Jaardocument Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg

Transcriptie

1 Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Jaardocument 2013 Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Postbus EH Almere

2

3 3 INHOUDSOPGAVE I. Voorwoord Stichtingsdirectie II. MAATSCHAPPELIJK VERSLAG De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg in één oogopslag 1. Uitgangspunten verslaggeving 2. Profiel van de organisatie 2.1 Algemene identificatiegegevens 2.2 Structuur van het concern 2.3 Kerngegevens Kernactiviteiten en nadere typering Cliënten, capaciteit, opbrengsten, productie en personeel Werkgebieden 2.4 Belanghebbenden en samenwerkingsrelaties 3. Bestuur, toezicht, bedrijfsvoering en medezeggenschap 3.1 Normen voor goed bestuur 3.2 Stichtingsdirectie 3.3 Raad van Toezicht 3.4 Bedrijfsvoering Sturing en beheersing Interne beheersing Risico s en onzekerheden 3.5 Cliëntenraad 3.6 Ondernemingsraad 4. Beleid, inspanningen en prestaties 4.1 Meerjarenbeleid stichting 4.2 Algemeen beleid verslagjaar 4.3 Algemeen kwaliteitsbeleid 4.4 Kwaliteitsbeleid ten aanzien van cliënten 4.5 Kwaliteit ten aanzien van medewerkers Personeelsbeleid Beloningsbeleid Kwaliteit van het werk Medewerkertevredenheid 4.6 Samenleving 4.7 Financieel beleid 4.8 Begroting III Jaarrekening 2013 Balans per 31 december 2013 Resultatenrekening over 2013 Kasstroomoverzicht over 2013 Grondslagen voor de financiële verslaggeving Toelichting op de balans Toelichting op de resultatenrekening JAARDOCUMENT 2013

4 4 IV Overige gegevens Bestuursverklaring Resultaatbestemming Gebeurtenissen na balansdatum Controleverklaring V Bijlagen Bijlage 1: Exploitatierekening per werkveld

5 5 I. VOORWOORD STICHTINGSDIRECTIE Met dit jaardocument legt de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg verantwoording af van de activiteiten die in 2013 zijn uitgevoerd. De mensen, die in het afgelopen jaar die één of meer hulp-, steun-, begeleidings- of behandelingstrajecten vanuit een van de 246 vestigingen kregen, hebben gemeen dat zij door welke oorzaak dan ook voor korte of langere tijd niet in staat zijn hun leven richting te geven. Al onze inspanningen zijn er dan ook op gericht om hulpvragers zo veel mogelijk de regie over hun leven weer in eigen handen te geven. De betaalde medewerkers en vrijwilligers van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en hebben zich in het afgelopen jaar ingezet om vanuit hun professionaliteit mensen terzijde te staan om hun leven op de rails te krijgen. De problemen kunnen zeer complex zijn en de mogelijkheden lijken soms beperkt. Toch zijn de medewerkers door hun creativiteit en vasthoudendheid erin geslaagd hun onvoorwaardelijke betrokkenheid zichtbaar en tastbaar te maken. Hun persoonlijk geloof in Jezus Christus en de opdracht uit de Bijbel om aandacht te geven aan kwetsbare mensen, stimuleert hen daarin. Een van de liederen uit het liederenboek van het Leger des Heils geeft de afhankelijkheid van Gods liefde en betrokkenheid bij de naaste als volgt weer: Laat er bij ons liefde wonen, liefde die komt Heer van U. Moge die liefde ons leiden, iedere dag, dus ook nu. Help ons goed te beseffen waarom U ons gaf aan elkaar. Laat er bij ons liefde wonen: uw liefde Heer. Terugkijkend op 2013 is er veel om dankbaar voor te zijn. Er is hard gewerkt en er zijn goede resultaten geboekt. Het mooiste resultaat is wanneer hulpvragers weer op eigen kracht hun weg vinden in de samenleving. Evenzeer is het een geweldig resultaat wanneer burgers in staat en bereid zijn ruimte te maken voor kwetsbare mensen om hen in hun midden op te nemen. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg kan en wil dat niet geïsoleerd van anderen realiseren. Een woord van dank aan medewerkers, collega-instellingen, overheden, bedrijven, wetenschappers en donateurs die een bijdrage hebben geleverd om mensen in de marge kansen te bieden om volop deel te nemen aan de samenleving. Envoy drs. C. Vader Stichtingsdirecteur, voorzitter De heer H.M. van Teijlingen Stichtingsdirecteur JAARDOCUMENT 2013

6 6

7 7 II. MAATSCHAPPELIJK VERSLAG JAARDOCUMENT 2013

8 8 De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg in één oogopslag De hulpvragers: (in aantal cliënthulpverleningstrajecten) Maatschappelijke opvang Geestelijke gezondheidszorg Ouderen- en gezondheidszorg Jeugdzorg Preventie en maatschappelijk herstel Reclassering Verslavingszorg Totaal cliënthulpverleningstrajecten alle werkvelden Unieke cliënten* De hulpverleningscapaciteit (op 31 december) Aantal plaatsen dagopvang Aantal bedden intramurale voorzieningen Ambulante hulpverlening (in arbeidsplaatsen van 36 uur/week) De organisatie: Aantal werkeenheden op 31 december Aantal vestigingen op 31 december Aantal personeelsleden per 31 december Bezette arbeidsplaatsen (gemiddeld, excl.stagiaires, in fte's van 36 uur/week) De kosten: (bedragen x ) in % in % in % in % in % in % Maatschappelijke opvang Geestelijke gezondheidszorg Ouderen- en gezondheidszorg Jeugdzorg Preventie en maatschappelijk herstel Reclassering Verslavingszorg Totale kosten W&G De bekostiging: (bedragen x ) in % in % in % in % in % in % Subsidies van overheden AWBZ, ZVW en Forensische zorg Bijdragen hulpvragers (incl. PGB) Overige Subtotaal Door Leger des Heils ontvangen giften, legaten, e.d Totale bekostiging W&G *) Het Leger des Heils heeft een eigen registratiesysteem: Clever. In dit systeem wordt aan hulpvragers een unieke 'sleutelwaarde' toegekend. Op basis hiervan is het Leger des Heils in staat de registratie over alle afdelingen heen te ontdubbelen. Om bestandsvervuiling te voorkomen zijn alle hulpverleningstrajecten die langer dan één jaar openstaan zonder dat het Leger des Heils daadwerkelijk een hulpverleningsactiviteit heeft verricht, automatisch afgesloten. Hierdoor kunnen verschillen met eerdere jaarverslagen ontstaan.

9 9 1. Uitgangspunten verslaggeving Dit jaardocument heeft betrekking op de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg statutair gevestigd te Amsterdam en kantoorhoudend te Almere. Dit verslag wordt opgesteld om zowel maatschappelijk als intern binnen de organisatie, verantwoording af te leggen over de activiteiten van de stichting en de inzet van de hiermee samenhangende middelen. Dit ook ter voldoening aan van toepassing zijnde wet- en regelgeving, statutaire bepalingen en subsidie- en financieringsregelingen. Vanwege de vele financieringsvormen heeft de Stichting Welzijn- en Gezondheidszorg te maken met veel (overheids)instanties, zoals de ministeries van Veiligheid & Justitie en VWS, diverse provincies / annex stadsgewesten, diverse gemeenten en zorgkantoren en de Nederlandse Zorgautoriteit. Deze instanties hebben ieder hun specifieke eisen op het gebied van verantwoording en externe verslaggeving. Hierdoor is de verantwoording van de Stichting Welzijn- en Gezondheidszorg in administratief- en verslaggevingstechnische zin complex. De gegevens voor dit jaardocument zijn afkomstig uit interne rapportages binnen de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Deze rapportages worden geverifieerd door middel van interne controles en audits. Dit jaardocument is in maart 2014 opgesteld onder verantwoordelijkheid van de stichtingsdirectie van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg en betreft het gehele kalenderjaar (=boekjaar) Het jaardocument bestaat uit een maatschappelijk verslag, de jaarrekening, overige gegevens en bijlage. De in het jaardocument opgenomen jaarrekening is opgesteld met in achtneming van BW Boek 2 titel 9 en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, met Richtlijn 655 Zorginstellingen in het bijzonder. Specifieke informatie ten behoeve van interne verslaggeving is opgenomen in de bijlage van dit jaardocument. Het jaardocument wordt overeenkomstig de voorschriften gedeponeerd bij het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg ( Daarnaast worden kwantitatieve (branchespecifieke) gegevens aangeleverd via de webapplicatie DigiMV van het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is onderdeel van het Leger des Heils in Nederland. Ten behoeve van het publiek wordt een (publieks) jaarverslag van het Leger des Heils in Nederland opgesteld. In dit (publieks) jaarverslag worden gegevens opgenomen welke zijn ontleend aan het jaardocument van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Het (publieks) jaarverslag van het Leger des Heils in Nederland wordt breed verspreid en gepubliceerd op de website JAARDOCUMENT 2013

10 10 2. Profiel van de organisatie 2.1 Algemene identificatiegegevens Naam rechtspersoon: Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Bezoekadres stichtingsbureau: Spoordreef 10 Postadres: Postbus 3006 Postcode: 1300 EH Plaats: Almere Telefoonnummer: adres: Internetpagina: Nummer Kamer van Koophandel: Profileringsstatement Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is een professionele, innovatieve en praktisch ingestelde organisatie, die zonder onderscheid des persoons, materiële en immateriële hulp verleent aan medemensen die om uiteenlopende redenen een beroep doen op (werkeenheden van) de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Het werk van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is geïnspireerd door het evangelie van Jezus Christus, waarin waarden als rechtvaardigheid, gerechtigheid en solidariteit centraal staan. Ook appelleert de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg aan de samenleving deze waarden te realiseren. De organisatie ontleent haar kracht zowel aan de medewerkers die zich gedreven, energiek en vasthoudend inzetten voor hun medemens als aan facilitaire middelen en samenwerkingsverbanden waarin zij participeert. 2.2 Structuur van het concern De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg coördineert en geeft leiding aan werkeenheden die zich op geïnstitutionaliseerde basis met welzijnswerk en gezondheidszorg bezighouden. Deze werkeenheden bezitten geen zelfstandige rechtspersoonlijkheid. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg werkt sinds 1 januari 2013 volgens het Raad van Toezicht-model. De stichting heeft een Stichtingsdirectie en een Raad van Toezicht. Zie ook hoofdstuk 3. De Stichtingsdirectie wordt ondersteund door het Stichtingsbureau. De ondersteuning van het Stichtingsbureau richt zich op de voorbereiding van strategie van de stichting en op het ontwikkelen en beheren van voorwaardenscheppend beleid op de gebieden van hulp- en zorgverlening, kwaliteit, identiteit, personeel, organisatie, communicatie, informatiemanagement, financiën en accommodatie. Verder coördineert het stichtingsbureau binnen de stichting de productieafspraken met zorgkantoren en voert administratieve taken en interne controles uit. Daarnaast wordt onder verantwoordelijkheid van de manager stafdienst risicobeheersing en interne controle, onder andere door het uitvoeren van periodieke audits bij de werkeenheden, de naleving en implementatie van de beleidskaders getoetst. De werkeenheden van de stichting worden geleid door een directie bestaande uit een eindverantwoordelijke directeur en een directeur bedrijfsvoering. De directie van een werkeenheid is verantwoordelijk voor zowel de inhoudelijke als de financiële bedrijfsvoering van de werkeenheid. De directie van een werkeenheid geeft leiding aan een managementteam en wordt ondersteund door een bedrijfsbureau. Een managementteam van een werkeenheid is zodanig samengesteld dat er sprake is van integraal management en dat de onderscheiden portefeuilles zijn ingevuld. Topfunctionaris als bedoeld in de Wet Normering Topinkomens (WNT) bij Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg zijn de leden van de Raad van Toezicht en de Stichtingsdirectie. De Stichtingsdirectie geeft dagelijks leiding aan de rechtspersoon en de instellingen (vanuit de instellingserkenningen van de WTZi). De Raad van Toezicht houdt als hoogste orgaan toezicht op de stichting. Voor de definiëring van de topfunctionarissen op grond van de WNT heeft Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg beoordeeld of naast de leden van de Raad van Toezicht en de Stichtingsdirectie geen andere medewerkers als topfunctionaris aangemerkt dienen te worden op

11 11 grond van de definiëring van topfunctionaris "wie belast is met de dagelijkse leiding van de gehele rechtspersoon of de gehele instelling". Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg heeft 32 instellingen met een WTZi toelating (op grond van artikel 5 van de WTZi). Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg heeft op basis van de feitelijke situatie bepaald of medewerkers zijn aan te merken als topfunctionaris die dagelijks leiding geven aan de gehele instelling. De werkeenheid directies geven geen dagelijkse leiding aan de erkende instellingen in het kader van de WTZi. De locatie- en afdelingsmanagers hebben voor zover deze verbonden zijn aan een 'erkende instelling' volgens de WTZi, zeer beperkte bevoegdheden en acteren strikt binnen de kaders van hogere echelons waardoor zij niet kwalificeren als topfunctionaris voor de WNT. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg richt zich op cliënten die vaak niet in een enkelvoudige regeling passen. Een cliënt van de stichting kan meerdere typen zorg, hulp en steun tegelijkertijd ontvangen (bijvoorbeeld: opvang, begeleiding en reclasseringstoezicht). Dit resulteert in stapelfinanciering. Hiertoe beschikt de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg over diverse toelatingen, erkenningen en subsidietitels. Medezeggenschap Binnen de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is op concernniveau zowel een Centrale Ondernemingsraad als een Landelijke Cliëntenraad actief. Deze raden bestaan uit afgevaardigden van de (aan werkeenheden verbonden) ondernemingsraden respectievelijk cliëntenraden. De stichtingsdirectie van de stichting heeft periodiek overlegvergaderingen met zowel de Landelijke Cliëntenraad als de Centrale Ondernemingsraad. Verbonden partijen De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is onderdeel van het Leger des Heils in Nederland. De verschillende entiteiten van het Leger des Heils in Nederland maken deel uit van de Internationale organisatie The Salvation Army, gevestigd in Londen. Het Leger des Heils in Nederland acht zich in beginselen, leer en bestuursvorm aan de internationale orders en reglementen van The Salvation Army. Deze zijn verankerd in de statuten van de verschillende Leger des Heils rechtspersonen in Nederland. Naast de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg bestaat het Leger des Heils in Nederland uit de volgende rechtspersonen: Kerkgenootschap Leger des Heils, Stichting Leger des Heils, Stichting Leger des Heils Fondsenwerving, Stichting Leger des Heils Dienstverlening. (Leger des Heils) ReShare BV Stichting Majoor Bosshardtprijs JAARDOCUMENT 2013

12 12 Organogram Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Raad van Toezicht Centrale Ondernemingsraad Statutaire Directie Landelijke Cliëntenraad Stichtingsbureau Werkeenheid Werkeenheid Medezeggenschap: - lokale cliëntenraad - lokale ondernemingsraad Directie Werkeenheid Staf Werkeenheid Manager Primair Proces Manager Primair Proces Teamleider Teamleider Teamleider Civiele dienst P&O Administratie Afd. 1 Afd. 2 Afd. 3 Afd. 4 Afd. 5 Afd. 6 Bekostiging activiteiten / WTZi-toelatingen De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg verricht zijn activiteiten binnen de volgende publieke bekostigingssystemen: AWBZ/ZVW De activiteiten op het gebied van gezondheids- en ouderenzorg, Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ), verslavingszorg en preventie en maatschappelijk herstel worden voornamelijk bekostigd vanuit AWBZ/ZVW-opbrengsten. In voorzieningen voor maatschappelijke opvang verblijven mensen die ook voor één of meer AWBZfuncties zijn geïndiceerd. Omdat de stichting over de vereiste toelating beschikt, kan aan deze mensen ook extramurale AWBZ-zorg worden geboden. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg beschikt in 2013 over de volgende WTZitoelatingen: AWBZ-zorg zonder verblijf De toelating Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg AWBZ-zorg zonder verblijf wordt door de stichting landelijk gebruikt in de diverse afdelingen. GGZ Forensische GGZ kliniek Groot Batelaar ZVW/AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf Verslavingskliniek De Wending ZVW/AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf 24 RIBW toelatingen (64 vestigingen) AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf Verzorging en Verpleging Zorgcentra De Blinkert en Merenhoef AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf Zorgcentrum De Linde AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf Zorgcentrum Buitenhaeghe AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf Verpleegzorg De Wending AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf Gehandicaptenzorg Orthopedagogisch Centrum Middelveld AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf

13 13 Gemeenten De voorzieningen voor maatschappelijke opvang van de stichting worden hoofdzakelijk gefinancierd vanuit bijdragen van centrumgemeenten voor Maatschappelijke Opvang. Daarnaast dragen gemeenten, via de WMO, bij in de kosten van activiteiten die zich richten op preventie en maatschappelijk herstel. Ook bekostigen gemeenten arbeidsre-integratie trajecten van cliënten. De stichting heeft één of meerdere subsidierelaties met 41 gemeenten. Ministerie van Veiligheid en Justitie De stichting is één van de drie reclasseringsorganisaties die in Nederland reclasseringstaken uitvoeren. Deze taken omvatten het geven van advies, het uitvoeren van toezicht, het uitvoeren van gedragsinterventies en het uitvoeren van werkstraffen. Het reclasseringswerk wordt bekostigd door het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Forensische zorg Het Ministerie van Veiligheid en Justitie is verantwoordelijk voor de bekostiging van de Geestelijke Gezondheidszorg (met inbegrip van verslavingszorg) die verleend wordt in een strafrechtelijk kader. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie koopt dergelijke zorg in bij de GGZ/verslavingszorg en RIBWvestigingen van de stichting. Provincies De stichting biedt aan kinderen en jongeren en de gezinnen waar zij toe behoren pedagogische hulp, begeleiding en behandeling, eventueel gecombineerd met (deeltijd)verblijf. Het gaat om situaties waarin de normale ontwikkeling van de kinderen en jeugdigen ernstig stagneert en derhalve in gevaar is. De kosten van deze jeugdzorg worden hoofdzakelijk betaald door provincies en stadsgewesten. Voorts begeleidt de stichting in de diverse provincies pleegouders. Onder mandaat van de bureaus jeugdzorg in de diverse provincies voert de stichting (justitiële) jeugdbeschermingsmaatregelen uit. Dit betreft de onder toezichtstelling en de voogdij maatregelen. Private middelen De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg verricht, met name in het kader van (gesubsidieerde) arbeid/dagbesteding van cliënten een aantal bedrijfsmatige activiteiten. Deze activiteiten liggen op het terrein van horeca/catering, groenvoorziening en outlet-/tweedehands stores. De verkoopopbrengsten van deze activiteiten worden in de jaarrekening van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg verantwoord. Hoewel de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg als uitgangspunt hanteert dat de activiteiten in beginsel structureel gedekt worden via regelingen van overheidswege, is dit niet in alle gevallen mogelijk. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg verricht dan ook tevens niet-geïndiceerde zorg respectievelijk niet-gesubsidieerde activiteiten. De exploitatietekorten die hierdoor worden veroorzaakt, worden uit private middelen bekostigd. Daartoe ontvangt de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg bijdragen van de Stichting Leger des Heils Fondsenwerving en de Stichting Leger des Heils. 2.3 Kerngegevens Kernactiviteiten en nadere typering Doelgroepen De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg richt zich op de onderlaag van de onderkant van de Nederlandse samenleving. Deze kwetsbare mensen (volwassenen en kinderen) kampen (bijna altijd) met combinaties van problemen op meerdere van de volgende leefgebieden: dagbesteding/werk- zingeving - huisvesting - financiën (inkomen/schulden) - woonvaardigheden - relaties/sociale vaardigheden - verslaving - problemen met justitie - psychische gesteldheid - lichamelijke gesteldheid. Het gaat (onder meer) om: kwetsbare huishoudens, dak- en thuislozen, psychiatrische patiënten, degenen die niet meer aan de arbeidsmarkt deelnemen, werkende armen; JAARDOCUMENT 2013

14 14 multiprobleem gezinnen, kinderen in crisis(volle)situaties, voortijdige schoolverlaters, zwerfjongeren, tienermoeders, jongeren/jong volwassenen die met justitie in aanraking (dreigen te) komen; Licht verstandelijk beperkte (LVB) (zwerf)jongeren, volwassenen en ouderen met dubbeldiagnose (LVB en verslaafd, LVB en psychiatrisch, LVB en veelpleger, LVB en dakloos, LVB en sterk gedragsgestoord); ex-gedetineerden/veelplegers zonder huisvesting/opvang, (ex)drugs- of alcoholverslaafden, ernstig zieke dak- en thuislozen; geïsoleerd levende zorgafhankelijke ouderen, zorgwekkende zorgmijders thuis of op straat, stille of verscholen mensen die vereenzaamd leven, afgewezen asielzoekers zonder enige status en zonder aanspraak op hulp. Hulp- en zorgaanbod De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is (eind 2013) vanuit 12 werkeenheden met in totaal 246 vestigingen in Nederland werkzaam in de volgende werkvelden: maatschappelijke opvang; jeugdzorg; geestelijke gezondheidszorg; ouderen- en gezondheidszorg; 1 reclassering; verslavingszorg; preventie en maatschappelijk herstel. 2 Jaarlijks verleent de stichting hulp en zorg aan ca mensen. Eind 2013 werken bij de stichting betaalde medewerkers (inclusief stagiaires) en zijn bijna vrijwilligers actief. De focus op de onderlaag van de onderkant van de samenleving heeft tot het inzicht geleid dat het al te zeer richten op verkokerde, sectorale eisen en voorschriften niet de oplossing brengt voor mensen die problemen hebben op meerdere gebieden. Daarom hanteert de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg als uitgangspunt dat wordt aangesloten bij de eerste behoeften van deze mensen, waarbij de gehele leefsituatie in ogenschouw wordt genomen. Dit is kenmerkend voor de benadering van het Leger des Heils. 1 Hieronder worden gerekend de verzorgings- en verpleeghuizen, de (kinder)hospices, de LVB-woonvoorziening voor jongeren, en de meerzorgafdelingen voor ernstig zieke dak- en thuislozen. 2 Hieronder worden gerekend de ambulante activiteiten gericht op multi-probleem gezinnen, zorgmijdende zelfstandig wonende ouderen en zelfstandig wonende voormalig dak- en thuislozen/verslaafden.

15 Cliënten, capaciteit, opbrengsten, productie en personeel Cliënten Aantal cliënten dat door de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg werd geholpen: Aantal cliënttrajecten per w erkveld Unieke cliënten MO 2008 Openstaande hulptrajecten op 1 januari Nieuw gestarte hulptrajecten Totaal hulptrajecten in jaar Afgesloten hulptrajecten Openstaande hulptrajecten op 1 januari Nieuw gestarte hulptrajecten Totaal hulptrajecten in jaar Afgesloten hulptrajecten Openstaande hulptrajecten op 1 januari Nieuw gestarte hulptrajecten Totaal hulptrajecten in jaar Afgesloten hulptrajecten Openstaande hulptrajecten op 1 januari Nieuw gestarte hulptrajecten Totaal hulptrajecten in jaar Afgesloten hulptrajecten Openstaande hulptrajecten op 1 januari Nieuw gestarte hulptrajecten Totaal hulptrajecten in jaar Afgesloten hulptrajecten Openstaande hulptrajecten op 1 januari Nieuw gestarte hulptrajecten Totaal hulptrajecten in jaar Afgesloten hulptrajecten Openstaande hulptrajecten op 31 december GEZ JZ GGZ RECL PREV VSLZ Totaal alle werkvelden In dit overzicht zijn per w erkveld de hulp- en zorgtrajecten van cliënten gerubriceerd op basis van de afdeling w aarvan zij diensten hebben afgenomen. Eén cliënt kan meerdere trajecten, zow el gelijktijdig als volgtijdelijk doorlopen. Om bestandsvervuiling te voorkomen w orden alle hulpverleningstrajecten die langer dan één jaar openstaan zonder dat het Leger des Heils daadw erkelijk een hulpverleningsactiviteit heeft verricht, automatisch afgesloten. Dit met terugw erkende kracht vanaf de datum van de laatste hulpverleningsactiviteit. Hierdoor kunnen verschillen met eerdere jaarverslagen ontstaan. MO = Maatschappelijke Opvang GEZ = Ouderen- en Gezondheidszorg JZ = Jeugdzorg GGZ = Geestelijke gezondheidszorg RECL = Reclassering PREV = Preventie en Maatschapplijk Herstel VSLZ = Verslavingszorg JAARDOCUMENT 2013

16 16 Capaciteit per 31 december Intramuraal (aantal plaatsen per 31/12) Nachtopvang Sociale pensions uurszorg Vrouwenopvang Woontraining voor zwerfjongeren Begeleid wonen Totaal maatschappelijke opvang Ontwenningscentrum Begeleid/Groepswonen Totaal verslavingszorg RIBW-woonvoorzieningen voor dak- en thuislozen RIBW-woonvoorzieningen voor zwerfjongeren Forensische zorg voor jeugd en volwassenen Totaal geestelijke gezondheidszorg Woonvoorzieningen voor LVB-jongeren (Kinder)hospicezorg Verpleeg- en verzorgingshuizen Aanleunwoningen voor senioren Meerzorg voor zieke dak- en thuislozen Totaal ouderen- en gezondheidszorg Woonvoorzieningen voor kinderen Gezinshuizen en projectgezinnen Totaal jeugdzorg Hotel congrescentrum Totaal preventie en maatschappelijk herstel Totale intramurale capaciteit Dagopvang, -activiteiten en -training (aantal plaatsen per 31/12) Dagopvang Totaal Maatschappelijke opvang Dagopvang voor ouderen Totaal ouderen- en gezondheidszorg (Medisch)Kinderdagopvang Totaal Jeugdzorg Dagtrainingscentra Totaal Reclassering Hotel congrescentrum arbeidsreïntegratie Bij Bosshardt buurtsteunpunten Peuterspeelzalen Totaal preventie en maatschappelijk herstel Totale capaciteit dagopvang en -training Ambulant (in arbeidsplaatsen van 36 uur per week per 31/12) Maatschappelijke opvang Verslavingszorg Geestelijke gezondheidszorg Ouderen- en gezondheidszorg Jeugdzorg Jeugdbescherming Reclassering Preventie en maatschappelijk herstel Totaal capaciteit ambulante hulpverlening Opbrengsten In 2013 zijn de bedrijfsopbrengsten ten opzichte van het boekjaar 2012 gestegen met 5,8 miljoen (+ 2%) tot 317,1 miljoen. Een belangrijke reden voor de stijging van de opbrengsten is een capaciteitsuitbreiding van de AWBZ GGZ RIBW-voorzieningen, zowel intramuraal als zorg zonder verblijf (begeleiding en volledig pakket thuis). Ook zijn de activiteiten welke bekostigd worden uit eigen bijdragen en persoonsgebonden budgetten uitgebreid. Voorts is een uitbreiding van door de provincies (incl. stadsgewesten) gesubsidieerde Jeugdzorgactiviteiten gerealiseerd. Daarentegen veroorzaakten (bezuinigings)maatregelen in de vanuit de zorgverzekeringswet en het ministerie van Veiligheid en Justitie bekostigde activiteiten (GGZ en verslavingszorg respectievelijk reclassering) een daling van de opbrengsten.

17 17 Productie Intramuraal Verspreid over de onderscheiden werkvelden is de bezetting van de gemiddelde intramurale capaciteit gedurende een jaar, gemeten in verblijfsdagen, als volgt: Intramuraal (aantal plaatsen per 31/12) Gemiddelde capaciteit Bezettings dagen Bezetting in % Gemiddelde capaciteit Bezettings dagen Bezetting in % Nachtopvang ,3% ,6% Sociale pensions ,2% ,1% 24-uurszorg ,8% ,3% Vrouw enopvang ,7% ,1% Woontraining voor zw erfjongeren ,2% ,4% Begeleid w onen ,0% ,8% Totaal maatschappelijke opvang ,7% ,5% Ontw enningscentrum ,6% ,4% Begeleid/Groepsw onen ,9% ,2% Totaal verslavingszorg ,4% ,6% RIBW-w oonvoorzieningen voor dak- en thuislozen ,6% ,2% RIBW-w oonvoorzieningen voor zw erfjongeren ,1% ,0% Forensische zorg voor jeugd en volw assenen ,9% ,9% Totaal geestelijke gezondheidszorg ,1% ,2% Woonvoorzieningen voor LVB-jongeren ,4% ,3% (Kinder)hospicezorg ,0% ,2% Verpleeg- en verzorgingshuizen ,1% ,6% Aanleunw oningen voor senioren ,5% ,7% Meerzorg voor zieke dak- en thuislozen ,3% ,3% Totaal ouderen- en gezondheidszorg ,7% ,8% Woonvoorzieningen voor kinderen ,7% ,1% Gezinshuizen en projectgezinnen ,0% ,2% Totaal jeugdzorg ,0% ,0% Totale intramuraal (exclusief Hotel) ,7% ,7% Dagopvang, -activiteiten en -training De stichting beschikt over een aantal plaatsen dagopvang, -activiteiten en -training. In een aantal gevallen (met name dagopvang dak- en thuislozen en Bij Bosshardt buurtwerk) kunnen bezoekers gebruik maken van de inloopfunctie. In de overige gevallen wordt aan deelnemers een programma aangeboden. Het aantal bezoekers/deelnemers was als volgt: Werkveld mutatie tov vorig jaar Maatschappelijke opvang Dagopvang dak- en thuislozen % Ouderen- en gezondheidszorg Dagopvang voor ouderen % Jeugdzorg (Medisch)Kinderdagopvang % Preventie en maatschappelijk herstel arbeidsre-integratie % Preventie en maatschappelijk herstel Bij Bosshardt buurtwerk % Totaal % Zorg zonder verblijf De stichting biedt aan mensen die (nog) zelfstandig wonen extramurale zorg, hulp en/of ondersteuning. JAARDOCUMENT 2013

18 18 De volgende zorgprestaties zijn door ambulante medewerkers (bekostigd vanuit de AWBZ, Forensische zorg respectievelijk de WMO) geleverd: AWBZ, Forensische zorg en WMO Geleverde prestaties (in uren) Soort prestatie %-groei Begeleiding en Behandeling % Persoonlijke verzorging % Verpleegkundige hulp % Huishoudelijke verzorging % Volledig pakket thuis % Totaal uren % Vanuit de extramurale afdelingen voor Jeugdbescherming en Reclassering heeft de stichting de volgende productie geleverd: Jeugdbescherming 12-maandsgemiddelden %-groei Aantal pupillen (gezins) voogdij/jeugdbescherming % MTFC Werkelijke bezetting in aantal pupillen % Reclassering Gerealiseerde productie in aantallen %-groei Advies % Toezicht % Gedragsinterventies % Werkstraffen % Casemanagement % Totaal aantal prestaties % Personeel Het aantal medewerkers dat bij de Stichting Leger des Heils Welzijns- Gezondheidszorg werkt neemt in 2013 nog steeds toe ten opzichte van voorgaande jaren. Ultimo 2013 waren er medewerkers in dienst, samen goed voor fte. Dit is inclusief officieren en inclusief stagiaires voor wat betreft aantal medewerkers. Peildatum Aantal medewerkers Groei in % Aantal fte Groei in % Ultimo ,6% ,7% Ultimo ,6% ,9% Ultimo ,1% ,1% Ultimo ,5% ,1% Ultimo ,6% ,8% Eind 2013 is ruim 60% van de medewerkers jonger dan 45 jaar. In 2013 is de gemiddelde leeftijd van het personeelsbestand van de stichting nauwelijks gewijzigd (40 jaar). Ter vergelijking: de gemiddelde leeftijd van de werkzame beroepsbevolking in 2012 is 41,4 jaar (bron CBS Webmagazine, ). Leeftijd medewerkers Ultimo 2009 Ultimo 2010 Ultimo 2011 Ultimo 2012 Ultimo t/m 24 jaar t/m 44 jaar t/m 64 jaar >65 jaar Totaal Ultimo 2013 is de verhouding vrouwelijke ten opzichte van mannelijke medewerkers binnen de stichting 71% ten opzichte van 29%. Deze verhouding is de afgelopen jaren nauwelijks veranderd. De vrouw/man-verhouding binnen de leidinggevende functies is 53% ten opzichte van 47%.

19 19 Er zijn in dienstverbanden beëindigd. Hierbij is in 375 gevallen sprake van interne mobiliteit. Bij dienstverbanden is een feitelijk einde gekomen aan het dienstverband bij de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Wanneer het aantal stagiaires (369) hiervan wordt afgetrokken, resteert een uitstroom van 836 medewerkers. 74 van de in 2013 beëindigde dienstverbanden (4%) betreft persoonlijke omstandigheden. Van 63 medewerkers (4%) werd het dienstverband op initiatief van de stichting beëindigd. In 2013 beëindigden 220 medewerkers (14% van de beëindigingen) hun dienstverband op eigen initiatief. Ter vergelijking: in 2008 betrof dit 528 medewerkers (37% van de beëindigingen). De economische onzekerheid heeft hier waarschijnlijk invloed op: medewerkers veranderen minder vaak van baan en houden vast aan hun dienstverband aantal % aantal % aantal % aantal % aantal % Pensioen Arbeidsongeschikt Overlijden Totaal omstandigheden 32 2% 52 3% 75 5% 61 4% 74 5% Ontslag dringende/dw ingende reden Ongeschikt voor de functie Wijziging organisatie structuur 6 5 Totaal beëindiging op initiatief W&G 28 2% 57 4% 56 4% 66 4% 63 4% Einde contract bepaalde tijd Einde stage Totaal einde contract % % % % % Totaal initiatief werknemer % % % % % Totaal medewerkers uit dienst Totaal interne mobiliteit % % % % % Totaal beeindigde dienstverbanden % % % % % Zonder stagiaires en interne mobiliteit Het gemiddelde aantal dienstjaren van medewerkers van de stichting aan het einde van het jaar blijft stijgen. Ultimo 2013 was de gemiddelde diensttijd 6,6 jaar. Gemiddeld aantal jaar in dienst , , , , ,6 Rekening houdend 24 vacatures (waarvan 12 doorlopende voor functies waar voortdurend medewerkers voor nodig zijn en voor de flexpools) telde de stichting op 31 december arbeidsplaatsen (eind 2012: 3.849, waarvan 49 vacatures). Eind 2013 waren verder 333 stagiaires (2012: 303) en vrijwilligers (2012: 1.122) actief. JAARDOCUMENT 2013

20 20 Personeelsformatie Aantal werkzame personen per ultimo 2012 Aantal fte's per ultimo 2012 Aantal werkzame personen per ultimo 2013 Aantal fte's per ultimo 2013 A. Personeel in loondienst Personeel patiënt- c.q. cliëntgebonden functies in loondienst Management en staf patiënt- c.q. cliëntgebonden functies Personeel behandel- en behandelingsondersteuning Personeel psychosociale behandeling en begeleiding Verpleegkundige, opvoedkundig, verzorgend en sociaal (ped)agogisch personeel Medisch en sociaal w etenschappelijke functies Subtotaal Management en ondersteunend personeel in loondienst Personeel algemene en administratieve functies Personeel terrein en gebouw gebonden functies Subtotaal Totaal personeel in loondienst Stagiaires patiënt- c.q. cliëntgebonden functies Totaal medewerkers in loondienst B. Personeel niet in loondienst Uitzendkrachten patiënt- c.q. cliëntgebonden functies (Interim) leidinggevenden en extern advies Personeel algemene en administratieve functies Personeel terrein en gebouw gebonden functies Vrijw illigers Subtotaal* Totaal personeel in loondienst en personeel niet in loondienst (A+B) *) het aantal Fte s van personeel niet in loondienst is berekend o.b.v. de gemiddelde loonkosten van W&G per FTE Hoewel het beleid van W&G erop gericht is om er zo min mogelijk gebruik te maken van personeel niet in loondienst (PNIL), is de inzet hiervan niet geheel te vermijden. Belangrijke redenen voor het inzetten van personeel niet in loondienst zijn het waarborgen van de continuïteit van de hulp en zorg en het inzetten van specialistische kennis/vaardigheden. De inzet van PNIL laat in de loop der jaren een verschuiving zien van minder inzet in uitvoerende hulp en zorg naar meer uitvoerend gebouwgebonden functies. Met name de inzet van extern beveiligingspersoneel nam tot 2012 toe. In 2013 kwam er echter een einde aan deze trend en gaan werkeenheden meer taken weer intern uitvoeren.

21 21 Inzet van personeel niet in loondienst incl. externe adviseurs Het aantal FTE's van personeel niet in loondienst is berekend obv de gemiddelde loonkosten van een FTE in loondienst Uitvoerend Verpleegkundig, opvoedkundig, verzorgend en sociaal (Para) M edisch, sociaal wetenschappelijk, behandeling ed Subtotaal patiënt- cq cliëntgebonden functies Uitvoerend terrein en gebouwgebonden* Uitvoerend algemeen en administratief Subtotaal overige functies (Interim) Leidinggevenden en overig advies Advies bedrijfsvoering/wet- en regelgeving Juridisch advies en mediation Advies ontwikkeling en beheer gebouwen Subtotaal personeel niet in loondienst Totaal personeel niet in loondienst Gerelateerd aan de totaal ingezette personeelsformatie (medewerkers in loondienst + medewerkers niet in loondienst) daalde de inzet van personeel niet in loondienst (incl. externe adviseurs) in 2013 opnieuw. Het percentage daalde in 2013 verder naar 7,7% (2012: 8,4%). In 2009 was dit nog 10,5%. Het ziekteverzuim van de stichting laat al een aantal jaar een gestage daling zien. Cumulatief lag het percentage ziekteverzuim in 2013 op 5,1%. Het aantal medewerkers dat geen verzuim had in 2013 lag op 48,9% (2012 op 47,5%). De volgende grafiek laat de ontwikkeling van het ziekteverzuim binnen de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg (W&G) van de afgelopen vijf jaar zien. JAARDOCUMENT 2013

22 22 Vrijwilligers De bijdrage van vrijwilligers als ondersteuning van het primaire proces in de hulp-, zorg-, en dienstverlening is belangrijk voor W&G. Hiermee wil het Leger des Heils ook contacten faciliteren tussen kwetsbare mensen en gewone burgers uit de samenleving. Per ultimo 2013 zijn er vrijwilligers (2012: 1.122) actief bij de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Van de huidige vrijwilligers is 56% vijfenvijftig jaar of ouder. Het aantal vrijwilligers naar man-vrouw verhouding ziet er als volgt uit: Aantal man % Aantal vrouw % Totaal % % % % % % % % 960 Op 9 november 2013 hebben 328 vrijwilligers van zowel Kerkgenootschap Leger des Heils als de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg deelgenomen aan de landelijke vrijwilligersdag Werkgebieden Gevarieerd zorgaanbod De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg wil toegankelijk zijn voor mensen die met meerdere problemen tegelijkertijd kampen. Daarom kiest het Leger des Heils ervoor om activiteiten in een aantal door de overheid onderscheiden sectoren uit te voeren. Omdat hulpvragers soms ook met Justitie in aanraking zijn gekomen of dreigen te komen, is de stichting ook actief op de justitiële terreinen van jeugdbescherming en reclassering. Hierdoor kan een gevarieerd zorgaanbod gedaan worden. In 2013 vonden de activiteiten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg plaats binnen de volgende werkvelden: Maatschappelijke Opvang De maatschappelijke opvang is het vangnet van de samenleving: als je nergens anders meer terecht kunt, kun je, voor zover de capaciteit toereikend is, een beroep doen op deze vorm van hulp. De maatschappelijke opvang kent geen indicatiestelling en voor de meeste opvangvoorzieningen gelden weinig tot geen contra-indicaties. De maatschappelijke opvang omvat verschillende vormen van hulpverlening zoals: voorzieningen voor nachtopvang en dagopvang voor al dan niet verslaafde dak- en thuislozen, postadres en inkomensbeheer voor daklozen, opvang van zwerfjongeren, vrouwenopvang, woonvoorzieningen voor dak- en thuislozen onder wie mensen met psychiatrische problematieken (sociale pensions), crisisopvang en begeleid wonen. In 2013 deden in totaal mensen een beroep op één van de voorzieningen voor maatschappelijke opvang van het Leger des Heils. Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg heeft in Lunteren een forensische GGZkliniek voor jeugd en volwassenen. Daarnaast is er in Arnhem een deeltijd-/polikliniek. Dankzij de 1 e fase van het Plan van Aanpak voor Maatschappelijke Opvang ( ) van de rijksoverheid en gemeenten, is het voor het Leger des Heils in de achterliggende jaren mogelijk geworden om woonvoorzieningen (RIBW s) te creëren voor voormalig dak- en thuislozen. De groep mensen die hiervan gebruik maakt kampt met psychische stoornissen en/of verslavingsproblematiek en een aantal van hen is met Justitie in aanraking gekomen. Zij redden het doorgaans niet op eigen kracht, zijn veelal niet plaatsbaar in reguliere hulp/zorginstellingen en hebben behoefte aan een rustpunt en structuur in hun leven. Hierbij wordt zoveel mogelijk samenwerking gezocht met andere disciplines in de hulp- en zorgverlening. Deze samenwerking vindt zowel binnen het Leger des Heils plaats (bijvoorbeeld met begeleiders van de Leger des Heils-reclassering) als met derde-organisaties (bijvoorbeeld ondersteuning van psychiaters, instellingen voor verslavingszorg, GGD-artsen e.d.). Binnen het werkveld van de GGZ werden in 2013 door het Leger des Heils in totaal mensen geholpen.

23 23 Ouderen- en gezondheidszorg In de ouderen- en gezondheidszorg gaat het behalve om goede huisvesting vooral om goede zorg en de juiste behandeling. Het uitgangspunt daarbij is dat de zorg afgestemd moet zijn op de behoefte van de zorgvrager waarbij de wens om zo lang mogelijk in het eigen leefmilieu te blijven gerespecteerd wordt. In 2013 werden in totaal mensen voor kortere of langere tijd verzorgd en verpleegd. Hierbij gaat het om zorgcentra voor ouderen, verpleeghuiszorg, (kinder)hospice-zorg en zorg voor licht verstandelijk beperkte jongeren. Ook de 8 over Nederland verspreide meerzorgafdelingen voor chronisch (bijvoorbeeld AIDS/HIV) of ernstige zieke, al dan niet verslaafde, dak- en thuislozen rekent het Leger des Heils tot dit werkveld. Jeugdzorg Het Leger des Heils is in een aantal provincies/stadsgewesten actief op het gebied van jeugdhulpverlening. Het Leger des Heils beschikt ook over een landelijk werkende organisatie voor pleegzorg. In sommige situaties is het noodzakelijk dat kinderen tijdelijk komen wonen in een van de verschillende woonvormen (jeugdhuis, gezinshuis, projectgezin). De begeleiding en behandeling zijn gericht op het inhalen van ontwikkelingsachterstanden, het verwerken van sociaal-emotionele problematiek en het bewerkstelligen van een positieve gedragsverandering. Thuiswonende kinderen die met dergelijke problematiek kampen, kunnen in dagvoorzieningen worden geholpen. Daarnaast kunnen de kinderen en gezinnen intensief ambulant worden begeleid in de oplossing van multiproblematiek. Door de afdelingen voor jeugdhulpverlening van het Leger des Heils werden in 2013 in totaal kinderen opgevangen en begeleid. De landelijk werkende jeugdbescherming van het Leger des Heils verleent hulp aan kinderen en hun gezinnen in een problematische opvoedingssituatie. Deze hulpverlening vindt plaats vanuit een justitieel kader. De jeugdbescherming van het Leger des Heils begeleidde in 2013 in totaal kinderen. Preventie en Maatschappelijk Herstel Activiteiten als ambulante woonbegeleiding, 10 voor Toekomst en Grijs Genoeg(en), bijzondere schoonmaakprojecten, de buurtgerichte Bij Bosshardt-projecten en arbeidsre-integratie richten zich op preventie van een dreigend zelfstandigheidverlies, maatschappelijk herstel voor degenen die meer zelfstandigheid nastreven en op het bevorderen van sociale cohesie in buurten en wijken. Het Leger des Heils biedt, voor mensen voor wie op vakantie gaan niet is weggelegd, in het eigen hotel en congrescentrum Belmont in Ede mensen de mogelijkheid om, tegen een geringe vergoeding, een vakantie door te brengen. Daarnaast gaan medewerkers gericht op zoek naar zorgmijdende daklozen, de buitenslapers (het zogeheten veldwerk ) en worden door inzet van soepbussen daklozen van voedsel, kleding en dekens voorzien. In 2013 konden mensen in het kader van preventie en maatschappelijk herstel rekenen op ondersteuning en begeleiding. Reclassering Reclasseringsactiviteiten zijn er op gericht om (ex-)gedetineerden te helpen bij hun terugkeer in de maatschappij. Daarnaast is het reclasseringswerk gericht op het voorkomen van delinquent gedrag. De cliënten die in 2013 begeleiding hebben ontvangen van de Leger des Heils-reclassering zijn veelal mensen met complexe problemen die hun mogelijkheden tot verbetering in negatieve zin beïnvloeden. Deze groep kent een hoog recidive ('veelplegers') en is door het ontbreken van een eigen netwerk langdurig aangewezen op professionele hulp en steun. Verslavingszorg Er zijn veel verslaafden die regelmatig aankloppen bij de verschillende voorzieningen voor maatschappelijke opvang van het Leger des Heils. Vaak kan (nog) niet veel meer hulp geboden worden dan iets te eten en te drinken en een slaapplaats voor de nacht en wachten totdat zij zelf aangeven dat zij aan de verslaving een einde willen maken. Het kan soms lange tijd duren voordat zij voldoende gemotiveerd zijn om ook daadwerkelijk iets aan de verslaving te doen. De Leger des Heils opvangvoorzieningen werken veel samen met de lokale instellingen voor verslavingszorg. Daarnaast beschikt het Leger des Heils zelf over een ontwenningscentrum in Apeldoorn. In 2013 deden 854 mensen een beroep op de afdelingen van deze voorziening. De meeste mensen die hier om hulp vragen hebben een zeer lange verslavingscarrière achter de rug, die in sociaal en fysiek opzicht allesverwoestend is, met vaak jarenlange mislukte interventies van de reguliere verslavingshulpverlening. JAARDOCUMENT 2013