De discrepantie tussen woonwetgeving en de werking ervan

Transcriptie

1 De discrepantie tussen woonwetgeving en de werking ervan Bernard Hubeau & Diederik Vermeir Universiteit Antwerpen 1. Onderzoek private en sociale huur 2. Kwaliteitsvolle regelgeving 3. Wetsevaluerend onderzoek 4. Aandachtspunten 5. Conclusie 1

2 Evaluatie van het private woninghuurrecht Juridisch-technisch Effectiviteit en efficiëntie Evaluatie van de sociale huurreglementering Vereenvoudiging van de regelgeving Afbouw administratieve lasten Versterken van lokale autonomie 2 Globale aanpak Literatuuronderzoek + schriftelijke bevraging Focusgroepen/werkgroepen Knelpunten Verbetervoorstellen Private huur RIA-methodiek Wegingsoefening Expertencommissie 3 2

3 RIA-methodiek Onderdeel van de Vlaamse regelgevingsprocedure, als instrument om de regelgevingskwaliteit te verhogen Doel: na een probleemanalyse aangeven wat de mogelijke beleidsopties zijn in het licht van de beoogde doelstellingen + schets van verwachte effecten voor de verschillende betrokken partijen in vergelijking met mogelijke alternatieven Structureren van onderzoeksresultaten 4 Structuur rapporten Beleidsdoelstellingen Strategische doelstellingen Operationele doelstellingen Probleemanalyse Empirische gegevens Juridische context Knelpunten Juridisch-technisch Effectiviteit en efficiëntie Beleidsopties en effecten 5 3

4 Knelpunten Gebrek aan afstemming met bestaande regelgeving Hoge nalevingskosten (procedures, formaliteiten) Niet afdwingbaar of uitvoerbaar Kennis van de regelgeving Complexiteit en omvang van de regelgeving Onvoldoende rekening houden met doelgroep Onverenigbaar met hogere rechtsnormen Gebrek aan afweging ten opzichte van alternatieve werkwijzen Bijkomende beleidsdoelstellingen 6 WOONWETGEVING Betekenis Woonwetgeving Geeft uitvoering aan het grondrecht op wonen Cfr. beleidsdoelstellingen (artikel 3 & 4 Vlaamse Wooncode) Knelpunten remmen effectieve en efficiënte realisatie van beoogde doelstellingen af Empirische bevindingen GWO 2013, diversiteitsbarometer, Recht op wonen onvoldoende gerealiseerd Schaarse publieke middelen Belang van kwaliteitsvolle regelgeving Onderdeel good governance 7 4

5 KWALITEITSVOLLE REGELGEVING Reguleringsmanagement Aandacht voor integrale kwaliteit Aandacht voor bestaande regelgeving en regelgeving opmaak Aandacht voor organisatorische en structurele hervormingen Vertaald in 9 kenmerken van goede regelgeving Noodzakelijk en doeltreffend Doelmatig en afgewogen Uitvoerbaar en handhaafbaar Rechtmatig Samenhangend Eenvoudig, duidelijk en toegankelijk Onderbouwd en overlegd Blijven relevant en actueel Digitaal vriendelijke regelgeving 8 KWALITEITSVOLLE REGELGEVING Vertaald in het regelgevingsproces Procedurestappen en kwaliteitswaarborgen Cfr. omzendbrief wetgevingstechniek Reguleringsimpactanalyse (RIA) Formele adviesverplichtingen Vlaamse Woonraad Raad van State Vertaald in juridische normen Beginselen van behoorlijke wetgeving Legaliteitsbeginsel, gelijkheidsbeginsel, evenredigheidsbeginsel, rechtszekerheid, Via de rechtspraak ook effectieve criteria bij de beoordeling van wetten en decreten 9 5

6 Vraagstelling studiedag Kan wetenschappelijk onderzoek de basis vormen om vooruitgang bij de realisatie van het recht op wonen af te dwingen? In hoeverre is het mogelijk te beoordelen of een maatregel bijdraagt aan de progressieve realisatie van het grondrecht? 10 WETSEVALUEREND ONDERZOEK Onafhankelijk advies Bij beleidsvoorbereiding (ex ante) Bij beleidsbeoordeling (ex post) Op basis van wetenschappelijke methode Functies Analytische functie Inzicht in maatschappelijke noden, beleidsdoelen, beleidsalternatieven en de verwachtte effecten Inzicht in het verband tussen de problematiek, de genomen beleidsmaatregelen en de resultaten op het terrein Legitimerende functie Bijdrage aan rationeel regelgevingsproces en kwaliteitsvolle regelgeving 11 6

7 AANDACHTSPUNTEN Integrale kwaliteit Kenmerken van goede regelgeving Inhoudelijk, maar ook formele kenmerken en proceskenmerken Nood aan brede aanpak Administratieve lasten, uitvoerbaarheid, juridische samenhang, doeltreffendheid, Afweging van beleidsopties Reguleren, informeren of stimuleren? Welk type regulering?... Nood aan systematische analyse Ad hoc-karakter? Objectieve keuze van het onderwerp? Opzet van evaluatieprojecten Wetsevaluatie is (vaak) een interdisciplinaire oefening 12 AANDACHTSPUNTEN Empirische gegevens Gebrek aan monitoring Bv. toewijzingen sociale huur Bv. uithuiszettingen Effectiviteit van maatregelen? Bevraging van actoren Doel: inbreng vanuit ervaring in de praktijk Standpunt als expert vs. standpunt als belangenvertegenwoordiger Consultatiemoeheid? Verschillen tussen actoren? Aandeel binnen het onderzoek? bv. bemiddeling bij huurgeschillen 13 7

8 AANDACHTSPUNTEN Taak als onderzoeker Inbrengen theoretische kaders en empirische onderbouwing Bevraging actoren Input voor onderzoeksvragen In kaart brengen van standpunten? Afstemmen van beleidsopties? Voordelen: transparantie, efficiëntie Nadelen: onafhankelijkheid, terughoudendheid respondenten Cfr. wegingsoefening private huur Waarvoor is een draagvlak? Welk gewicht wordt gehecht aan de realisatie van een bepaalde beleidsoptie? Afzonderlijke oefening, over het geheel van de voorstellen, weergegeven per organisatie Op vraag van overheid positief onthaald door actoren 14 CONCLUSIE Bijdrage aan realisatie recht op wonen? Bijdrage aan rationele en kwaliteitsvolle regelgeving Aandachtspunten Het bestaan van informatie Het samenbrengen van informatie Integraal en systematisch evalueren op basis van deze informatie Basis om vooruitgang af te dwingen? Tijdstip van een beoordeling - causaliteitsprobleem Goede regelgeving is ook uitvoerbaar en gedragen Belang van een draagvlak Ook bij de instantie die de regelgeving in de praktijk moet uitvoeren Bv. lokale binding Bv. woningkwaliteitsnormen 15 8