Brussel, 18 februari _Advies_Integratiedecreet. Advies

Transcriptie

1 Brussel, 18 februari _Advies_Integratiedecreet Advies Over het voorontwerp van decreet tot wijziging van het decreet van 28 april 1998 inzake het Vlaamse beleid ten aanzien van etnisch-culturele minderheden (het Integratiedecreet )

2 Inhoud Inhoud Situering Samenvatting Het advies De operationalisering van het uitgetekende kader Focus van het beleid en omschrijving van de doelgroepen De organisatie van het inclusieve horizontale integratiebeleid De actoren in het integratiebeleid Afstemming tussen het integratiebeleid en het werkgelegenheidsbeleid

3 1. Situering Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Stedenbeleid, Wonen en Inburgering Marino Keulen vroeg op 23 januari 2009 advies aan de SERV over het voorontwerp van decreet tot wijziging van het decreet van 28 april 1998 inzake het Vlaamse beleid ten aanzien van etnischculturele minderheden (het zogenaamde voorontwerp van Integratiedecreet ). De SERV en de commissie Diversiteit stelden onderliggend advies samen op. Ze beperken zich tot de hoofdlijnen van het ontwerpdecreet met specifieke aandacht voor een aantal werkgerelateerde aspecten. 2. Samenvatting Voor de SERV en de commissie Diversiteit is het ontwerp van integratiedecreet een belangrijke stap vooruit t.a.v. het decreet van Er was nood aan een actualisering van het beleid, een betere afstemming tussen de actoren, een verhoging van de efficiëntie en effectiviteit en de creatie van een wettelijk kader voor de sector van het sociaal tolken en vertalen. Wel merken de SERV en de commissie Diversiteit op dat er nog heel wat werk aan de winkel is om het beleid op een efficiënte en doelmatige manier te operationaliseren. Met het oog op de opmaak van de uitvoeringsbesluiten en de verdere uitrol van het beleid tijdens de volgende legislatuur, is er overleg en afstemming nodig tussen alle stakeholders en betrokken sectoren, zowel de partners binnen de integratiesector als de partners binnen andere beleidsdomeinen. Zo zal er voor de actoren binnen het integratiebeleid op een geobjectiveerde manier moeten worden bekeken hoe de doelen die in het ontwerpdecreet worden vooropgesteld, gerealiseerd kunnen worden en welke instrumenten, taakverdeling en middelen hiertoe moeten worden voorzien. Wat de omschrijving van de doelgroepen betreft, vragen de SERV en de commissie Diversiteit dat de Vesoc-definitie van personen van allochtone afkomst zou worden gevolgd. Ook het begrip langdurig verblijf dient te worden aangepast. Tot slot vragen de SERV en de commissie Diversiteit aandacht voor een goede afstemming tussen het integratiebeleid en het werkgelegenheidsbeleid. Ook de invulling van de Huizen van Diversiteit vraagt verder overleg. 3

4 3. Het advies Voor de SERV en de commissie Diversiteit is het ontwerp van integratiedecreet een belangrijke stap vooruit t.a.v. het decreet van Er was nood aan een actualisering van het beleid, een betere afstemming tussen de actoren, een verhoging van de efficiëntie en effectiviteit en de creatie van een wettelijk kader voor de sector van het sociaal tolken en vertalen. De SERV en de commissie Diversiteit beperken zich in dit advies tot de hoofdlijnen van het ontwerpdecreet met specifieke aandacht voor een aantal aspecten die aan het domein werk gerelateerd zijn. De opmerkingen en aanbevelingen van de SERV en de commissie Diversiteit hebben betrekking op de operationalisering van het uitgetekende kader (3.1), de focus van het beleid en de omschrijvingen van de doelgroepen (3.2), de organisatie van het inclusieve horizontale integratiebeleid (3.3), de rol van de actoren van het integratiebeleid (3.4) en afstemming van het integratiebeleid met het werkgelegenheidsbeleid (3.5) De operationalisering van het uitgetekende kader Het ontwerpdecreet is een eerste en cruciale stap bij de hervorming van het beleid ten aanzien van de integratie van etnisch-culturele minderheden. Wel is het voor de SERV en de commissie Diversiteit duidelijk dat er nog heel wat werk aan de winkel is om het beleid op een efficiënte en doelmatige manier te operationaliseren. Met het oog op de opmaak van de uitvoeringsbesluiten en de verdere uitrol van het beleid tijdens de volgende legislatuur, is er nog heel wat overleg en afstemming nodig tussen alle stakeholders en betrokken sectoren, zowel de partners binnen de integratiesector als de partners binnen andere beleidsdomeinen. Ook de - terechte - keuze voor zowel een verticale als een horizontale benadering maakt dat een goede afstemming met werk, welzijn, onderwijs, cultuur, wonen essentieel is. Ook voor en met de actoren binnen het integratiebeleid zelf moet op een geobjectiveerde manier worden bekeken hoe de doelen die in het ontwerpdecreet worden vooropgesteld, gerealiseerd kunnen worden en welke instrumenten, taakverdeling en middelen hiertoe moeten worden voorzien. Zo is het evident dat daar waar opdrachten door het nieuwe decreet aan andere diensten of organisaties worden overgedragen, daarvoor ook de middelen worden ter beschikking gesteld en dat hierover goede afspraken worden gemaakt. 4

5 3.2. Focus van het beleid en omschrijving van de doelgroepen Volgens het ontwerpdecreet richt het integratiebeleid zich op de gehele samenleving en heeft het daarbij bijzondere aandacht voor specifieke personen. Het integratiebeleid is een driesporenbeleid: 1) Een emancipatiebeleid dat gericht is op de evenredige participatie van a. personen die legaal en langdurig in België verblijven en die bij hun geboorte niet de Belgische nationaliteit bezaten of van wie minstens een van de ouders bij geboorte niet de Belgische nationaliteit bezat, in het bijzonder diegenen die zich in een vaststelbare achterstandspositie bevinden, b. woonwagenbewoners. 2) Een beleid dat gericht is op de toegankelijkheid van voorzieningen voor iedereen, en meer specifiek van a. personen die legaal en langdurig in België verblijven en die bij hun geboorte niet de Belgische nationaliteit bezaten of van wie minstens een van de ouders bij geboorte niet de Belgische nationaliteit bezat, in het bijzonder diegenen die zich in een vaststelbare achterstandspositie bevinden, b. woonwagenbewoners. 3) Een beleid dat gericht is op samenleven in diversiteit. Daarnaast is het beleid ook gericht op vreemdelingen zonder wettig verblijf. De SERV en de commissie Diversiteit kunnen zich erin vinden dat de doelgroep van het ontwerpdecreet wordt uitgebreid tot de gehele samenleving. Het werken aan integratie is immers een zaak van alle burgers en van alle organisaties en voorzieningen in Vlaanderen. Wel is het belangrijk dat bij deze verbreding voldoende de focus blijft liggen op de groepen wiens participatie aan de samenleving versterkt dient te worden, zijnde de etnisch-culturele minderheden. Omschrijving van minderheden De SERV en de commissie Diversiteit betreuren dat voor de omschrijving van personen van allochtone afkomst (zie de omschrijving onder punt a hierboven) wordt afgeweken van de Vesoc-definitie die in 2003 werd vastgelegd: Iemand is allochtoon indien hij of zij geen nationaliteit heeft uit één van de landen van de Europese Unie of indien minstens één ouder of minstens twee grootouders een nationaliteit heeft van buiten de Europese Unie. 5

6 In deze Vesoc-definitie worden drie generaties van personen van allochtone afkomst meegenomen: diegenen die in Vlaanderen kwamen/komen wonen met een niet-eu-nationaliteit, hun kinderen en hun kleinkinderen. In de definitie van het integratiedecreet wordt een deel van de derde generatie niet meegenomen, daar waar de derde (en zelfs de vierde) generatie ook te maken heeft met een nadelige positie op diverse terreinen in de samenleving. Verder is het geen goed voorbeeld van een gecoördineerd beleid om in de verschillende beleidsdomeinen met andere definities te werken wanneer daar geen duidelijke redenen voor zijn. Daarom vragen de SERV en de commissie Diversiteit om ook in het integratiedecreet de Vesoc-definitie te hanteren. Ook wensen de SERV en de commissie Diversiteit op te merken dat een vaststelbare achterstandspositie in de memorie van toelichting wordt geoperationaliseerd op aan manier die heel wat interpretatie toelaat. Zo stelt zich de vraag wat men precies onder langdurige of regelmatige werkloosheid verstaat. Begrip langdurigheid Het emancipatiebeleid en het toegankelijkheidsbeleid zijn (in eerste instantie) gericht op personen die legaal en langdurig in België verblijven. De vereiste van langdurig verblijf wordt in het decreet zelf niet gespecificeerd, maar wel verder ingevuld in de memorie van toelichting. De invulling is evenwel niet eenduidig en komt niet volledig met andere wettelijke begrippen overeen, ook niet met die uit het inburgeringsdecreet. Het begrip langdurigheid sluit een aantal categorieën van personen uit, waaronder asielzoekers tijdens hun procedure behalve wanneer die langer dan één jaar duurt; slachtoffers van mensenhandel, niet-begeleide minderjarigen en medische verblijfsaanvragers in de eerste fase van hun verblijf, gezinsherenigers wiens onderzoeksprocedure verlengd wordt of die legaal verblijven in een schorsende beroepsprocedure en arbeidsmigranten die volgens hun statuut nooit een definitief verblijfsrecht in België kunnen verwerven. Omdat het niet logisch is dat de doelgroep van het integratiedecreet niet goed is afgestemd met die van het inburgeringsdecreet en omdat de doelstellingen van het integratiebeleid ook zouden moeten gelden voor vreemdelingen met wettig verblijf die tijdelijk in België verblijven, vragen de SERV en de commissie Diversiteit het ontwerpdecreet op dit punt aan te passen. Ze stellen voor om het woord langdurig te schrappen of een andere invulling te geven aan het begrip. 6

7 3.3. De organisatie van het inclusieve horizontale integratiebeleid De SERV en de commissie Diversiteit vinden het een positieve evolutie dat de Vlaamse Regering zichzelf meer interne coördinatie en opvolging oplegt. De opmaak van een gezamenlijk strategisch plan, de oprichting van een commissie integratiebeleid en een tweejaarlijkse rapportering aan het parlement zijn belangrijke instrumenten om bij dragen tot meer coherent en beter opgevolgd beleid. Het ontwerpdecreet voorziet dat de opmaak van het strategisch actieplan door de Commissie Integratiebeleid gebeurt. De commissie heeft ook als taak het plan te evalueren en voor afstemming tussen de verschillende beleidsdomeinen te zorgen. Voor de SERV en de commissie Diversiteit is het van belang dat deze commissie voldoende slagkracht krijgt om op een effectieve en efficiënte wijze zijn werk te doen. Via de commissie moet op een flexibele wijze complementariteit over de beleidsdomeinen heen worden nagestreefd. Ook is een goede afstemming met andere plannen en rapporteringsverplichtingen van belang (bij voorbeeld inzake het Gelijke kansen en Gelijkebehandelingsbeleid, het armoedebeleid, het beleid inzake geletterdheid en het beleid inzake evenredige arbeidsdeelname). Zo kan ook de beheerskost van de verschillende plannen worden beperkt. De SERV en de commissie Diversiteit vragen tot slot om binnen een algemeen kader met centale doelstellingen voldoende ruimte te voorzien voor specifieke prioriteiten per beleidsdomein De actoren in het integratiebeleid Het Vlaams Expertisecentrum, de integratiecentra- en diensten De SERV en de commissie Diversiteit vinden het positief dat de opdrachten van de integratiecentra, de integratiediensten en het Vlaams Expertisecentrum (VLEMI) duidelijk omschreven worden. Ook is de versterking van de coördinerende rol van het VLEMI in de integratiesector een belangrijke vooruitgang. Zo wordt een grotere eenheid en afstemming tussen de verschillende centra en diensten gerealiseerd. Wat de bevoegdheden van het VLEMI inzake juridische ondersteuning betreft, wensen de SERV en de commissie Diversiteit op te merken dat naast de expertise en ondersteuning inzake vreemdelingenrecht, internationaal privaatrecht, verblijfsprocedures en -statuten en specifieke rechten en verplichtingen van vreemdelingen ook de uitbouw van expertise m.b.t. arbeidsgerelateerde thema s (arbeidsmigratie) belangrijk is. 7

8 3.4.2 Huizen van de diversiteit Het ontwerpdecreet voorziet dat de integratiediensten in de centrumsteden aanvullend erkend kunnen worden als gelijkebehandelingsbureau. In dat geval worden ze Huis van de Diversiteit genoemd. De SERV en de commissie Diversiteit vragen dat er voldoende afstemming zou plaatsvinden met de andere actoren die actief zijn op het terrein van diversiteit. Zo is afstemming met het beleid inzake evenredige arbeidsparticipatie en bestrijding van arbeidsgerelateerde discriminatie essentieel. Ook moet het voor burgers voldoende duidelijk zijn voor welke dienstverlening ze al dan niet bij de Huizen van diversiteit terechtkunnen, bv. op het vlak van dienstverlening naar de andere kansengroepen dan de etnisch-culturele minderheden. Diversiteit omvat immers meer dan enerzijds het beleid naar etnisch-culturele minderheden en anderzijds het beleid inzake discriminatiebestrijding Participatieorganisatie Het ontwerp van decreet legt duidelijke accenten naar het belang van participatie en empowerment van etnisch-culturele minderheden. De SERV en de commissie Diversiteit kunnen deze keuze onderschrijven. Ook is het volgens hen een goede zaak dat de taken van de verschillende betrokken organisaties duidelijk worden afgebakend. Wel moet ervoor worden gezorgd dat de uitgetekende taakverdeling in de praktijk kan worden waargemaakt. De SERV en de commissie Diversiteit wensen tot slot te wijzen op de verantwoordelijkheid van de verschillende ministers om voor hun beleidsdomein een volwaardige participatie van etnisch-culturele minderheden mee te realiseren De diensten voor sociaal tolken en vertalen Voor de SERV en de commissie Diversiteit is de decretale verankering van de tolken- en vertaaldiensten een stap vooruit. Voor de SERV en de commissie Diversiteit moet er bij de verdere professionalisering van de tolken ook voldoende aandacht zijn voor deskundigheid inzake werk- en arbeidsmarktgerelateerde taal. Verder vragen de SERV en de commissie Diversiteit dat de groep van maatschappelijke voorzieningen die effectief van deze tolk- en vertaaldiensten gebruik kunnen maken, voldoende ruim gedefinieerd wordt. 8

9 3.5. Afstemming tussen het integratiebeleid en het werkgelegenheidsbeleid Aangezien het integratiebeleid tal van linken met werkgerelateerde aspecten bevat (werk is immers een belangrijk domein inzake maatschappelijke participatie en integratie), vragen de SERV en de commissie Diversiteit dat van nabij wordt bekeken op welke vlakken afstemming met het beleidsdomein Werk en Sociale Economie (WSE) nodig is. Zo stelt zich de vraag welk beleid op het vlak van werk moet worden ontwikkeld ten aanzien van woonwagenbewoners en documentlozen en tot welke opleidings- en tewerkstellingsmaatregelen toegang voor asielzoekers kan of moet worden voorzien. Het beleidsdomein WSE moet dit van naderbij bekijken. De bepalingen over het secundair inburgeringsbeleid in de memorie van toelichting van het ontwerpdecreet roepen vragen op. Het is niet duidelijk wat er wordt bedoeld met de passage dat, voor wat de VDAB betreft, de taak van de integratiesector om een warme overdracht te ondersteunen en faciliteren miniem of onbestaande zal zijn, terwijl er wel een coördinerende rol is voorzien voor de integratiesector. De SERV en de commissie Diversiteit vragen dat er duidelijke afspraken worden gemaakt tussen de integratiesector enerzijds en de VDAB en andere relevante actoren binnen het domein WSE anderzijds. De commissie Diversiteit zal het verloop van de secundaire inburgeringstrajecten van nabij opvolgen. Voor alle acties van de integratiesector op het terrein werkgelegenheid is het van groot belang dat ze afgestemd zijn op het Vlaamse EAD-beleid en de regionale EAD-convenants. Zo gebeurt het vandaag dat integratiediensten ook werkgerelateerde taken op zich nemen (bv. inzake begeleiding van werkzoekenden en jobcoaching). Daar waar dit gebeurt, zijn samenwerkingsovereenkomsten nodig op basis van de Vlaamse afspraken en/of de regionale EADconvenants en de VDAB-werking. Ook wanneer vanuit het integratiebeleid van de Vlaamse overheid specifieke projecten rond diversiteit worden voorzien die (ook) met arbeidsmarktgerelateerde thema s te maken hebben, is het belangrijk dat de instanties vanuit het domein werk inspraak hebben in de toekenning en invulling van deze projecten. 9