Welke rol speelt begrijpend luisteren. in de doorgaande lijn? Aafke Bouwman. 13 oktober 2016

Transcriptie

1 Welke rol speelt begrijpend luisteren in de doorgaande lijn? Aafke Bouwman 13 oktober

2 Aafke Bouwman

3 Doelen workshop U heeft kennis en praktische handvatten aangereikt gekregen, op welke wijze het begrijpend luisteren in de onderbouw bijdraagt aan de ontwikkeling van leerlingen tot vloeiende, gemotiveerde en zelfstandige lezers. U weet wat het onderscheid is tussen voorlezen, interactief voorlezen en hardop denkend voorlezen en heeft u hiermee praktische ervaring opgedaan. U heeft geoefend met het samenstellen van vragen uit de Taxonomie van Bloom, om in uw praktijk te kunnen differentiëren. 3

4 De doorgaande lijn van begrijpend luisteren in de ontwikkeling van leerlingen tot vloeiende, gemotiveerde en zelfstandige lezers.

5 Voorschool en groep 1-2 Middenbouw 3-4 Middenbouw 4-5 Bovenbouw Goede leesstart: fonemisch bewustzijn, letterkennis Achtergrondkennis & woordenschat Mondelinge taalvaardigheid Begrijpend luisteren: hardop denkend voordoen-lezen, interactief voorlezen Vlot lezen - >Vloeiend lezen Achtergrondkennis & woordenschat Aandacht voor leesbegrip tijdens lezen van (zaakvakken) teksten: hardop denkend voordoenlezen Vlot lezen -> Vloeiend lezen Achtergrondkennis & woordenschat Aandacht voor leesbegrip tijdens lezen van teksten: hardop denkend voordoen-lezen Expliciete instructie van leesstrategieën in lessen begrijpend lezen Vloeiend lezen onderhouden Achtergrondkennis & woordenschat Aandacht voor leesbegrip tijdens lezen van teksten Expliciete instructie van leesstrategieën in lessen begrijpend lezen Transfer en flexibel toepassen van leesstrategieën

6 Kern begrijpend luisteren/lezen Waarom? Doel: Tekst en illustraties begrijpen en kennis vergroten Wat? Kennis Woordenschat Academische taal Strategieën om te leren leren. Leesstrategieën: voorspellen, vragen stellen, verbinden, visualiseren, afleiden en samenvatten. Hoe? Bepaal het leerdoel: wat wil je de kinderen met deze tekst leren? Talig, strategisch, kennis? Kennis activeren en toevoegen. Hardop denkend voorlezen (jij denkt) Interactief voorlezen (samen denken) Zinvolle verwerkingen vooraf, tijdens en na het (voor)lezen 6

7 Kennis toevoegen, woordenschat vergroten: Hoe doe ik dat? Verschillende tekstgenres: prentenboeken, informatieve boeken, gedichten, verhalen. Visualeer met illustraties, filmpjes, digitale boeken, apps, tekeningen, voorwerpen, verteltafel, verteltas. Academisch taal. Denk aan: net zo, correct, evenals, dankzij, alsnog, bijvoeglijke naamwoorden. Woordleerstrategieën hardop denkend voordoen: ik hoor in 2 woorden, ik weet dat Snel semantiseren: kort de betekenis noemen. Digitaal prentenboek (bereslim) (Fiet) 7

8 Kennis activeren en woordenschat: wat weet je al over een eekhoorn (links) wat wil je meer weten over een eekhoorn (rechts) 8

9 Verdiepen met een informatief boek voor of het prentenboek

10 Het belang van - voorlezen, - interactief voorlezen - hardop denkend voorlezen.

11 Verschillen in voorlezen Voorlezen De lkr leest voor Hardop-denkend voorlezen/modelen De lkr doet/denkt voor hoe zij betekenis geeft aan een tekst. Interactief voorlezen De lkr en knd geven samen betekenis aan de tekst Ik lees voor Geen bewuste interactie 11 Ik doe het voor Geen bewuste interactie Meeluisteren en denken. Wij doen het samen Interactie

12 Dat komt er nou van Toen beer op een morgen een wandeling maakte, zag hij bij het meer drie eieren liggen. Hij keek om zich heen. Er was niemand te zien Hallo, riep hij luid. van wie zijn die eieren?. Hij wachtte en wachtte, Er kwam geen antwoord. (D&I Schubert) Hardop denkend voorlezen Interactief voorlezen De leerkracht leest voor en denkt dan hardop: Ik vraag me ook af van wie die eieren kunnen zijn. Kippen leggen eieren, maar die leven niet bij het water. Ik denk dat de eieren van een moedereend zijn, eenden houden van water. Maar de moedereend zit niet op haar nest. Ze heeft haar eieren alleen gelaten. De leerkracht die interactief voorleest, leest de passage voor en stimuleert vervolgens de inbreng van kinderen, bijvoorbeeld door een vraag te stellen: Van wie zijn deze eieren denken jullie? waaraan zie je dat? 12

13 Instructievaardigheden: Hardop denkend voordoen Ik-fase hoe ik strategieën toe pas m.a.w.: wat ik doe om de tekst te begrijpen hoe ik een relatie leg tussen de inhoud van de tekst met mijn kennis en woordenschat wat doe ik om achter de betekenis van een onbekend woord te komen? dat ik controleer of ik nog begrijp wat ik lees. dat ik bewijs leg met tekst en illustraties filmfragment: een leerkracht die voorleest en hardop denkt. 13

14 Intermezzo Hoe denkt u hardop? Welke bladzijde? Welke strategie? Tekst Hardop denken Hardop denken 14

15 Het ontwikkelen van tekstbegrip door samen vragen van diverse denkniveaus uit de Taxonomie van Bloom te verkennen. Zo differentieert u.

16 Wij doen het samen: Samen nadenken over een vraag om de inhoud te begrijpen Ha, dat kan leuk worden, denkt Krokodil. Hardop denken: Ik stel mijzelf een vraag. Wát gaat er nu zo leuk worden? Zou hij écht denken dat hij spetterend, spatterend en stampend vriendjes kan worden met de nijlpaarden? Ik ga op de volgende bladzijde lezen of Krokodil dat lukt 16 Vraag aan de kinderen: Wat gaat er nu zo leuk worden? Vraag naar het bewijs in de tekst en illustraties. Waar zie je dat? Hoe weet je dat? Laat lln het bewijs hardop denkend opzoeken en verklaren.

17 Hoe weten de bromvliegen zeker dat de poep van een hond is?

18 Hoe helpt de schrijver ons om er achter te komen wat een cocon is? Waarin zijn een jas en een cocon hetzelfde? Waarin zijn een jas en een cocon verschillend?

19 Wat is is er net zo lang, langer, korter als de slurf van de olifant? Of welke poot, klauw, lijf? Hoe kom ik daarachter? Hoe weet ik dat precies?

20 Taxonomie van Bloom Creëren Evalueren Analyseren Toepassen begrijpen herinneren 20

21 Krrrr okodil! C. Rayner Creëren Evalueren Kun je een nieuw, ander plan bedenken voor Krokodil? Stel je eens voor dat krokodil veel kleiner is en geen scherpe tanden heeft wat zou er dan...??? Wie is er het dapperst? Waar zie/hoor je dat? Wie lost het probleem op voor Krokodil? Analyseren Toepassen Begrijpen Waaraan kun je zien dat Nijlpaard niet bang is voor Krokodil? Waarin zijn Nijlpaard en Krokodil hetzelfde? Welk probleem heeft Krokodil? Waar heb je dat gehoord/gezien? Wat zou jij willen veranderen aan het antwoord van Nijlpaard? Hoe zou Krokodil zijn probleem kunnen oplossen? Wat zou jij de libellen willen vragen? Kun jij uitleggen wat een pestkop is? Waarom zijn de dieren bang voor Krokodil? Waar zie je dat aan? 21 Herinneren Wat gebeurde er nadat de Krokodil de kikkers had gezien? Hoe ziet Krokodil eruit?

22 Wat nu Olivier? P.Root en C.Denise 22 Creëren Evalueren Analyseren Toepassen Begrijpen Herinneren Wat kun je doen om te voorkomen dat je verdwaalt? Wat zou er gebeuren als Olivier geen antwoord had gekregen? Stel je eens voor dat jij verdwaalt, wat doe je dan? Wat vind je van de oplossing van Olivier? Wat vind je van de oplossing van zijn papa en mama? Hoe komt het Olivier verdwaald is? Aan welke woorden kun je dat horen? Wat was het probleem van Olivier? Waaraan kun je aan dat Olivier verdwaald is? Wat wil jij veranderen aan de oplossing van papa en mama? Hoe zou jij het probleem van Olivier oplossen? Hoe komt het dat Olivier verdwaalde? Bedenk eens waarom Olivier achter een geel blaadje aan rende? Hoe weet je dat het herfst is? Wat gebeurde er nadat Olivier was verdwaald? Hoe ziet Olivier eruit? Waar woont Olivier? Welke kleur had het blad waar hij achter aan rende?

23 Filmfragment U ziet de leerkracht vragen uit de Taxonomie stellen en kinderen laten denken Overleg met elkaar: Wat is het effect van de vraag? 23

24 Aan de slag met wij doen het samen Werk desgewenst samen Neem een boek en kies enkele bladzijden uit. Bekijk de lagen in de Taxonomie. Noteer uit enkele lagen een vraag. Uitwisselen van ervaringen 24

25 Uw eigen praktijk Welke pijler gebruikt u in de praktijk? Welke pijler biedt kansen? Met welke 2 acties gaat u in de praktijk aan de slag?

26

27 CPS Onderwijsontwikkeling en advies Plotterweg 30 T [033] BB Amersfoort F [033] Postbus BN Amersfoort E cps@cps.nl