Inhoudsopgave. Inhoudsopgave

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Algemene inleiding... 5 I. Onderzoeksdomein Internationale overbrenging van veroordeelden De veroordeelde als subject Een macro-, meso- en microperspectief... 9 II. Onderzoeksobjectieven III. Onderzoeksvraag en deelvragen van het onderzoek IV. Opzet en methoden Macroperspectief Mesoperspectief Microperspectief Afstemming van opzet en methoden tussen de drie niveaus V. Situering en relevantie van het onderzoek Wetenschappelijke relevantie A. Transnationaal en comparatief B. Individuen in detentie Beleidsrelevantie VI. Beperkingen van het onderzoek Deel één: het macroperspectief law in books Wat te bestuderen in het macroperspectief? Methode Historiek: het ontstaan van en evoluties in straffen over de grenzen heen I. Horizontale procedures Historisch overzicht Het prille begin van internationale overbrenging van veroordeelde personen A. Een kleine stap voor internationalisering, een grote stap voor natiestaten: een kwestie van soevereiniteit B. Het ontdekken van voordelen en motieven Nieuwe relaties en visies komen tot stand: gedeelde beleidsobjectieven Conclusie II. Verticale procedures De contouren van internationale bestraffing: hoe kwam men tot een geglobaliseerd systeem van bestraffing? A. De naoorlogse tribunalen i

2 B. De ad hoc tribunalen C. Gemengde tribunalen D. Het permanent internationaal strafhof Van non-interventie naar de rule of law Conclusie Basisprincipes van internationale overbrenging van veroordeelde personen I. Horizontale procedures Verandering van locatie: dichter bij huis In de naam van re-integratie Veranderen van wettelijk systeem Veranderen van detentieregime Discretie in beslissingen De rol van de veroordeelde Conclusie II. Verticale procedures Het strafuitvoering- systeem van internationale hoven en tribunalen A. Samenwerking met staten B. Overeenkomsten met oog op de regeling van de strafuitvoering C. Strafuitvoering in land van herkomst niet noodzakelijk, soms zelfs uitgesloten D. Het hof duidt een land aan voor strafuitvoering E. De betrokkene wordt geconsulteerd De strafuitvoering zelf A. Strafuitvoering in lijn met de general law and regulations van de betreffende staat B. De detentieomstandigheden in overeenstemming met internationale standaarden C. Het internationale hof organiseert inspecties van de detentieomstandigheden D. Enkel het internationale hof kan beslissen over een verandering in de opgelegde straf E. Gevolgen van de beslissing van het tribunaal voor de strafuitvoering137 F. (Verzoeken tot) wijzigen v/h land van strafuitvoering zijn mogelijk Conclusie Evaluatie: de veroordeelde als subject in instrumenten voor internationale overbrenging? I. Een maximaal of minimaal individueel belang II. Theoretische achtergrond en concepten Achtergrond bij een materiële invulling: doelen van bestraffing ii

3 A. Retributie en consequentialisme B. Mensenrechten en dominion C. Herstel Achtergrond bij een procedurele invulling: standaarden en rechten in de strafuitvoering A. Het begin van rechten B. Rechten voor de strafuitvoering De voorgestelde concepten en het huidige onderzoek A. Evaluatiekader minimaal belang van de veroordeelde B. Evaluatiekader maximaal belang van de veroordeelde III. Een minimaal individueel belang van de veroordeelde in horizontale en verticale instrumenten Fundamentele belangen in horizontale en verticale instrumenten Criteria voor evaluatie: normen voor strafuitvoering Verticale instrumenten A. De detentieomstandigheden B. Rechten van de veroordeelde Horizontale instrumenten A. Detentieomstandigheden B. Rechten van de veroordeelde IV. Een maximaal individueel belang van de veroordeelde in horizontale en verticale instrumenten Rehabilitatie als maximaal belang A. Rehabilitatie in horizontale en verticale instrumenten B. Essentiële karakteristieken van re-integratie: theorie, verfijnd in empirie Horizontale instrumenten A. De Europese instrumenten van internationale overbrenging van veroordeelde personen B. Interstatelijke overbrenging en rehabilitatie Verticale procedures A. Verticale procedures en strafuitvoering gericht op rehabilitatie? B. Componenten van rehabilitatie in instrumenten en procedures V. Conclusie Besluit iii

4 Deel twee: het mesoperspectief law in action Wat te bestuderen in het mesoperspectief? Methode I. De keuze voor dossierstudie II. Dataverzameling en -verwerking Praktijk van internationale overbrenging van veroordeelde personen in België 252 I. Context II. Overbrenging met instemming Input/outputanalyse A. Aantal dossiers en aantal effectieve overbrengingen, vanuit en naar België B. Vanuit en naar welke landen is er overbrengingsverkeer? Daderclassificatie A. Welke vormen van criminaliteit? B. Band met de veroordelende en de uitvoerende staat C. Antecedenten en crimineel profiel D. Sociaaldemografische kenmerken De procedure A. Start van de dossiers B. Hoe verloopt de beslissingspraktijk? C. Weigeringen door de betrokken staten D. Andere knelpunten E. Overbrenging: een snelle oplossing? De rol van de veroordeelde A. Initiatief en instemming B. Betrokkenheid bij de procedure Conclusie Overbrenging met instemming na de start van overbrenging zonder instemming III. Overbrenging zonder instemming Input/outputanalyse A. Aantal dossiers en aantal effectieve overbrengingen B. Betrokken landen Daderclassificatie A. Welke vormen van criminaliteit B. Strafduur C. Band met de veroordelende en de uitvoerende staat D. Antecedenten en crimineel profiel E. Sociaaldemografische kenmerken iv

5 3. De procedure A. Start van de dossiers B. Hoe verloopt de beslissingspraktijk? C. Weigeringen door de betrokken staten D. Andere knelpunten E. Duur van de procedure De rol van de veroordeelde A. Hoorrecht en opinie van de betrokkene B. Betrokkenheid Conclusie IV. Vergelijking overbrenging met en overbrenging zonder instemming Input/output A. Grote toename export dossiers B. Geen verhoogd aantal effectieve overbrengingen C. Toename overbrengingsverkeer met Oost-Europese staten Daderclassificatie A. Minder drugs-, meer vermogensdelicten als aanleiding voor de straf308 B. Aandeel first offenders blijft hoog C. Meer te maken met internationale woonmobiliteit Procedure A. Van een reactieve naar een proactieve start B. Verminderde dossierspecifieke beslissingslogica C. Toegenomen weigeringen door andere betrokken staat D. Competitie met de voorlopige invrijheidstelling blijft Rol van de veroordeelde A. Van eigen initiatief naar confrontatie na start dossier B. Zonder instemming sluit instemming niet uit C. Geen drempels of standaarden Slotsom Betekenis van de bevindingen I. Het individu in de strafrechtsbedeling - New penology Achtergrond en concepten van New Penology Interstatelijke overbrenging: van individu naar groep? A. Groepsdenken in overbrengingsdossiers B. Verklaring en oorzaken: vreemdelingen als doelgroep bij uitstek C. Gevolgen van groepsdenken in overbrengingsdossiers: weinig of geen casuïstistiek in het opstarten van dossiers II. Individualisering in de strafuitvoering Perspectieven op individualisering in de strafuitvoering v

6 2. Interstatelijke overbrenging: van geïndividualiseerde maatregel naar automatisme? A. Automatismen in overbrengingsdossiers B. Oorzaken van automatismen C. Gevolgen van automatismen in overbrengingsdossiers III. De rol van de veroordeelde in de procedures Procedurele penologie Concepten en achtergrond: Due Process/Crime Control Procedures voor overbrenging: Due Process of Crime control? A. Due process versus Crime Control in overbrengingsdossiers B. De heropleving van Crime Control naast Due Process C. Gevolgen van een versterkte Crime Control visie op overbrenging IV. Rechtsbescherming voor de veroordeelde Rechtsbescherming door mensenrechten: concepten en achtergrond Rechtsbescherming en interstatelijke overbrenging A. Rechtsbescherming in overbrengingsdossiers B. Oorzaken van weinige aandacht voor rechtsbescherming C. Gevolgen van karige rechtsbescherming in overbrengingsdossiers Besluit Deel drie: het microperspectief de veroordeelde Wat te bestuderen in het microperspectief? Methode I. De keuze voor een kwalitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek en het huidige onderzoeksthema Huidig onderzoeksthema en paradigma s van kwalitatief onderzoek 390 II. De onderzoekssubjecten Selectie Grootte van de steekproef Inlichting en toestemming III. Interviews Type interviews De interviewleidraad A. Vragen en uitwerking B. Het gebruik van literatuur Aandachtspunten en valkuilen in het kader van interviewen IV. Analyse Dataverwerking Stappen van het analyseproces vi

7 3. Aandachtspunten en valkuilen bij het analyseren V. Rapporteren VI. Kwalitatief onderzoek en kwaliteitscriteria Bevindingen I. Kader voor de analyse II. (Oorzaken in) context Levenssituatie A. Feitelijk B. Sociaal C. Visie Detentie A. Structureel B. Sociaal: de gevangenissamenleving C. Emotioneel D. Vrijheid III. Fenomeen al dan niet kiezen voor overbrenging Motieven en bezwaren in de wens tot overbrenging A. Motieven B. Bezwaren C. Hoe verhouden motieven en bezwaren zich tot elkaar? De overbrengingswens in het licht van de detentie- en levenscontext Constructie van overbrengingswensen en bezwaren A. Ruimere levenssituatie: overbrenging aangewezen of niet B. Relatieve (on)tevredenheid met de detentiecontext IV. Intermediërende factoren A. De procedure B. Attitude ten aanzien van (gedwongen) overbrenging V. Gevolgen Gevolgen op het vlak van detentie A. Structureel B. Gevangenissamenleving C. Emotioneel D. Vrijheid Betekenis van de resultaten I. Detentie en detentiebeleving Klassieke concepten in verklaren van aanpassen aan detentie A. Institutionalisering B. Deprivatie C. Importatie vii

8 D. Empirische ondersteuning voor importatie en deprivatie E. Integratie en interactie Interpretatie van de onderzoeksbevindingen in het licht van de literatuur over detentiebeleving A. De ene buitenlandse veroordeelde is de andere niet B. Kiezen voor overbrenging: persoonlijke en omgevingsfactoren spelen een rol C. Vrijheid creëert tunnelvisie: gevolg van pains? D. Voor bepaalde pains zoekt men geen oplossing E. Relationele aspecten van het gevangenisleven weinig keuzebepalend bij overbrenging F. Regimeaspecten belangrijk, maar weinig prominent in overbrengingswens G. Na overbrenging: twee keer gestraft II. De (perceptie en functie van) straffen Theorieën over straf: klassieke perspectieven A. Retributie B. Afschrikking C. Rehabilitatie D. Incapacitatie E. Integratie van de theoretische concepten (Nieuwe) inzichten op basis van het huidige onderzoek A. Een zeker rehabilitatief effect door banden met de samenleving B. Andere criminogene noden echter weinig impact op overbrengingswens C. Overbrenging kan kosten verzwaren, maar geen overbrenging kan dat ook D. Weinig of geen indicatie van algemeen afschrikkend effect E. Effect overbrenging op ruimere levenssituatie in feite relatief beperkt 604 III. Procedures Theoretische concepten in beleving van procedures: procedurele rechtvaardigheid A. Wat is procedurele rechtvaardigheid? B. Belang van procedurele rechtvaardigheid in verschillende settings C. Het inspraakeffect D. Kwaliteit van de beslissingname E. Kwaliteit van de inter-persoonlijke behandeling F. De uitkomst of het proces? (Nieuwe) inzichten op basis van het huidige onderzoek viii

9 A. Verschillen in ervaren rechtvaardigheid B. Geen zicht op neutraliteit beslissers C. Participatie niet als participatie ervaren Besluit Discussie en conclusie I. Inleiding II. De veroordeelde als subject De veroordeelde als subject in de overbrengingsinstrumenten? (macroperspectief) A. Variaties in de rol van de veroordeelde B. Een minimaal of een maximaal individueel belang? De veroordeelde als subject in de toepassingspraktijk? (mesoperspectief) 630 A. Overbrenging met versus overbrenging zonder instemming in de praktijk B. Vier assen van subject zijn Welke subjectieve rol en welk subjectief belang van internationale strafuitvoering volgens de veroordeelde zelf? (microperspectief) A. Gedwongen en vrijwillige overbrenging vanuit de beleving van de veroordeelde B. Overbrenging in het eigen belang? C. Subjectieve effecten van overbrenging III. Integratie van de drie perspectieven Van macro naar meso naar micro Terugkoppeling van micro naar meso naar macro A. Micro - meso B. Meso - macro C. Micro - macro IV. Beleidsimplicaties Subject of object? Participatie en bescherming Individuele en staatsbelangen Conflicterende en samenvallende belangen Bibliografie Index..676 ix