Goede afspraken maken goede vrienden: het beroepsgeheim van de GGZ bij justitie-patiënten

Transcriptie

1 Goede afspraken maken goede vrienden: het beroepsgeheim van de GGZ bij justitie-patiënten 6 e Vlaamse GGZ-congres Macht en kracht. Zorgrelaties in verandering 18 en 19 september 2012, Antwerpen Freya Vander Laenen 1

2 Structuur Freya Vander Laenen GGZ-congres Antwerpen 18/09/ Justitiecontext 2. Beroepsgeheim Rapporteren over patiënten aan justitie 3. Afsluitende bedenkingen 2

3 1. Justitiecontext Freya Vander Laenen GGZ-congres Antwerpen 18/09/2012 Achtergrond GGZ-patiënten (+ seksueel grensoverschrijdend gedrag, problematische druggebruik) ~ politie en justitie Meer doorverwijzingen vanuit politie en justitie Want: P & J niet meest aangewezen actoren Cf. problematiek gevangenis Aanpakken probleem in de kern Niet haalbaar ~ overbevolking Justitie: Alternatieve afhandeling Op echelons strafrechtsbedeling - zoveel mogelijk doorverwijzen naar HV 3

4 Op elk niveau van de strafrechtelijke keten bestaan alternatieven voor bestraffing Deze alternatieven zijn een gunst zij worden toegekend als de betrokkene akkoord gaat met één of meer voorwaarden Voor GGZ-patiënten = vaak volgen begeleiding/ behandeling in de GGZ (drang) 4

5 Justitiële statuten van patiënten Niveau Parket Gerechtelijk onderzoek rechtbank strafuitvoering Justitieel statuut Praetoriaanse probatie Bemiddeling in strafzaken Vrijlating onder voorwaarden Vrijlating op proef geïnterneerden Probatie-opschorting en -uitstel Vrijlating op proef geïnterneerden Elektronisch toezicht Voorwaardelijke invrijheidstelling (+ 3 jaar) 5

6 GGZ onder justitiële druk In gespecialiseerde forensische settings Ook in reguliere GGZ gemengd publiek patiënten met justitiële statuten Één patiënt met justitiële statuten invloed op beroepsgeheim 6

7 2. Het beroepsgeheim Freya Vander Laenen GGZ-congres Antwerpen 18/09/ Rapporteren over patiënten aan justitie De regel = het beroepsgeheim geldt, ook voor verdachten/veroordeelden, zoals voor andere patiënten De uitzonderingen (getuigenis voor een rechter, art. 458bis Sw, noodtoestand, ) gelden ook, zoals voor andere patiënten Maar: uitzonderingen voor GGZ die sommige patiënten behandelt die doorverwezen zijn vanuit justitie -> wettelijke verplichting te rapporteren (Uitbreiding v.a. wet van 28/11/2000) 7

8 Wettelijke verplichting te rapporteren Hoe verloopt de procedure? Rechter/RB vraagt aan justitiecliënt HV te kiezen & keuze wordt voor goedkeuring voorgelegd aan rechter/rb -> HV kan vraag tot HV weigeren! Eens aanvaard, verplichting te rapporteren Dus: enkel voor patiënten die zijn doorverwezen naar GGZ in functie van behandeling Dus: patiënt heeft wel justitieel statuut, maar geen voorwaarde tot GGZ? beroepsgeheim geldt onverkort 8

9 Wettelijke verplichting te rapporteren Voor welk type statuten en patiënten 1) vrijheid onder voorwaarden (VH) alle patiënten 2) probatie(opschorting- en uitstel) enkel seksuele delinquenten 3) voorwaardelijke invrijheidstelling en elektronisch toezicht + 3 j. alle patiënten 4) vrij op proef (internering) - enkel seksuele delinquenten 9

10 Wettelijke verplichting te rapporteren Wat moet gerapporteerd worden? 1) daadwerkelijke aanwezigheden van betrokkene 2) ongewettigde afwezigheden 3) eenzijdig stopzetten begeleiding of behandeling door betrokkene 4) moeilijkheden die bij uitvoering daarvan zijn gerezen 5) situaties die ernstig risico inhouden voor derden Cf. rapportage voor HV aan seksuele delinquenten Hoe 4) en 5) interpreteren? geen therapeutische moeilijkheden 10

11 Wettelijke verplichting te rapporteren Wanneer rapporteren? Verplichte rapportage 1 e X: binnen een maand na start alternatief Daarna VOV: minstens om de 2 maanden VI: minstens om de 6 maanden Mogelijkheid tot rapportage telkens als de dienst of persoon het nuttig acht Aan wie rapporteren? Aan rechter/gerecht en aan de justitieassistent (JA) die met de ondersteuning en de controle is belast In de praktijk: aan de JA 11

12 Statuten zonder rapportageverplichting? Praetoriaanse probatie, vrijlating op proef geïnterneerden, probatie, elektronisch toezicht t.e.m. 3 jaar Wat rapporten? Goede en duidelijke afspraken maken, best op gestructureerde manier, ook op cliëntoverstijgend niveau -> vermijden discussie in individuele dossiers Stappenplan 12

13 Statuten zonder rapportageverplichting? 1. Afspraken op patiëntoverstijgend niveau Intern overleg voor overleg met justitie(assistent) eigen rol- en taakafbakening; eigen doelstellingen; eigen finaliteit informatie-uitwisseling en beroepsgeheim Afspraken met justitie(assistent) voor afspraken op patiëntniveau Onderdeel ruimer samenwerkingsakkoord Afspraken over Doelstellingen, samenwerking, finaliteit GGZ, justitie, JA, informatie-uitwisseling en beroepsgeheim Duidelijke afbakening rol en taken Afspraken op papier en ondertekend 13

14 Statuten zonder rapportageverplichting? 2. Afspraken op patiëntniveau Afspraken voor start GGZ tussen GGZ, JA EN patiënt JA: welke informatie heeft JA nodig GGZ: welke informatie kan GGZ doorgeven Patiënt: welke informatie mag GGZ doorgeven Afspraken over Wanneer rapporteren aan JA Hoe rapporteren Hoe overleg doorheen GGZ 14

15 3. Afsluitend: goede afspraken Samenwerkingsproblemen tussen justitie en HV worden vertaald als problemen rond beroepsgeheim ~ spanningsveld belangen en doelstellingen patiënt, professionelen en samenleving Noden individuen versus risicobeheersing en recidivepreventie = niets mis mee, zolang het onderscheid en de daarbij horende rollen duidelijk zijn voor alle betrokkenen en gerespecteerd worden Niet in het minst in maatschappelijk politieke context 15

16 Want beter geen Freya Vander Laenen GGZ-congres Antwerpen 18/09/

17 Meer lezen? Freya Vander Laenen GGZ-congres Antwerpen 18/09/2012 Vander Laenen, F. (2011). The end of the affair? Het beroepsgeheim in de samenwerking tussen justitie en de hulpverlening, Editoriaal. Panopticon, 32(4), Vander Laenen, F. en Vanderplasschen, W. (2012). Samenwerking justitie en hulpverlening. In: Dangreau, J. et al. (Eds.), Wet en duiding: drugswetgeving Brussel: Larcier, pp Vander Laenen, F. (in druk). Beroepsgeheim bij patiënten die ook justitiecliënt zijn. Goede afspraken maken goede vrienden. Handboek werken met patiënten, Specifieke thema s. Brussel: Politeia. 17