Studiedag De modernisering van het begroten in België. Brussel, 11 mei 2004

Transcriptie

1 Studiedag De modernisering van het begroten in België Brussel, 11 mei 2004

2 Internationale trends in overheidsbegroten Prof. dr. Geert Bouckaert

3 A. Internationale trends Inhoud 1. Gebruik van prestatiegegevens in de begroting 2. Evolutie naar accrual budgeting B. Uitdagingen voor de invoering van resultaatgericht begroten 1. Kritische succesfactoren 2. Kritische faalfactoren C. Resultaatgericht begroten in een Belgische context

4 A. Internationale trends

5 1. Gebruik van prestatiegegevens 18 van de 25 onderzochte OESO landen neemt informatie over prestaties en effecten op in de begroting (OESO & Wereld Bank Survey 2003) Welke informatie? Middelen Activiteiten- Prestaties Effecten In welk deel van de begroting? machtigende begroting versus memorie van toelichting Drie clusters: I. Effectbegroting II. Outputbegroting III. Informatie over prestaties en effecten als toelichting bij de traditionele begroting

6 Cluster I: Effectbegroting Machtigende begroting gestructureerd volgens beleidseffecten of outcomes Toelichting met informatie over prestaties en effecten Australië: Outcomes and Outputs Framework Nederland: VBTB Verenigd Koninkrijk: Resource Accounting and Budgeting + Public Service Agreements Zweden: VESTA

7 Voorbeeld effectbegroting (Australië) (1) Machtigend deel (de Appropriation Bill): Portfolio (bv. Family and Community Services Portfolio) Agency (bv. Department of Family and Community Services (FACS)) Outcomes (bv. Stronger families: Families, young people and students have access to financial assistance and family support services)

8 Voorbeeld effectbegroting (Australië) (2) Niet-machtigend deel (Portfolio Budget Statements): Agency (bv. FACS) Outcomes (bv. Stronger families) Output groups (bv. Family assistance) Administered items (bv. Services for families with children) met performance indicators Departmental outputs (bv. Policy advice) met performance indicators

9 Cluster II: Outputbegroting Machtigende begroting gestructureerd volgens outputs of prestaties Toelichting met informatie over beleidseffecten of outcomes waaraan de outputs bijdragen Nieuw-Zeeland

10 Voorbeeld outputbegroting (Nieuw-Zeeland) Machtigend deel: Vote of ministeriële portefeuille (vb. Transport) Departmental output classes (vb. Policy advice) Non-departmental output classes (vb. Maritime safety regulation and monitoring) Niet-machtigend deel: Output class measures (quantity, quality, timeliness and cost) Key government goals (vb. Grow an inclusive, innovative economy for the benefit of all) Outcomes (vb. Safe maritime operations at reasonable cost)

11 Cluster III: Informatie over prestaties en effecten als toelichting bij de traditionele begroting Informatie over outcomes en outputs wordt niet opgenomen in het machtigend deel van de begroting, maar in toelichtingen Canada: Reports on Plans and Priorities (Improved Reporting to Parliament) Verenigde Staten: performance plans (Government Performance and Results Act 1993)

12 Voorbeeld programmabegroting (Canada) Machtigend deel Portfolio (vb: Agriculture and Agri-food) Department/agency (vb: Department of Agriculture and Food) Votes Program expenditure votes Operating expenditure votes Capital expenditure votes Grants and contribution votes Non-budgetary votes Report on plans and priorities

13 2. Accrual budgeting 3 van de 25 onderzochte OESO landen full accrual, 5 both cash & accrual (OESO & Wereld Bank Survey 2003) Full accrual begroting Kosten en opbrengsten Informatie over kasstromen blijft belangrijk Nieuw-Zeeland: Public Finance Act 1989 Australië: Accrual Outcomes and Outputs Framework ( ) Verenigd Koninkrijk: Resource Accounting and Budgeting (2001) Andere: Canada: overweegt de invoering van full accrual begroting Zweden: invoering accrual begroting in Nederland: enkel accrual begroten voor agentschappen VS: geen overwegingen om over te gaan op accrual begroten, behoud kas- en verplichtingenstelsel

14 Figuur 1: Informatie-inhoud begrotingsdocumenten Middelen Activiteiten Kas Kas- en verplichtingen Accrual Prestaties US CA SE NL NZ Effecten GB AU

15 Figuur 2: Informatie-inhoud machtigende begroting US Middelen Activiteiten CA Kas Kas- en verplichtingen stelsel Accrual Prestaties NZ NL SE Effecten GB AU

16 B. Uitdagingen voor de invoering van resultaatgericht begroten

17 Kritische succesfactoren (1) Resultaatgerichte cultuur Noodzaak van kasopvolging en -rapportering wordt erkend Overleg en afstemming tussen verschillende bestuurslagen Evaluatie en bijsturing van hervormingen Erkenning van de nood aan extra investeringen in mensen en middelen

18 Kritische succesfactoren (2) Financiële responsabilisering van de lijn en een middenpositie voor het ministerie van financiën Samenwerking tussen verschillende centrale actoren zoals het ministerie van financiën en de rekenkamer

19 Kritische faalfactoren Gebrekkige kwaliteit van prestatiegegevens Complexiteit en gebrek aan transparantie Uitbouw van geïntegreerde informatiesystemen en informaticasystemen Onvoldoende expertise en know-how

20 C. Resultaatgericht begroten in een Belgische context

21 Machtigende begroting = programmabegroting Kas- en verplichtingenstelsel Middelen US B Activiteiten CA Kas Kas- en verplichtingen stelsel Accrual Prestaties NZ NL SE Effecten GB AU

22 Gebruik van prestatie-gegevens in toelichtende documenten: divers beeld (1) Middelen B Activiteiten Kas Kas- en verplichtingen Accrual Prestaties US CA SE NL NZ B Effecten GB AU

23 Gebruik van prestatie-gegevens in toelichtende documenten: divers beeld (2) Budgetmassa kasverpl. accrual kas M A P E

24 Ontwikkelingstraject Budgetmassa kasverpl. accrual kas M A P E

25 Vragen voor debat (1) 1. Welke zijn de belangrijkste knelpunten in de huidige systemen en welke verklaring is er hiervoor? Vb. 1 Juistheid van meerjarenramingen Verschil ten opzichte van rekening (duizenden Bef) Bron: Andriessens & Bouckaert (2003) Financiële meerjarenplanning in gemeenten: een evaluatiestudie

26 Vragen voor debat (2) Vb. 2 Verhouding activiteitenprogramma s / bestaansmiddelenprogramma s 2. Hoe zal de praktijk van het begroten in de volgende 10 jaar evolueren? 3. Wat is de impact van nieuwe wet- en regelgeving op de praktijk van begroten? 4. Wetgeving als noodzakelijke, maar onvoldoende voorwaarde voor succes? Welke andere instrumenten zijn nodig?