financiële vaste activa Geactiveerde boete herstrekte geldleningen TOTALE VASTE ACTIVA Totale kapitaal lasten incl. tegenraming 71 Bijlage V Staat van activa Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

72 Bijlage VI: Staat van geldleningen (gecomprimeerd) Restant- Mutaties in Restant- Aflossing Reguliere Boeterente Totaal rente Nog niet Gem. Gem. Soort lening bedrag Vermeerde- Verminde- bedrag in het rente vervroegde ten laste verschenen restant- rentelening begin ringen nieuwe ringen lening einde volgend aflossing van het rente looptijd voet boekjaar leningen aflossingen boekjaar boekjaar boekjaar A Obligatieleningen B Andere geldleningen financiële instellingen ,4 4,03% C Bij waterschap gestorte waarborgsommen D Overig TOTAAL ,4 4,03% 72 Bijlage VI Staat van geldleningen Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

73 Bijlage VII: Principes waarmee de kosten en opbrengsten aan de beheerproducten zijn toegerekend Wijze van doorberekening kostenplaatsen: Sleutel Toerekening van: Toerekening aan: Principe van toerekening Sleutel A Kostenplaats 1010 Kapitaallasten Aan elk primair of ondersteunend Op basis van specifiek nut (staat van activa) beheerproduct Sleutel B Kostenplaats 1030 Dienstauto s Aan elke afdelingskostenplaats Op basis van specifiek nut Kostenplaats 1031 Dienstkleding Sleutel C Afdelingskostenplaatsen 2000 t/m 2999 Aan elk primair beheerproduct Op basis van begrote uren/fte s per beheerproduct Wijze van doorberekening ondersteunende beheerproducten: Sleutel Toerekening van: Toerekening aan: Principe van toerekening Sleutel D OP Centraal management OP Personeelsbeleid en beheer OP Interne voorlichting OP Algemeen juridische ondersteuning OP Interne faciliteiten Sleutel E OP Huisvesting OP Informatiebeleid en automatisering Sleutel F OP Organisatiebeleid en -beheer OP Financieel beleid OP Meerjarenraming en begroting OP Comptabiliteit OP Bestuursprogramma en voorj.nota OP Kwaliteitszorg-, arbeidsomstandigheden- en milieuzorgbeleid en beheer OP Concerncontrol OP Management- en bestuursrapportages Aan elk primair beheerproduct Op basis van begrote uren/fte s per beheerproduct Aan elk primair product en Op basis van begrote uren/fte s per investeringsproject beheerproduct of project Aan elk primair beheerproduct Op basis van de directe kosten per beheerproduct (inclusief de doorberekende personeels- en kapitaallasten) Sleutel G OP Centrale (geo)grafische informatie OP Muskusrattenbestrijding N-B Aan elk primair beheerproduct Op basis van specifiek nut/specifieke afspraken Sleutel H OP Nieuwbouw Aan elk investeringsproject Op basis van de begrote fte s per project OP = Ondersteunend beheerproduct 73 Bijlage VII Principes waarmee de kosten en opbrengsten aan de beheerproducten zijn toegerekend Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta

74

75 Bijlage VIII: Begroting Muskusrattenbestrijding Gemeenschappelijke regeling Muskusrattenbestrijding Noord-Brabant BEGROTING 12.ZK IT IT Bijlage VIII Begroting Muskusrattenbestrijding Beleidsbegroting Waterschap Brabantse Delta