VOEDING BIJ LEVERLIJDEN

Transcriptie

1 VOEDING BIJ LEVERLIJDEN Ivo Duysburgh Jeoffrey Schouten AZ Nikolaas

2 Lever

3 Functies eliminatie van vetoplosbare afvalstoffen (gal) productie van detergent, nodig in vetvertering (gal) productie van eiwitten, stollingsfactoren aanmaak koolhydraten en energiebuffer (glycogeen) productie van cholesterol en membraanvetten aminozuur-huishouden (aanmaak, afbraak, detoxificatie NH4) detoxificatie (oa alkohol) opslag (oa ADEK, B12, Fe, Cu, ) immuunfunctie (oa Kupffer cellen)

4 Anatomie

5 Cirrose eindstadium van allerlei leverpathologie verlittekening leidt tot LEVERINSUFFICIENTIE PORTALE HYPERTENSIE

6 LEVERINSUFFICIENTIE galzuren : risico op vetmalassimilatie ADEK deficiëntie glycogeen : risico op hypoglycemie albumine : oedeem malassimilatie stollingsfactoren katabool: REE

7 PORTALE HYPERTENSIE

8

9 PORTALE HYPERTENSIE varices splenomegalie ascites - minder eetlust intestinaal oedeem - malassimilatie

10 Malnutritie

11 Prevalentie van malnutritie Protein-calorie malnutritie 70-90% in gevorderd leverlijden 100% in kandidaten voor LTX Direct verband tussen de ernst van het leverlijden en de ernst van de malnutritie Los van de oorzaak van het leverlijden

12 Alberino, Nutrition 2001

13 Effect van malnutritie levensduur hospitalisatieduur complicaties: meer encefalopathie meer infecties meer varicesbloedingen Na LTX: bloedtransfusies beademing hospitalisatie overleving

14 Alberino, Nutrition 2001

15 Merli, Hepatology 1996

16 Oorzaken van malnutritie 1. Verminderde inname 2. Malassimilatie 3. Verhoogd rustmetabolisme 4. Veranderd substraatgebruik

17 Verminderde inname 1. Smaakstoornissen 2. Versnelde verzadiging 3. Restrictieve diëten zoutbeperking 4. Begeleidende aandoeningen hepatische encefalopathie vermoeidheid en zwakte

18 Malassimilatie Verminderde aanmaak galzouten Bacteriële overgroei Gastro-intestinaal eiwit verlies Portale hypertensie Medicatie bv neomycine

19 Verhoogde REE Verhoogde REE bij 30% Oorzaak?: infecties portale hypertensie (cfr TIPPS vermindert REE) Muller, Am J Clin Nutrition 1999

20 Gewijzigd substraatmetabolisme Na 1 nacht vasten: splanchnisch metabolisme bij cirrose = 3 dagen vasten bij gezonde vrijwilligers Zillikens, J Hep 1993

21 Nutritional assessment Gewicht en albumine: niet betrouwbaar Antropometrie: oedeem! Subjective global assessment Handgreep sterkte

22 Beleid 22

23 Aanbevolen inname Stabiele cirrose kcal/kg/d nonproteine energie g/kg/d proteine Gedecompenseerde cirrose kcal/kg/d nonproteine energie 1.5 g/kg/d protein Geen eiwitbeperking bij encefalopathie Henkel, nature clin pract 2006

24 Laatavond snack Tijdstip inname: u Vloeibaar supplement of KH snack (boterham met confituur) Voordelen: verbeterde N-balans verminderde vetoxidatie meer effect dan snack overdag

25 Tsien, JGH 2011

26 Tsien, JGH 2011

27 Tsien, JGH 2011

28 Nutritient deficienties Alcoholisch leverlijden: Thiamine, Mg, folaat Cholestatisch leverlijden: Vit A U/d 4-12 weken Vit D3 800IU/D en Calcium 1 g/d Zink tekort 50mg/d

29 BCAA in liver cirrose Depletie van BCAA in cirrose Meestal 15-20g/d Maar: Bittere smaak Duur

30 Als-Nielsen, Cochroane 2003

31 Sondevoeding Zo onvoldoende inname (encefalopathie, post LTX, ) Standaard polymeer Varices zijn geen contraïndicatie PEG: wel contraïndicatie bij ascites

32 Parenterale voeding Enkel bij onmogelijkheid SV Evt bij onbeschermde luchtweg bij ernstige encefalopathie

33 Zoutrestrictie enkel igv ascites/portale hypertensie

34 Vochtrestrictie enkel igv Na < 120mEq/l

35 PCM - eet SGA/HGT OPNAME dag 1 PCM + Protein supplementen + hypercal. voeding + laatavond snack herevaluatie dag 3 eet niet SV onvoldoende inname voldoende inname nutritieplan bij ontslag

36 Besluit

37 Malnutritie is frequent en belangrijk Eiwit- en calorieverrijkt dieet Laatavondsnack Geen eiwitbeperking, zelfs bij encefalopathie Geen contraïndicatie voor maagsonde, zelfs bij SD varices Zoutbeperking enkel bij ascites Vochtbeperking enkel zo Na <120mEq/l Thiamine, foliumzuur, zink, vit D, vit A