Culturele vrijheid en het strafrecht

Transcriptie

1 Culturele vrijheid en het strafrecht and Criminal W.M.

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Het onderzoek: vragen en aanpak 1 Onderzoeksthema 1 2 Centrale onderzoeksvragen 4 3 van aanpak 5 4 Afbakening 7 Hoofdstuk Nederlands strafrecht in vogelvlucht 1 Inleiding 2 Strafrecht 3 Materiële voorwaarden voor strafbaarheid 13 4 Bewijs en strafbaarheid 14 5 Wederrechtelijkheid, verwijtbaarheid en de strafuitsluitingsgronden 17 Hoofdstuk 3 Cultuur 23 1 Inleiding 23 2 Winch en cultuur: de verbinding tussen mens en werkelijkheid Inleiding: cultuur als perceptie van de werkelijkheid De verbinding tussen mens en werkelijkheid: de betekenis van taal Het volgen van regels Betekenisvol gedrag Cultuur Relevantie 33 3 Het cultuurbegrip van Van der Burg Inleiding en definitie Typen en variaties Elementen en modellen Relevantie 40 4 Cultuur en identiteit Inleiding Identiteit aan de basis van cultuur Enkele aspecten van het begrip identiteit Keuze in identiteit Is de keuze voor een identiteit een keuze voor een cultuur? Relevantie 50 5 Conclusie 51

3 Hoofdstuk 4 Australisch (straf)recht en Aboriginal gewoonterecht 53 1 Inleiding 53 2 Achtergronden Een korte geschiedenis van Australië Na kolonisatie Engels recht van toepassing Erkenning van en onderzoek naar Aboriginal gewoonterecht 59 3 Elementen van het gewoonterecht van de Australische Aboriginals Inleidende opmerkingen De Het systeem van verwantschap 66 4 Conflicten tussen Aboriginal gewoonterecht en algemeen materieel strafrecht Inleiding Australisch materieel strafrecht Het plegen van een feit dat strafbaar is op grond van het Australische strafrecht, is toelaatbaar of zelfs verplicht op grond van het Aboriginal gewoonterecht Het risico van dubbele bestraffing De in het Australische strafrecht neergelegde voorwaarden voor strafbaarheid bieden onvoldoende ruimte om rekening te houden met het Aboriginal gewoonterecht Relevantie in de Nederlandse context 81 5 Argumenten voor en tegen het erkennen van Aboriginal gewoonterecht Inleiding Argumenten voor erkenning Argumenten tegen erkenning Een functionele benadering Relevantie in de Nederlandse context 89 6 Vormen van erkenning het Aboriginal gewoonterecht Verschillende mogelijkheden Relevantie in de Nederlandse context 95 7 Conclusie 95 Hoofdstuk 5 De capability-benadering 97 1 Inleiding 97 2 Kwaliteit van leven: geld als maatstaf 98 3 Kwaliteit van leven en geluk De capability-benadering: functionings en capabilities De capability-benadering en development' Waarom staan capabilities en niet functionings centraal? De capability-benadering in de praktijk Nussbaums lijst van "central capabilities" 116 VI

4 9 Selectie van relevante capabilities Conclusie: de relevantie van de capability-benadering 125 Hoofdstuk 6 Culturele vrijheid Inleiding Culturele vrijheid: omschrijvingen en kenmerken Cultuur en keuze Inperking van culturele vrijheid Culturele vrijheid en culturele diversiteit Culturele vrijheid en de positie van vrouwen Het belang van culturele vrijheid Culturele vrijheid als mensenrecht Inleiding Vrijheden en mensenrechten Waarom is culturele vrijheid een mensenrecht? Conclusie 149 Hoofdstuk 7 De toelaatbaarheid van eerwraak, besnijdenis en andere strafbare culturele feiten Inleiding Strafbare culturele feiten en het beoordelingskader Afweging van vrijheden Uitgangspunten, relevante factoren en de vrijheden van kinderen Eerwraak Meisjesbesnijdenis Meisjesbesnijdenis: vormen en achtergrond Clitoridectomie, excisie en infibulatie Symbolische besnijdenis: een prikje in de voorhuid van de clitoris Jongensbesnijdenis Seksueel binnendringen bij een minderjarige Polygamie Oorbelpiercings bij kinderen Conclusie 192 Hoofdstuk 8 Culturele feiten en strafrechtelijke aansprakelijkheid Inleiding Materieel strafrecht vanuit het perspectief van de CB Strafrechtelijke aansprakelijkheid voor culturele feiten 197 VII

5 4 Uitsluiting van strafrechtelijke aansprakelijkheid: enkele mogelijkheden Aanknopingspunt binnen het materiële strafrecht: wederrechtelijkheid Naar een casusgerichte benadering Symbolische meisjesbesnijdenis en polygamie van strafbaarstellingen van feiten Is niet vervolgen een geschikt alternatief? Bezwaren tegen de gepropageerde benadering Eigenrichting en sociale cohesie Conclusie 228 Samenvatting Aangehaalde literatuur 251 Trefwoordenregister 263 Curriculum Vitae 269 VIII