ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN (BEGRIJPEND) LEZEN.WAT WERKT?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN (BEGRIJPEND) LEZEN.WAT WERKT?"

Transcriptie

1 ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN (BEGRIJPEND) LEZEN.WAT WERKT? Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Enschedese Lees- en Rekenverbeterplan september 2011

2 Wat is er nodig om van elk kind een goede begrijpende lezer te maken? WAT WERKT?

3 Simpel antwoord (Vernooy 2010) Zorg vooral voor: - Goed technisch lezen - Een goede woordenschat Toelichting: Zonder vlot lezen en voldoende woordenschat is geen begrijpend lezen mogelijk. Technisch lezen en woordenschat zijn de belangrijkste pilaren van het begrijpend lezen!

4 Wat is volgens de wetenschap effectief? (IES 2010) Sterk bewijs Gemiddeld bewijs Geen of minimaal bewijs -Instructie over hoe strategieën gebruikt moeten worden. -Het gaat om de volgende strategieën: Activeren voorkennis/voorspellen Vragen stellen Visualiseren Monitoren/verduidelijken/herstellen Afleidingen maken Samenvatten/ navertellen -Leerlingen de organisatiestructuur van teksten leren gebruiken en de inhoud leren onthouden -Betrokken en motiverende context bij begrijpend lezen -Door discussies leerlingen de inhoud van een tekst eigen laten maken -Doelgericht teksten voor het ondersteunen van begrijpend lezen selecteren

5 Evidence based begrijpendleesstrategieën Activeren Voorkennis Beantwoorden/ Stellen vragen Monitoren Begrijpend lezen Componenten Instructie Samenvatten Gebruik maken van visualiseringen (woordweb) (Naar Simmons, Rupley, Vaughn, & Edmonds, 2006)

6 strategieen Sturingsstrategieen: -leesdoel bepalen -orientatie op de tekst -actualiseren van kennis en woordenschat -actief lezen door toepassen van leesstrategieen -controleren van begrip -Toepassen van herstelstrategieen -controle bereiken leesdoel LEESSTRATEGIEEN -voorspellen -vragen stellen -visualiseren -verbinden -samenvatten -afleiden HERSTELSTRATEGIEEN -langzamer lezen -aandachtiger lezen -hardop lezen -een stukje opnieuw lezen -een stukje verder lezen -naar de illustraties kijken -hulp vragen

7 Watvereist begrijpendlezen? Veel! Begrijpendlezenvereistkennis, strategieënen vaardigheden: Vlot en vloeiend kunnen technisch lezen Woordenschat en relevante kennis van de wereld Tekstkennis(genre, structuur, etc.) Werkgeheugen Strategieën en vaardigheden om actief betekenis te verlenen Gemotiveerdzijnommet de tekstaande slag tegaan Duke (2008)

8 1. Het belang van vlot en vloeiend lezen Des teeerderkinderengoedkunnen technischlezen, des tebetervoorhet begrijpendlezen(en de woordenschat) Snelheid+ Nauwkeurigheid= Vlotlezen Snelop eenbetekenisvollemanier kunnenlezen(intonatie) = Vloeiend lezen

9 2: Woordenschat doet ertoe! Woordenschat is significant verbonden met begrijpend lezen, technisch lezen, spelling en schoolprestaties in zijn algemeenheid. Voorkennis is cruciaal voor begrijpend lezen! Woordenschat is een belangrijke pilaar voor begrijpend lezen!

10 LEERLINGEN ZOUDEN ELK JAAR 3000 NIEUWE WOORDEN MOETEN LEREN. MAAR HOE? 3000 woorden aanleren tijdens een schooljaar van 180 dagen zoubetekenendatzeelkedag 17 nieuwewoordenzouden moeten leren. Reviews laten echter zien dat leerlingen slechts8-10 effectiefonderwezenwoordenper week kunnenleren; opgeteldis datongeveer400 woordenper jaar(stahl & Fairbanks, 1986). Expliciete woordenschat instructie is nodig voor woorden die van cruciaal belang zijn omde teksttekunnenbegrijpen. En de overigen 2600 woorden? Leren ze door incidenteel leren, inclusief lezen over allerlei onderwerpen (stilleesbeleid!).

11 Wat zegt de wetenschap nog meer? Toename woordenschat hangt vooral van lezen af (Cunningham& Stanovich, 1998). De meeste woordenschat wordt door lezen verworven! Veel lezen doet er veel toe!

12 Cruciaal Het dagelijks bewustzijn van leerkrachten en de schoolleiding over het belang van woordenschat.

13 Tip voor elke tekst: vooraf -Kijk met de leerlingen over wat afbeeldingen over de inhoud zeggen; -Skimmet de leerlingen de tekst: - lees de eerste en laatste paragraaf -lees de eerste zin van de overige paragrafen -Scan de tekst door deze in een hoog tempo door te nemen

14 Tip Tijdens Laat leerlingen een web van de inhoud maken. Dit voorkomt dat kinderen door de vele ideeën, feiten of gebeurtenissen in de war raken.

15 AANBEVELINGEN

16 De meesteffectievemanier omleerlingentelerenstrategieën tegebruikenis hardopdenken. Strickland, Ganske, and Monroe, Supporting Struggling Readers and Writers

17 DE LEERKRACHT ALS HARDOP DENKEND MODEL Ikdoe het voor. Wijdoenhet samen. Julliedoenhet (in duo s). Jijdoethet zelf.

18 Verantwoordelijkheid leerkracht Introductie/uitleg/modeling Begeleide inoefening Ik doe het Wij doen het Samenwerken Risicolezers: Verlengde instructie De rest: werkt zelfstandig Verantwoordelijkheid leerling Jullie doen het samen Je doet het alleen Een succesvol instructiemodel voor alle leerlingen Fisher, D., & Frey, N. (2008). Better learning through structured teaching: A framework for the gradual release of responsibility. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.

19 Een variant:verantwoordelijkheid leerkracht Introductie/uitleg/modeling Begeleide inoefening Ik doe het Wij doen het Samenwerken Jullie doen het samen Risicolezers: PAL De rest: werkt zelfstandig Verantwoordelijkheid leerling Je doet het samen Een succesvol instructiemodel voor alle leerlingen Fisher, D., & Frey, N. (2008). Better learning through structured teaching: A framework for the gradual release of responsibility. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.

20 Componenten GraduallyRelease of Responsibility Instruction 1-Gericht zijn op de les De leerkracht laat de leerkracht haar eigen metacognitieve processen als actieve begrijpend lezer zien. Door leesstrategieën hardop denkend voor te doen krijgen de leerlingen een beeld van hoe de leerkracht als goede begrijpende lezer met een tekst omgaat. De leerkracht zegt: Ik doe het hardop denkend voor; 2- Gestuurde instructie Door gestuurde en begeleide instructie gaan de leerlingen met de leerkracht aan de slag om bijvoorbeeld een leesstrategie toe te passen. De leerkracht zegt: We gaan het eerst samen doen;

21 vervolg 3- De leerlingen gaan het samen doen. De leerlingen gaan in groepjes of duo s met een tekst aan de slag om het geleerde toe te passen. De leerkracht zegt: nu gaan jullie samen de tekst proberen te begrijpen. 4-De vierde component is het zelfstandig leren. De leerlingen gaan individudeel aan de slag om het geleerde toe te passen. De leerkracht zegt: en nu doen jullie het alleen.

22 PAL-aanpak Drie gestructureerde samenwerkingsactiviteiten plaats, n.l.: 1. Het lezen van delen van de tekst met een partner die modelten coacht. De betere lezer leest hardop de tekst voor. Vervolgens leest de zwakke lezer deze tekst hardop. 2. Het komen tot begrip over wat gelezen is door het met de partner stellen en beantwoorden van vragen over elke paragraaf. Dit gebeurt door de leerlingen twee vragen te laten stellen en laten beantwoorden om de belangrijkste ideeën uit de paragraaf te halen en de paragrafen samen te vatten: -over wie of wat gaat de paragraaf vooral? -wat zijn de belangrijkste zaken m.b.t. het wie of wat?

23 Vervolg PAL 3. Het met de partner voorspellen en vervolgens de voorspellingen bevestigen of verwerpen aan de hand van het tekstdeel dat gelezen gaat worden. Bij het voorspellen zijn vier stappen aan de orde: - voorspellen wat in de komende halve pagina geleerd gaat worden; -de helft van de pagina hardop lezen; - bevestigen of verwerpen van de voorspelling; - samenvatten van de belangrijkste inhoud van de halve pagina. Deze drie activiteiten richten zich op de ontwikkeling van de mondelinge taalvaardigheid, het stellen van vragen en de vaardigheid om voorspellingen te bevestigen of te verwerpen en leerlingen te helpen de belangrijkste ideeën op te sporen en samen te vatten.

24 Aanbevelingen specifiek

25 Het belang van een integrale aanpak begrijpend lezen (Vernooy 2011) Groepen Woordenschat Technisch lezen Leesstrategieën Groep 1-2 continu Mondelinge taal Fonemisch bewustzijn Letterkennis Begrijpend luisteren Groep 3 continu Leren lezen Begrijpend luisteren Omgaan met voorkennis Groep 4-6 Groep 7-8 continu Stilleesbeleid continu Stilleesbeleid Vlot en vloeiend lezen Omgaan met voorkennis Leren monitoren Enkele strategieën (na groep 4) Uitbouw en onderhoud vlot en vloeiend lezen Omgaan met voorkennis Leren monitoren Enkele strategieën

26 Concreet Aanbeveling1: tijdens het Groep1 voorlezen en 2 Leerlingen aanmoedigen: - voorspellingen te doen - vragen te beantwoorden, maar ook vragen te laten stellen - met elkaar over de inhoud te praten - verhaal na laten vertellen - verbindingen laten leggen met andere boeken

27 Herhaald voorlezen Kinderen gaan meer van het verhaal begrijpen Kinderen gaan op andere aspecten letten Kinderen gaan hierdoor andere vragen stellen Kinderen ervaren opnieuw de verrassing van een verhaal Herhaald voorlezen breidt de woordenschat uit te breiden

28 Aanbeveling2: Belangmondelinge taalvaardigheid Kinderendie in groep1 en 2 eenzwakke mondelinge taalvaardigheid hebben, lopen eenvijfkeerzo ngrootrisicoproblemenmet het lerenlezentekrijgen, maar Dezekinderenhebbendikwijlsvanafgroep5 ook problemen met begrijpend lezen! Kortom: vroegtijdigeaandachtgewenst! Gebruik de SNEL-toets!

29 Aanbeveling3: Zorgdatde kinderensnelvloten vloeiend leren en blijven lezen Kinderendie vlotkunnenlezen, kunnenal hunaandachtop de inhoudvan de tekstrichten: vlotlezenis de hoeksteenvan efficiënt lezen. Snel goed technisch lezen leidt tot beter begrijpend lezen. Zwakke, spellendelezershebbenbijnaaltijdmoeitemet het begrijpen van teksten. Stimuleervloeiendlezen, met name in groep7 en 8. Zorg voor onderhoud technisch lezen in groep 6-8; voorkom afname vlot lezen.

30 Aanbeveling 4: Zorg voor een woordenschatbeleid Sterk accent woordenschat in groep 1 en 2: Groep 4 8: Schrijf altijd een moeilijk woord op het bord Leg twee belangrijke woorden in het kort uit Of: Stel twee woorden via denken-delen-uitwisselenaan de orde Zorg voor een stilleesbeleid(15 minuten per dag): - 2 dagen: verhalend boek - 2 dagen: informatief boek -1 dag een stripboek Lezen over allerlei onderwerpen is goed voor de woordenschat!

31 De driemeestbelangrijkewoordenvoorde zwakke begrijpende lezer: WOORDENSCHAT WOORDENSCHAT WOORDENSCHAT

32 Laatkinderenveellezen Recent vondenwe, datde omvangvan het lezenvan leerlingenin de school éénvan de belangrijksteverschillenin ervaringenwas in meerof minder effectieveklassen. (Allington, 2003) Stilleesbeleid: een must! Maar: bij het stillezen horen ook informatieve boeken

33 Aanbeveling 5: Aandacht voor de structuur van informatieve teksten Waarom? - Zijn lastiger te begrijpen dan verhalende teksten vanwege: - Woordenschat - Vraagstelling - Doelgerichtheid - Kunnen omgaan met informatieve teksten is belangrijk voor de schoolloopbaan

34 Stappen begrijpend lezen 6. Stel vragen. Sta stil bij het waarom van het lezen van de tekst. 5. Lees de eerste en laatste zin van elke paragraaf voor meer informatie. 1. Kijk naar de illustraties. Welke ideeën worden gepresenteerd? 4. Kijk naar de titels en kopjes. Wat is het centrale thema? 2. Kijk naar de kopjes en lees de kopjes. 3. Kijk naar kaarten, grafieken, vetgedrukte woorden. Welke informatie bieden ze?

35 Voldoende dekking Nieuwsbegrip Gebruik vooral de basisversie Pas de strategieën toe op de beste teksten uit je oude methode voor begrijpend lezen Heel veel zaken uit de taalmethode dekken ook de kerndoelen voor begrijpend lezen Pas de strategieën toe bij teksten van de kennisgebieden Gebruik voor zeer zwakke lezers het Cito Hulpboek Begrijpend lezen

36 Aanbeveling7: Leer kinderenmet de belangrijkstestrategieënen vaardighedenomtegaan Het omgaan met voorkennis, omdat deze strategie met woordenschat en begripsmatige kennis te maken heeft; Het monitorenvan het begrijpend leesproces, waarbij het gaat om: het stellen van een leesdoel en het lezen aan de hand daarvan sturen vanuit: begrijp ik nog wat ik lees en wat moet ik doen als ik het niet begrijp?

37 Welke strategieën altijd? Altijd (schoolbreed): Wat is je leesdoel? (basis voor monitoren) Omgaan met voorkennis: -Waar gaat het over? -Wat weet je er al van?

38 Pas de strategieën en vaardigheden toe bij alle vakken waar teksten aan de orde zijn toe De meeste methoden besteden weinig of geen aandacht aan transfer van de geleerde strategieën naar andere vak-en vormingsgebieden waar teksten aan de orde zijn. Maak daarover in het team afspraken.

39 Aanbeveling 8: Veel aandacht voor leesmotivatie Veel lezen leidt tot beter begrijpend lezen Leidt tot meer ervaring met teksten Maar ook: motivatie activeert leesgedrag!

40 Aanbeveling 9 Gebruik voor de kinderen die voortdurend D en E scoren op begrijpend leestoetsen het Cito Hulpboek Begrijpend lezen.

41 Aanbeveling 10: Monitoorde doelen/resultaten

42 Aanbeveling 11: Spreek regelmatig met leerlingen over wat ze van het begrijpend lezen vinden Vraag de leerlingen: -Waarmee willen jullie dat ik help om de teksten beter te begrijpen? -Wat heb jullie geleerd om de tekst beter te begrijpen? -Wat zou je de volgende keer willen leren om de teksten beter te begrijpen? We maken een plan voor de komende maand.

43 Wat vinden (oudere) leerlingen belangrijk (Dr. Mijs, juni 2010) Voordoen hoe je een tekst moet begrijpen Vooraf altijd twee moeilijke woorden bespreken Naar titel en plaatjes leren kijken om te weten waar de tekst overgaat

44 Samenvatting: wat zeker doen? 1. Doe het begrijpen van de tekst hardop denkend voor 2. Leerlingen leren omgaan met voorkennis: -Waar gaat het over? -Wat weet je ervan? 3. Behandel twee belangrijke onbekende woorden. 4. Ondersteun het monitoren van het begrijpen: - Leesdoel stellen/vragen kunnen beantwoorden -Controleren voor, tijdens en na -Visualiseren om overbelasting korte termijngeheugen te voorkomen en om een samenvatting te kunnen maken 5. Leerlingen leren omgaan met de kenmerken van informatieve teksten.

ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN (BEGRIJPEND) LEZEN. WAT WERKT? Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Enschedese Lees- en Rekenverbeterplan

ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN (BEGRIJPEND) LEZEN. WAT WERKT? Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Enschedese Lees- en Rekenverbeterplan ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN (BEGRIJPEND) LEZEN. WAT WERKT? Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Enschedese Lees- en Rekenverbeterplan september 2011 Motto Begrijpen is de essentie van lezen

Nadere informatie

Begrijpend Lezen APPRIS

Begrijpend Lezen APPRIS Begrijpend Lezen Inhoud Begrijpend lezen Doelen, voorwaarden, problemen en strategieën Modelen Voordoen, hardop denken, oefenen Doelen van begrijpend lezen Het vinden van informatie, het thema en de hoofdgedachte

Nadere informatie

COTEACHEN EN NIEUWSBEGRIP

COTEACHEN EN NIEUWSBEGRIP COTEACHEN EN NIEUWSBEGRIP STEUNPUNT ONDERWIJS. 2012-2013 Ad Kappen Wat is coteaching? Samen op basis van evenwaardigheid / gelijkwaardigheid een les opstellen, geven, analyseren. Coteachen is geen collegiale

Nadere informatie

STAP VOOR STAP BETER BEGRIJPEND LEZEN. 10 en 11 september 2012. Dr. Kees Vernooij Dr. Dortie Mijs Drs. Ina Cijvat Drs.

STAP VOOR STAP BETER BEGRIJPEND LEZEN. 10 en 11 september 2012. Dr. Kees Vernooij Dr. Dortie Mijs Drs. Ina Cijvat Drs. STAP VOOR STAP BETER BEGRIJPEND LEZEN 10 en 11 september 2012 Dr. Kees Vernooij Dr. Dortie Mijs Drs. Ina Cijvat Drs. Gert Gelderblom Moeilijke tekst. Lees de tekst van Het resultaat t/m Luisteren op p.

Nadere informatie

mijnplein 30 okt 2013 Begrijpend lezen = Begrijpend leren

mijnplein 30 okt 2013 Begrijpend lezen = Begrijpend leren mijnplein 30 okt 2013 Begrijpend lezen = Begrijpend leren Doelen Aan het eind van deze masterclass: Ken je het belang en de plek van begrijpend lezen/luisteren binnen het onderwijs Ken je de belangrijkste

Nadere informatie

Begrijpend lezen is denken. CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1

Begrijpend lezen is denken. CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1 Het belang van Begrijpend luisteren en Begrijpend lezen 11 april 2016 Karin van de Mortel 2 Een ieder die werk wil maken van begrijpend luisteren en begrijpend lezen geeft aandacht aan: Begrijpend lezen

Nadere informatie

Begrijpend luisteren Karin van de Mortel

Begrijpend luisteren Karin van de Mortel Begrijpend luisteren Karin van de Mortel LOAN 10 en 11 april 2018 WWW.CPS.NL Karin van de Mortel k.vandemortel@cps.nl 06 29044614 1. Achtergrondkennis begrijpend luisteren en lezen 1 Luisteren -> Lezen

Nadere informatie

Lezen in het voortgezet onderwijs (5): Synthese

Lezen in het voortgezet onderwijs (5): Synthese Lezen in het voortgezet onderwijs (5): Synthese Algemeen In veel hoog geïndustrialiseerde maakt men zich zorgen over de leesvaardigheid van leerlingen in het voortgezet onderwijs. In Nederland heeft minstens

Nadere informatie

LEERLINGEN HELPEN EFFECTIEF ANDERE LEERLINGEN

LEERLINGEN HELPEN EFFECTIEF ANDERE LEERLINGEN LEERLINGEN HELPEN EFFECTIEF ANDERE LEERLINGEN Peer tutoring: een effectieve methodiek om de leesresultaten en de leesmotivatie te verbeteren Dr. Kees Vernooij Lector emeritus Effectief taal- en leesonderwijs

Nadere informatie

8-10-2015. Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Modelen. Contactgegevens

8-10-2015. Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Modelen. Contactgegevens Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Modelen WWW.CPS.NL Contactgegevens Willem Rosier w.rosier@cps.nl 06 55 898 653 Hoe ziet het modelen er in de 21 ste eeuw uit? Is flipping the classroom dan

Nadere informatie

Lisbo Begrijpend Lezen

Lisbo Begrijpend Lezen Wat en waarom Lisbo Begrijpend Lezen Begrijpend lezen op de Tine Marcusschool Technisch lezen op orde Verzoek CPS mee te doen aan Lisbo-BL 9 SBO-scholen + 1 school cluster 2 (ESM) Binnen het taal-leesverbetertraject

Nadere informatie

Lezen Denken Begrijpen. Begrijpend lezen op de Valentijnschool

Lezen Denken Begrijpen. Begrijpend lezen op de Valentijnschool Lezen Denken Begrijpen Begrijpend lezen op de Valentijnschool De pikkel en de wob Een wob mufte zijn frinse fruin. Een pikkel beunde snerp in de fruin van de wob. Groes mijn bale fruin,loeg de wob biest.

Nadere informatie

Lezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy

Lezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy Lezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy Algemeen Dit artikel gaat in op het rapport Improving Adolescent Literacy: Effective Classroom and Intervention Practices. De publicatie

Nadere informatie

TAAL- EN LEESMETHODEN. Het aanbod Taal- en leesmethoden Begrijpend Lezen. Begrijpend lezen. Effectieve strategieën voor begrijpend lezen ALGEMEEN

TAAL- EN LEESMETHODEN. Het aanbod Taal- en leesmethoden Begrijpend Lezen. Begrijpend lezen. Effectieve strategieën voor begrijpend lezen ALGEMEEN TAAL- EN LEESMETHODEN ALGEMEEN Het aanbod Taal- en leesmethoden Begrijpend Lezen Algemeen: aandachtspunten bij methode Begrijpend lezen Om een goede begrijpend lezer te zijn, is het in de eerste plaats

Nadere informatie

Het IGDI model. Het belang van goede instructie. Bij welke leerkrachten leren kinderen het beste? (Good 1989) Instructie en risicoleerlingen

Het IGDI model. Het belang van goede instructie. Bij welke leerkrachten leren kinderen het beste? (Good 1989) Instructie en risicoleerlingen Het IGDI model Leesverbetertraject Enschede 8/11/07 Het belang van goede Risicoleerlingen deden het bij goede leerkrachten net zo goed als gemiddelde leerlingen bij zwakke leerkrachten. Niets was effectvoller

Nadere informatie

Technisch Leren Lezen ResearchED Amsterdam l Amstelveen l

Technisch Leren Lezen ResearchED Amsterdam l Amstelveen l Technisch Leren Lezen ResearchED Amsterdam l Amstelveen l 21-01-2017 Marita Eskes M SEN Onderwijsadviseur taal/lezen & didactisch handelen 06 546 555 77 marita.eskes@expertis.nl @maritaeskes Even voorstellen

Nadere informatie

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL Contactgegevens Annemarieke Kool a.kool@cps.nl 06 55 81 87 65 Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Theorie strategieën

Nadere informatie

Wat te doen met zwakke begrijpend lezers?

Wat te doen met zwakke begrijpend lezers? Wat te doen met zwakke begrijpend lezers? Cor Aarnoutse Wat doe je met kinderen die moeite hebben met begrijpend lezen? In dit artikel zullen we antwoord geven op deze vraag. Voor meer informatie verwijzen

Nadere informatie

EFFECTIEF OMGAAN MET ZWAKKE LEZERS IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS. Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Nieuwegein 29 november 2012

EFFECTIEF OMGAAN MET ZWAKKE LEZERS IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS. Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Nieuwegein 29 november 2012 EFFECTIEF OMGAAN MET ZWAKKE LEZERS IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Nieuwegein 29 november 2012 William S. Gray Lezen is cruciaal voor elk vak Elke leerkracht

Nadere informatie

De praktijk Begrijpend lezen

De praktijk Begrijpend lezen De praktijk Begrijpend lezen Plaats de tekst centraal Praat vooral met de leerlingen over de inhoud van de tekst! Praat over woordbetekenissen. Praat over tekstsoort en structuur. Praat over figuurlijk

Nadere informatie

Effectief leesonderwijs

Effectief leesonderwijs Effectief leesonderwijs Het CPS heeft in de afgelopen jaren een aantal projecten op het gebied van lezen ontwikkeld en uitgevoerd. Deze projecten zijn in te zetten in de schakelklassen en met name bij

Nadere informatie

TAAL EN LEESMETHODEN Begrijpend Lezen Goed Gelezen

TAAL EN LEESMETHODEN Begrijpend Lezen Goed Gelezen TAAL EN LEESMETHODEN Begrijpend Lezen Goed Gelezen Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze methode zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer

Nadere informatie

Brochure Begrijpend lezen VMBO 1

Brochure Begrijpend lezen VMBO 1 Brochure Begrijpend lezen VMBO 1 Brochure Begrijpend lezen VMBO 2 Inleiding Het belang van begrijpend lezen kan nauwelijks overschat worden. Het niveau van begrijpend lezen dat kinderen aan het einde van

Nadere informatie

Close Reading een kans om kinderen op een andere manier te leren (denkend) te lezen

Close Reading een kans om kinderen op een andere manier te leren (denkend) te lezen Close Reading een kans om kinderen op een andere manier te leren (denkend) te lezen Ebelien Nieman Dortie Mijs 23 maart 2018 Opzet workshop Welkom Kader achter Close Reading Wat is Close Reading? Voorbeeld

Nadere informatie

Model om schoolse taalvaardigheden te observeren en te reflecteren

Model om schoolse taalvaardigheden te observeren en te reflecteren 1 Bijlage 1: Model om schoolse taalvaardigheden te observeren en te reflecteren Als een leraar op zoek is naar een mogelijk instrument om schoolse taalvaardigheid bij zijn leerlingen te observeren, dan

Nadere informatie

Conferentie

Conferentie ECNO 16 november 2017 Karin van de Mortel Begrijpend lezen: toepassen! WWW.CPS.NL Contactgegevens Karin van de Mortel k.vandemortel@cps.nl 06 290 446 14 Wat komt aan de orde? Begrijpend lezen: denken over

Nadere informatie

CBS ICHTHUS TAAL-LEES VERBETERPLAN April 2013

CBS ICHTHUS TAAL-LEES VERBETERPLAN April 2013 . CBS ICHTHUS TAAL-LEES VERBETERPLAN April 2013 Inhoud: pagina 1. Inleiding 3 2. Ontwikkeling van woordenschat en stilleesbeleid 4 2.1. Twee sporen 4 2.2. Woordenschat 4 2.3. Stilleesbeleid 5 3. Technisch

Nadere informatie

Begrijpend Luisteren

Begrijpend Luisteren WORKSHOP PRENTENBOEKEN Begrijpend Luisteren in de onderbouw van de basisschool Doel Een theoretische verdieping en praktische voorbereiding om een prentenboek interactief voor te kunnen lezen. Begrijpend

Nadere informatie

Kikker is verliefd! Close Reading in de onderbouw

Kikker is verliefd! Close Reading in de onderbouw Enthousiast geworden? Ook aan de slag met? Zie het aanbod op: www.exper s.nl/closereading Meer weten? Neem contact op met: Marita Eskes M: 06 546 555 77 E: marita.eskes@exper s.nl Marita Eskes werkt als

Nadere informatie

Woordenschat Een vak apart?

Woordenschat Een vak apart? Woordenschat Een vak apart? Learning words Inside & out Tessa de With Enschede Woensdag 28 oktober 2009 3 Het voorbeeld van de muis Een model van het leren lezen Begrijpend luisteren Woordenschat Technisch

Nadere informatie

Thoni Houtveen. Afscheidscollege 19 april 2018

Thoni Houtveen. Afscheidscollege 19 april 2018 Thoni Houtveen Afscheidscollege 19 april 2018 1. Doel en resultaten van het leesonderwijs 2. Wat als begrijpend lezen niet leidt tot begrip? 3. De óf-óf discussie 4. Kenmerken van een effectief leesprogramma

Nadere informatie

Een lijn in (begrijpend) luisteren en lezen voor de ganse basisschool

Een lijn in (begrijpend) luisteren en lezen voor de ganse basisschool Een lijn in (begrijpend) luisteren en lezen voor de ganse basisschool 1 Leren begrijpen van geschreven taal Wanneer en hoe? Begrijpend luisteren/lezen Wat heeft invloed op begrijpend luisteren/lezen? 2

Nadere informatie

EEN GOEDE WOORDENSCHAT: DE BASIS VOOR EEN GOEDE SCHOOLLOOPBAAN

EEN GOEDE WOORDENSCHAT: DE BASIS VOOR EEN GOEDE SCHOOLLOOPBAAN EEN GOEDE WOORDENSCHAT: DE BASIS VOOR EEN GOEDE SCHOOLLOOPBAAN Leren als een op taal gebaseerde activiteit is sterk afhankelijk van woordkennis. Lezers begrijpen niet wat ze lezen als ze de betekenis van

Nadere informatie

Welke rol speelt begrijpend luisteren. in de doorgaande lijn? Aafke Bouwman. 13 oktober 2016

Welke rol speelt begrijpend luisteren. in de doorgaande lijn? Aafke Bouwman. 13 oktober 2016 Welke rol speelt begrijpend luisteren in de doorgaande lijn? Aafke Bouwman 13 oktober 2016 WWW.CPS.NL Aafke Bouwman a.bouwman@cps.nl 0655 824 098 Doelen workshop U heeft kennis en praktische handvatten

Nadere informatie

TAAL- EN LEESMETHODEN. Het aanbod Taal- en leesmethoden Begrijpend Lezen. Begrijpend lezen. Effectieve strategieën voor begrijpend lezen ALGEMEEN

TAAL- EN LEESMETHODEN. Het aanbod Taal- en leesmethoden Begrijpend Lezen. Begrijpend lezen. Effectieve strategieën voor begrijpend lezen ALGEMEEN TAAL- EN LEESMETHODEN ALGEMEEN Het aanbod Taal- en leesmethoden Begrijpend Lezen Algemeen: aandachtspunten bij methode Begrijpend lezen Om een goede begrijpend lezer te zijn, is het in de eerste plaats

Nadere informatie

Begrijpend luisteren. Annemarieke Kool. CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL

Begrijpend luisteren. Annemarieke Kool. CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL Begrijpend luisteren Annemarieke Kool CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Strategieën en voorbeelden 4. Differentiëren mbv taxonomie 5. Oefening

Nadere informatie

en 2 Brochure Begrijpend lezen VMBO 1

en 2 Brochure Begrijpend lezen VMBO 1 en 2 Brochure Begrijpend lezen VMBO 1 Brochure Begrijpend lezen VMBO 2 Inleiding Het belang van begrijpend lezen kan nauwelijks overschat worden. Het niveau van begrijpend lezen dat kinderen aan het einde

Nadere informatie

Protocol Nakijken van leerlingenwerk

Protocol Nakijken van leerlingenwerk Protocol Nakijken van leerlingenwerk PCBO Het Mozaïek Middelwijk 2 9202 GV Drachten 0512 544530 info.hetmozaiek@pcbosmallingerland.nl www.pcbo-hetmozaiek.nl Documenteigenaar Team PCBO Het Mozaïek Datum

Nadere informatie

Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer

Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5 Mariët Förrer November - februari Doelen en accenten per groep Rol van intern begeleider / taalcoördinator IB en TC ook in deze periode Bewaken

Nadere informatie

KRACHTIG LEESONDERWIJS. Groeien in lezen met een ondersteunend voetje als daar nood aan is

KRACHTIG LEESONDERWIJS. Groeien in lezen met een ondersteunend voetje als daar nood aan is KRACHTIG LEESONDERWIJS Groeien in lezen met een ondersteunend voetje als daar nood aan is Handelingsgericht werken: - Omgaan met specifieke onderwijsbehoeften - Transactioneel referentiekader (wisselwerking)

Nadere informatie

Welke aspecten van begrijpend leesinstructie dragen bewezen effectief bij aan de verhoging de leesprestaties in groep 5-8 van het basisonderwijs?

Welke aspecten van begrijpend leesinstructie dragen bewezen effectief bij aan de verhoging de leesprestaties in groep 5-8 van het basisonderwijs? Opgesteld door: José van der Hoeven (kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: IB er Referentie: Kennisrotonde. (2018). Welke aspecten van begrijpend leesinstructie dragen bewezen effectief bij aan de

Nadere informatie

Logopedie en Nieuwsbegrip. Yvet van Noordt

Logopedie en Nieuwsbegrip. Yvet van Noordt Logopedie en Nieuwsbegrip Yvet van Noordt Wat beïnvloedt het begrijpend lezen? Levenservaring Kennis van de wereld Kennis van teksten GJLSKJLS;D Taal Mondelinge taalvaardigheid Kennis structuur taal Woordenschat

Nadere informatie

Workshop Begrijpend lezen MARIABASISSCHOOL

Workshop Begrijpend lezen MARIABASISSCHOOL Workshop Begrijpend lezen MARIABASISSCHOOL 08-09-2016 WELKOM Voorstellen Workshopleiders: leerkrachten groep 7 Marion Stokman en Patrick van den Bosch Duur van deze workshop: +/- 30 min. INHOUD Samen kijken

Nadere informatie

Netwerkbijeenkomsten Taal voor Havo en Vwo april Lydia van Deelen Meeng, managing consultant CPS

Netwerkbijeenkomsten Taal voor Havo en Vwo april Lydia van Deelen Meeng, managing consultant CPS Netwerkbijeenkomsten Taal voor Havo en Vwo april 2012 Lydia van Deelen Meeng, managing consultant CPS l.vandeelen@cps.nl M:06-55898565 Inhoud van deze bijeenkomst Bewust en Belang: Theoretische achtergrond

Nadere informatie

Begrijpend lezen. Groepsplan voor Begrijpend lezen. Versie 13-10-10. Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar:

Begrijpend lezen. Groepsplan voor Begrijpend lezen. Versie 13-10-10. Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Versie 13-10-10 Groepsplan voor Begrijpend lezen Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Ad Kappen gebaseerd op groepsplan begrijpend lezen Melanie Koster, Gerard Regeling, Thea Minnegal, Han Nijhof en

Nadere informatie

Marzano (2003) Scholen maken het verschil

Marzano (2003) Scholen maken het verschil Programma Effectieve directe instructie Opfrismiddag 20 oktober 2010 Dortie Mijs Wat is het IGDI-model? Verdieping op twee aspecten: - Doelen formuleren - Werken met IGDI in een combinatiegroep Voorbereiden

Nadere informatie

Groepsplan voor Begrijpend lezen

Groepsplan voor Begrijpend lezen Groepsplan voor Begrijpend lezen Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Ad Kappen gebaseerd op groepsplan begrijpend lezen Melanie Koster, Gerard Regeling, Thea Minnegal, Han Nijhof en Britt van Agen

Nadere informatie

Begrijpend Lezen moet je Lezen Denken Begrijpen!

Begrijpend Lezen moet je Lezen Denken Begrijpen! Begrijpend Lezen moet je Lezen Denken Begrijpen! Drie soorten strategieën: Sturingsstrategieën: Leesdoel bepalen Oriënteren op de tekst Actualiseren van kennis en woordenschat Actief lezen door toepassen

Nadere informatie

De BLIKSEM-aanpak. Willy van Elsäcker (HCO) & Maud van Druenen (Expertisecentrum Nederlands)

De BLIKSEM-aanpak. Willy van Elsäcker (HCO) & Maud van Druenen (Expertisecentrum Nederlands) De BLIKSEM-aanpak Willy van Elsäcker (HCO) & Maud van Druenen (Expertisecentrum Nederlands) Aan de orde komt Waarom BLIKSEM en wat houdt het in? Wat zijn de resultaten na twee jaar onderzoek op 40 scholen?

Nadere informatie

LES 1: VOORLEZEN met STRATEGIE WEEK 1.1 0, 1, 4 en 6

LES 1: VOORLEZEN met STRATEGIE WEEK 1.1 0, 1, 4 en 6 LES 1: VOORLEZEN met STRATEGIE WEEK 1.1 0, 1, 4 en 6 Lesdoel: De kinderen vergroten hun tekstbegrip door interactie over het verhaal en hun metacognitieve vaardigheden door het oefenen en toepassen van

Nadere informatie

Interventieprogramma ELK KIND EEN GOEDE LEZER. Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Samenwerkingsverband Spijkenisse 16 maart 2011

Interventieprogramma ELK KIND EEN GOEDE LEZER. Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Samenwerkingsverband Spijkenisse 16 maart 2011 Interventieprogramma ELK KIND EEN GOEDE LEZER Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Samenwerkingsverband Spijkenisse 16 maart 2011 Motto Onderwijs is zorgen dat er geleerd wordt! Prof. Dr. Aryan

Nadere informatie

Doelen. Wat doen we eraan in groep 1-2. Boekentaal BEGRIJPEND LUISTEREN MET STRATEGIEËN. Waar gaat het om bij begrijpend lezen?

Doelen. Wat doen we eraan in groep 1-2. Boekentaal BEGRIJPEND LUISTEREN MET STRATEGIEËN. Waar gaat het om bij begrijpend lezen? Doelen BEGRIJPEND LUISTEREN MET STRATEGIEËN Je weet welke factoren begrijpend lezen beïnvloeden Je kunt vertellen hoe de doorgaande lijn in de didactiek voor begrijpend lezen eruit ziet Je weet hoe je

Nadere informatie

Lezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces

Lezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces Lezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces Mariët Förrer is Senior consultant CPS onderwijsontwikkeling en advies te Amersfoort. E-mail: m.förrer@cps.nl Dit artikel verkent, vanuit het perspectief van

Nadere informatie

OUDERAVOND KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN. Rianne Broeke 28 april 2015

OUDERAVOND KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN. Rianne Broeke 28 april 2015 OUDERAVOND KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN Rianne Broeke 28 april 2015 INHOUD * Algemene taalontwikkeling van jonge kinderen * Wat is kritisch en begrijpend luisteren? * Waarom is kritisch en begrijpend

Nadere informatie

Doel Het vergroten van de motivatie en het zelfvertrouwen van de leerlingen, het bevorderen van de effectieve leertijd en sociale vaardigheden.

Doel Het vergroten van de motivatie en het zelfvertrouwen van de leerlingen, het bevorderen van de effectieve leertijd en sociale vaardigheden. Ontwikkelingslijn: Ontwikkelingsveld 2: Eigenaar: Coöperatief leren Tandemleren Inge Kiers Doel Het vergroten van de motivatie en het zelfvertrouwen van de leerlingen, het bevorderen van de effectieve

Nadere informatie

Elk kind een lezer (2)

Elk kind een lezer (2) leerlingen zijn betrokken lezers die voorspellingen doen, vragen bij de tekst stellen, bevestiging voor hun vragen zoeken en zichzelf tijdens het lezen corrigeren Het doel van lezen is begrijpen (Stahl2002).

Nadere informatie

CORI-lezen: thematisch begrijpend lezen

CORI-lezen: thematisch begrijpend lezen Taal Het effect van betekenisvolle contexten CORI-lezen: thematisch begrijpend lezen Op een willekeurige donderdagochtend is het tijd voor begrijpend lezen. De leerlingen van groep 5 pakken niet hun tekst

Nadere informatie

Leerjaar 1 en 2 vmbo-g/t. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2

Leerjaar 1 en 2 vmbo-g/t. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2 Leerjaar 1 en 2 vmbo-g/t Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2 Alle leerlingen beheersen AVI-plus Leerlingen lezen vlot woorden, zinnen en teksten vanaf niveau 1F Leerlingen richten zich op

Nadere informatie

Tips voor het hardopdenkend leren lezen

Tips voor het hardopdenkend leren lezen Tips voor het hardopdenkend leren lezen Hardopdenkend lezen draagt bij aan: Achtergrondkennis Luisterbegrip als voorloper voor leesbegrip Luisterwoordenschat Kennis van gangbare en minder gangbare woorden

Nadere informatie

INFORMATIEAVOND BEGRIJPEND LEZEN LIDY AHLERS

INFORMATIEAVOND BEGRIJPEND LEZEN LIDY AHLERS INFORMATIEAVOND BEGRIJPEND LEZEN LIDY AHLERS CS Vincent van Gogh 23 november 2015 Inhoud informatieavond BL 2 19.30 20.00 uur: Centrale opening Nieuwste wetenschappelijke inzichten 20.00 20.15 uur: Pauze

Nadere informatie

SCHAKELKLASSEN EN EFFECTIEF LEESONDERWIJS

SCHAKELKLASSEN EN EFFECTIEF LEESONDERWIJS SCHAKELKLASSEN EN EFFECTIEF LEESONDERWIJS Dr. Kees Vernooy (CPS) Den Haag, 15 juni 2006 Michelangelo Het grootste gevaar voor de meeste van ons is niet dat ons doel te hoog is en we het daardoor niet zullen

Nadere informatie

EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL. Joop Stoeldraijer Kees Vernooy

EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL. Joop Stoeldraijer Kees Vernooy EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Joop Stoeldraijer Kees Vernooy Hengelo/Breda september 2011 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL We hebben dit digitale leesprotocol gemaakt om te voorkomen dat scholen heel veel

Nadere informatie

IN HET VMBO HET BELANG VAN INSTRUCTIE OP MAAT

IN HET VMBO HET BELANG VAN INSTRUCTIE OP MAAT IN HET VMBO HET BELANG VAN INSTRUCTIE OP MAAT Mariska Okkinga ACHTERGROND BELEX BELEX = BEgrijpend Lezen EXperiment Implementatiestudie naar het gebruik van Nieuwsbegrip in de onderbouw van vmbo bb/kb

Nadere informatie

Begrijpend lezen in de groepen 3 en 4

Begrijpend lezen in de groepen 3 en 4 Begrijpend lezen in de groepen 3 en 4 Sine Limite 30 maart 2016 WWW.CPS.NL Sonja Sinkeldam 06 10936030 s.sinkeldam@cps.nl Wat komt aan de orde? Bewustwording Achtergrondkennis & terugblik Begrijpend luisteren/lezen

Nadere informatie

Groep 7 en 8. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 8

Groep 7 en 8. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 8 Groep 7 en 8 Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 8 85-95 % van de leerlingen beheerst AVI-plus 90% beheerst A t/m D-niveau op de DMT leerlingen lezen vlot woorden en zinnen leerlingen richten

Nadere informatie

Taalconferentie Hoera! Lezen. In gesprek met de inspectie. Programma. Uw beeld. Marja de Boer

Taalconferentie Hoera! Lezen. In gesprek met de inspectie. Programma. Uw beeld. Marja de Boer Taalconferentie Hoera! Lezen Kansen en uitdagingen voor begrijpend lezen In gesprek met de inspectie Marja de Boer Programma Hoe beoordeelt de inspectie kwaliteit onderwijs BL? Uw beeld Een aantal misvattingen

Nadere informatie

Minor Dyslexie Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 5

Minor Dyslexie Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 5 Minor Dyslexie 2016-2017 Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 5 Programma Mededelingen Begrijpend lezen Woordenschat Leeskilometers Minor Dyslexie 1-5 2 mededelingen Toetsvragen: - begrippen en omschrijvingen

Nadere informatie

Taalgericht vakonderwijs

Taalgericht vakonderwijs Taalgericht vakonderwijs Publicatie: Taalgericht vakonderwijs in de Mens- en Maatschappijvakken. Handreiking voor opleiders en docenten, Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken en Landelijk

Nadere informatie

Effectief aanvankelijk leesonderwijs

Effectief aanvankelijk leesonderwijs Effectief aanvankelijk leesonderwijs Mirjam.Snel@hu.nl @Leesonderwijs www.goedleesonderwijs.nl Inhoud: Technisch lezen in groep 3 Effectief aanvankelijk leesonderwijs Differentiatie Stel jezelf vragen

Nadere informatie

TULE inhouden & activiteiten Nederlands. Kerndoel 10. Toelichting en verantwoording

TULE inhouden & activiteiten Nederlands. Kerndoel 10. Toelichting en verantwoording TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 10 158 TULE inhouden & activiteiten Nederlands Kerndoel 10 De leerlingen leren bij de doelen onder mondeling taalonderwijs en schriftelijk taalonderwijs strategieën te herkennen,

Nadere informatie

ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN

ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN De meeste leerlingen hebben geen moeite met lezen op zich. Maar vanaf het moment dat ze langere teksten moeten lezen en globale vragen beantwoorden of als ze impliciete informatie

Nadere informatie

Leerjaar 1 en 2 vmbo-b/k. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2

Leerjaar 1 en 2 vmbo-b/k. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2 Leerjaar 1 en 2 vmbo-b/k Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2 95 % van de leerlingen beheerst AVI-plus 95% beheerst A t/m D-niveau op de DMT leerlingen lezen vlot woorden en zinnen leerlingen

Nadere informatie

Meedoen met de Monitor

Meedoen met de Monitor Meedoen met de Monitor met de Bibliotheek Een school die deelneemt aan de Monitor de Bibliotheek op school (Monitor dbos) wil doelgericht samenwerken met de Bibliotheek om de taalontwikkeling en de informatievaardigheden

Nadere informatie

Checklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands ? - + +

Checklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands ? - + + Checklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands? - + + De gebruikte methoden stellen duidelijke (toetsbare) doelen en leerlijnen voor begrijpend lezen. Zwakke lezers krijgen een aanvullend

Nadere informatie

Werken met een ontwikkelingsperspectief begrijpend lezen. Programma. Doelen. www.hetabc.nl 1

Werken met een ontwikkelingsperspectief begrijpend lezen. Programma. Doelen. www.hetabc.nl 1 Professionaliseringsprogramma Passend Onderwijs, Amsterdam Zuid-Oost Werken met een ontwikkelingsperspectief begrijpend lezen Dianne Roerdink & Moniek Sanders 28 januari 2015 1 Programma Welkom Begrijpend

Nadere informatie

Welkom bij de workshop van groep 7 8!

Welkom bij de workshop van groep 7 8! Welkom bij de workshop van groep 7 8! Doelen van deze ouderavond: U krijgt een idee hoe uw kind les krijgt in groep 7 of 8. U ervaart zelf de manier waarop wij lesgeven (directe instructiemodel). U krijgt

Nadere informatie

Leerlijn Leeslink niveau 2 (groep 5-6) Schooljaar

Leerlijn Leeslink niveau 2 (groep 5-6) Schooljaar Startles 35 Introductieles Het vak begrijpend en studerend lezen. Wat houdt het in? Wat heb je er aan? de 1 36 De leerling kan: - vertellen waarom hij een tekst leest - een leesdoel kiezen 1 37 De leerling

Nadere informatie

Gewenst resultaat Wat wil(de) men bereiken? (PLAN-DO)

Gewenst resultaat Wat wil(de) men bereiken? (PLAN-DO) JAARPLAN 2016-2017 Beleidsterrein = heeft regie Gewenst resultaat Wat wil(de) men bereiken? (PLAN-DO) Behaald resultaat Wat is er bereikt? (CHECK) Toelichting bij resultaat persoonlijke noot Vervolg c.q.

Nadere informatie

Thoni Houtveen Congres Stichting Lezen 8 november 2012. Lectoraat Geletterdheid

Thoni Houtveen Congres Stichting Lezen 8 november 2012. Lectoraat Geletterdheid Thoni Houtveen Congres Stichting Lezen 8 november 2012 Is er een probleem met ons leesonderwijs? Wat leert onderzoek ons? Hoe zou dat er in de praktijk uit moeten zien? Opbrengst Samenvatting Gemiddelde

Nadere informatie

CPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2

CPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2 Leesverbeterplan Enschede 2007-2010 Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2 PROJECTBUREAU KWALITEIT (PK!) Enschede, september 2010 Yvonne Leenders & Mariët Förrer 2 3 Leesverbeterplan

Nadere informatie

Verdiepend Lezen van complexe teksten Sine Limite 30 maart 2016

Verdiepend Lezen van complexe teksten Sine Limite 30 maart 2016 Verdiepend Lezen van complexe teksten Sine Limite 30 maart 2016 WWW.CPS.NL Karin van de Mortel 06 29044614 k.vandemortel@cps.nl 2 Wat komt aan de orde? 1. Waarom verdiepend luisteren - lezen? 2. Wat is

Nadere informatie

Uitwerking kerndoel 10 Nederlandse taal

Uitwerking kerndoel 10 Nederlandse taal Uitwerking kerndoel 10 Nederlandse taal Tussendoelen en leerlijnen Nederlandse taal Primair onderwijs In samenwerking met het expertisecentrum Nederlands Enschede, 1 juni 2006 Nederlands kerndoel 10 Stichting

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 1 ALGEMENE HANDLEIDING BLIKSEM

INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 1 ALGEMENE HANDLEIDING BLIKSEM INHOUDSOPGAVE VOORWOORD ALGEMENE HANDLEIDING BLIKSEM. Wat is BLIKSEM en voor wie is het bedoeld?.2 Wetenschappelijke onderbouwing.2. Wat is er bekend uit onderzoek naar effectieve begrijpend leesinstructie?.2.2

Nadere informatie

2012-2016. Beleidsplan Begrijpend Lezen

2012-2016. Beleidsplan Begrijpend Lezen 2012-2016 Beleidsplan Begrijpend Lezen 0 Inhoud Beschrijving doelgroep... 2 Visie op onderwijs... 2 Basisvisie... 2 Leerinhouden/ activiteiten... 2 Vakdidactiek begrijpend lezen... 3 Doelen voor het lezen

Nadere informatie

HET VERSTERKEN VAN HET BEGRIJPEND LEZEN DOOR CLOSE READING

HET VERSTERKEN VAN HET BEGRIJPEND LEZEN DOOR CLOSE READING HET VERSTERKEN VAN HET BEGRIJPEND LEZEN DOOR CLOSE READING Dr. Kees Vernooy Lector emeritus Effectief taal- en leesonderwijs Expertisebureau Effectief onderwijs 16 november 2017 Vooraf De belangrijkste

Nadere informatie

In dit vlot leesbaar boek vertaalt Kees Vernooy recente bevindingen uit de leeswetenschappen naar de onderwijspraktijk.

In dit vlot leesbaar boek vertaalt Kees Vernooy recente bevindingen uit de leeswetenschappen naar de onderwijspraktijk. Deze tekst is auteursrechterlijk beschermd Boek : Effectief omgaan met risicolezers Auteur : Dr. Kees Vernooy 2006, CPS www.cps.nl Bespreker : Els Van Doorslaer Datum : februari 2007 1. In een notendop

Nadere informatie

LEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL

LEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL LEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL De Palster september 2012 Lees- en dyslexieprotocol De Palster versie september 2012 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Dit digitale leesprotocol is gemaakt om er voor te zorgen

Nadere informatie

Lezen voor Beroep en Studie. 2 e trainingsavond, 13 oktober 2014

Lezen voor Beroep en Studie. 2 e trainingsavond, 13 oktober 2014 Lezen voor Beroep en Studie 2 e trainingsavond, 13 oktober 2014 Doelen van de tweede trainingsdag - Deelnemers kijken terug op de eerste bijeenkomst - Deelnemers maken kennis met de inhoud en opzet van

Nadere informatie

Stimuleren begrijpend luisteren in groep 1-2

Stimuleren begrijpend luisteren in groep 1-2 Seminarium voor Orthopedagogiek opleidingen, begeleiding, onderzoek, projecten, advies Stimuleren begrijpend luisteren in groep 1-2 CPS conferentie Amersfoort 2007 Eveline Wouters, Seminarium voor Orthopedagogiek

Nadere informatie

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de

Nadere informatie

Leerlingen helpen andere leerlingen

Leerlingen helpen andere leerlingen W E R K M A P Leerlingen helpen andere leerlingen Peer tutoring: een effectieve methodiek om de leesresultaten en de leesmotivatie te verbeteren Expertis Onderwijsadviseurs Postbus 762 7550 AT Hengelo

Nadere informatie

Leerstofoverzicht Lezen in beeld

Leerstofoverzicht Lezen in beeld Vaardigheden die bij één passen, worden in Lezen in beeld steeds bij elkaar, in één blok aangeboden. Voor Lezen in beeld a geldt het linker. Voor Lezen in beeld b t/m e geldt het rechter. In jaargroep

Nadere informatie

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Programma Kennismaken Presentatie Jong geleerd Warming-up Pauze Praktische oefening Afsluiting Jong geleerd over het belang van actieve stimulering van ontluikende

Nadere informatie

Meedoen met de Monitor

Meedoen met de Monitor Meedoen met de Monitor Een school die deelneemt aan de Monitor de Bibliotheek op school wil doelgericht samenwerken met de bibliotheek om de taalontwikkeling van de leerlingen te stimuleren. Dat gebeurt

Nadere informatie

kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede.

kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede. kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede. Datamuur en groepsplan: en tijd. Groep Verkorte Groep Basis niveau A-B C D-E Doel Minimaal 3 AVIniveaus Minimaal 3 AVIniveaus

Nadere informatie

PROGRAMMA VOOR BEGRIJPEND LEZEN DE ZUID-VALLEI

PROGRAMMA VOOR BEGRIJPEND LEZEN DE ZUID-VALLEI PROGRAMMA VOOR BEGRIJPEND LEZEN DE ZUID-VALLEI (Dit programma is in 2011 aangepast aan de meest recente AVI-indeling van het CITO.) Het leren lezen is voor veel leerlingen een proces dat veel inspanning

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 1 ALGEMENE HANDLEIDING BLIKSEM

INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 1 ALGEMENE HANDLEIDING BLIKSEM INHOUDSOPGAVE VOORWOORD ALGEMENE HANDLEIDING BLIKSEM. Wat is BLIKSEM en voor wie is het bedoeld?.2 Wetenschappelijke onderbouwing.2. Wat is er bekend uit onderzoek naar effectieve begrijpend leesinstructie?.2.2

Nadere informatie