Onderwerpen. De lever en zijn functies PBC: oorzaak? Wat is het precies? Verschijnselen en klachten Natuurlijk beloop Behandeling Overlapsyndromen

Transcriptie

1 Onderwerpen De lever en zijn functies PBC: oorzaak? Wat is het precies? Verschijnselen en klachten Natuurlijk beloop Behandeling Overlapsyndromen 1

2 De lever 2

3 De Lever 3

4 Functies van de lever Voedingsstoffen: uit de darm verder verteren tijdelijk opslaan Bloed zuiveren van afvalproducten o.a. restanten van rode bloedcellen Maakt eiwitten voor transport van stoffen door het bloed voor bloedstolling, vitamines Galproductie afvalstoffen nodig voor opname bepaalde voedingsstoffen 4

5 5

6 6

7 7

8 8

9 Oorzaak PBC? Auto-immuunziekte Ontsteking rondom de afvoerbuisjes van de galwegen Echte oorzaak onduidelijk: Genetische aanleg Omgevingsfactoren: bacterieën, virussen, chemosche stoffen 9

10 10

11 11

12 12

13 Oorzaak PBC? Anti-Mitochondrieën antistoffen (AMA) Mitochondrieën: energie-fabriekjes in de cellen Rol onduidelijk: Bij 5% geen AMA Hoogte van antistoffen heeft geen relatie met ernst of reactie op medicatie Dieren met AMA krijgen geen PBC Waarom alleen lever ziek? 13

14 Oorzaak PBC Door de ontsteking: Galgangetjes beschadigd Littekenweefsel in de lever Functie van de lever wordt langzaam slechter Uiteindelijk kan lever niet meer functioneren 14

15 PBC hoe vaak komt het voor? 95% vrouw jaar Nieuwe gevallen: 2-3 per per jaar Bekende gevallen: 65 per Wordt laatste jaren vaker gezien (of herkend?) Meer bij caucasisch ras 15

16 Verschijnselen (vroeg) Anders dan bij andere leverziekten Regelmatig géén klachten Moeheid Minder inspanningstolerantie Overdag snel slaperig In wisselende mate aanwezig Jeuk Vooral s nachts Erger bij strakke kleren, droge huid en warm weer (-> 40% via dermatoloog) 16

17 Verschijnselen Hyperpigmentatie huid (25-50%) Pijn in rechter bovenbuik (8-15%) Reumatologisch Ontsteking gewrichten 5-10% Ziekte van Sjögren (droge slijmvliezen in mond en ogen) ca. 50% Huidafwijkingen (sclerodermie) Schildklierproblemen 17

18 Verschijnselen Lichamelijk onderzoek: Hyperpigmentatie Xanthomen/Xanthelasmata Tekenen van levercirrose (in laat stadium) Vergrote lever 18

19 Hoe stel je de diagnose? Bloedonderzoek Echo lever Leverbiopt 19

20 Diagnostiek: bloed Leverenzymen: Alkalische Fosfatase (AF): altijd verhoogd Gamma-Glutamyl Transferase (GGT): altijd verhoogd ASAT: soms verhoogd ALAT: soms verhoogd Bilirubine: Verhoogd in een gevorderd stadium 20

21 Diagnostiek: bloed Serologie: Anti-mitochondrieën anti-lichamen (AMA) Bij 95% aanwezig Anti-nucleaire anti-lichamen (ANA) Bij 70% Overlapsyndroom? 21

22 Diagnostiek: bloed Lipiden (vet, cholesterol): Verhoogd bij 50% Vooral het goede cholesterol ( HDL ) Niet meer hart- vaatziekten Xanthomen/Xanthelasmata 22

23 Diagnostiek: echo Echo Lever: Afbeelding van de lever Tekenen van leverschade/cirrose/tumor? Andere oorzaken van leverenzymafwijkingen: Galstenen Tumoren 23

24 Diagnostiek: leverbiopt 24

25 Diagnostiek: leverbiopt Doel: Diagnose bevestigen of stellen Stadieren van de ziekte: is er leverschade? Stadium 0 = geen littekenweefsel Stadium 4 = cirrose Aanwijzingen voor een overlapsydroom? Andere oorzaken? 25

26 Differentiaal diagnose Wat kan verschijnselen van PBC imiteren? Alle ziekten die galwegafsluiting geven Bepaalde medicijnen Alcohol Primaire scleroserende cholangitis (PSC) Auto-immuun hepatitis (AIH) Sarcoïdose. 26

27 27

28 Natuurlijk beloop Zonder behandeling: Jeuk Geelzucht Lever geleidelijk aan toenemend beschadigd: Levercirrose Levertumoren 28

29 Gezonde lever Lever Fibrose Cirrose Lever tumor 29

30 30

31 Levercirrose 31

32 Natuurlijk beloop PBC Met behandeling: In vroeg stadium (0, I, II): normale levensverwachting! In een laat stadium: ziekte stabiliseert 32

33 Behandeling Doel: Oorzaak van de ziekte afremmen, stoppen, omkeren Symptoombestrijding 33

34 Behandeling Ursodeoxycholzuur : mg/kg (Ursochol of Ursofalk ) Verbetert de ziektevrije overleving Normaliseert levensverwachting bij vroeg stadium Enige medicijn dat hierbij bewezen effectief is Verbetert leverwaarden Remt ontsteking Bij sommige patiënten niet effectief Diagnose juist? Andere oorzaken? Therapie-trouw? 34

35 Behandeling Alternatieven: geen goede Mogelijk effectief, vaak in combinatie met urso: Colchicine Methotrexaat? 35

36 Behandeling: overig Jeuk Osteoporose (botontkalking) Hoog cholesterol en xanthomem Malabsorbtie: ondervoeding? Vitamines A, D, E, K Schildklierproblemen Bloedarmoede (andere oorzaken uitsluiten) 36

37 Behandeling: jeuk Oorzaak: galzouten? Bij PBC is urso vaak effectief Galbinders: cholestyramine (Questran ) Rifampicine Naltrexon (morfine antagonist) (levertransplantatie) 37

38 Osteoporose Tot bij 52% van PBC-patiënten Echter vaak postmenopauzale vrouwen Gevolg: wervelinzakkingen, sneller botbreuken Meten: botdichtheidsmeting (DEXA-scan) Behandeling: Calcium, Vit D3 en evt. bisfosfanaat 38

39 Cholesterol Vaker een verhoogd cholesterol Geen grotere kans op hart- en vaatziekten Alleen behandeling nodig bij aanwezige hart- en vaatziekten? 39

40 Overlapsyndromen Auto-immuunhepatitis (AIH) Ander soort ontsteking Behandeling: prednison, afremmen immuunsysteem Primair scleroserende cholangitis (PSC) Vernauwingen van galwegen, niet alleen in de lever Reageert minder goed op Urso Auto-immuun cholangitis Reageert op prednison Overlap komt vaak voor: gecombineerde behandelingen 40