Aanpak van ondervoeding bij kanker: screening, sonde- en bijvoeding. Sanne Mouha Competentiecentrum klinische voeding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Aanpak van ondervoeding bij kanker: screening, sonde- en bijvoeding. Sanne Mouha Competentiecentrum klinische voeding"

Transcriptie

1 Aanpak van ondervoeding bij kanker: screening, sonde- en bijvoeding Sanne Mouha Competentiecentrum klinische voeding

2 Inhoud Inleiding Screening Aanpak na screening Energie-en eiwitrijke voeding Drinkvoeding Enterale voeding

3 Inleiding Ondervoeding: tekort aan energie & voedingsstoffen functioneren (verstoorde stofwisseling, afname spiermassa en de spierkracht ) Cachexie: onomkeerbaar door voeding alleen Nood aan vroegtijdige detectie van risico patiënten

4 Screening Doel: - Vroeg herkennen ondervoeding en cachexie Voedingsplan opstellen Voordelen: - Voorkomen voedingsprobleem - Tijdsbesparing - Kostenbesparing

5 Waarom screenen? Cachexie = verhoogde morbiditeit en mortaliteit Classificatie stadia van de ontwikkeling van cachexie Vroegtijdige detectie Vroege interventie mogelijk Verbetering levenskwaliteit

6 Screening ondervoeding Tool Naam Gebruik NRS 2002 Nutritional Risk Screeningstool SNAQ Short Nutritional Assessment Questionnaire Gebruik in ziekenhuizen (ESPEN) Voedingsstatus & ziektetoestand VPK bij hospitalisatie Slechts 3 vragen SGA MNA Subjective Global Assessment Mini Nutritonal Assessment 65+ (ESPEN) Subjectieve inschatting: medische & voedingsanamnese + waarnemingen MUST Malnutrition Universal Screening Tool Diagnostisch & interventie BMI, percentage gewichtsverlies en ziektefactor

7 Wat na screening? Voeding per os mogelijk? JA Energie- en eiwitrijke voeding NEE Start SV Nee + geen sondevoeding mogelijk Start TPN Energiebehoefte gedekt? NEE: Start bijvoeding JA: aanhouden Energiebehoefte gedekt? JA: aanhouden Continu SV Nee: start combinatie SV Nachtelijk SV

8 Energierijke- en eiwitrijke voeding Energierijk - Veel suiker (eventueel dextrine maltose) - Roomboter/ olie toevoegen - Volle melkproducten - Geen light producten - Dranken: frisdrank, fruitsap, sportdrank - Zoete en hartige snacks (snoepjes, koeken, chips, chocomousse, ) Eiwitrijk - Hartig beleg > zoet beleg (beleg met brood) - Eieren, vlees, vis - Melkproducten/ sojaproducten - Kaas - Room - Pap/pudding

9 vergelijking goede eetlust 2140 kcal 95 g eiwitten weinig eetlust 925 kcal 43 g eiwitten weinig eetlust, met aanpassingen 2230 kcal 48 g eiwitten

10 Drinkvoeding Geconcentreerd + vloeibaar Energie, eiwitten, vetten, koolhydraten, vitamines en mineralen voeding Verschillende soorten

11 Original Energierijk Vezelrijk Energierijk Licht verteerbaar Vetarm Geconcentreerd 1 kcal/ml 1,5 2kcal/ml 1 2kcal/ml 1,5 kcal/ml 2,4 kcal/ml Eiwitverrijkt -Lage intake eiwitrijke voeding -Verhoogde eiwitbehoefte Energie- en eiwitverrijkt -Lage intake eiwitrijke voeding -Verhoogde eiwitbehoefte Vezelrijk - Stoelgangsproblemen - Langdurig gebruik -Lage intake eiwitrijke voeding -Verhoogde eiwitbehoefte Energie- en eiwitverrijkt - Vetarme voeding - Lage intake - Verhoogde eiwitbehoefte 200ml 200ml 200ml 200ml 125ml Fortimel Regular (Nutricia) Fresubin Original (Fresenius) Resource 2.0 (Nestlé) Fortimel (Nutricia) Resource Energy (Nestlé) Fresubin Energy (Fresenius) Fresubin 2kcal drink (Fresenius) Nutridrink Multi Fiber (Nutricia) Fresubin Energy of 2.0 Fiber drink (Fresenius) Resource 2.0 Fibre en Clinutren 1,5 Fibre (Nestlé) Fortimel Jucy (Nutricia) Resource Fruit (Nestlé) Fresubin Jucy drink (Fresenius) Energieverrijkt -Lage intake -Verhoogde eiwitbehoefte - Vochtbeperking Fortimel compact

12 Andere: - Aangepaste samenstelling diabetici - Ziektespecifiek

13 Drinkvoeding Tips: - Tussen de maaltijden - Kleine slokjes + verdelen - Temperatuur - Ondanks melksmaak: lactose arm!

14 Sondevoeding (enterale voeding) Vloeibaar, kant- en klaar Voeding volledig/deels via sonde rechtstreeks in maag of darm Vanaf 1,5l: volledige behoefte gedekt Standaard= 1kcal/ml Energierijke= 1,5kcal/ml Ziekte specifieke Extra vezels

15 Soort SV Standaard Energierijk Vezelrijk Semielementaire Kcal 1 1,5 1-1,5 1,3 Eiw (g) Vezels g Indicatie Normale eiwit-, energieen vochtbehoeften Restenarm Verhoogde en-behoeften Vochtbeperking Restenarm Langdurig gebruik Stoelgangsproblematiek Beperkte absorptiecapaciteit Voorbeelden Isosource Standaard (Nestlé) Fresubin Original (Fresenius) Nutrison (Nutricia) Fresubin Energy (Fresenius) Isosource Energy (Nestlé) Nutrison Energy (Nutricia) Fresubin Original/Energy Fibre (Fresenius) Isosource Original/energy (Nestlé) Nutrison (energy) Multi Fiber (Nutricia) Survimed OPD HN (Fresenius) Peptamen (HN) (Nestlé)

16 Bedankt voor uw aandacht

Dieetadvies tijdens en na oncologische behandelingen. Tinne Roodhooft- Onco- diëtiste AZ Herentals Lies Schrauwen Onco diëtiste AZ Turnhout

Dieetadvies tijdens en na oncologische behandelingen. Tinne Roodhooft- Onco- diëtiste AZ Herentals Lies Schrauwen Onco diëtiste AZ Turnhout Dieetadvies tijdens en na oncologische behandelingen Tinne Roodhooft- Onco- diëtiste AZ Herentals Lies Schrauwen Onco diëtiste AZ Turnhout Overzicht Taak oncodiëtiste Ondervoeding bij kanker Voedingsadvies

Nadere informatie

27/09/2018. Casus. Impact van chirurgie. Impact van voeding. thv spijsverteringsstelsel postoperatief voedingsbeleid. anesthesie herstel

27/09/2018. Casus. Impact van chirurgie. Impact van voeding. thv spijsverteringsstelsel postoperatief voedingsbeleid. anesthesie herstel Ingrijpen op de foregut : wat als het begin van het eetkanaal verstoord wordt? Perspectief van de diëtist Floor Wynants - Eveline Vanhalewyck Competentiecentrum klinische voeding Voeding Chirurgie Impact

Nadere informatie

5-5-2009. Enterale voedingsondersteuning bij oncologische behandelingen. Overzicht. Linda Bartholomeeussen. Voedingsinterventie: Waarom? Wanneer? Hoe?

5-5-2009. Enterale voedingsondersteuning bij oncologische behandelingen. Overzicht. Linda Bartholomeeussen. Voedingsinterventie: Waarom? Wanneer? Hoe? Enterale voedingsondersteuning bij oncologische behandelingen Linda Bartholomeeussen Overzicht Voedingsinterventie: Waarom? Wanneer? Hoe? 1 Voedingsinterventie: waarom? Quality of life! Risico op nevenwerkingen

Nadere informatie

SONDEVOEDINGSWIJZER De juiste voeding te pakken

SONDEVOEDINGSWIJZER De juiste voeding te pakken SONDEVOEDINGSWIJZER 2018 De juiste voeding te pakken EEN WOORD VOORAF Een praktisch en handig overzicht van alle sondevoedingen Van onze klanten kregen wij het verzoek om een handig overzicht te creëren

Nadere informatie

ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES. Gebracht door Nadieh Verhoest

ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES. Gebracht door Nadieh Verhoest ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES Gebracht door Nadieh Verhoest Programma Nationaal kankerplan Kankercachexie Voedingsplan bij cachexie Andere voedingsrichtlijnen Nationaal kankerplan L. Onkelinx

Nadere informatie

sondevoedingswijzer 2016 De juiste voeding te pakken

sondevoedingswijzer 2016 De juiste voeding te pakken sondevoedingswijzer 2016 De juiste voeding te pakken Een woord vooraf Een praktisch en handig overzicht van alle sondevoedingen Van onze klanten kregen wij het verzoek om een handig overzicht te creëren

Nadere informatie

Op krachten blijven. korte uitleg over medische drinkvoeding

Op krachten blijven. korte uitleg over medische drinkvoeding Op krachten blijven korte uitleg over medische drinkvoeding Op krachten blijven is belangrijk... Een fit en sterk lichaam is belangrijk voor uw algehele gezondheid en helpt u onafhankelijk en mobiel te

Nadere informatie

Vergelijkbare soorten sondevoeding

Vergelijkbare soorten sondevoeding Vergelijkbare soorten sondevoeding Er zijn momenteel sondevoedingen verkrijgbaar van 7 bedrijven. In onderstaand overzicht is te zien welke soorten min of meer met elkaar vergelijkbaar zijn. Voor specifieke

Nadere informatie

Nutricia biedt meer. Persoonlijk advies van Nutricia Medische Voedingsservice

Nutricia biedt meer. Persoonlijk advies van Nutricia Medische Voedingsservice Nutricia biedt meer Persoonlijk advies van Nutricia Medische Voedingsservice Misschien heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen of behoefte aan meer informatie. Uw arts of diëtist kan u meer informatie

Nadere informatie

Op krachten komen met medische drinkvoeding

Op krachten komen met medische drinkvoeding Op krachten komen met medische drinkvoeding Uw arts of diëtist heeft u geadviseerd om medische drinkvoeding te gebruiken. In deze brochure vindt u hier meer informatie over. Op krachten blijven is belangrijk

Nadere informatie

Energie- en eiwitrijke voeding

Energie- en eiwitrijke voeding Energie- en eiwitrijke voeding Beste patiënt Deze brochure is opgesteld om te zorgen voor gewichtsoptimalisatie in de voorbereiding op uw operatie. Dit indien er sprake is van ongewenst gewichtsverlies

Nadere informatie

Producent Naam sondevoeding Eiwit (g/100ml)

Producent Naam sondevoeding Eiwit (g/100ml) Vergelijkbare soorten sondevoeding Er zijn momenteel sondevoedingen verkrijgbaar van 7 bedrijven. In onderstaand overzicht is te zien welke soorten min of meer met elkaar vergelijkbaar zijn. Voor specifieke

Nadere informatie

Ondervoeding. Een aanpak waar we mee aankomen

Ondervoeding. Een aanpak waar we mee aankomen Ondervoeding Een aanpak waar we mee aankomen 14 maart 2011 Programma Wat is ondervoeding? Behandeling door de diëtist Onze producten bij ondervoeding Wat is ondervoeding? Ondervoeding treedt op bij onbedoeld

Nadere informatie

VOEDINGSADVIES NA OSTEOTOMIE

VOEDINGSADVIES NA OSTEOTOMIE VOEDINGSADVIES NA OSTEOTOMIE Mocht u, na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, aarzel dan niet om telefonisch contact op te nemen met de verantwoordelijke diëtiste: Iris Verstappen: 02 474 92

Nadere informatie

Ondervoeding, wat doen we eraan

Ondervoeding, wat doen we eraan Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek Ondervoeding, wat doen we eraan 1 ? Bij het horen van ondervoeding zullen veel mensen denken aan ontwikkelingslanden. Toch komt ondervoeding ook in het welvarende Nederland

Nadere informatie

Prior studie Voedingsproblemen bij slokdarmkankerpatiënten

Prior studie Voedingsproblemen bij slokdarmkankerpatiënten Prior studie Voedingsproblemen bij slokdarmkankerpatiënten Caroline van Opdorp, diëtist St Antonius 27-09-2018 Onderwerpen Huidig zorgpad / Prior Casus Productinformatie 2 Huidig zorgpad Aanmelding via

Nadere informatie

Risico op ondervoeding bij ziekte tijdens opname

Risico op ondervoeding bij ziekte tijdens opname DIETETIEK Risico op ondervoeding bij ziekte tijdens opname Deze folder is voor u en uw familieleden bestemd, omdat bij u (risico op) ondervoeding is geconstateerd. In deze folder is te lezen wat ondervoeding

Nadere informatie

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis Uitgangspunten: Vroege herkenning: - binnen 24 uur na opname - hoogrisicopatiënten tijdens polikliniekbezoek Snelle en optimale behandeling

Nadere informatie

Overzicht Sondevoedingen 2016

Overzicht Sondevoedingen 2016 Overzicht Sondevoedingen 2016 (ziekte)specifiek standaard energieverrijkt energiebeperkt geconcentreerd gebaseerd op het Sondevoedingskompas Sorgente B.V. Antwoordnummer 2656 3970 VJ Houten Telefoon: 030-634

Nadere informatie

Diëtetiek. Ondervoeding, wat doen we eraan. Afdeling: Onderwerp:

Diëtetiek. Ondervoeding, wat doen we eraan. Afdeling: Onderwerp: Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek 1 in het Ikazia Ziekenhuis? Bij het horen van ondervoeding zullen veel mensen denken aan ontwikkelingslanden. Toch komt ondervoeding ook in het welvarende Nederland voor

Nadere informatie

19/10/2017. Overview. 1. Inleiding. 1. Inleiding 2. Zin en onzin van diëten 3. Voedingsinterventie 4. Casus Gust. Vele studies met zelfde besluit

19/10/2017. Overview. 1. Inleiding. 1. Inleiding 2. Zin en onzin van diëten 3. Voedingsinterventie 4. Casus Gust. Vele studies met zelfde besluit Sarcopenie: In beweging Kathleen Gerits, diëtiste Competentiecentrum klinische voeding Overview 1. Inleiding 1. Inleiding Vele studies met zelfde besluit Beweging Voeding algemene richtlijnen: Adequate

Nadere informatie

Ziek zijn en voeding. Informatie voor de ondervoede patiënt

Ziek zijn en voeding. Informatie voor de ondervoede patiënt Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt Deze folder is bedoeld voor patiënten en familieleden van patiënten waarbij ondervoeding is geconstateerd. Het doel is u schriftelijk te informeren

Nadere informatie

Ondervoeding, wat doen we eraan Diëtetiek

Ondervoeding, wat doen we eraan Diëtetiek Ondervoeding, wat doen we eraan Diëtetiek Beter voor elkaar 2 Ondervoeding, wat doen we eraan in het Ikazia Ziekenhuis? Bij het horen van ondervoeding zullen veel mensen denken aan ontwikkelingslanden.

Nadere informatie

19/10/2017 INHOUDSTAFEL SARCOPENIE IN DE REVALIDATIE

19/10/2017 INHOUDSTAFEL SARCOPENIE IN DE REVALIDATIE SARCOPENIE IN DE REVALIDATIE Silke Droeshout, diëtiste Revalidatieziekenhuis Inkendaal 24/10/2017 INHOUDSTAFEL 1. Revalidatieziekenhuis Inkendaal 2. Prevalentie revalidatie 3. Praktijk 4. Casus 5. Link

Nadere informatie

Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet

Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet Deze folder is bedoeld voor patiënten met een natrium en/of vochtbeperkt dieet waarbij ondervoeding

Nadere informatie

ENERGIE- EN EIWITVERRIJKTE VOEDING

ENERGIE- EN EIWITVERRIJKTE VOEDING ENERGIE- EN EIWITVERRIJKTE VOEDING Inleiding Eten is niet alleen lekker en gezellig, maar eten is ook goed voor ons. Door te eten krijgen we allerlei belangrijke voedingsstoffen binnen, zoals energie,

Nadere informatie

11/6/2006. Oorzaken. Screening in de Geriatrie. Ondervoeding is frequent. Dienst BMI Albumine <3.5 g% Prof Dr M.Vandewoude G 15-40 16-60

11/6/2006. Oorzaken. Screening in de Geriatrie. Ondervoeding is frequent. Dienst BMI Albumine <3.5 g% Prof Dr M.Vandewoude G 15-40 16-60 11/6/006 Screening in de Geriatrie Prof Dr M.Vandewoude Universitair Centrum Geriatrie Ondervoeding is frequent Dienst BMI Albumine

Nadere informatie

Nieuw in ons assortiment

Nieuw in ons assortiment INFORMATIE Smaakbox Nieuw in ons assortiment Cenaman energieverrijkte drinkvoeding 2.0 kcal Abrikoos/Perzik Cenaman eiwitverrijkte drinkvoeding Cenaman vezelverrijkte drinkvoeding 1.5 kcal De Smaakbox:

Nadere informatie

Ondervoeding: een miskend probleem

Ondervoeding: een miskend probleem Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Ondervoeding: een miskend probleem Dienst Kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 28 91 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke

Nadere informatie

SNAQ AFDELING DIËTETIEK FRANCISCUS GASTHUIS

SNAQ AFDELING DIËTETIEK FRANCISCUS GASTHUIS SNAQ AFDELING DIËTETIEK FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Tijdens het opnamegesprek heeft de verpleegkundige een aantal vragen gesteld over uw voedingstoestand. Deze vragen gingen over eetlust, onbewust gewichtsverlies

Nadere informatie

Voeding en kanker. Kirsten Cardone. Click to add title. Diëtiste Ziekenhuis Oost Limburg Click to add subtitle

Voeding en kanker. Kirsten Cardone. Click to add title. Diëtiste Ziekenhuis Oost Limburg Click to add subtitle Voeding en kanker Click to add title Kirsten Cardone Click to add subtitle Diëtiste Ziekenhuis Oost Limburg kirsten.cardone@zol.be 1. Voedingsstoffen INHOUD 2. Gezonde voeding 3. Voeding tijdens de kankertherapie

Nadere informatie

Ondervoeding,wat doen we eraan

Ondervoeding,wat doen we eraan Ondervoeding,wat doen we eraan Diëtetiek Beter voor elkaar 2 Ondervoeding, wat doen we eraan in het Ikazia Ziekenhuis? Bij het horen van ondervoeding zullen veel mensen denken aan ontwikkelingslanden.

Nadere informatie

Voeding & Dementie. Inge Cantatore, zelfstandig gevestigd dietist

Voeding & Dementie. Inge Cantatore, zelfstandig gevestigd dietist Voeding & Dementie Inge Cantatore, zelfstandig gevestigd dietist Inhoud programma Voeding bij dementerende ouderen Ondervoeding Wanneer ben je ondervoed? Prevalentie ondervoeding Screenen/Diagnostiek Wat

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Cenaman Drinkvoeding

Inhoudsopgave. Cenaman Drinkvoeding INFORMATIE CENAMAN Inhoudsopgave Cenaman Drinkvoeding Cenaman Drink Energy Drink - Energieverrijkte drinkvoeding 1.5 kcal 8 2 kcal Drink - Energieverrijkte drinkvoeding 2.0 kcal 10 Energy Fiber - Vezelverrijkte

Nadere informatie

Gezonde voeding (voor ouderen)

Gezonde voeding (voor ouderen) Gezonde voeding (voor ouderen) We worden steeds ouder Europe 29% North America 25% Eastern Asia 21% LA & Caribbean 14% 1953 Schijf van vijf 2004 1981 voorjaar van 2016 1965 1991 Algemene voedingsadviezen

Nadere informatie

ENERGIE- EN EIWITVERRIJKTE VOEDING

ENERGIE- EN EIWITVERRIJKTE VOEDING ENERGIE- EN EIWITVERRIJKTE VOEDING 436 Inleiding Eten is niet alleen lekker en gezellig, maar eten is ook goed voor ons. Door te eten krijgen we allerlei belangrijke voedingsstoffen binnen, zoals energie,

Nadere informatie

Diab-eten. Voeding en hartchirurgie. Jacobien Hiemstra Diëtist, St Antonius Ziekenhuis 9 april 2013

Diab-eten. Voeding en hartchirurgie. Jacobien Hiemstra Diëtist, St Antonius Ziekenhuis 9 april 2013 Diab-eten Voeding en hartchirurgie Jacobien Hiemstra Diëtist, St Antonius Ziekenhuis 9 april 2013 Inhoud Belang goede voedingstoestand De voedingstoestand van diabeten Risico s intake bij diabeten Gevolgen

Nadere informatie

DRINKVOEDINGSWIJZER. De juiste drinkvoeding te pakken

DRINKVOEDINGSWIJZER. De juiste drinkvoeding te pakken DRINKVOEDINGSWIJZER De juiste drinkvoeding te pakken EEN WOORD VOORAF Een praktisch en handig overzicht van alle drinkvoedingen Van onze klanten kregen wij het verzoek om ons assortiment wijzers uit te

Nadere informatie

De rol van voeding bij wondzorg. Bo Delesie, diëtiste

De rol van voeding bij wondzorg. Bo Delesie, diëtiste De rol van voeding bij wondzorg Bo Delesie, diëtiste 2 Belang goede voedingstoestand Essentieel voor goede wondheling Ondervoeding = vertraagde wondheling Verkorte duur wondheling Ondervoeding = >risico

Nadere informatie

Bijlage 1a - Programma van Eisen - Sondevoeding, drinkvoeding en modulaire voeding

Bijlage 1a - Programma van Eisen - Sondevoeding, drinkvoeding en modulaire voeding Bijlage 1a - Programma van Eisen - Sondevoeding, drinkvoeding en modulaire voeding Algemeen - sondevoeding en drinkvoeding Alle sondevoeding en drinkvoeding dient vloeibaar te zijn. Alle sondevoeding en

Nadere informatie

Vluchteling en ondervoed

Vluchteling en ondervoed Vluchteling en ondervoed Herkennen en behandelen Marianne Zwolsman Dietist kindergeneeskunde UMCG Wat bespreken we Ondervoeding wereldwijd Vormen van malnutritie Vluchteling in Nederland Herkennen van

Nadere informatie

Nutricia biedt meer /0416. Nutricia Nederland B.V. Postbus 445, 2700 AK Zoetermeer

Nutricia biedt meer /0416. Nutricia Nederland B.V. Postbus 445, 2700 AK Zoetermeer Nutricia biedt meer Persoonlijk advies van Nutricia Medische Voedingsservice Misschien heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen of behoefte aan meer informatie. Uw arts of diëtist kan u meer informatie

Nadere informatie

Smaakboxwijzer. De juiste smaak te pakken

Smaakboxwijzer. De juiste smaak te pakken Smaakboxwijzer De juiste smaak te pakken Een woord vooraf Smaak speelt een belangrijke rol bij therapietrouw ontdekken. Op basis van deze patronen hebben wij smaken gecombineerd. Al onze smaakboxen hebben

Nadere informatie

Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen

Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen Ann Gryp, Hoofdverpleegkundige geriatrie Frailty Frailty heeft te maken met kwetsbaarheid. Frailty zegt iets over de ernst

Nadere informatie

Gezonde voeding voor teamsporters

Gezonde voeding voor teamsporters Gezonde voeding voor teamsporters Inleiding Door: Esther Verhoef en Puck Reckers Doel: Kennis vergroten goede voeding rondom trainingen/wedstrijden. Inhoud Presentatie Wat is voeding - Koolhydraten - Vetten

Nadere informatie

Student login: DDJVCRAI

Student login: DDJVCRAI https://socrative.com/ Student login: DDJVCRAI Malnutritie bij ouderen An Gers diëtiste, docent voeding Thomas More campus Turnhout Er zullen in België in 2050 drie keer meer tachtigjarigen zijn vergeleken

Nadere informatie

Energie en eiwitverrijkt dieet. Afdeling Diëtetiek

Energie en eiwitverrijkt dieet. Afdeling Diëtetiek 00 Energie en eiwitverrijkt dieet Afdeling Diëtetiek Wanneer is een energie- en eiwitverrijkt dieet nodig? Een energie- en eiwitverrijkt dieet is bestemd voor mensen met een te laag lichaamsgewicht of

Nadere informatie

Ondervoeding bij ouderen

Ondervoeding bij ouderen Ondervoeding bij ouderen Dr. Harriët Jager-Wittenaar Senior onderzoeker Lectoraat Transparante Zorgverlening Hanzehogeschool Groningen Leeruitkomsten Aan het einde van deze workshop: Kunt u ondervoeding

Nadere informatie

VOEDINGSRICHTLIJNEN IN DE GERIATRISCHE ONCODIËTIEK

VOEDINGSRICHTLIJNEN IN DE GERIATRISCHE ONCODIËTIEK VOEDINGSRICHTLIJNEN IN DE GERIATRISCHE ONCODIËTIEK Céline Millet, Zelfstandig diëbste & ZiekenhuisdiëBste AZ Sint Jan, Brugge. 1 Programma u PrevalenBe u Rol van voeding u Kankercachexie u Rol van de diëbste

Nadere informatie

Voeding bij longkanker

Voeding bij longkanker Welkom Voeding bij longkanker Joyce Uitbeijerse Diëtist DPS Dieetkunde 15 juni 2017 Inhoud Ondervoeding Anorexie-cachexie syndroom Energie- en eiwitbehoefte bij longkanker Voedingsgerelateerde klachten

Nadere informatie

Rekenen met eiwitten. zorgorganisatie Norschoten Klaverweide 1, 3773 AW Barneveld. T

Rekenen met eiwitten. zorgorganisatie Norschoten Klaverweide 1, 3773 AW Barneveld. T Rekenen met eiwitten zorgorganisatie Norschoten Klaverweide 1, 3773 AW Barneveld T 0342-40 40 00 info@norschoten.nl www.norschoten.nl Zelf aan de slag met eiwitten Om ondervoeding en/of sarcopentie tegen

Nadere informatie

Energie- en eiwitverrijkt dieet

Energie- en eiwitverrijkt dieet Energie- en eiwitverrijkt dieet Informatie voor patiënten F0204-1011 oktober 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam

Nadere informatie

Voeding bij pancreatitis

Voeding bij pancreatitis UMC St Radboud Voeding bij pancreatitis (alvleesklierontsteking) Patiënteninformatie Deze brochure geeft u algemene informatie over de voeding bij pancreatitis. Heeft u na het lezen van deze brochure nog

Nadere informatie

Ondervoeding bij ziekte tijdens opname

Ondervoeding bij ziekte tijdens opname Ondervoeding bij ziekte tijdens opname Deze folder is voor u en uw familieleden bestemd, omdat bij u (risico op) ondervoeding is geconstateerd. In deze folder is te lezen wat ondervoeding is, wat de oorzaak

Nadere informatie

Ondervoeding door ziekte bij kinderen

Ondervoeding door ziekte bij kinderen Kindergeneeskunde i Ondervoeding door ziekte bij kinderen Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Door ziekte eet uw kind (tijdelijk) minder of niet. Hierdoor krijgt uw kind mogelijk te weinig

Nadere informatie

Risico op ondervoeding tijdens opname

Risico op ondervoeding tijdens opname Risico op ondervoeding tijdens opname Ondervoeding door ziekte, een behandeling of een operatie is in het ziekenhuis een veelvoorkomend probleem. Ongeveer één op de drie patiënten heeft een risico op

Nadere informatie

Voeding bij kaakfixatie. Afdeling Mondziekten en Kaakchirurgie

Voeding bij kaakfixatie. Afdeling Mondziekten en Kaakchirurgie Voeding bij kaakfixatie Afdeling Mondziekten en Kaakchirurgie Dun vloeibare voeding bij kaakfixatie Na een chirurgische ingreep waarbij een afwijkende kaakstand is gecorrigeerd, kunnen de boven- en onderkaak

Nadere informatie

Gezonde voeding voor 75-plussers

Gezonde voeding voor 75-plussers metabole en cardiovasculaire aandoeningen info voor de patiënt Gezonde voeding voor 75-plussers UZ Gent, Dienst Geriatrie Gezonde voeding voor 75-plussers Inleiding Inleiding De actieve voedingsdriehoek

Nadere informatie

Energie en eiwitverrijkt dieet. Afdeling Diëtetiek

Energie en eiwitverrijkt dieet. Afdeling Diëtetiek 00 Energie en eiwitverrijkt dieet Afdeling Diëtetiek 1 Wanneer is een energie- en eiwitverrijkt dieet nodig? Een energie- en eiwitverrijkt dieet is bestemd voor mensen met een te laag lichaamsgewicht of

Nadere informatie

Voedingsadviezen na een Whipple-operatie

Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 1127 Inleiding U heeft een Whipple-operatie gehad waarbij (een deel van) uw alvleesklier is verwijderd. Na de operatie

Nadere informatie

Energierijk voedingsadvies voor de operatie

Energierijk voedingsadvies voor de operatie Energierijk voedingsadvies voor de operatie Binnenkort wordt u opgenomen in het Havenziekenhuis voor een operatie. Tijdens het intakegesprek op de polikliniek bent u gescreend op ondervoeding en hieruit

Nadere informatie

Voeding bij de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa. Ginette van Lienen, diëtist

Voeding bij de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa. Ginette van Lienen, diëtist Voeding bij de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa Ginette van Lienen, diëtist De diagnose en dan? Nog niet wetenschappelijk aangetoond dat voeding een rol speelt bij ontstaan IBD Er is géén specifiek

Nadere informatie

123-12-2011 SPORTVOEDING. Zwat

123-12-2011 SPORTVOEDING. Zwat 1 SPORTVOEDING Zwat Inhoud: Wat is sportvoeding? Energiebehoefte Belang van Koolhydraten Praktisch Supplementen Atleet 1-2 2 WAAROM Voeding en sport Gezonde voeding: optimaal functioneren lichaam Extra

Nadere informatie

Decubitus, terug naar de basis!

Decubitus, terug naar de basis! Decubitus, terug naar de basis! Jolanda Gebben, Diëtist Cicero zorggroep Dit landschap is gemaakt van brocoli, erwtjes en basilicum. De wegen zijn bezaaid met kurkuma, de rotsen zijn broden en wolken van

Nadere informatie

Energie- en eiwitverrijkte voeding

Energie- en eiwitverrijkte voeding Energie- en eiwitverrijkte voeding Wanneer is een energie- en eiwitverrijkte voeding nodig? Een energie-en eiwitverrijkte voeding is een voeding met extra veel calorieën en eiwitten en bedoeld voor mensen

Nadere informatie

Risico op ondervoeding tijdens uw behandeling

Risico op ondervoeding tijdens uw behandeling Risico op ondervoeding tijdens uw behandeling Ondervoeding door ziekte, een behandeling of een operatie is een veelvoorkomend probleem in het ziekenhuis. Ongeveer één op de drie patiënten loopt risico

Nadere informatie

(Onder)voeding in de ouderenzorg

(Onder)voeding in de ouderenzorg (Onder)voeding in de ouderenzorg Marieke de Witt, diëtist 30 mei 2015 Culemborg Inhoud Wat is ondervoeding? Ontstaan van ondervoeding en de gevolgen Voedingsbehoefte 65 + Screenen van ondervoeding Aanvullende

Nadere informatie

Ongewild afvallen. Dietetiek. gemini-ziekenhuis.nl

Ongewild afvallen. Dietetiek. gemini-ziekenhuis.nl Ongewild afvallen Dietetiek gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Ziek zijn is topsport 3 Gewicht 3 Wat doet het Gemini Ziekenhuis aan ondervoeding? 3 Wat is uw score? 4 Wat is goed eten en drinken? 4 Drink

Nadere informatie

VOEDING EN KANKER INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN

VOEDING EN KANKER INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN VOEDING EN KANKER INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN 1123 Inhoudsopgave Inleiding...3 Diëtist...3 Gewichtsverlies...4 Gewichtstoename...5 Voeding bij misselijkheid en/of braken...6 Voeding bij diarree...7

Nadere informatie

Malnutritie. Screening en Behandeling. Bart Geurden, RN, PhD

Malnutritie. Screening en Behandeling. Bart Geurden, RN, PhD Malnutritie Screening en Behandeling Bart Geurden, RN, PhD INHOUD 1. Inleiding en probleemstelling 2. Definitie van malnutritie 3. Komt dit vaak voor: prevalentie 4. Wat zijn oorzaken en gevolgen van malnutritie

Nadere informatie

Workshop Ondervoeding

Workshop Ondervoeding Workshop Ondervoeding Voedingsadviezen bij kanker Inge Cantatore 13-10-2016 Inhoud programma LESA Landelijke eerstelijns samenwerking afspraken Wanneer ben je ondervoed? Soorten ondervoeding Screenen op

Nadere informatie

Dieet bij COPD. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Dieet bij COPD. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Dieet bij COPD Informatie voor patiënten F0521-1011 mei 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44

Nadere informatie

Voedingsadviezen bij zwangerschapsdiabetes

Voedingsadviezen bij zwangerschapsdiabetes DIETETIEK Voedingsadviezen bij zwangerschapsdiabetes Bij de behandeling van zwangerschapsdiabetes hoort een voedingsadvies. Vaak zijn maar een paar aanpassingen nodig in de voeding om nadelige gezondheidsgevolgen

Nadere informatie

Voeding - Energie- en eiwitrijke adviezen bij vochtbeperking

Voeding - Energie- en eiwitrijke adviezen bij vochtbeperking Voeding - Energie- en eiwitrijke adviezen bij vochtbeperking Deze folder is bedoeld voor mensen die behandeld worden door een diëtist van Bernhoven. Eten is niet altijd vanzelfsprekend smakelijk en gezellig.

Nadere informatie

Drinkvoeding in de thuissituatie

Drinkvoeding in de thuissituatie Drinkvoeding in de thuissituatie 1 2 DRINKVOEDING IN DE THUISSITUATIE GEBRUIKSADVIES Vraag uw diëtist dit gebruiksadvies in te vullen. Naam diëtist: Advies drinkvoeding Gebruik per dag Het formulier Verklaring

Nadere informatie

Voedingsadviezen na een buismaagoperatie

Voedingsadviezen na een buismaagoperatie Voedingsadviezen na een buismaagoperatie Albert Schweitzer ziekenhuis april 2015 pavo 1125 Inleiding De diëtiste is bij u langs geweest om met u te bespreken waar u met uw eten en drinken rekening mee

Nadere informatie

Handbal en voeding. www.invorm.net info@invorm.net Locaties; Rotterdam Den Haag Zevenhuizen Bleiswijk Bergschenhoek

Handbal en voeding. www.invorm.net info@invorm.net Locaties; Rotterdam Den Haag Zevenhuizen Bleiswijk Bergschenhoek Handbal en voeding www.invorm.net Sportdietist Optimaliseren voedingsstatus Hanteren van evaluatie tools (anamnese, antropometrie) Individuele voedingsplannen/begeleiding voor trainingen trainingsfase

Nadere informatie

Goede voeding vóór een operatie

Goede voeding vóór een operatie Goede voeding vóór een operatie Adviezen om uw conditie te verbeteren Inhoud Gewichtsverlies 3 Eiwitten 4 Calorieën 4 Vóór de opname 4 Gewichtsverloop 5 Meer informatie 5 Uw vragen 6 Notities 7 Een goede

Nadere informatie

Parkinson en voeding Informatie over gezonde voeding en voedingsadviezen bij de ziekte van Parkinson

Parkinson en voeding Informatie over gezonde voeding en voedingsadviezen bij de ziekte van Parkinson Parkinson en voeding Informatie over gezonde voeding en voedingsadviezen bij de ziekte van Parkinson Inhoud van deze folder 1. Goede voeding om meer van te (w)eten! 2. Wat is goede voeding? 3. Wat heeft

Nadere informatie

Voorkomen van ondervoeding bij volwassenen

Voorkomen van ondervoeding bij volwassenen Voorkomen van ondervoeding bij volwassenen Inleiding Ondervoeding door ziekte komt in het ziekenhuis veel voor. Daarom besteedt ook de Ommelander Ziekenhuis Groep hieraan extra aandacht. Ziek zijn is topsport

Nadere informatie

Tabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding

Tabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding Tabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding Screeningsinstrument + ontwikkelaar Onderdelen Setting waarin gevalideerd Validiteit Benodigde tijd Subjective

Nadere informatie

Met goede voeding op weg naar beterschap

Met goede voeding op weg naar beterschap Met goede voeding op weg naar beterschap Ondervoeding bij ziekte Tijdens ziekte kan de behoefte aan voedingsstoffen verhoogd zijn. Door het ziek zijn is de eetlust echter vaak verminderd, bent u misselijk

Nadere informatie

Over voeding en ondervoeding

Over voeding en ondervoeding Over voeding en ondervoeding 2 november 2012 Over voeding en ondervoeding Inaugurele rede Feike van der Leij Lector Health & Food Lectoraat Food, Health & Safety beste onderwijs = onderzoek onderzoek =

Nadere informatie

Een operatie? Let op uw voeding!

Een operatie? Let op uw voeding! Een operatie? Let op uw voeding! Belangrijk Om een operatie en uw herstel zo goed mogelijk te laten verlopen is het belangrijk dat u lichamelijk in een zo goed mogelijke conditie bent. Een goede voedingstoestand

Nadere informatie

Ondervoeding bij hulpbehoevende ouderen thuis en in een thuisvervangende omgeving

Ondervoeding bij hulpbehoevende ouderen thuis en in een thuisvervangende omgeving Ondervoeding bij hulpbehoevende ouderen thuis en in een thuisvervangende omgeving Screening, preventie en behandeling van ondervoeding bij ouderen: nut, bijwerkingen en kosten-efficiëntie Dr. Wim Janssens

Nadere informatie

Voedingsaanbevelingen bij kinderen met diabetes type 1. Livien Goetry Irene Dejonghe Januari 2019

Voedingsaanbevelingen bij kinderen met diabetes type 1. Livien Goetry Irene Dejonghe Januari 2019 Voedingsaanbevelingen bij kinderen met diabetes type 1 Livien Goetry Irene Dejonghe Januari 2019 Overzicht 1. Basisprincipes gezonde voeding bij kinderen met diabetes type 1 2. Wat zijn koolhydraten 3.

Nadere informatie

(Risico op) ondervoeding

(Risico op) ondervoeding (Risico op) ondervoeding Op oudere leeftijd is het soms lastig om regelmatig, gezond en voldoende te eten. Dit kan uiteindelijk leiden tot een verminderde voedingstoestand en zelfs ondervoeding. Dit komt

Nadere informatie

voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam

voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam 1 2 VOORKOMEN VAN ONDERVOEDING BIJ OUDEREN Bij het bezoek op de polikliniek is u een aantal vragen gesteld over gewichtsverlies en uw eetlust. Hiermee wordt

Nadere informatie

Voedingbijhoofdhals-en slokdarmkanker: Wanneer aanvullende voeding opstarten?

Voedingbijhoofdhals-en slokdarmkanker: Wanneer aanvullende voeding opstarten? Voedingbijhoofdhals-en slokdarmkanker: Wanneer aanvullende voeding opstarten? Peter Schepens Diëtist Oncologie AZ Sint-Lucas Brugge Inhoud 1. Belang van screening op de voedingstoestand van de patiënt

Nadere informatie

Wie beter eet, wordt sneller beter. Afdeling Diëtetiek

Wie beter eet, wordt sneller beter. Afdeling Diëtetiek 00 Wie beter eet, wordt sneller beter Afdeling Diëtetiek Tijdens uw bezoek aan de polikliniek zijn enkele vragen gesteld die verband houden met uw eetlust en uw gewicht. U ontvangt deze folder omdat uit

Nadere informatie

Gezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste

Gezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste Gezonde voeding bij ouderen Door Ann Van Hoye, diëtiste Op het menu Voedingsbehoefte Gezonde voeding Het leven start bij water Smaak Ondervoeding Voedselinfectie Voedingsbehoefte Voedingsbehoefte Basaal

Nadere informatie

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook

Nadere informatie

DIEET BIJ CF-GERELATEERDE DIABETES. In deze folder vindt u informatie over het Dieet bij CF-gerelateerde Diabetes

DIEET BIJ CF-GERELATEERDE DIABETES. In deze folder vindt u informatie over het Dieet bij CF-gerelateerde Diabetes DIEET BIJ CF-GERELATEERDE DIABETES In deze folder vindt u informatie over het Dieet bij CF-gerelateerde Diabetes Inhoud 1. Inleiding 3 2. Diabetes bij CF 4 3. Behandeling 4 3.1. Doel van de behandeling

Nadere informatie

Adviezen bij ondervoeding

Adviezen bij ondervoeding Adviezen bij ondervoeding Bij ziekte en herstel heeft het lichaam extra energie en eiwitten nodig. Als u onbedoeld veel afvalt door ziekte is er sprake van ondervoeding. U krijgt dan onvoldoende energie

Nadere informatie

FORMAT BEHANDELPLAN MW, DE JONG (CASUS 1)

FORMAT BEHANDELPLAN MW, DE JONG (CASUS 1) FORMAT BEHANDELPLAN MW, DE JONG (CASUS ) Namen studenten + studentnrs: Groep: Lisanne Revenberg (23668) Jet Oude Reimer (2655) 2VD F2 Patiëntengegevens: Naam patiënt: Geboortedatum: Afdeling: Naam behandelend(e)

Nadere informatie

Ondervoeding. Eet goed, drink goed, voel je goed

Ondervoeding. Eet goed, drink goed, voel je goed Ondervoeding Eet goed, drink goed, voel je goed Inhoud Hoe ontstaat ondervoeding? 3 Hoe herken je ondervoeding? 4 De mogelijke gevolgen 4 Medische bijvoeding 9 Tot slot 11 Contact 11 Ter bevordering van

Nadere informatie

VERPLEEGKUNDIGE ZORG. 3.2 Ondervoeding

VERPLEEGKUNDIGE ZORG. 3.2 Ondervoeding 3.2 Ondervoeding Het probleem van ziektegerelateerde ondervoeding in ziekenhuizen is al jaren bekend. De prevalentie is hoog (20-40 procent bij volwassenen en kinderen) en zonder systematische screening

Nadere informatie

Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans

Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans 1 Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergoot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen,opname

Nadere informatie

VASTSTELLEN EN AANPAKKEN VAN ONDERVOEDING: SIMPEL TOCH ANTWERPEN 20 APRIL 2017

VASTSTELLEN EN AANPAKKEN VAN ONDERVOEDING: SIMPEL TOCH ANTWERPEN 20 APRIL 2017 VASTSTELLEN EN AANPAKKEN VAN ONDERVOEDING: SIMPEL TOCH ANTWERPEN 20 APRIL 2017 Wie ben ik? Dr.André FRANCK Bestuurslid Huisartsenvereniging Wilrijk Lic.Gerontologie Medisch Voedingsdeskundige VOEDINGS-

Nadere informatie

Nutrify Voedingszorg thuis

Nutrify Voedingszorg thuis Nutrify Voedingszorg thuis Benedicte Defever Diëtiste Nutrify staat voor Nutritionele therapietrouw & bewustwording bevorderen 1. Advies & verkoop productadvies en aankoop van dieetproducten en drinkvoedingen

Nadere informatie