Inhoudstafel. 1. Inleiding De Europese integratieparadox...11

Transcriptie

1 Inhoudstafel 1. Inleiding Probleemstelling Onderzoeksopzet Europese richtlijnen De implementatieproblematiek Comparatief onderzoek in België, Duitsland, Oostenrijk, Nederland en Denemarken De Europese integratieparadox De omzetting van Europese regelgeving Notificatie Klachten Inbreukprocedure België: ondanks inhaalmanoeuvre toch nog bij de hekkensluiters Duitsland: verglijding naar slecht omzettende lidstaat Oostenrijk: de betere middenmoot Nederland: slabakkend maar toch bij de betere omzetters Denemarken: primus inter pares Vergelijkende analyse: duidelijke verschillen in de implementatieperformances van de lidstaten De houding t.o.v de Europese Unie België: de permissieve consensus van de publieke opinie geeft de pro-europese politieke elite vrij spel Duitsland: afkalvende permissieve consensus en kritisch wordende politieke elite Oostenrijk: van Euroforie naar Euroscepticisme bij de publieke opinie en de politieke elite Nederland: consensus over het pro-europees credo bij de publieke opinie en de politieke elite Denemarken: Euroscepticisme zorgt voor levendig en kritisch debat bij de publieke opinie en de politieke elite Vergelijkende analyse: de houding van de publieke opinie en de politieke elites jegens de EU i

2 NAAR EEN STRUCTURELE AANPASSING VAN HET BELGISCH OMZETTINGSPROCES 2.3. De correlatie tussen houding t.o.v. Europese integratie en omzettingsperformance: een integratieparadox? De formele omzetting in de lidstaten België: complexe en formele interactie van veel actoren op meerdere beleidsniveaus Duitsland: voornamelijk informele omzettingsstructuren Oostenrijk: corporatistische omzetting Nederland: gecoördineerde besluitvorming Denemarken: rigide maar effectieve besluitvormingsstructuren Vergelijkende analyse: grote verschillen in de besluitvormingsprocedures van de lidstaten Hoe het omzettingsrapport verklaren? Verklarende variabelen op het Europese niveau De Commissie als omzettingsmonitor De nadelen van regulerend beleid De inhoud van richtlijnen Besluit Verklarende factoren op het lidstaatniveau Procedurele factoren Staatsstructuur en bevoegdheidsverdeling België: vergaande federale staatsstructuur en complexe bevoegdheidsverdeling Duitsland: coöperatief federalisme en Politikverflechtung Oostenrijk: centralistisch en functioneel federalisme Nederland: horizontale bevoegdheidsverdeling Denemarken: unitair en zeer gecentraliseerde bevoegdheidsverdeling Vergelijkende analyse: verschillende vormen van federalisme, verschillende soorten van bevoegdheidsverdeling Coördinatiemechanismen België: complexe en formele coördinatiemechanismen Duitsland: informele coördinatie en coördinatie binnen de Bundesrat Oostenrijk: interministeriële coördinatievergaderingen Nederland: eenvoudige en efficiënte horizontale coördinatie Denemarken: sterk gecentraliseerde coördinatie en consensusstreven Vergelijkende analyse: efficiënte coördinatie als een noodzaak om de nadelen van de bevoegdheidsverdeling te omzeilen ii

3 INHOUDSTAFEL Pro-actieve strategie België: minimale interesse voor een adequate pro-actieve strategie Duitsland: nadruk eerder op polity outcomes dan op policy outcomes Oostenrijk: corporatistische standpuntbepaling, centralistische standpuntverdediging Nederland: verschuiving van nadruk op de omzetting naar nadruk op de beleidsvorming Denemarken: beter voorkomen dan genezen Vergelijkende analyse: de pro-actieve strategie als miskend instrument voor een optimale beleidsvorming en beleidsomzetting De formele omzetting als multi-actorproces België: weinig coördinatie tussen de betrokken actoren Duitsland: informeel omgaan met de complexe interne bevoegdheidsverdeling Oostenrijk: pragmatisch omgaan met het consensusstreven Nederland: tweevoudige juridische controle Denemarken: grote invloed van het parlement en de belangengroepen Vergelijkende analyse: in alle lidstaten is de omzetting een multi-actor proces Institutionele aanpassingsdruk België: focus op interne problematiek verhindert grondige en coherente aanpassingen aan het Europese niveau Duitsland: soepele en coherente aanpassingen aan het Europese niveau Oostenrijk: minimale aanpassingen binnen de corporatistische traditie Nederland: soepele aanpassingen voor een grotere invloed op het Europese niveau Denemarken: grondige institutionele aanpassingen om te voldoen aan de Europese vereisten Vergelijkende analyse: coherente institutionele aanpassingen verminderen institutionele aanpassingsdruk Culturele factoren Institutionele jaloezie België: vergaande verticale jaloezie en jaloezie tussen administratie en kabinet iii

4 NAAR EEN STRUCTURELE AANPASSING VAN HET BELGISCH OMZETTINGSPROCES Duitsland: Ressortprinzip is oorzaak van sterke horizontale jaloezie Oosternijk: Ministerverantwortlichkeit zorgt voor zwakke horizontale jaloezie Nederland: weinig hinder van institutionele jaloezie Denemarken: horizontale jaloezie wordt beperkt door het Ministerie van Buitenlandse Zaken Vergelijkende analyse: institutionele jaloezie als verlammende factor voor effectieve en efficiënte coördinatie Politieke aanpassingsdruk België: gering Europees bewustzijn Duitsland: convergentie tussen Europese en Duitse governance modus Oosternijk: hardnekkige nationale tradities Nederland: groot Europees bewustzijn Denemarken: zeer hoog Europees bewustzijn Vergelijkende analyse: compatibiliteit van nationale politieke en administratieve cultuur en beleidstradities als belangrijke vereiste voor geslaagde omzetting Beleidsfactor Beleidsaanpassingsdruk België: duidelijke verschillen tussen de beleidsdomeinen Duitsland: toenemende beleidsaanpassingsdruk Oostenrijk: door recent lidmaatschap wordt grote beleidsaanpassinsdruk ervaren Nederland: aanpassingsdruk is afhankelijk van beleidsdomein tot beleidsdomein Denemarken: door up-load strategie wordt slechts geringe aanpassingsdruk ervaren Vergelijkende analyse: beleidsaanpassingsdruk is sterk afhankelijk van het beleidsdomein Vergelijking van de verklarende factoren Correlatie tussen verklarende factoren en omzettingscijfers Best practices in de andere lidstaten Beleidsaanbevelingen Beleidsaanbevelingen op het Europese niveau Betere monitoring door de Europese Commissie Bijsturing van de regulerende beleidsmodus Betere keuze en aanwending van de Europese juridische instrumenten iv

5 INHOUDSTAFEL Besluit Beleidsaanbevelingen op het Belgische niveau Het denkkader De confrontatie tussen twee unieke politieke systemen De relevantie van de continue behandeling van de volledige beleidscyclus De combinatie van procedurele en culturele aanpassingen Suggesties ter verbetering van de invloed van variabelen op het Belgische omzettingssituatie Optimalisering van de coördinatiecapaciteit De bron-tot-mondingaanpak in een nieuw of uitgebreid samenwerkingsakkoord Operationaliseren van het substitutiemechanisme Integratie van de politieke en juridische diensten Ontwikkelen van een grondige pro-actieve strategie De creatie van betrokkenheid, input en draagvlak Het bepalen van de Belgische belangen door een uitgebreide impactanalyse Toenemend Europees bewustzijn als politieke aanpassing aan het Europese niveau Geïntegreerde aanpak van Europees beleid: continuïteit en communicatie Investeren in Europese expertise Werk maken van de europeanisering van de politieke elites, media en publieke opinie Globale en coherente aanpassingen als antwoord op incrementele en ontoereikende hervormingen van het Belgische europabeleid De noodzaak tot de creatie van een nieuw centraal Europees coördinatieorgaan Het interfederale profiel van het Europees coördinatieorgaan Het takenpakket van het Europees coördinatieorgaan De locatie van het Europees coördinatieorgaan Scenario 1: een interfederaal ECO onder de politieke verantwoordelijkheid van de Kanselarij Scenario 2: een interfederaal ECO gehecht aan de Belgische Permanente Vertegenwoordiging (PV) Scenario 3: een hervormd en uitgebreid interfederaal ECO binnen de FOD Buitenlandse Zaken Algemeen v

6 NAAR EEN STRUCTURELE AANPASSING VAN HET BELGISCH OMZETTINGSPROCES 6. Bibliografie Lijst Figuren Lijst Tabellen vi