Monitor begeleid wonen en bemoeizorg Enschede 2011

Transcriptie

1 CO LO F O N St. I NTRAVAL Postadres Postbus BT Groningen info@intraval.nl Kantoor Groningen: St. Jansstraat 2C Telefoon Fax Kantoor Rotterdam: Goudsesingel 68 Telefoon Fax Oktober 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. DRUK A. Kruize, S. Biesma, B. Bieleman Gemeente Enschede M. Haaijer E. Cusiel Copy-Copy Groningen ISBN TEKST OPDR ACHTGE V ER OPM A AK OMSL AG Intraval-MBWBE-2011.indd 1 Monitor begeleid wonen en bemoeizorg Enschede 2011 METINGEN 2009 EN 2010 A. Kruize S. Biesma B. Bieleman :46:21

2

3 1. Inleiding Centrumgemeente Enschede heeft bureau INTRAVAL opdracht gegeven de doelgroepen uit de prestatievelden 7, 8 en 9 van de Wmo te monitoren, als vervolg op de monitor dak- en thuislozen en verslaafden die INTRAVAL sinds 2002 voor de gemeente Enschede uitvoert. 1 De nieuwe monitor moet inzicht geven in de ontwikkelingen van de verschillende doelgroepen uit het Twents Kompas (zie bijlage). Naast gegevens over Enschede worden tevens gegevens verzameld over de (zeven) regiogemeenten, te weten: Borne; Dinkelland; Haaksbergen; Hengelo; Hof van Twente; Losser; en Oldenzaal. De verzamelde gegevens worden gepresenteerd in verschillende factsheets. In deze factsheet Begeleid wonen en bemoeizorg wordt aandacht besteed aan cliënten die begeleiding bij het wonen en/of bemoeizorg ontvangen. Zij worden volgens de landelijke definitie gerekend tot dreigend daklozen. In de factsheet dakloosheid en chronische verslavingsproblematiek wordt ingegaan op de dak- en thuisloosheid, inclusief zwerfjongerenproblematiek en verslavingszorg. Daarnaast zijn er nog twee factsheets, te weten de factsheet Veelplegers Twente waarin de ontwikkelingen van de Twentse veelplegers worden gevolgd en de factsheet Huiselijk geweld Twente waarin aandacht wordt besteed aan de verdachten en slachtoffers van huiselijk geweld. 2. Begeleid wonen Bij begeleid wonen, wonen cliënten zelfstandig en huren ze een woonruimte bij een woningcorporatie of zorginstelling. Volledig zelfstandig wonen is echter niet mogelijk of gewenst. Daarom wordt per persoon een ondersteuningspakket geboden bestaande uit persoonlijke en huishoudelijke verzorging en/of ondersteunende en activerende begeleiding. Ook is er vaak sprake van een budgetbeheerrekening bij de stadsbank om daarmee doorbetaling van vaste lasten te regelen. De volgende instellingen bieden begeleid wonen aan de cliëntengroep van bovengenoemde prestatievelden: Humanitas Onder Dak Twente (HODT); Leger des Heils; Tactus verslavingszorg; Zorggroep Manna; en Regionale Instelling voor Begeleiding op het gebied van Wonen, Werken en Welzijn (RIBW). Aantallen en kenmerken In onderstaande tabellen wordt een overzicht gegeven van het aantal cliënten per instelling (tabel 1) en de woonplaats en verblijfsduur van de cliënten (tabel 2). In totaal gaat het om 832 cliënten in 2010, terwijl het in 2009 om in totaal 676 cliënten ging. De toename van het aantal cliënten komt met name door een stijging bij de RIBW (van 449 naar 584), Tactus Verslavingszorg (van 50 naar 93) en HODT Oldenzaal (van 12 naar 30). Het aantal cliënten dat gebruik maakt van begeleid wonen bij het Leger des Heils is daarentegen gedaald van 113 in 2009 naar 86 in Met uitzondering van de vrouwenopvang en huiselijk geweld. Gegevens over huiselijk geweld worden in het kader van de Monitor huiselijk geweld Twente verzameld, die eveneens door INTRAVAL in opdracht van de centrumgemeente Enschede wordt uitgevoerd. Factsheet Begeleid wonen en bemoeizorg Enschede

4 Tabel 1 Aantallen en kenmerken cliënten begeleid wonen naar instelling, 2009 en 2010 Aantal Gemiddelde leeftijd Percentage man Gemiddelde verblijfsduur in maanden HODT Enschede HODT - Oldenzaal Leger des Heils Tactus Verslavingszorg Zorggroep Manna n.b. n.b. RIBW Totaal De meeste cliënten maken gebruik van begeleid wonen van de RIBW (449 in 2009 en 584 in 2010), terwijl de groep die begeleid wonen van HODT ontvangt het kleinst is (12 in 2009 en 28 in 2010). De gemiddelde leeftijd van de cliënten varieert in 2010 van 38 (RIBW) tot 49 jaar (Zorggroep Manna). Het percentage mannen ligt bij alle instellingen op 54% of hoger. De verblijfsduur is bij de RIBW en Tactus Verslavingszorg langer, omdat hier vaak sprake is van mensen met een chronische aandoening die wel kan worden gestabiliseerd, maar niet verholpen. Zonder deze vorm van begeleid wonen zouden zij zich niet kunnen handhaven. Tabel 2 Woonplaats en verblijfsduur cliënten begeleid wonen, 2009 en Woonplaats N % N % Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Totaal Verblijfsduur 1 maand of korter maanden maanden jaar Langer dan 3 jaar Onbekend Totaal De meeste cliënten die gebruik maken van begeleid wonen zijn woonachtig in Enschede (2009: 66%; 2010: 61%), gevolgd door Hengelo (2009: 24%; 2010: 22%) (tabel 2). Ruim een derde (36% in 2009 en 2010) maakt al langer dan drie jaar gebruik van begeleid wonen van één instelling. De verblijfsduur loopt uiteen van drie dagen tot 24,5 jaar. 2 INTRAVAL

5 Doorstroom Nagegaan is welk deel van de personen die in 2010 begeleid wonen in de periode daaraan voorafgaand (in 2007, 2008 of 2009) gebruik hebben gemaakt van één van de opvangvoorzieningen van de maatschappelijke opvang. In figuur 1 is de interne doorstroom weergegeven, terwijl in figuur 2 de externe doorstroom wordt getoond. Figuur 1 Interne doorstroom naar begeleid wonen, LdH (KDO,LIBW, intramuraal): LdH (KDO,LIBW, intramuraal): LdH (begeleid wonen): LdH (KDO,LIBW, intramuraal): HODT (24-uurs, TOV, KmK): HODT (24-uurs, TOV, KmK): HODT (begeleid wonen): HODT (24-uurs, TOV, KmK): 5 Van de personen die in 2010 begeleid wonen ontvangen van het Leger des Heils hebben 18 in de voorgaande jaren gebruik gemaakt van andere opvangvormen van het Leger des Heils: twee in 2007; zeven in 2008; en negen in 2009 (figuur 1). Binnen HODT zijn 14 personen de afgelopen jaren doorgestroomd van een opvangvoorziening naar begeleid wonen: vier in 2007; vijf in 2008; en vijf in Figuur 2 Externe doorstroom naar begeleid wonen, LdH:3 HODT: LdH:3 HODT: RIBW (begeleid wonen): LdH: 5 HODT: 7 Factsheet Begeleid wonen en bemoeizorg Enschede

6 Figuur 2 Externe doorstroom naar begeleid wonen, 2010 (vervolg) 2007 LdH: LdH: Tactus (begeleid wonen): LdH: 4 Van de personen die in 2010 begeleid wonen ontvangen van de RIBW hebben 23 in de voorgaande jaren gebruik gemaakt van opvangvoorzieningen: 11 van het Leger des Heils (3 in 2007; 3 in 2008; 5 in 2009) en 12 van HODT (3 in 2007; 2 in 2008; 7 in 2009) (figuur 2). Zeven personen die in 2010 woonbegeleiding ontvangen vanuit Tactus verslavingszorg hebben in 2007 (2), 2008 (1) of 2009 (4) gebruik gemaakt van één van de opvangvoorzieningen van het Leger des Heils. 3. Bemoeizorg In deze paragraaf wordt ingegaan op de cliënten van de bemoeizorg. Kenmerkend voor de bemoeizorg cliënten is dat zij veelal niet uit zichzelf om hulp vragen, het gaat om zogenoemde zorgmijders. De volgende instellingen bieden bemoeizorg aan deze zorgmijders: Mediant (jeugd, volwassenen en ouderen); Tactus Verslavingszorg (jeugd en volwassenen); Jarabee (T-team); Vangnet Zorg Oldenzaal (VZO); en GGD (OGGz-meldingen Hengelo). Aantallen en kenmerken In tabel 4 wordt een overzicht gegeven van het aantal cliënten per instelling. In totaal worden in personen door een vorm van bemoeizorg bereikt, in 2009 lag dit aantal op 608. Tabel 4 Aantallen en kenmerken cliënten bemoeizorg, 2009 en 2010 Aantal Gemiddelde leeftijd Percentage man Mediant - jeugd Mediant- volwassenen Mediant- ouderen n.b. 45 n.b. 74 n.b. 47 Tactus - jeugd Tactus volwassenen Vangnet Zorg Oldenzaal OGGz Hengelo T-team Enschede n.b. 62 T-team Hengelo n.b. 63 Totaal INTRAVAL

7 De groep die bemoeizorg van Tactus Verslavingszorg volwassenen ontvangt, is met 215 respectievelijk 180 in beide jaren het grootst. In 2010 is bij Vangnet Zorg Oldenzaal het laagste aantal (27) bekend, terwijl dit in 2009 voor de OGGz Hengelo (28) geldt. De gemiddelde leeftijd van de volwassen cliënten varieert van 42 tot 53 jaar. Bij alle instellingen, behalve Mediant-ouderen, ligt het percentage mannen hoger dan het percentage vrouwen. Woonplaats en problematiek In tabel 5 zijn de woonplaats en problematiek (voor zover bekend) van de bemoeizorg cliënten weergegeven. In de bijlage wordt voor 2010 de problematiek naar woonplaats weergegeven. Tabel 5 Woonplaats en problematiek cliënten bemoeizorg, 2009 en Woonplaats Aantal Percentage Aantal Percentage Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Onbekend Totaal Problematiek Verslaving Huisvesting Psychisch Gedrag Hygiëne Schulden Overig Onbekend In beide jaren is ruim de helft (57%) van de cliënten die bemoeizorg ontvangen afkomstig uit Enschede, terwijl een vijfde (20% in 2009; 18% in 2010) in Hengelo woont (tabel 5). In 2009 is van twee vijfde (38%) de problematiek niet bekend c.q. niet geregistreerd, in 2010 is dit gedaald naar 11%. In beide jaren kampt bijna de helft (47%) met verslavingsproblemen, terwijl een vijfde (20%) in 2009 en ruim een kwart (28%) in 2010 psychische problemen heeft. Overlap De door de instellingen verstrekte gegevens zijn met elkaar gekoppeld en verwerkt in één geanonimiseerd databestand. Indien een persoon bij meerdere instanties bekend is, zijn deze dubbelingen in het gekoppelde bestand verwijderd. Wat overblijft is een geanonimiseerd bestand met unieke personen en de contacten die zij hebben met de verschillende instellingen. Zoals al aangegeven gaat het in 2010 in totaal om 889 unieke personen. Het merendeel (812 personen; 91%) van hen is bij één instelling bekend, terwijl bijna een tiende (75 personen; 9 %) van twee instellingen bemoeizorg ontvangt (tabel 6). In 2009 was het beeld nagenoeg hetzelfde: 93% (563 personen) is bij één instelling bekend en 7% (44 personen) bij twee verschillende instellingen. Factsheet Begeleid wonen en bemoeizorg Enschede

8 Tabel 6 Bekendheid naar aantal instellingen, 2009 en Aantal Percentage Aantal Percentage 1 instelling instellingen instellingen Totaal In tabel 7 wordt aandacht besteed aan de overlap tussen de verschillende registratiebestanden van de instellingen in Tabel 7 Overlap tussen de registratiebestanden van de instellingen, 2010 Mediant-jeugd Mediantvolwassenen Mediant-ouderen Tactus-jeugd Tactus-volwassenen Vangnet Zorg Oldenzaal OGGz Hengelo T-team Enschede T-team Hengelo Mediant-jeugd Mediant-volwassenen Mediant-ouderen Tactus-jeugd Tactus-volwassenen Vangnet Zorg Oldenzaal OGGz Hengelo T-team Enschede T-team Hengelo 34 De overlap tussen Mediant-volwassenen en Tactus Verslavingszorg-volwassenen is met 25 het hoogst (tabel 7). Tussen de overige instellingen c.q. afdelingen is de overlap vrij gering. Overlap maatschappelijke opvang Het bestand met de gegevens van bemoeizorg is tevens op een geanonimiseerde wijze gekoppeld aan de bestanden van instellingen voor maatschappelijke opvang, zoals Kortdurende Opvang (KDO) en 24- uursvoorziening (LIBW) van het Leger des Heils en de 24-uursopvang, Twentse Opvangvoorziening (TOV) en Kamers met Kansen (KmK) van HODT. Tabel 8 Overlap instellingen maatschappelijke opvang en instellingen voor bemoeizorg, 2010 LdH-LIBW LdH-KDO HODT-24uurs TOV KmK Overlap De overlap met de KDO van het Leger des Heils en TOV is met respectievelijk 33 en 29 het hoogst (tabel 8). Met de overige opvangvoorzieningen is de overlap zeer gering. 6 INTRAVAL

9 Bijlage 1. Twents Kompas Hoe de twee centrumgemeenten, Almelo en Enschede, de maatschappelijke opvang willen vormgeven, staat beschreven in het Twents Kompas. De aanpak richt zich op het voorkómen van dak- en thuisloosheid, het verminderen van het aantal daklozen, het doorstromen naar een zo zelfstandig mogelijk bestaan, het verbeteren van de kwaliteit van leven van de gehele doelgroep en het verminderen van overlast. Het Twents Kompas is een uitwerking van de prestatievelden 7, 8 en 9 van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) die gezamenlijk het terrein van de maatschappelijke zorg vormen. De vrouwenopvang en huiselijk geweld, ook onderdeel van deze prestatievelden, worden niet meegenomen in het Twents Kompas. Binnen het Twents Kompas worden de volgende doelgroepen onderscheiden: potentieel daklozen; feitelijk daklozen; residentieel daklozen; en zwerfjongeren. Landelijk zijn hiervoor definities opgesteld. Om bovenstaande te kunnen bereiken wordt gewerkt vanuit twee grondslagen: de sluitende ketenaanpak en een persoonsgerichte aanpak (individuele trajectplannen). Om meer grip te krijgen op het gebruik van en de in- en uitstroom binnen de maatschappelijke opvang wordt gebruik gemaakt van een centrale intake voor maatschappelijke opvang. Het gaat om een intake voor alle Twentse voorzieningen. De centrale intake moet ervoor zorgen dat plaatsen in de maatschappelijke opvang toegankelijk blijven voor cliënten die deze opvang nodig hebben. Tegelijkertijd moet het de doorstroom naar meer structurele huisvesting en begeleiding vergroten. 2. Problematiek naar woonplaats In onderstaande tabel wordt voor 2010 de problematiek naar woonplaats weergegeven. Tabel 1 Problematiek bemoeizorg cliënten naar woonplaats, 2010 Verslaving Huisvesting Psychisch Gedrag Hygiëne Schulden Overig Onbekend Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Onbekend Totaal Factsheet Begeleid wonen en bemoeizorg Enschede

10

11 CO LO F O N St. I NTRAVAL Postadres Postbus BT Groningen info@intraval.nl Kantoor Groningen: St. Jansstraat 2C Telefoon Fax Kantoor Rotterdam: Goudsesingel 68 Telefoon Fax Oktober 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. DRUK A. Kruize, S. Biesma, B. Bieleman Gemeente Enschede M. Haaijer E. Cusiel Copy-Copy Groningen ISBN TEKST OPDR ACHTGE V ER OPM A AK OMSL AG Intraval-MBWBE-2011.indd 1 Monitor begeleid wonen en bemoeizorg Enschede 2011 METINGEN 2009 EN 2010 A. Kruize S. Biesma B. Bieleman :46:21