Dementietafel Groningen Welkom. Groningen
|
|
- Veerle Smits
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Dementietafel Groningen Welkom Groningen
2 Dementietafels Dementietafel Groningen Tweede Dementietafel Groningen van 2017 met thema Gedragsveranderingen bij dementie Vijf succesvolle eerdere edities: Oktober 2015: dementie bij VG + begeleidingsvormen Maart 2016: dementie, gedrag en ervaringen Juni 2016: contact & communicatie (incl. muziek) November 2016: gezond ouder worden, bewegen & leefstijl Maart 2017: kwaliteit van leven
3 Organiserend comité Dementietafel Groningen Roos Edens Alain Dekker Sharina Grefelman Sabrina van Weering Saskia Niewold Jan Karel van de Zandt Foto Jan ten Napel Marie-José van Dreumel Peter Paul De Deyn
4 Programma Dementietafel Groningen Welkom en introductie ZonMW initiatief + kort vragenrondje Dementiequiz Gastheer en quizmaster: prof. dr. Peter Paul De Deyn (UMCG) Ervaringsverhaal Marie-José van Dreumel (NOVO) in gesprek met Jantien Datema (zus van Jan) Onderzoek naar gedragsveranderingen Alain Dekker (UMCG), Sharina Grefelman, José Eleveld en Marie-José van Dreumel (NOVO) over de belangrijkste resultaten en ervaringen in de praktijk
5 Dementietafel Groningen De Dementiequiz Peter De Deyn Hoogleraar Neurologie RUG-UMCG
6 Dementie komt veel voor. Over welke aantallen praten we eigenlijk? 1 In Nederland is de diagnose dementie vastgesteld bij: A B C mensen mensen mensen
7 Antwoord: In 2015 hadden mensen dementie. 1 In Nederland is de diagnose dementie vastgesteld bij: A in 2015 B in 2040 C in 2055
8 Gedragsveranderingen komen veel voor bij dementie. 2 Hoeveel procent van de dementerenden vertoont gedragsveranderingen? A ± 50% B ± 70% C ± 90%
9 Antwoord: 80-97% van de patiënten met dementie (algemene bevolking) vertoont één of meer gedragsveranderingen 2 Hoeveel procent van de dementerenden vertoont gedragsveranderingen? A ± 50% B ± 70% C ± 90%
10 De ziekte van Alzheimer is de belangrijkste oorzaak van dementie 3 Wat is de oorzaak van de ziekte van Alzheimer? A B C Eiwitophopingen in brein Ongezonde leefstijl Kleine beroertes
11 Antwoord: Alzheimer wordt gekenmerkt door ophopingen van bèta-amyloïd-eiwit (plaques) en tau-eiwit (kluwens) 3 Wat is de oorzaak van de ziekte van Alzheimer? A B C Eiwitophopingen in brein Ongezonde leefstijl Kleine beroertes
12 Eiwitophopingen Dementietafel Groningen Plakje hersenweefsel onder microscoop Eiwitophopingen zijn schadelijk voor de zenuwcellen, die daardoor afsterven Ophoping amyloïd-eiwit (plaques) Ophoping tau-eiwit (kluwens) Blennow et al., 2006, The Lancet
13 Mensen met downsyndroom hebben een hoge kans op dementie 4 Hoeveel procent van de mensen met Down gaat dementeren? A ± 30-40% B ± 60-70% C ± %
14 Antwoord: De huidige studies stellen dat 60-70% van de mensen met Down gaat dementeren tijdens het leven, maar dus niet iedereen! 4 Hoeveel procent van de mensen met Down gaat dementeren? A ± 30-40% B ± 60-70% C ± %
15 Genetische link Dementietafel Groningen Franse geneticus Jérôme Lejeune, 1959 Down = trisomie 21 Chromosoom 21 bevat het gen voor de aanmaak van amyloïd-eiwit Downsyndroom: extra kopie van chromosoom 21, dus extra eiwitaanmaak Amyloïd-eiwit is plakkerig en klontert makkelijk samen Vroegtijdige ophoping : schadelijk voor de zenuwcellen
16 Dementietafel Groningen Ervaringsverhaal Groningen Marie-José van Dreumel (AVG-arts) in gesprek met Jantien Datema zus van Jan Steenhuis
17 Dementietafel Groningen Deel 1: Introductie onderzoek Dementie-gerelateerde gedragsveranderingen bij mensen met downsyndroom A.D. (Alain) Dekker en P.P. (Peter) De Deyn Afdeling Neurologie en Alzheimer Research Centrum UMCG, Rijksuniversiteit Groningen
18 Dementiesymptomen Dementietafel Groningen Cognitieve Apraxie (handelingsstoornis) Amnesie (geheugenverlies) Afasie (taalstoornis) Agnosie (herkenningsstoornis) Activiteiten v/h Dagelijks Leven (ADL) Niet-cognitieve Gedragssymptomen BPSD Psychologische symptomen
19 Gedragsveranderingen (BPSD) Dementietafel Groningen Dementie-gerelateerde gedragsveranderingen Behavioural and Psychological Symptoms of Dementia (BPSD) Definitie: een heterogene reeks van psychologische reacties, psychiatrische symptomen en gedragingen ten gevolge van de aanwezigheid van dementie Sanford I. Finkel, 2001
20 Gedragsveranderingen (BPSD) Dementietafel Groningen Angst Slaapproblemen Prikkelbaarheid & agressie BPSD Psychose: wanen & hallucinaties Apathie & depressie Ontremd gedrag Verstoring van eetlust en eetgedrag
21 Gevolgen BPSD Dementietafel Groningen Naast achteruitgang in cognitieve vaardigheden en ADL, zijn gedragsveranderingen veelvoorkomend bij dementie Grote impact: verwijzing Bij 80-97% van de alzheimerpatiënten in de algemene bevolking Lijden Versnelde cognitieve achteruitgang Kwaliteit van leven BPSD Institutionalisering Zorglast Kosten Dekker AD, e.a. (2015)
22 Gedragsveranderingen in tijd Dementietafel Groningen Gedragsveranderingen kunnen zich voordoen voor, rondom, of na de diagnose Bijv.: sociale terugtrekking: ~ 33 maanden voorafgaand Vroege symptomen Agitatie % patiënten Sociale terugtrekking Depressie Dag/nacht ritme Angst Diagnose Prikkelbaarheid Dwalen Agressie Hallucinaties Stemmingswisselingen Onacceptabel gedrag Wanen Seksueel ongepast gedrag Algemene bevolking Tijd voor/na de alzheimerdiagnose (in maanden) Jost & Grossberg, 1996
23 Vroege signalen Dementietafel Groningen Bepaalde gedragsveranderingen kunnen (lang) voor de diagnose optreden - Vroege veranderingen: alarmsignalen? Aangepaste zorg - Intensivering van zorg - Meer zorgtijd toewijzen - Aanpassing woonsituatie of zoeken naar passende woonvorm - Aangepaste dagbesteding, bijv. lichtere taken - Andere benadering - etc. Therapeutische interventies - Niet-farmacologisch - Farmacologisch Acceptatie en begrip bij familieleden en begeleiders
24 Vragenlijsten? Dementietafel Groningen Algemene bevolking - alzheimer: Behave-AD Neuropsychiatrische Inventarisatielijst (NPI) etc. Verstandelijk beperking - downsyndroom: DVZ DSVH SRZ Vineland etc. Niet aangepast voor verstandelijke beperking Vooral cognitief/functioneel: geen allesomvattende gedragsevaluatie zoals in de algemene bevolking
25 Vragenlijsten? Dementietafel Groningen In ~40 studies werden >20 verschillende vragenlijsten toegepast: AADS, Assessment for Adults with Developmental Disabilities ABC, Aberrant Behaviour Checklist ABI, Additional Behavioural Inventory ABS, Adaptive Behaviour Scale BARS, Brief Agitation Rating Scale BEAM-D, Behavioural and Emotional Activities Manifested in Dementia Scale BEHAVE-AD, Behavioural Pathology in Alzheimer s Disease Rating scale CAMCOG, Cambridge Cognitive Examination CAMDEX, Cambridge Examination for Mental Disorders of the Elderly CUSPAD, Columbia University Scale for Psychopathology in Alzheimer's Disease DAS, Disability Assessment Schedule DBC-A, Developmental Behaviour Checklist Adult version Beperkte gedragsfocus Studies moeilijk te vergelijken DVZ, Dementie vragenlijst voor mensen met een verstandelijke beperking Gerontological Questionnaire NAID, Neuropsychological Assessment of Dementia in Individuals with Intellectual Disabilities NBAP, Neuropsychology Behaviour and Affect Profile Nygaard scale PAS-ADD, Psychiatric Assessment Schedule for Adults with a Developmental Disability PBHI, Past Behavioural History Inventory PPS-LD, Present Psychiatric State for adults with Learning Disabilities QCS, Social Behaviour Questionnaire RSMB, Reiss Screen for Maladaptive Behaviour SRZ, Sociale Redzaamheidsschaal VABS, Vineland Adaptive Behaviour Scales Dekker AD, e.a. (2015)
26 Nieuwe BPSD-DS schaal Dementietafel Groningen Focus uitsluitend op gedrag Groot aantal symptomen in 12 secties Aangepast voor downsyndroom Informanteninterview Focus op veranderingen Scoring Frequentie Ernst voor cliënt Zorglast voor familie/begeleiding Multidisciplinair samenwerkingsverband in NL en Europa
27 12 secties Dementietafel Groningen Angst & nervositeit 2. Slaapproblemen 3. Prikkelbaarheid 4. Koppigheid 5. Agitatie (onrust) & stereotiep gedrag 6. Agressie 7. Apathie & spontaniteitsverlies 8. Depressieve kenmerken 9. Waanideeën 10. Hallucinaties 11. Ontremd & seksueel gedrag 12. Eet- en drinkgedrag
28 Studiegroep Dementietafel Groningen Geldige BPSD-DS interviews n = 281 Geen aanwijzingen voor dementie n = 149 Twijfelachtige dementie n = 65 Gediagnosticeerde dementie n = 67 Geen dementie (n=149) Twijfelachtige dementie (n=65) Gediagnosticeerde dementie (n=67) Significant verschil Geslacht 49% man 52% man 49% man nee Leeftijd 47.4 ( ) 53.3 ( ) 57.9 ( ) ja
29 Verandering Dementietafel Groningen Focus op veranderingen over tijd in frequentie en ernst Gedrag in de laatste zes maanden vs. typisch/karakteristiek gedrag voordat achteruitgang optrad Veranderingen tussen de 3 groepen Frequentie meest uitgesproken Op de volgende twee dias vindt u een samenvatting van de belangrijkste resultaten. Het is een tipje van de sluier de specifieke resultaten worden (binnenkort) in een wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd, waarna er ook een versimpelde Nederlandse samenvatting volgt.
30 Verandering Dementietafel Groningen Frequentieverandering in dementerende groep? Zeer uitgesproken toename - Angst - Apathie - Depressieve kenmerken Toename - Slaapproblemen o.a. moeite om in slaap te vallen, s nachts herhaaldelijk ontwaken, vermoeidheid, overdag slapen - Agitatie o.a. algehele rusteloosheid, doelloos heen- en weer lopen, herhalende gewoontes of handelingen, dezelfde woorden/zinnen/vragen herhalen - Agressie o.a. verbale agressie, fysieke agressie jegens voorwerpen/anderen - Eet- en drinkproblemen o.a. gebrekkig drinken, gebrekkige eetlust, vertraagd eettempo, pica
31 Verandering Dementietafel Groningen Frequentieverandering in dementerende groep? Wisselend beeld - Prikkelbaarheid neemt substantieel toe, maar ook in de niet-dementerende groep - Koppigheid neemt zowel toe als af i.h.b. bezigheden opzettelijk tegenwerken waaraan hij/zij geacht wordt deel te nemen Nauwelijks/geen toename (onveranderd) - Wanen - Hallucinaties m.u.v. visuele hallucinaties (toename bij 18%) - Ontremd & seksueel gedrag m.u.v. decorumverlies (toename bij 22%)
32 Conclusie Dementietafel Groningen Gedragsveranderingen zijn veelvoorkomend bij dementie Nauwelijks onderzocht bij downsyndroom Huidige vragenlijsten: beperkte focus Ontwikkeling + eerste validering nieuwe evaluatieschaal in NL en EU Grootschalig onderzoek met 281 inclusies 3 groepen (geen, twijfel en dement) Frequentietoenames in dementie-groep: - angst, slaapproblemen, agitatie, agressie, apathie, depressieve kenmerken, eten/drinken Substantieel deel twijfel-groep vertoonde al frequentietoenames: - angst, apathie en depressieve kenmerken: vroege signalen? Verbetering evaluatieschaal a.h.v. resultaten en ervaringen
33 Dementietafel Groningen Vragen? Groningen
34 Dementietafel Groningen Volgende Dementietafel Groningen op dinsdagavond 10 april 2018 Groningen
Dementie-gerelateerde gedragsveranderingen bij mensen met downsyndroom
Ede 15.09.2017 1 Dementie-gerelateerde gedragsveranderingen bij mensen met downsyndroom A. D. (Alain) Dekker Afdeling Neurologie en Alzheimer Research Centrum Universitair Medisch Centrum Groningen Rijksuniversiteit
Nadere informatieNHL symposium. Down & Alzheimer. dr. Alain Dekker Rijksuniversiteit Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen
NHL symposium Down & Alzheimer dr. Alain Dekker a.d.dekker@umcg.nl Rijksuniversiteit Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen Wat is het verschil tussen dementie en de ziekte van Alzheimer? Dementie
Nadere informatie06.10.2015 1. Welkom. Organisatoren: Partners: Groningen
06.10.2015 1 Welkom Organisatoren: Groningen Partners: Wie zijn wij? 06.10.2015 2 v.l.n.r. Alain Dekker (UMCG) Saskia Niewold (De Zijlen) Peter Paul De Deyn (UMCG) Marie-José van Dreumel (NOVO) Sandra
Nadere informatie22.03.2016 1. Welkom. Groningen
22.03.2016 1 Welkom Groningen Wie zijn wij? 22.03.2016 2 v.l.n.r. Alain Dekker (UMCG) Saskia Niewold (De Zijlen) Peter Paul De Deyn (UMCG) Marie-José van Dreumel (NOVO) Sandra Overbeek (Dementietafel)
Nadere informatieWelkom. Groningen
28.03.2017 1 Welkom Groningen Dementietafel 28.03.2017 2 Eerste Dementietafel van 2017 met thema Kwaliteit van Leven Vier succesvolle eerdere edities: Oktober 2015: dementie bij VG + begeleidingsvormen
Nadere informatieEr is een enorme honger naar informatie
Er is een enorme honger naar informatie Neurowetenschapper Alain Dekker groeide op bij de veerpont over de IJssel tussen s-heerenbroek en Zalk. Zijn ouders hebben daar in 1996 een theehuis opgezet waar
Nadere informatieKenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma
Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma In deze presentatie Kenmerken van dementie Kenmerken van mensen met een verstandelijke beperking (VB) Kenmerken van dementie bij mensen met een VB Herkennen
Nadere informatieInhoud Dementie: Symptomen en vroegsignalering
Inhoud Dementie: Symptomen en vroegsignalering Marian Maaskant Stg. Pergamijn Universiteit Maastricht / GKC Rianne Meeusen Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en De Kempen Marian Maaskant Casus Wat is
Nadere informatieZorgen voor cliënten met gedragsproblemen
Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen CineMec Ede 29-5-2015 Dr. Martin Kat (ouderen)psychiater Amsterdam/Alkmaar psykat@hetnet.nl Med. Centrum Alkmaar Afd. Klin. Geriatrie Praktijk Amsterdam Experiment!
Nadere informatieStichting Dementietafel Groningen (SDTG) Jaarverslag Jaarverslag 2018
Publicatiedatum: 12 februari 2019 1 1. Op 9 april 2018 is opgericht. SDTG is de rechtspersoon van het Groninger Dementietafelcomité, een samenwerkingsverband van onderstaande organisaties: De stichting
Nadere informatieWelkom. Groningen
12.07.2016 1 Welkom Groningen Wie zijn wij? 12.07.2016 2 v.l.n.r. Alain Dekker (UMCG) Saskia Niewold (De Zijlen) Peter Paul De Deyn (UMCG) Marie-José van Dreumel (NOVO) Sandra Overbeek (Dementietafel)
Nadere informatieDeBPSD-DS evaluatieschaal voor dementiegerelateerde gedragsveranderingen bij mensen met downsyndroom
Oorspronkelijk artikel DeBPSD-DS evaluatieschaal voor dementiegerelateerde gedragsveranderingen bij mensen met downsyndroom Alain D. Dekker Yannick Vermeiren Gonny Beugelsdijk Mieke Schippers Lyanne Hassefras
Nadere informatieWerkstuk Biologie Dementie
Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk door een scholier 1045 woorden 22 december 2003 5,3 40 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is dementie: Vanuit het Latijn vertaald betekent dementie letterlijk ontgeestelijk-zijn.
Nadere informatieTijdige detectie van dementie - Interventies bij diagnose dementie. Sophie Vermeersch Klinisch neuropsycholoog (MsC)
Tijdige detectie van dementie - Interventies bij diagnose dementie Sophie Vermeersch Klinisch neuropsycholoog (MsC) overzicht Detectie van dementie - cognitieve screening in de eerste lijn - ADL evaluatie
Nadere informatieOmgaan met ongewenst gedrag bij Dementie
Omgaan met ongewenst gedrag bij Dementie Bunnik 30-4-2015 Dr. Martin Kat (ouderen)psychiater Amsterdam/Alkmaar psykat@hetnet.nl inhoud Ongewenst gedrag bij dementie: definitie Neuropsychiatrische stoornissen:
Nadere informatieDementie bij mensen met een verstandelijke beperking
Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking In deze presentatie Kenmerken van mensen met een verstandelijke beperking (VB) Kenmerken van dementie bij mensen met een VB Herkennen van dementie bij
Nadere informatieNeuropsychiatrische symptomen bij Nederlandse verpleeghuispatiënten
Proefschrift: S.U. Zuidema Neuropsychiatrische symptomen bij Nederlandse verpleeghuispatiënten met dementie Samenvatting Dementie is een ongeneeslijke aandoening met belangrijke effecten op cognitie, activiteiten
Nadere informatieOnderzoekssessie over dementie op jonge leeftijd UKON symposium, 10 april 2018
Onderzoekssessie over dementie op jonge leeftijd UKON symposium, 10 april 2018 Britt Appelhof, psycholoog/ promovenda, Archipel Zorggroep Ans Mulders, specialist ouderengeneeskunde/ promovenda, Thebe Inleiding
Nadere informatieEenzaamheid bij Ouderen. Dr. Martin G. Kat Psychiater-psychotherapeut MCAlkmaar/Amsterdam psykat@hetnet.nl
Eenzaamheid bij Ouderen Dr. Martin G. Kat Psychiater-psychotherapeut MCAlkmaar/Amsterdam psykat@hetnet.nl Eenzaamheid: definitie Het gevoel dat de contacten met anderen in aard en/of intensiteit minder
Nadere informatieVerschijningsvormen van dementie op jonge leeftijd, verschillen en overeenkomsten Freek Gillissen
Verschijningsvormen van dementie op jonge leeftijd, verschillen en overeenkomsten Freek Gillissen Verpleegkundig consulent dementie Alzheimercentrum VUMC Herkenning preseniele dementie Vroege verschijnselen:
Nadere informatie07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking
Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,
Nadere informatieDementie bij personen met een verstandelijke beperking
Dementie bij personen met een verstandelijke beperking Diana Kerr Centre for Research on Families and Relationships University of Edinburgh Het goede nieuws Personen met een verstandelijke beperking leven,
Nadere informatieParkinson en Dementie
Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie
Nadere informatieWie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Nadere informatieHerkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?
Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren
Nadere informatieWat, waar, voor wie en waarom?
COGNITIEVE DIAGNOSTIEK voor ERGOTHERAPEUTEN Assessmentinstrumenten voor cognitieve problemen Prof. dr. Patricia De Vriendt Wat, waar, voor wie en waarom? 1 Woonzorgcentrum Zorgprogramma voor de geriatrische
Nadere informatieWie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Nadere informatieDEMENTIE. Stadia en symptomen van dementie. Er zijn drie hoofdstadia van dementie.
DEMENTIE De term dementie beschrijft een verzameling symptomen waaronder, in de meeste gevallen, verlies van verstandelijk vermogen - het geheugen laat na, denken en redeneren wordt moeilijker. Als zodanig
Nadere informatieStoppen met langdurig antipsychoticagebruik voor gedragsproblemen. Gerda de Kuijper Arts verstandelijk gehandicapten/senior onderzoeker
Stoppen met langdurig antipsychoticagebruik voor gedragsproblemen Gerda de Kuijper Arts verstandelijk gehandicapten/senior onderzoeker Congres Focus op onderzoek Utrecht 22 juni 2015 Inhoud presentatie
Nadere informatieVERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht
VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht GEDRAG: De wijze waarop iemand zich gedraagt, zijn wijze van doen, optreden
Nadere informatiePalliatieve zorg en Dementie verbinden. Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde
Palliatieve zorg en Dementie verbinden Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde Kennistoets Dementie kan alleen sluipend ontstaan ja/nee Bij dementie is ook het gevoel aangetast ja/nee Palliatieve zorg
Nadere informatieDiagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst
Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum
Nadere informatieAnatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie
Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie K.J. Kaland, AIOS klinische geriatrie, Parnassia Groot Haags Geriatrie Referaat 6 februari 2017 Gedragsproblemen bij dementie Behavioral
Nadere informatieVragenlijst Geheugenpoli
Vragenlijst Geheugenpoli - DEEL A Patiëntgegevens Geachte heer, mevrouw, Als voorbereiding op uw bezoek aan de geheugenpolikliniek verzoeken wij u om deze vragenlijst in te vullen en mee te nemen naar
Nadere informatieBegeleiding van psychische klachten bij revalidatie. dr. Bianca Buijck Coördinator Rotterdam Stroke Service 17 maart 2015
Begeleiding van psychische klachten bij revalidatie dr. Bianca Buijck Coördinator Rotterdam Stroke Service 17 maart 2015 Even voorstellen Psychische klachten: neuropsychiatrische symptomen (NPS) De laatste
Nadere informatieNachtelijke onrust bij dementie
Nachtelijke onrust bij dementie PRoF Themadagen Marieke Van Vracem 5 september 2014 dr. Nele Spruytte Prof. dr. Chantal Van Audenhove LUCAS LUCAS streeft ernaar de Onderzoek levenskwaliteit van personen
Nadere informatieHet belang van Levensverhalen bij Dementie
Het belang van Levensverhalen bij Dementie 24 februari 2015 Inge van Rooij (coördinerend begeleider, Lunet zorg) Willem Lemmens (gedragsdeskundige, Lunet zorg) Ouder worden! Veroudering = Levensloop! Mensen
Nadere informatiePsychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD
Psychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD Gertrude van den Brink, arts onderzoeker kinder MDL Erasmus MC Sophia Prof. J.C. Escher, kinderarts maag-darm-leverziekten CCUVN Familiedag, 20-10-2018
Nadere informatieStand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer
Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,
Nadere informatie15:40 16:00 uur. Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR. Ouderenpsychiater
5:40 6:00 uur Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR Ouderenpsychiater % psychiatrische problemen bij Alzheimer 60 50 40 30 20 0 0 Zhao et al, J Affect Disord 205 Wanneer spreken van van een depressie?
Nadere informatieDiagnostiek & preventie van dementie
Diagnostiek & preventie van dementie Zeeland, 10 oktober 2013 Eric Moll van Charante, huisarts Afdeling Huisartsgeneeskunde AMC Nadelen vroegdiagnostiek 1. Fout-positieve diagnoses: onduidelijke consequenties
Nadere informatieEenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis
Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart 2018 Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis Eenzaamheid bij ouderen Casus Ouderen en eenzaamheid Eenzaamheid herkennen
Nadere informatieSignaleren van verslikken bij mensen met een verstandelijke handicap. Annemarie Helder logopedist
bij mensen met een verstandelijke handicap Annemarie Helder logopedist Even voorstellen. Annemarie Helder Ruim 25 jaar logopedist Werkervaring: speciaal onderwijs, revalidatie, zorg voor mensen met verstandelijke
Nadere informatieMeet Me @ M HKA. Meet Me @ M HKA
Inhoud I. Inleiding II. Opleiding gidsen III.Rondleidingen IV.Aanbod V. Observationele interventiestudie VI.Toekomst VII.Contact I. Inleiding Het M HKA Collectie hedendaagse kunst Tijdelijke tentoonstellingen
Nadere informatieFTD lotgenotendag 10 januari Congres Vancouver oktober 2014 Vervolg
FTD lotgenotendag 10 januari 2015 Congres Vancouver 23-25 oktober 2014 Vervolg Overzicht presentatie Even voorstellen Korte achtergrond FTD FTD congres Biomarkers Achtergrond overerving Behandelingen Ander
Nadere informatieKan je een cognitieve reserve opbouwen? Jo Lebeer Faculteit Geneeskunde, Vakgroep Eerstelijns- en Interdisciplinaire Zorg, Universiteit Antwerpen
Kan je een cognitieve reserve opbouwen? Jo Lebeer Faculteit Geneeskunde, Vakgroep Eerstelijns- en Interdisciplinaire Zorg, Universiteit Antwerpen Salutogene kijk Salutogeen: salus (gezondheid) genese (ontstaan)
Nadere informatiePROTOCOL Ontwerpen van een soundscape
PROTOCOL Ontwerpen van een soundscape 2 INLEIDING Het doel van dit protocol is het opstellen van een soundscape voor ouderen met matige tot ernstige dementie, die gedrags- en gevoelsmatige symptomen van
Nadere informatieDementie per leeftijdscategorie 6-1-2010. Dementie Dementiesyndroom. = ontgeesting. Omvang dementie in Nederland. Matthieu Berenbroek
Dementie Dementiesyndroom de-mens = ontgeesting Matthieu Berenbroek Fontys Hogeschool Verpleegkunde Omvang dementie in Nederland 2005 180.000 / 190.000 dementerenden 2050 400.000 dementerenden Bron CBO
Nadere informatieROM in de ouderenpsychiatrie
Improving Mental Health by Sharing Knowledge ROM in de ouderenpsychiatrie Marjolein Veerbeek Richard Oude Voshaar, Anne Margriet Pot Financier: Ministerie van VWS 2 Routine Outcome Monitoring Definitie
Nadere informatieLeergang ouderen. Module: dementie en mantelzorgondersteuning Docent: Jacqueline de Groot, specialist ouderengeneeskunde
Leergang ouderen Module: dementie en mantelzorgondersteuning Docent: Jacqueline de Groot, specialist ouderengeneeskunde Inhoud van de scholing Epidemiologie Vormen van dementie Diagnostiek Behandeling
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieKwaliteit van leven. Kwaliteit van leven bij verpleeghuisbewoners met. Britt Appelhof psycholoog, promovendus. UKON symposium, 11 april 2017
Kwaliteit van leven bij verpleeghuisbewoners met dementie op jonge leeftijd Britt Appelhof psycholoog, promovendus UKON symposium, 11 april 2017 Introductie Doelen Methoden Resultaten Conclusie Kwaliteit
Nadere informatieGenetische counseling Dementie
Genetische counseling Dementie Desiderius Erasmus Alois Alzheimer Erfelijkheid en Dementie Genen in Alzheimer en Frontotemporale Dementie Genetische counseling : waarom, wie, wat, wanneer, hoe? Welk nut
Nadere informatieWat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg
Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Prof. Dr. Brenda Penninx Vakgroep psychiatrie / GGZ ingeest Neuroscience Campus Amsterdam Mental Health EMGO+ Institute for Health and Care Research b.penninx@vumc.nl
Nadere informatieLeven met dementie. Geef om je hersenen
Leven met dementie Geef om je hersenen Leven met dementie Stelt u zich eens voor dat u niet meer weet hoe u zich moet aankleden. Dat u verdwaalt in uw eigen huis of uw partner niet herkent. Dementie gaat
Nadere informatieType Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?
Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla
Nadere informatieLeven met dementie. Geef om je hersenen
Leven met dementie Geef om je hersenen Leven met dementie Stelt u zich eens voor dat u niet meer weet hoe u zich moet aankleden. Dat u verdwaalt in uw eigen huis of uw partner niet herkent. Dementie gaat
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatieAandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Nadere informatieOntremd Dement. Seksueel Ontremd Gedrag in Verpleeghuizen bij Mensen met Dementie. Een Verstoorde Impulscontrole? Inhibited in Dementia
Ontremd Dement Seksueel Ontremd Gedrag in Verpleeghuizen bij Mensen met Dementie. Een Verstoorde Impulscontrole? Inhibited in Dementia Sexual Disinhibited Behaviour on people with Dementia Living in Nursinghomes.
Nadere informatie14 april 2016 Dr. M. Burin
14 april 2016 Dr. M. Burin https://www.youtube.com/watch?v=9pfdtcl jezo https://www.youtube.com/watch?v=xakocii LlwY Ondergediagnosticeerd Onderbehandeld Zelden gebruik van aangepaste pijnschaal Discrepantie
Nadere informatiePLS is een broertje van ALS
PLS is een broertje van ALS Juni 2018 Wetenschappelijk onderzoek specifiek naar primaire laterale sclerose (PLS) gebeurt slechts op zeer kleine schaal. Deze motorneuronziekte is zo zeldzaam, dat het moeilijk
Nadere informatieUniversitair Medisch Centrum Groningen
Universitair Medisch Centrum Groningen Beter af met minder Reduction of Inappropriate psychotropic Drug use in nursing home residents with dementia Claudia Groot Kormelinck Prof.dr. Sytse Zuidema Probleemgedrag
Nadere informatieDementie in de palliatieve fase
Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.
Nadere informatieGezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen
Gezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen Prof Dr Heleen Evenhuis Geneeskunde voor verstandelijk gehandicapten Afd Huisartsgeneeskunde Erasmus MC Rotterdam
Nadere informatieAPATHIE BIJ DE ZIEKTE VAN ALZHEIMER EN PARKINSON. Rosa Drijgers Vitalis WoonZorggroep UKON jubileumsymposium 16 april 2013
Rosa Drijgers Vitalis WoonZorggroep UKON jubileumsymposium 16 april 2013 CASUS Mevrouw S. 78 jaar Verwezen door huisarts naar geheugenpoli Vergeetachtigheid Zit de hele dag op de bank, doet weinig meer
Nadere informatieAngststoornis bij ouderen
Angst bij besluitvorming Dr. Saskia Teunisse klinisch psycholoog, klinisch neuropsycholoog GERION & Amstelring Angststoornis bij ouderen Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie: Méést voorkomende psychiatrische
Nadere informatieIk doe mee! Samen sterk voor kwaliteit Functie Dorien Kloosterman VG-belangenplatform Drenthe
Ik doe mee! Samen sterk voor kwaliteit Dorien Kloosterman VG-belangenplatform Drenthe Aanleiding voor kwaliteitsagenda Incidenten gehandicaptenzorg, gesprekken met stichting Klokkenluiders Vragen van cliëntenorganisaties
Nadere informatieProbleem 1 11-12-13. Ontwikkelingen bij Alzheimer. Dementie! Meer dan een hersenziekte! Dementie op Google afbeeldingen
Dementie op Google afbeeldingen Dementie Meer dan een hersenziekte Prof Frans Verhey Maastricht University Medical Center Alzheimer Centrum Limburg Dementie: een hersenziekte Ziekte van Alzheimer Meest
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In het promotieonderzoek dat wordt beschreven in dit proefschrift staat schade aan de bloedvaten bij dementie centraal. Voordat ik een samenvatting van de resultaten geef zal ik
Nadere informatieAD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie. F. Vanhee Neurologie AZG
AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie F. Vanhee Neurologie AZG Epidemiologie Geschat aantal dementerenden 1990:90.000 2010: 170.000 2030: 230.000 Epidemiologie 3 4 5 Economics 6 Neuropathologie
Nadere informatieKleinschalig wonen voor ouderen met dementie. Department of Health Care and Nursing Science
Kleinschalig wonen voor ouderen met dementie Achtergrond Toename aantal ouderen met dementie Verandering in zorgconcept Van oudsher: medisch-somatisch gericht Momenteel: veel aandacht voor welzijn en kwaliteit
Nadere informatieHoe blijf je mentaal fit?
Hoe blijf je mentaal fit? Themadag (pre)dialyserenden en getransplanteerden (West Nederland), Leiden 31 10 2015 Prof.dr. Huub A.M. Middelkoop Klinisch neuropsycholoog, LUMC en UL FSW LUMC NEUROLOGIE NEUROPSYCHOLOGIE
Nadere informatieVergeetachtig of dement?
Dementie Riëtte Oudenaarden, verpleegkundig specialist geriatrie Vergeetachtig of dement? 2 1 Vergeetachtig of dement? 3 Dementie is meer dan vergeten Verstoring op meerdere domeinen. Lichamelijke problemen
Nadere informatieTSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant:
TSCYC Ouderversie Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen ID 256-18 Datum 24.12.2014 Informant: Mieke de Groot-Aerts moeder TSCYC Inleiding 2 / 10 INLEIDING De TSCYC is een vragenlijst die
Nadere informatie15-04- 14. Definitie gedragsstoornissen. Definitie probleemgedrag richtlijn probleemgedrag, nvva 2008. Definitie gedragsstoornis
Definitie gedragsstoornissen Landelijk Congres Omgaan met onbegrepen (probleem)gedrag in de langdurige zorg. 1.4/2.4 Pijn versus (probleem)gedrag Harrie Kuipers BPSD A;orting van behavioural and psychological
Nadere informatieKleinschaligheid binnen grootschaligheid
Kleinschaligheid binnen grootschaligheid effekten bij verpleeghuisbewoners H.A. Dercksen, specialist ouderengeneeskunde Context onderzoek Lokatie het Zonnehuis van Zorgcombinatie Zwolle Oudbouw grootschalige
Nadere informatieWaarom schrijven specialisten ouderen- geneeskunde psychofarmaca voor?
UMCG Waarom schrijven specialisten ouderen- geneeskunde psychofarmaca voor? Verenso Jaarcongres 2011 Dr. S.U. Zuidema (Sytse) Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde UMC St Radboud Nijmegen Afdeling Huisartsgeneeskunde
Nadere informatieOmaha System Support, juli Oefen-zorgplan cliënt met dementie
Oefen-zorgplan cliënt met dementie Hoe ziet een zorgplan er in Omaha System uit? Hoe zorg je ervoor dat het overzichtelijk is? Als je net begint met Omaha System kan het je soms gaan duizelen. Zoveel aandachtsgebieden
Nadere informatieBegeleiding van personen met een verstandelijke beperking en demen4e. Patricia Wildiers
Begeleiding van personen met een verstandelijke beperking en demen4e Patricia Wildiers Verloop 1. Omschrijving 2. Oorzaken 3. Prevalentie 4. Diagnostiek 5. Belevingsfasen 6. Basisattitude 7. Moeilijk hanteerbaar
Nadere informatieParkinsonzorg van de Toekomst
Parkinsonzorg van de Toekomst Nieuwe inzichten en ontwikkelingen Marcel Bulder neuroloog Danny Hommel Specialist ouderengeneeskunde Wetenschappelijk onderzoek Kennis Nieuwe inzichten en begrip Ontwikkelingen
Nadere informatieHeeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen?
Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen? Lonneke I.M. Lenferink Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht Paul A. Boelen Universiteit Utrecht,
Nadere informatieInformatiebijeenkomst. Dementie
Informatiebijeenkomst Dementie KBO Bergeijk - November 2016 Kristien Jansen, Specialist Ouderengeneeskunde Ellen Rozel, GZ-psycholoog Valkenhof Vergeetachtigheid is niet altijd een teken van dementie!
Nadere informatieNationaal AYA Jong & Kanker Platform
Nationaal AYA Jong & Kanker Platform www.aya4net.nl Kanker gerelateerde vermoeidheid Een aanhoudend, subjectief gevoel van uitputting gerelateerd aan kanker of aan de behandeling ervan, dat interfereert
Nadere informatieCognitieve screeningsinstrumenten. Ellen De Roeck
Cognitieve screeningsinstrumenten Ellen De Roeck Een dementie epidemie Bron: Expertisecentrum dementie Vlaanderen en Alzheimerliga, cijfers van 27/8/2018 3 Vroeg opsporen? Reversibele vormen behandelen
Nadere informatieMedicatie bij dementie
Medicatie bij dementie Dementie Dementie is een ernstige ziekte die de duur van het leven bekort Tijdens beloop kunnen allerlei problemen ontstaan Een behandeling die gericht is op herstel bestaat niet
Nadere informatieZorg om voeding bij dementie Droom en werkelijkheid. Monique Mertens Diëtist Orbis-thuis
Zorg om voeding bij dementie Droom en werkelijkheid Monique Mertens Diëtist Orbis-thuis 1 Zorg om voeding bij dementie Droom en werkelijkheid Veel voorkomende problemen Veranderingen in voeding Oorzaken
Nadere informatieDiagnose en classificatie in de psychiatrie
Diagnose en classificatie in de psychiatrie Klinische Validiteit Research Betrouwbaarheid Prof dr Bert van Hemert psychiater en epidemioloog Afdelingshoofd psychiatrie DBC Kosten-baten 2 Diagnosen in de
Nadere informatieMedicatie bij Probleemgedrag
Medicatie bij Probleemgedrag Reehorst 10-6-2016 Dr. Martin Kat psychiater M.C.Alkmaar afd. Klin. Geriatrie/ Amsterdam/ CCE psykat@hetnet.nl inhoud Probleemgedrag en de ouderenpsychiatrie Wat doet medicatie
Nadere informatieProbleemgedrag 26-11-13. Het eerste AP: chloorpromazine (1950) Gebruik van psychofarmaca bij dementerende ouderen
Gebruik van psychofarmaca bij dementerende ouderen Rob van Marum Klinisch geriater- klinisch farmacoloog Sietse Zuidema Het eerste AP: chloorpromazine (1950) When Thorazine is administred to the agitated
Nadere informatieWat is dementie? Radboud universitair medisch centrum
Wat is dementie? Bij de diagnostiek en behandeling van mensen met dementie werkt het Jeroen Bosch Ziekenhuis nauw samen met het Radboud Alzheimer Centrum in het Radboudumc te Nijmegen. We wisselen voortdurend
Nadere informatiePsychogeriatrie of gerontopsychiatrie.
Psychogeriatrie of gerontopsychiatrie. Psychogeriatrie : geneeskunde cognitieve beperkingen Gerontopsychiatrie psychiatrische ziekenhuizen - curatief Bedenkingen Binnen gerontopsychiatrie goede balans
Nadere informatieTabel Relatieve frequentie van de gedragsproblemen NPI in de groep «niet-dementerenden» (ND1) en dementerenden (D1)...
Inhoudsopgave 6 EVALUATIE VAN DE PSYCHOLOGISCHE EN GEDRAGSPROBLEMEN (NPI)... 6-5 LONGITUDINALE ANALYSE 2003-2004... 6-5 6.1 INLEIDING... 6-5 6.2 DEEL I : ANALYSE VAN DE GEGEVENS VAN DE POPULATIE 2004...
Nadere informatieDementie op jonge leeftijd
Dementie op jonge leeftijd Stand van zaken in de wetenschap 357 hits PubMed presenile young onset early onset dementia Wat zijn de ervaren problemen en behoeften van jonge dementerenden en hun familie
Nadere informatiedeterminanten van agressie bij dementie Lonneke Schuurmans VOVA Onderzoek & Onderwijsdag 2009
determinanten van agressie bij dementie Lonneke Schuurmans VOVA Onderzoek & Onderwijsdag 2009 Opbouw Presentatie Inleiding definitie & prevalentie relevantie vraagstelling Methode zoekstrategie Resultaten
Nadere informatieIk zie, ik zie wat jij niet ziet
NEDERLANDSE SAMENVATTING Ik zie, ik zie wat jij niet ziet Visuele hallucinaties en dementie bij de ziekte van Parkinson: een zoektocht naar neuropsychologische, neuroradiologische en neuropathologische
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN ZIEKTE VAN HUNTINGTON GENETISCHE TESTEN
INFO VOOR PATIËNTEN ZIEKTE VAN HUNTINGTON GENETISCHE TESTEN INHOUD 01 De ziekte van Huntington 4 02 Erfelijkheid 5 03 Behandeling 6 04 Hoe weet ik of ik de ziekte heb? 6 05 Kan ik mij laten testen als
Nadere informatieDienst geriatrie Dementie. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst geriatrie Dementie Informatiebrochure voor de patiënt en de familie WAT IS DEMENTIE? Dementie is een hersenaandoening, geen normaal hersenverouderingsproces. Het is een geleidelijk evoluerende,
Nadere informatie