Kaderbrief Gemeente Middelburg

Transcriptie

1 Kaderbrief Gemeente Middelburg Inleiding Ieder voorjaar biedt het college de gemeenteraad een Kadernota aan waarin de financiële uitgangspunten en wensen voor nieuw beleid voor de komende vier jaar worden uiteengezet en vertaald in de programma s. Dit jaar kiezen wij er voor om geen kadernota op te stellen, maar te volstaan met een versoberde variant: een kaderbrief. In deze brief worden de uitgangspunten en wensen vermeld op basis waarvan de begroting 2014 en de meerjarenbegroting t/m 2017 zullen worden samengesteld, maar zijn die gezien het ontbreken van nieuw beleid niet in de programma s verwerkt en zijn daarom niet in deze brief opgenomen. Via de raadsgriffier heeft de gemeenteraad te kennen gegeven met deze werkwijze in te stemmen. Nog maar zeer recent is voor de tweede keer in een periode van twee jaar een besluit genomen over de invulling van omvangrijke ombuigingstaakstelling. Nadat in april 2011 is besloten om tot een bedrag van 6,5 mln. aan noodzakelijke ombuigingen door te voeren, volgde in april 2013 nogmaals een ombuigingstaakstelling van ca. 6 mln. Wel was het mogelijk om binnen dat bedrag 1 mln. aan structurele middelen vrij te maken voor uitvoering van een gedeelte van de 3 e fase van de Kwaliteitsatlas In deze kaderbrief is overigens nog geen voorstel opgenomen voor de inzet van deze structurele middelen. Het college verwacht dat ook niet eerder dan begin 2014 te kunnen doen. Het jaar 2014, maar ook de volgende jaren, zullen voor een groot deel in het teken staan van de uitvoering van de ombuigingen. Ook houdt het college er ernstig rekening mee dat gezien de huidige risico s aan een volgende ombuigingsoperatie niet valt te ontkomen. In deze kaderbrief heeft het college enkele onvermijdelijke posten opgenomen; twee volgend uit onlangs genomen raadsbesluiten en één nieuwe onvermijdelijke post. Daarnaast heeft het college enkele kleine wensen geformuleerd waarvan het college vindt dat die passen binnen bestaande kaders of daar in ieder geval zeer nauw aan zijn verbonden. De wensen leest u verderop in deze brief. In deze brief leest u achtereenvolgens een uiteenzetting van de gevolgen van de huidige economische situatie, de financieel technische uitgangspunten voor de meerjarenbegroting en het financieel perspectief waaronder de onvermijdelijke posten, wensen, risico s en een afsluitende paragraaf over het vervolg. Economische situatie De economische crisis duurt inmiddels al ongeveer vijf jaar. De effecten van de crisis doen zich onverminderd voort en om een toekomstbestendig evenwichtig financieel beleid te kunnen blijven voeren, een beleid waarbij er sprake is van duurzaam, structureel begrotingsevenwicht, is het noodzakelijk voortdurend alert te zijn op nieuwe ontwikkelingen die dit evenwicht bedreigen, maar ook alert te zijn op mogelijkheden en kansen die zich voordoen. Het verdere verloop van de crisis is niet te voorspellen, het enige wat we kunnen doen is de gevolgen zo goed mogelijk monitoren om tijdig in te kunnen grijpen als dat noodzakelijk blijkt te zijn. Bij zijn aantreden heeft het kabinet rekening gehouden een hogere economische groei dan momenteel het geval is. Een achterblijvende groei leidt tot tekorten op de rijksbegroting. Om het begrotingstekort toch binnen de 3% te kunnen houden, heeft het rijk in maart besloten tot aanvullende ombuigingen. Hiervoor lag

2 2 van 8 een pakket van ruim 4 miljard aan maatregelen gereed. Wat de gevolgen voor de gemeenten zijn van de extra ombuigingen is niet concreet aan te geven. Een globale inschatting van het pakket aan maatregelen dat het kabinet gereed heeft liggen, betekent voor het gemeente- en provinciefonds samen een korting van ca mln. Voor Middelburg heeft dat een verlaging van de algemene uitkering met 0,6 mln - 0,9 mln. tot gevolg. Zie verder ook de paragraaf Risico s. Uitgangspunten voor de (meerjaren)begroting De meerjarenbegroting zal worden opgesteld met inachtneming van de volgende uitgangspunten: Tabel 1: Kerngetallen Omschrijving Prijsverhogingen/inflatiecorrectie 0 % 0 % 0 % 0 % Loonkostenstijging 1,0 % 1,0 % 1,0 % 1,0 % Subsidies 0 % 0 % 0 % 0 % Rente nieuwe investeringen 3,75 % 3,75 % 3,75 % 3,75 % Tarieven belastingen 2,0 % 2,0 % 2,0 % 2,0 % Tarieven overige inkomsten 2,0 % 2,0 % 2,0 % 2,0 % Bijdrage gemeenschappelijke regelingen 1-0,25% n.n.b. n.n.b. n.n.b. Aantal inwoners per 1 januari Aantal woningen per 1 januari Financieel perspectief In tabel 2 Financieel overzicht is de meest actuele stand van zaken weergegeven en zijn de in deze kaderbrief verwerkte voorstellen voor nieuwe lasten opgenomen. Aan de hand van deze tabel worden de afzonderlijke onderdelen daarop toegelicht. Alhoewel het jaar 2018 formeel niet behoort tot de vierjaarsperiode waarvoor deze kaderbrief is opgesteld, is in het financieel overzicht deze jaarschijf toegevoegd, omdat daarmee het onderscheid tussen eenmalige en structurele effecten van alle maatregelen duidelijk kan worden weergegeven. 1 som van inflatiecorrectie van 1,75% en een ombuiging van 2%

3 3 van 8 Tabel 2: Financieel perspectief (bedragen x 1.000) 1 Saldo doorrekening bestaand beleid/autonome ontwikkelingen Structurele doorwerking mutaties 1e bestuurlijke tussenrapportage Gevolgen meicirculaire algemene uitkering p.m. p.m. p.m. p.m. p.m. 2 Onvermijdelijke uitgaven Incidentele bijdrage VRZ, zie raadsvoorstel november 2012, nr Extra bijdrage overhead RUD, zie raadsvoorstel maart 2013, nr Hogere bijdrage a.g.v. vervanging dakbedekking Zeeuwse Bibliotheek Structurele gevolgen verhoging voorziening Grondbedrijf Saldo doorrekening bestaand beleid en onvermijdbare/onuitstelbare uitgaven Te honoreren wensen nieuwe beleid Festiviteiten 800 jaar Middelburg -250 Opvang mensenrechtenverdedigers Dekking ten laste van restant rijksbijdrage Inburgering Realiseren IKC Griffioen Dekking vrijval kapitaallasten door verkoop Beneluxlaan 14/ Verwijderen systeemunits obs Vossenburch -73 Structurele voorziening coördinatie nazorg ex-gedetineerden Saldo doorrekening bestaand beleid/onvermijdelijke uitgaven en wensen Saldo doorrekening bestaand beleid Uitgangspunt voor de doorrekening zijn de ramingen van de begroting 2013, de posten uit de jaarschijven 2014 t/m 2016 uit de vorige kadernota en de posten uit de Ombuigingsnota en de Ombuigingsnota Waar nodig en rekening houdend met het besluit bij de Ombuigingsnota , zijn de ramingen geactualiseerd naar het niveau van het verwachte loon- en prijspeil voor de komende jaren. Daarnaast zijn de kapitaallasten op basis van de meest recente gegevens opnieuw berekend en zijn de ramingen van de vervangingsinvesteringen en areaalaccressen bijgewerkt. De raming van de algemene uitkering is nog gebaseerd op de decembercirculaire 2012, omdat de meicirculaire 2013 bij het opstellen van deze kaderbrief nog niet beschikbaar is. De 1 e Bestuursrapportage 2013 vertoont een nadelig structureel effect van Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de lagere opbrengst van de bouwleges als gevolg van de stagnerende bouwactiviteit. Dit effect doet zich al enkele jaren voor en het college verwacht niet dat de bouwactiviteiten binnen de komende periode van vier jaar weer op het niveau van enkele jaren geleden zullen liggen. Om die reden wordt er nu rekening mee gehouden dat de verwachte opbrengst van de bouwleges in 2014 en 2015 structureel met neerwaarts moet worden bijgesteld en de jaren er na met Onvermijdelijke uitgaven Incidentele bijdrage Veiligheidsregio In november 2012 heeft de gemeenteraad besloten in te stemmen met de begroting 2013 van de Veiligheidsregio Zeeland en om voor vier jaar in te stemmen met een extra incidentele bijdrage voor kosten die het gevolg zijn van de vorming van de Veiligheidsregio (frictiekosten personeel, kosten ICT etc. )

4 4 van 8 Voor de jaren 2012 en 2013 zijn deze kosten opgenomen in de bestuursrapportages voor die jaren, voor de jaren 2014 en 2015 wordt de extra bijdrage in deze kaderbrief verwerkt. Bijdrage in overheadkosten RUD In maart 2013 besloot de gemeenteraad tot deelname aan de Regionale Uitvoerings dienst Zeeland (RUD). Middelburg zal 1,4 fte. aan deze nieuwe organisatie bijdragen. Naast deze overdracht van formatie is nog een bedrag van (structureel) per jaar nodig als bijdrage in de overhead van de RUD. Dit bedrag wordt nu als extra last in deze Kaderbrief opgenomen. Onderzocht moet nog worden of een deel van het bedrag van kan worden gedekt door wegvallende kosten. Omdat slechts 1,4 fte overgaat naar de RUD, wordt verwacht dat deze besparing op onze overhead maar marginaal zal zijn. Hogere bijdrage kosten dakbedekking Zeeuwse Bibliotheek Binnen afzienbare tijd moet de dakbedekking en gevelbeplating van de Zeeuwse Bibliotheek (ZB) worden vervangen. Deze vervanging is wel opgenomen in de meerjarige onderhoudsraming van de bibliotheek, maar bij de start van de (voormalige) gemeenschappelijke regeling in 1988 is deze vervanging niet meegenomen in de financiering. Bij de verzelfstandiging van de ZB is dit probleem door beide subsidiegevers (Middelburg en de provincie) erkend en is toegezegd dat naar een maatwerkoplossing gezocht zou worden. De structurele lasten van de benodigde investering worden geraamd op ca per jaar. De gemeente zal hieraan 1/3 deel bijdragen. Structurele gevolgen verhoging voorziening Grondbedrijf In de jaarrekening 2012 wordt er rekening mee gehouden dat enkele complexen uit het grondbedrijf niet binnen een afzienbare termijn van 15 jaar in exploitatie kunnen worden genomen. In dat geval schrijft de Commissie BBV voor dat deze gronden gewaardeerd moeten worden tegen de marktwaarde met de huidige bestemming. In veel gevallen is dat de bestemming landbouwgrond. Hierop is nu een duurzame waardevermindering doorgevoerd van 9,5 mln. Concreet betekent dat dat de voorziening Grondbedrijf met dat bedrag is verhoogd. Het is gebruikelijk de kosten van de financiering van grondcomplexen bij te schrijven op de boekwaarde. Daardoor stijgt de boekwaarde en komt dan weer boven de marktwaarde te liggen. Om dat op te vangen is eveneens een verhoging van de voorziening noodzakelijk. Per saldo leidt dat vanaf 2013 tot een jaarlijkse extra last van Budget Minimabeleid Bij vaststelling van de Ombuigingen heeft de raad besloten de voorgestelde ombuiging op het budget Minimabeleid terug te draaien. De dekking hiervan is niet meegenomen in deze kaderbrief, maar wordt betrokken bij de herijking van het minimabeleid. 3. Wensen Festiviteiten Middelburg 800 jaar In 2017 is het 800 jaar geleden dat aan Middelburg stadsrechten zijn verleend. Het is de bedoeling een breed en gevarieerd programma van activiteiten en festiviteiten aan te bieden om dit te vieren. Een concreet programma moet uiteraard nog worden opgesteld. Daarvoor zal een organisatiecomité alsmede een comité van aanbeveling worden ingesteld. Als een voorlopige schatting van de kosten is een bedrag opgenomen van

5 5 van 8 Opvang mensenrechtenverdedigers Onder de noemer van Shelter City worden mensenrechtenverdedigers ondersteund die bedreigd worden en onder grote druk staan. Voorgesteld wordt aan dit programma deel te gaan nemen en jaarlijks aan 1 of 2 mensenrechtenverdedigers voor een periode van drie maanden een veilig onderkomen te bieden. In deze maanden kan men dan op krachten komen, trainingen volgen en zijn/haar (internationale) netwerk verbreden. Als tot deelname aan het Shelter City programma wordt besloten zal in samenwerking van het University College Roosevelt een programma voor huisvesting en educatie worden opgesteld. Wij stellen voor om gedurende drie jaar een bedrag van per jaar beschikbaar te stellen als bijdrage in de kosten van opvang en educatie. Wij gaan ervan uit dat ook andere organisaties hierin participeren en een deel van de kosten voor hun rekening nemen. In de dekking van het bedrag van per jaar, voor drie jaar in totaal , kan een beroep worden gedaan op de resterende middelen van de rijksbijdrage Inburgering. De definitieve afrekening van deze rijksbijdrage moet nog plaatsvinden, maar door een meevallende aanbesteding van inburgeringstrajecten wordt verwacht dat voldoende middelen resteren om in de dekking van het bedrag van te voorzien. IKC-Griffioen Separaat wordt de raad voorgesteld een krediet beschikbaar te stellen voor de realisatie van huisvesting voor het Integraal Kindcentrum (IKC) in de Griffioen. Kortheidshalve wordt naar dit voorstel verwezen. Naast inzet van de kapitaallasten die vrijvallen door verkoop van het gebouw Beneluxlaan 14/16 is een extra bedrag nodig van per jaar. Verwijderen systeemunits Vossenburch De b.s. De Vossenburch beschikt sinds 1995 over een aantal semipermanente units. Deze tijdelijke huisvesting was destijds noodzakelijk om in de huisvestingsbehoefte van deze school te voorzien. De units zijn inmiddels 18 jaar oud en volledig afgeschreven. Bovendien zijn de units, door terugloop van het aantal leerlingen, niet meer nodig. Alle groepen kunnen thans in de permanente gebouwen worden gehuisvest. Hierdoor bestaat er ook geen recht meer op vergoeding van het (renovatie)onderhoud. In overleg met het schoolbestuur is besloten de semipermanente units te verwijderen. De kosten van het verwijderen van de units en het herstellen van de ingang, hekwerk en terrein worden geraamd op Coördinatie nazorg ex-gedetineerden De nazorg voor ex-gedetineerden is sinds 2004 een taak en verantwoordelijkheid van de gemeenten. Middelburg heeft in 2009 aangegeven hoe deze nazorg verbeterd kon worden. Het Rijk heeft hiervoor toen voor de periode financiële middelen beschikbaar gesteld. Vanaf 1 oktober 2013 vervalt deze financiering en komt dit voor rekening van de gemeenten. Op basis van gegevens van de afgelopen paar jaar over het aantal ex-gedetineerden wordt verwacht dat per jaar een bedrag van nodig zal zijn. Risico s Nieuwe ombuigingen Rijk In maart 2013 heeft het Rijk aangekondigd dat mogelijk voor 2014 opnieuw bezuinigingen zullen moeten worden doorgevoerd. Bij zijn aantreden heeft het kabinet rekening gehouden een hogere economische groei dan momenteel het geval is. Een achterblijvende groei leidt tot tekorten op de rijksbegroting. Om het begrotingstekort toch binnen de 3% te kunnen houden, heeft het rijk in maart besloten tot aanvullende ombuigingen. Hiervoor lag een pakket van ruim 4 miljard aan maatregelen gereed. In april jl. heeft het kabinet een Sociaal akkoord gesloten met de sociale partners over een mix van maatregelen om het

6 6 van 8 economisch herstel op korte termijn te stimuleren en de arbeidsmarkt aan te passen aan de wensen en eisen van de 21 e eeuw. Het kabinet verwacht dat het akkoord een gunstig effect heeft op het economisch herstel. Als dit herstel zich inderdaad doorzet en de economie dit jaar verder aantrekt, zijn deze ombuigingen in mindere mate of mogelijks zelfs geheel niet nodig. Het Rijk neemt in de aanloop naar Prinsjesdag een besluit over deze nieuwe ombuigingen van ca. 4 miljard voor de begroting 2014, op basis van de dan bekende groeiverwachtingen van het Centraal Planbureau. Dat betekent dan dat de gemeenten pas eind september, met de septembercirculaire over de algemene uitkering, weten of alsnog voor 2014 aanvullende ombuigingen nodig zijn. Wat de gevolgen voor de gemeenten zijn van deze ombuigingen is niet concreet aan te geven. Een globale inschatting van het pakket aan maatregelen dat het kabinet gereed heeft liggen, betekent voor het gemeente- en provinciefonds samen een korting van ca. 200 tot 300 mln. Voor Middelburg heeft dat een verlaging van de algemene uitkering met ca. 0,6 mln. tot 0,9 mln. tot gevolg. Hoe hoog dat aandeel precies zal worden, hangt niet alleen af van de hoogte van de noodzakelijke ombuigingen, maar ook van de invulling daarvan. Alleen die ombuigingen die betrekking hebben op posten die horen tot de netto gecorrigeerde rijksuitgaven tellen mee voor de korting op het gemeentefonds. Daaronder vallen bijvoorbeeld niet de uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking en de bijdrage aan de Europese Unie. Ook grote delen van de Zorg en Sociale zekerheid tellen niet mee voor de berekening van die uitgaven. Als dat het geval is, zullen ook de gemeenten op basis van de afgesproken normeringsystematiek (trap op-trap af) een aandeel in deze nieuwe ombuigingen moeten leveren. Mogelijke herverdeling gemeentelijke bijdrage VRZ In april jl. besloot de gemeenteraad niet in te stemmen met de ontwerp Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Zeeland. Belangrijkste argument voor dit besluit was dat de raad van mening is dat voor de bekostiging van de lokale brandweerzorg aansluiting gevonden moet worden bij de huidige lokale kosten van de afzonderlijke gemeenten. In de ontwerp-gemeenschappelijke regeling wordt uitgegaan van een bekostiging op basis van de verdeelsleutel OOV van het gemeentefonds. Toepassing van deze verdeelsleutel leidt voor Middelburg tot een extra structurele bijdrage van ruim in 2014 tot ca in Zoals aangegeven in voorstel kunnen Gedeputeerde Staten op grond van de Wet gemeenschappelijke regelingen deelname van een gemeente aan de GR afdwingen. Beroep daartegen is mogelijk bij de Raad van State. Orionis In de meerjarenbegroting van de gemeente is voor 2013 nog rekening gehouden met een geraamd tekort voor Middelburg van Dit tekort is gebaseerd op het Beleidsplan van Orionis Walcheren. De verwachting binnen Middelburg was dat door de reorganisatie het tekort per 2014 teruggebracht zou zijn tot nihil. Met de nu bekende gegevens is het niet aannemelijk dat het tekort voor de meerjarenbegroting op 1 januari 2014 tot nihil is teruggebracht. Gelet op de toenemende werkloosheid en de onzekerheid over de rijksvergoeding voor 2014 en verder ligt een positief effect nog niet direct in het verschiet, waardoor voor 2014 naar verwachting rekening gehouden moet worden met extra lasten voor de gemeente. Deze effecten worden in de begroting 2014 gepresenteerd. Uitgaande van het tekort op de uitkeringslasten 2013 van 5,9 miljoen voor de Walcherse gemeenten en ontwikkeling van het klantenaantal zal naar verwachting het nadelig financieel effect voor Middelburg over

7 7 van en 2015 respectievelijk 1,51 miljoen en 0,5 miljoen bedragen. Met deze bedragen is in de uitkomsten van deze Kaderbrief nog geen rekening gehouden. Grondbedrijf De regelgeving over de balanswaardering van gronden waarvan de gemeenteraad geen stellig voornemen heeft deze te ontwikkelen binnen afzienbare termijn is met ingang van 2012 gewijzigd. Deze gronden moeten worden geclassificeerd als overige grond- en hulpstoffen en gewaardeerd tegen de waarde met huidige bestemming. In aansluiting op de Kwaliteitsatlas en de horizon van de halfjaarlijkse doorberekening van de Middelburgse grondexploitatie was de afzienbare termijn in Middelburg geconcretiseerd als 25 jaar. Bij het opstellen van de jaarrekening 2012 is gebleken dat landelijk het begrip afzienbare termijn verschillend wordt ingevuld, waarbij termijnen van 10 tot 15 jaar worden gehanteerd. Er loopt momenteel een discussie waarbij de vraag wordt gesteld of de Commissie BBV niet alsnog een termijn hiervoor moet stellen. Deze discussie is nu nog niet afgerond, onzeker is binnen welke termijn het begrip afzienbare termijn nader geconcretiseerd zal worden. Omdat de door Middelburg gehanteerde termijn van 25 jaar aanmerkelijk afwijkt van de termijnen die elders worden gehanteerd, is er bij het opstellen van de jaarrekening 2012 in financiële zin rekening gehouden met een termijn van 15 jaar. Als gevolg daarvan is de voorziening Grondbedrijf opgehoogd en wordt in deze Kaderbrief rekening gehouden met de daaruit voortvloeiende hogere rentelasten. Als in de komende tijd de commissie BBV mocht besluiten dat afzienbare termijn ingevuld moet worden als 10 jaar dan betekent dit dat bovenop de verhoging uit de jaarrekening 2012 de voorziening met nog eens 4,4 mln. extra moet worden verhoogd. Ook deze verhoging heeft structurele consequenties in de vorm van rentelasten en wel tot een bedrag van ca Decentralisaties Binnen het sociale domein vinden drie decentralisaties plaats. Op korte termijn zullen gemeenten verantwoordelijk worden voor de uitvoering van nieuwe taken op het terrein van jeugd, werk en zorg (AWBZ). Grootste zorg van de gemeenten zijn de financiële randvoorwaarden; deze zijn op alle drie terreinen enorm verslechterd. De korting op de jeugdzorg is verhoogd van 300 naar 450 miljoen euro. Op begeleiding wordt zelfs 1,6 miljard bezuinigd. Dergelijke kortingen kunnen niet worden opgevangen met een efficiencyslag. Er zal gewerkt moeten worden aan andere concepten en arrangementen met een grotere rol voor de samenleving (inwoners en instellingen). Ook de financiële randvoorwaarden van de Participatiewet en de afbouw van de sociale werkvoorziening baren grote zorgen: de wet kent met 1,2 miljard een grote financiële taakstelling. En de AWBZ zal worden geconfronteerd met een bezuinigingspercentage van 15-25%. Er wordt vanuit gegaan dat de drie decentralisaties budget neutraal kunnen worden uitgevoerd. Op dit moment is dat nog een aanname, omdat veel nog onduidelijk is, zowel wat betreft de wijze waarop de nieuwe taken moeten en kunnen worden uitgevoerd als de budgetten die hiervoor aan Middelburg beschikbaar zullen worden gesteld. Afsluiting Met deze kaderbrief hebben wij u geïnformeerd over de financiële stand van zaken op dit moment. Wij richten ons nu op het opstellen van een sluitende begroting voor Dat betekent dat voor de bespreking van de begroting door de gemeenteraad er in ieder geval voor een bedrag van (zie tabel 2) aan incidentele dekkingsmiddelen gevonden zal moeten zijn. Mede gezien de risico s die in de brief zijn

8 8 van 8 beschreven stellen wij voor in het najaar een ombuigingsoperatie op te starten die voor de dan bekende structurele tekorten invulling zal moeten vinden. In de huidige berekening zijn die nog beperkt, maar gezien de eenmalige bedragen in de jaren en de dreiging van de beschreven risico s zijn wij van mening dat het onverantwoord is hier mee te wachten tot dat een nieuwe gemeenteraad is aangetreden in maart 2014.