Bevolkingskrimp & leefbaarheid

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Bevolkingskrimp & leefbaarheid"

Anna Kok
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Bevolkingskrimp & leefbaarheid 15 juni 211 Discussiebijeenkomst Van krimp naar kans Gebiedsplatform Alblasserwaard Vijfheerenlanden Anja Steenbekkers Sociaal en Cultureel Planbureau

2 INHOUD 1. Bevolkingsontwikkeling in Nederland 2. Wat is krimp? 3. Krimp in Nederland 4. Bevolkingsontwikkeling in Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 5. Krimp en leefbaarheid 6. Conclusies

3 1. Bevolking in Nederland Bevolkingsontwikkeling wordt bepaald door: -Geboorten -Sterfte -Immigratie -Emigratie Regionale bevolkingsontwikkeling: -Binnenlandse migratie geeft grootste bijdrage aan bevolkingsdynamiek 3

4 1. Bevolking in Nederland Bevolkingsontwikkeling geboorte sterfte immigratie emigratie x 1 x 1 x 1 x

5 Bevolking in Nederland Stijgende levensverwachting 24 jaren prognose Vrouwen van 65 jaar 18 prognose Mannen van 65 jaar

6 1. Bevolking in Nederland De Nederlandse bevolking groeit 2 18 x miljoen mannen vrouwen totaal

7 1. Bevolking in Nederland X 1 Vergrijzing en (relatieve) ontgroening 8 jaar en ouder jaar 2-64 jaar -19 jaar

8 2. Wat is krimp? 8

9 2. Wat is krimp? Wat is bevolkingskrimp? Krimp = een afnemend aantal inwoners in een bepaald gebied en in bepaalde periode. Afname te definiëren in termen van: Inwoners: aantal en samenstelling van de bevolking, bijvoorbeeld naar leeftijd of etniciteit; Aantal huishoudens en huishoudenssamenstelling, bijvoorbeeld naar omvang, levensfase of inkomen Specifieke groepen: beroepspopulatie, leerlingenpopulatie, zorgbehoeftige populatie, etc.. 9

10 2. Wat is krimp? Oorzaken van krimp Demografisch: hoger sterftecijfer dan geboortecijfer of meer emigratie dan immigratie (bevolkingspolitiek) Ruimtelijke ontwikkelingen: 'polarisatie, een bepaalde regio of stad wordt veel sterker dan andere, en heeft daardoor een aanzuigende werking op bedrijven en mensen; Economische ontwikkelingen; transformatie van een gebied kan een oorzaak zijn, waarbij met het wegtrekken van bepaalde productiesectoren (de-industrialisatie, desagrisering) ook een deel van de bevolking het gebied verlaat; Bijzondere calamiteiten; zoals een oliecrisis, oorlog of hongersnood. 1

11 3. Krimp in Nederland Ongeveer 1 op 3 gemeenten krijgt hiermee te maken Ongeveer 1 op 1 gemeenten krijgt hiermee te maken 11

12 3. Krimp in Nederland Bijna alle gemeenten krijgen hiermee te maken. Aantal werkenden 1,1 miljoen 9,9 miljoen 9,6 miljoen 9,2 miljoen 4 werkenden per werkenden per

13 3. Krimp in Nederland Diverse verschijningsvormen Parkstad Limburg Bovengemiddelde ontgroening en bovengemiddelde vergrijzing gevolg van: Uittocht jonge hoogopgeleide, werkzoekende jongeren naar Randstad, België of Duitsland Wegtrekken van midden- en hoge inkomens Terugkeer van zorgbehoevende ouderen naar de regio Zeeuws-Vlaanderen Geen recente bevolkingsdaling, wel afwezigheid van groei door negatief binnenlands migratiesaldo Vergrijzing door verschuivingen tussen leeftijdscategorieën: afname jonge huishoudens en toename ouderen Sterfte overschot Bron: Topteam Krimp 13

14 3. Krimp in Nederland Diverse verschijningsvormen Noord-Oost Groningen Leegstand, waardedaling van woningen en bedrijfspanden, ontbreken van doorstroming binnen woningmarkt Sociale segregatie; achterblijven van kansarmen, ouderen, werklozen in minder aantrekkelijk wijken Voorzieningen staan onder druk, lange afstand tot voorzieningen Verloedering van de openbare ruimte door leegstand, sociale segregatie of stagnerende nieuwbouw. 14

15 3. Krimp in Nederland Lokale en regionale variatie Sociaal-cultureel > geboorten Conjunctuur > geboorten, emigratie/immigratie Regionale economie: migratie Planologie: migratie Verstedelijking: migratie Schaalvergroting en automobiliteit: migratie 15

16 5. Krimp in de regio A-V Bevolkingsontwikkeling Alblasserwaard Bron: Kim Andriessen (29) Topdorpen in de Alblasserwaard- Vijfheerenlanden Alblasserdam Giessenlanden Graafstroom Hardinxveld- Giessendam Liesveld Nieuw- Lekkerland Papendrecht Sliedrecht 16

17 5. Krimp in de regio A-V Bevolkingsontwikkeling Vijfheerenlanden Gorinchem Leerdam Vianen Zederik 17

18 5. Krimp in de regio A-V Ontwikkeling van huishoudens in de regio X

19 5. Krimp in de regio A-V Migratie in de Alblasserwaard Immigratie Emigratie Vestigers uit andere gemeente Vertrekkers naar andere gemeente Alblasserdam Giessenlanden Graafstroom Hardinxveld- Giessendam Liesveld Nieuw- Lekkerland Papendrecht Sliedrecht 19

20 5. Krimp in de regio A-V Migratie in Vijfheerenlanden Immigratie Emigratie Vestigers uit andere gemeente Vertrekkers naar andere gemeente 4 2 Gorinchem Leerdam Vianen Zederik 2

21 5. Krimp & leefbaarheid Extreme situaties zijn aansprekend Spookdorpen in Frankrijk perforierte Städte in Duitsland 21

22 5. Krimp & leefbaarheid Theorie van krimp en groei Cumulatieve causatie : gevolgen van een eenmaal ingezette ontwikkeling stapelen zich op groei > zelfversterkende mechanismen > groei krimp> zelfversterkende mechanismen > krimp 22

23 5. Krimp & leefbaarheid Zichzelf versterkende mechanismen van krimp LEEFBAARHEID Krimp > leegstand > leefbaarheidsproblemen > minder vestigers > nog meer krimp > etc. VOORZIENINGEN Krimp > minder draagvlak voor voorzieningen > bevolking volgt voorzieningen > krimp > etc. WERK Krimp > afname beroepsbevolking > werk volgt arbeidsaanbod > bevolking volgt werk > krimp > etc. WONINGPRIJZEN Krimp > minder vraag naar wonen > prijsdaling woningvoorraad > minder investeringsbereidheid > minder vestigers > prijsdaling > etc. 23

24 5. Krimp & leefbaarheid Harde krimp versus zachte krimp Harde krimp: leegstand, verdwijnen voorzieningen Voor de toekomst is zachte krimp belangrijker: veranderende sociale structuur > beleving over leefbaarheid van de omgeving wordt aangetast Kansrijke jongeren zoeken elders werk/opleiding > geen jonge gezinnen en kinderen Groep ouderen groeit 24 > minder draagvlak kindervoorzieningen > minder leden voor verenigingen en buurtcomité > hoe aan vraag naar ontmoetingsplekken, gezondheidscentra, zorg en andere dienstverlening te voldoen? Waar hoor je de nieuwtjes als er geen ontmoetingsplek meer is?

5. Krimp & leefbaarheid Sociale vitaliteit local empowerment burgerinitiatief collectieve zelfredzaamheid trots lokaal bewustzijn maatwerk oplossingen gebiedsidentiteit sociaal kapitaal zelfbeeld

25 5. Krimp & leefbaarheid Sociale vitaliteit local empowerment burgerinitiatief collectieve zelfredzaamheid trots lokaal bewustzijn maatwerk oplossingen gebiedsidentiteit sociaal kapitaal zelfbeeld imago dynamiek lokale cultuur energie innovatie cultureel erfgoed creativiteit gebiedskwaliteiten verbindingen leggen ontmoetingen sleutelfiguren samenwerken voorlopers stad-land verbindingen competenties streekeigenheid volksaard 25

26 Conclusies Krimp in de regio Alblasserwaard Vijfheerenlanden lijkt beperkt. De ene krimp is de andere niet! Voor toekomst is 'zachte krimp' belangrijk! Sociale vitaliteit is de sleutel tot leefbaarheid. 26

27 tot 2 jaar 2 tot 65 jaar 65 jaar of ouder Totaal Alblasserdam Graafstroom Giessenlanden Hardinxveld-Giessendam 27

28 tot 2 jaar 2 tot 65 jaar 65 jaar of ouder Totaal Liesveld Nieuw-Lekkerland Papendrecht Sliedrecht 28

29 tot 2 jaar 2 tot 65 jaar 65 jaar of ouder Totaal Gorinchem Leerdam Vianen Zederik 29

Vergelijkbare documenten

Enkele lessen van krimpprofessor Derks:

7 september 2011 Enkele lessen van krimpprofessor Derks: Zorg dat je de demografische cijfers kent Anticipeer tijdig Krimp is geen rampscenario Er moet een omslag komen van kwantiteit naar kwaliteit Prognose