HOOFDSTUK I: DE STEDELIJKE OPSTARTFASE TIJDENS DE VIJF-TIENDE EEUW: CONTEXT EN POSITIONERING 43

Transcriptie

1 Pagina INLEIDING 2! A. Relevantie van het studieobject 21 B. Situering van het onderzoek 22 C. Opzet van het onderzoek 27 D. Afbakening in de ruimte 30 E. Afbakening in de tijd 32 F. Methode en bronnen 35 HOOFDSTUK I: DE STEDELIJKE OPSTARTFASE TIJDENS DE VIJF-TIENDE EEUW: CONTEXT EN POSITIONERING 43 A. De context van de Bourgondische welvaart 43 B. Depositie van de Oudenaardse tapijtweverij 46 a. Een stedelijk fenomeen 46 b. De plaats van Oudenaarde tegenover de andere centra 47 c. De positie van de beginnende tapijtweverij in de Oudenaardse textielnijverheid De draperie De linnennijverheid De Sint-Michielsnering De ververij 53 d. Het ontstaan van het ambacht De oprichtingskeure van Strubbelingen bij de aanvang Sint-Genoveva 62 HOOFDSTUK II: MARKTFACTOREN IN DE VIJFTIENDE EEUW 67 A. De aanbodzijde: de beperkingen van een secundaire stad 67 a. Grondstoffen 67 b. Patronen 70 c. Arbeid Terminologie Opleiding Bedrijfsgegevens Sociale stratificatie 75 d. Invloed van de aanbodfactoren op het product 81

2 B. De vraagzijde: op zoek naar een eigen identiteit a. De kunstmarkt 83 b. De lokale markt 84 c. De internationale markt De rol van Doornik Verkooppunten Ontbrekende naambekendheid 88 HOOFDSTUK III: HET HOOGTIJ VAN EEN KORTE ZESTIENDE EEUW: CONTEXT EN POSI- TIONERING 91 A. De zestiende-eeuwse Oudenaardse tapijtweverij in ruimer perspectief 91 a. Het belang van Antwerpen 91 b. De rol van de centrale overheid De Habsburgse voorliefde voor tapijten Ontstaansgeschiedenis van de generale ordonnantie van Betekenis van de generale ordonnantie van B. De plaats van Oudenaarde tegenover andere centra 98 a. Een kwantitatieve vergelijking 98 b. Migratie Immigratie Emigratie 105 c. Vormen van samenwerking 107 d. Conflicten met andere centra Geraardsbergen Gent 110 HOOFDSTUK IV: DE ORGANISATIE VAN HET PRODUCTIECENTRUM IN DE ZESTIENDE EEUW 113 A. Minuten van staten van goed: de bron en haar benadering 113 B. Ambacht tussen theorie en werkelijkheid 116 a. Het institutioneel kader Corporatieve structuren Putting-out en Kaufsystem Proto-industrialisatie 121 b. Corporatieve structuren te Oudenaarde Leerjongens Gezellen Winkelmeesters De vele gezichten van het meesterschap 139 c. De rol van het ambacht Probleemstelling Ambacht en onvrijheid Ambacht en poorterschap 148

3 A Meesterzonen en erfelijkheid De rechterlijke bevoegdheid van het ambacht 149 d. De reiaties tussen corporatie en externe factoren 15 I 1. De aanwezigheid van de handelaar-ondernemer De verhouding met de lokale en centrale overheid 156 C. Bedrijfsstructuren 160 a. Voorraden, 161 b. Tegoeden 162 c. Schulden 166 d. Balansresultaten 167 D. Een nieuwe generatie 370 a. Het profiel 170 b. De herkomst 173 HOOFDSTUK V: HET PRODUCTIEPROCES EN DE VRAAG IN DE ZESTIENDE EEUW 175 A. Doorheen de verschillende fasen van het productieproces 175 a. Grondstoffen en materiaal Wol De handel in wol Zijde Getouwen 180 b. De ververs 182 c. De patroonschilders 184 d. De afzetters 189 e. Het eindproduct Meer dan groen Merken Het ambacht als beschermer van de kwaliteit 196 B. De vraagzijde 201 a. De lokale markt 201 b. Bestellingen op de binnenlandse markt 203 c. De internationale handel via Antwerpen Makelaars Het familiaal netwerk De internationale markt 207 HOOFDSTUK VI: OPSTAND EN EMIGRATIE, DE OUDENAARDSE TAPIJTWEVERIJ EN DE GODSDIENSTTROEBELEN 215 A. De opstand, de tapijtnijverheid in de hoofdrol 215 a. De feiten 215 b. Verklaringen en motieven Een bloeiend intellectueel en cultureel leven Politieke aspiraties 225

4 3. Tussen wet en werkelijkheid Sociaal-economische motieven B. De uittocht 231 a. De belangrijkste emigratieroutes, Engeland Duitsland De Noordelijke Nederlanden 236 b. De beweegredenen 237 HOOFDSTUK VII: DE ZEVENTIENDE EEUW, EEN BLOEI IN MINEUR 239 A. Kunst en conjunctuur na a. De Spaanse Nederlanden na b. Een nieuwe rol voor Antwerpen 243 c. De dynamiek van de vraag in de kunsthandel 244 B. Nationale en internationale positionering 248 a. Oudenaarde tussen de andere tapijtcentra 248 b. Emigratie en buitenlandse concurrentie Oorzaken van de emigratie De aantrekkingskracht van de naburige steden De Noordelijke Nederlanden Oudenaardse wevers in het Engelse Mortlake De lokroep van Frankrijk 262 c. De strijd tegen de emigratie De buitenlandse concurrentie Oudenaarde versus Gent 265 d. Oudenaarde in Franse handen 267 HOOFDSTUK VIII: MARKTFACTOREN IN DE ZEVENTIENDE EEUW 271 A. De organisatie van het productiecentrum 271 a. De bronnen Enquesten als aanvullende bron Bedrijfsarchieven Staten van goed 280 b. Het beeld De handelaar-ondernemer Kleine meesters en gezellen Thuiswevers op het platteland Productiecapaciteit en lonen 297 c. Het ambacht bestendigde de structuur Samenstelling en werking Verhouding met de magistraat 310 B. Een productie in functie van de vraag 311 a. Aankoop en verwerking van grondstoffen 311

5 b. De patroon schilders c. Het eindproduct 318 d. De vraagzijde Leveringen op bestelling De lokale markt Contacten tussen Oudenaardse tapijtsiers Antwerpen Andere binnenlandse centra Frankrijk 327 BESLUIT 331 GLOSSARIUM 339 BRONNEN EN LITERATUUR 343 I. Geraadpleegde bronnen 343 A. Onuitgegeven bronnen 343 B. Uitgegeven bronnen en klappers 349 II. Geraadpleegde literatuur 351 BIJLAGEN EN GRAFIEKEN 387

6 PPN: Titel: Productie van wandtapijten in de regio Oudenaarde : een symbiose tussen stad en platteland (15de tot 17de eeuw)$dmartine Vanwelden /. - Leuven : Universitaire Pers, 2006 ISBN: ca. 90,00 EUR; Bibliographischer Datensatz im SWB-Verbund