Raadsinformatiebrief 81

Transcriptie

1 Aan de leden van de gemeenteraad. Raadsinformatiebrief 81 Financiën Helmond, 21 oktober 2016 Zaaknummer: Telefoon.: Onderwerp: Septembercirculaire 2016 Uw kenmerk: Uw brief d.d.: Onlangs is de Septembercirculaire, met daarin de meest recente ontwikkelingen ten aanzien van het Gemeentefonds, verschenen. Omdat op dat moment de Programmabegroting reeds aan u was aangeboden hebben we in deze begroting nog geen rekening kunnen houden met deze ontwikkelingen op het gemeentefonds. In voorliggende Raadsinformatiebrief informeren wij u daarom separaat over de in de Septembercirculaire opgenomen verwachtingen voor de komende jaren. De Septembercirculaire gaat in op de verwachte ontwikkelingen binnen de zogenaamde Algemene uitkering, de integratie-uitkering Sociaal domein en de overige integratie- en decentralisatie-uitkeringen. De Septembercirculaire laat ten opzichte van de Meicirculaire een positief beeld zien. Dit geldt vooral voor de Algemene uitkering. Het meerjarige beeld voor de integratie-uitkering Sociaal domein is licht negatief. Hieronder wordt dit nader toegelicht. 1. Algemene uitkering De bruto bijstelling van de Algemene uitkering, inclusief de taakmutaties op de integratie- en decentralisatie uitkeringen, bedraagt zo n 0,6 mln in 2017 oplopend tot zo n 2,9 mln in De belangrijkste oorzaken zijn de toename van de rijksuitgaven en een gewijzigde indexeringssystematiek. Rekening houdend met de gebruikelijke reserveringen voor de loon- en prijsbijstellingen, de verwerking van de taakmutaties met de betreffende beleidsterreinen en de actualisatie van de BCF-reservering blijft hiervan zo n 0,6 mln over in 2017 oplopend tot 1,1 mln in Zie onderstaande tabel 1.1. Tabel 1.1: Bijstelling raming gemeentefonds bruto en na verwerking aantal posten Bruto bijstelling gemeentefonds loon- en prijscompensatie verwerking taakmutaties inzet eerder reservering BCF Netto bijstelling gemeentefonds Toelichting Ontwikkeling van de uitgaven op rijksniveau (accres) De ontwikkeling van het gemeentefonds wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Dit volgens het systeem trap op, trap af, waardoor wijzigingen in de rijksuitgaven zich direct vertalen in de omvang van de algemene uitkering. In 2017 heeft het kabinet extra uitgaven begroot voor veiligheid, defensie, zorg, onderwijs en armoedebestrijding, hetgeen een positieve doorwerking heeft op de hoogte van de gemeentefondsuitkering. Een andere belangrijke factor, die vanaf 2018 zorgt voor een grote toename van het accres, is de gewijzigde verwerking van de middellange termijnraming van het Centraal Planbureau. Deze wordt nu ook doorgetrokken naar de nieuwe kabinetsperiode vanaf 2018, waardoor het Weg op den Heuvel 35/tel /fax: Correspondentieadres: Postbus 950/5700 AZ Helmond / gemeente@helmond.nl / Bankrelatie: IBANnummer NL 85 BNGH

2 accres zo n 1% hoger uitkomt dan in eerdere ramingen voor die jaren was voorzien. Dit resulteert voor Helmond in de bruto bijstelling zoals opgenomen in tabel 1.1 op de vorige pagina. Loon- en prijscompensatie Vanuit de bruto bijstelling van het gemeentefonds dient ook de jaarlijkse loon- en prijscompensatie te worden gefinancierd om daarmee de bedragen in de begroting in het juiste, voor dat jaar geldende, prijspeil te kunnen brengen. Voor de jaartranches 2018 en 2019 is hiervoor 1,8 mln benodigd en voor ,2 mln. Voor 2018 en 2019 zijn eerder bedragen gereserveerd die nu worden aangevuld. Verwerking taakmutaties Dit betreft de mutaties op de overige integratie- en decentralisatie-uitkeringen. Deze worden apart toegelicht onder punt 2. Plafond BTW-compensatiefonds (BCF) Begin 2013 zijn afspraken gemaakt over de maximering van het BCF (plafond). Wanneer het totaal van de BCF-claims van gemeenten onder dit plafond blijft, wordt het resterende deel toegevoegd aan het Gemeentefonds. Stijgt het totaal boven het plafond uit, dan vindt de aanvulling aan het BCF plaats door een uitname uit het Gemeentefonds. De verwachting van het ministerie van Financiën is dat gemeenten in 2016 en 2017 meer BTW declareren bij het rijk dan het plafond bevat. Het meerdere wordt daardoor onttrokken aan het gemeentefonds. Landelijk gaat het in 2016 om 56 miljoen en in 2017 om 28 miljoen. In 2018 vindt nagenoeg geen mutatie plaats en vanaf 2019 wordt verwacht dat gemeenten minder BTW declareren bij het rijk dan het plafond, waardoor het niet gedeclareerde deel in het gemeentefonds wordt gestort. Dit leidt tot een hogere uitkering in die jaren. Echter als gemeenten in die jaren meer gaan uitgeven, investeren of uitbesteden wordt ook weer meer gedeclareerd bij het BCF. Het risico blijft daardoor dat dit in die jaren wederom kan leiden tot een onttrekking aan het gemeentefonds en daarmee een terugbetaling aan het Rijk. Bij de septembercirculaire 2018 zullen de gevolgen van deze systematiek wederom geactualiseerd worden. Door de huidige actuele berekening van het plafond van het BCF in 2017 wordt toegevoegd aan de beschikbare ruimte De bijstelling voor het jaar 2016 is op basis van de Septembercirculaire positief. Daarmee komt de totale bijstelling voor 2016 uit op positief. De bijstelling uit de Meicirculaire ( ) is onlangs meegenomen bij de 2 e Berap Het nieuwe bedrag zal als resultaat verwerkt worden in de Jaarrekening Feitelijk te besteden Zoals aangegeven is de positieve bijstelling van het meerjarenperspectief vooral het gevolg van een meer algemene en technische gehanteerde benadering dan voorheen. Tot nu toe hanteerden de beheerders van het gemeentefonds een meer behoudende benadering bij de prognoses van het meerjarenperspectief van het gemeentefonds. Deze gaf in de praktijk echter al weinig houvast voor een meerjarige sturing; door deze technische wijziging worden de risico s op uiteindelijke afwijkingen in de toekomstige jaren nog groter. Voorgesteld wordt daarom om hier voorzichtig mee om te gaan en de fluctuaties en onzekerheden - met name vanaf te reserveren op de stelpost totdat hierover meer zekerheid ontstaat. Daarbij komt dat er in onze Programmabegroting nog een aantal mogelijke onzekerheden resteert, zoals bijvoorbeeld ten aanzien van de dekking van de verminderde toerekening van rente aan grondexploitaties vanaf 2016 en de rioleringen (vanaf 2018), waarover in het voorjaar van 2017 meer duidelijkheid bestaat. Voorgesteld wordt daarom de bedragen als gevolg van deze schommelingen en de meer grove berekeningswijze van de groei vast te houden op de stelpost Gemeentefonds en deze mede in samenhang met de genoemde risico s - opnieuw te bezien bij de Voorjaarsnota Op deze wijze blijft er nu structureel over die kan worden besteed. Zie de opbouw in onderstaande tabel 1.2.

3 Tabel 1.2: Berekening feitelijk te besteden bedrag Netto bijstelling gemeentefonds reservering schommelingen gemeentefonds Te besteden Integratie- en decentralisatie-uitkeringen De integratie- en decentralisatie-uitkeringen zijn in principe vrij besteedbaar. Veel van deze uitkeringen zijn verbonden met een zeker doel. De beschikbare middelen uit deze uitkeringen worden, conform bestendig Helmonds beleid, ingezet voor de betreffende beleidsterreinen. Dat betekent dat ook kortingen worden door vertaald naar de betreffende beleidsterreinen. In onderstaande tabel zijn de mutaties op de integratie- en decentralisatie-uitkeringen ten opzichte van de meicirculaire 2016 opgenomen. Tabel 2.1: Wijzigingen op integratie- en decentralisatie-uitkeringen Vervallen decentralisatie-uitkering peuterspeelzaalwerk Met ingang van 1 januari 2018 treedt het wetsvoorstel harmonisatie peuterspeelzalen en kinderopvang in werking waardoor deze decentralisatie-uitkering niet langer van toepassing is en komt te vervallen. Over de gevolgen van het wetsvoorstel wordt u via een afzonderlijke raadsinformatiebrief geïnformeerd. Mutatie WMO De omvang van de integratie-uitkering WMO wordt met ingang van 2017 structureel met 30 miljoen (landelijk) verlaagd omdat gemeenten vanaf dat moment niet meer verantwoordelijk zijn voor de huishoudelijke verzorging voor Wlz-cliënten met een modulair pakket thuis. Daarnaast wijzigt de uitkering ook door een actualisatie van de maatstafaantallen die de basis zijn voor de bedragen die gemeenten ontvangen. Mutatie maatschappelijke opvang De mutatie betreft een actualisatie van de maatstafaantallen Vervallen decentralisatie-uitkering peuterspeelzaalwerk Mutatie WMO Mutatie maatschappelijke opvang Verhoogde asielinstroom (partieel effect) Verhoogde asielinstroom (participatie en integratie) Totaal integratie- en decentralisatie-uitkeringen Verhoogde asielinstroom De beschikbare middelen voor het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom zijn opgebouwd uit een partieel effect op het gemeentefonds van de extra rijksuitgaven voor eerstejaarsopvang en uit middelen voor participatie en integratie. Gemeenten ontvangen een bedrag per in die gemeente geplaatste vergunninghouder. Uitgegaan wordt van een aantal gehuisveste vergunningshouders over 2016 en 2017 van in totaal , waarbij de uitkering uit het partieel effect per vergunninghouder bedraagt en de uitkering uit participatie en integratie 1.581,40. Toekenning vindt achteraf plaats op basis van realisatiecijfers per gemeente. Over de periode januari juli 2016 heeft Helmond 65 vergunninghouders gehuisvest, wat leidt tot de in de tabel gepresenteerde bedragen. In de decembercirculaire worden op basis van de dan meest actuele beschikbare maandcijfers weer bedragen toegekend.

4 Momenteel is een plan van aanpak in voorbereiding waarbij de middelen ingezet worden voor maatschappelijke begeleiding en integratie. U wordt hierover nog nader geïnformeerd. 3. Integratie-uitkering Sociaal domein De omvang en het verloop van de integratie-uitkering Sociaal domein nemen vanaf 2017 structureel af met zo n 1,2 miljoen.dit komt met name door een daling van de budgetten WMO en jeugd. Voor 2016 zijn de bedragen ten opzichte van de meicirculaire 2016 nagenoeg ongewijzigd. In het bestuurlijk overleg van 24 augustus jl. zijn de VNG en het ministerie van VWS het eens geworden over het doorvoeren van mutaties in de integratie-uitkering Sociaal Domein die betrekking hebben op taken die voor gemeenten wegvallen of erbij komen doordat groepen cliënten feitelijk in een ander domein terecht komen. Deze mutaties hebben dus te maken met verkeerde veronderstellingen in de budgettoedeling per 1 januari In totaal gaat het om een neerwaartse bijstelling van de integratie-uitkering Sociaal Domein, onderdeel WMO, met een bedrag van 179 miljoen (landelijk) in 2017 aflopend tot een bedrag van 159 miljoen structureel in Voor het onderdeel Jeugd gaat het om een bedrag van 47 miljoen (landelijk) aflopend tot een bedrag van 17 miljoen structureel in Op Prinsjesdag maakte het kabinet bekend 50 miljoen uit te trekken om de eigen bijdrage WMO in 2017 te kunnen verlagen. Hiervan profiteren huishoudens in de eigen bijdrageregeling van de WMO. Deze maatregel is vertaald via de septembercirculaire in de integratie-uitkering Sociaal Domein. Hierin is de compensatie van structureel 50 miljoen (landelijk) opgenomen om meerpersoonshuishoudens, waarbij één van de partners chronisch ziek is en daardoor niet kan werken, financieel tegemoet te komen via een verlaging van de eigen bijdrage WMO Een en ander is reeds aan de orde geweest bij het onderwerp doorontwikkeling sociaal domein in de commissie Maatschappij op 10 oktober en 17 oktober jl.. De gevolgen hiervan en de nieuwe bedragen voor onze gemeente zijn weergegeven in onderstaande tabel 3.1: Tabel 3.1: Ontwikkeling integratie-uitkering Sociaal Domein Bedragen in miljoenen euro's 2017 (meicirculaire) WMO Helmond 12,0 11,3 11,1 11,0 11,0 WMO centrum 18,4 18,4 19,0 19,4 19,4 Jeugd 25,7 25,2 25,5 25,5 25,5 Part. Re-integratie 4,4 4,4 4,5 4,6 4,8 Part. WSW 18,6 18,6 17,2 16,2 15,1 Totaal 79,1 77,9 77,3 76,7 75,8 De in deze tabel opgenomen bedragen zijn in 2017 in totaliteit 1,2 miljoen lager dan de bedragen zoals opgenomen in de begroting Dit betreft een structurele verlaging van de middelen jeugd met en WMO Helmond Tot slot Vanaf 2017 stelt het kabinet structureel 100 miljoen beschikbaar voor de bestrijding van de gevolgen van armoede onder kinderen. Van deze middelen wordt, volgens de kamerbrief die onlangs gepubliceerd is, 85 miljoen beschikbaar gesteld aan gemeenten via een decentralisatie-uitkering. Ten aanzien van het doeltreffend inzetten van de middelen sluit het Rijk een convenant af met de VNG. De exacte omvang en verdeling volgen in de decembercirculaire.

5 Zoals bekend verschilt de uitkering van het gemeentefonds per circulaire en is het voor gemeenten lastig om goed hierop te kunnen sturen. Landelijk is dit onder de aandacht gebracht en eind april 2016 is in het bestuurlijk overleg financiële verhoudingen besloten een stuurgroep en expertgroep in te stellen die zich gaat oriënteren op een fundamentele herziening van de financiële verhoudingen. Dit traject richt zich op de financiële verhouding tussen het Rijk en de gemeenten en specifiek op de verdeling van het gemeentefonds. De komende maanden zullen gebruikt worden voor het maken van een probleemanalyse van het stelsel van financiële verhoudingen en het verkennen van mogelijke oplossingsrichtingen in verschillende varianten. Deze analyse wordt in het voorjaar van 2017 aangeboden aan de Tweede Kamer. Hoogachtend, burgemeester en wethouders van Helmond de burgemeester de secretaris