Over de performance van beleggingsfondsen Marno Verbeek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Over de performance van beleggingsfondsen Marno Verbeek"

Transcriptie

1 Over de performance van beleggingsfondsen Marno Verbeek De populariteit van beleggingsfondsen is ongekend. Maar, in hoeverre zijn dergelijke fondsen in staat een hoger rendement te behalen dan een doe-het-zelf belegger met een eenvoudige strategie? En, is het zo dat relatief goede fondsen het in de toekomst ook relatief goed zullen blijven doen? Dit artikel gaat kort in op deze twee vragen en presenteert empirische resultaten die suggereren dat we beide meestal met nee moeten beantwoorden. Inleiding Vrijwel zonder uitzondering, en gelukkig in een steeds groter lettertype, voegen beleggingsfondsen de mededeling In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst toe aan hun advertenties en andere publicaties. Hoewel iedereen er inmiddels wel van is doordrongen dat de waarde van een beleggingsportefeuille kan fluctueren, bestaat er op zijn minst de suggestie dat historische resultaten wel een indicatie zijn voor de toekomst. In de wetenschappelijke literatuur wordt de vraag of er persistentie bestaat in de performance van beleggingsfondsen niet eenduidig doch meestal niet positief beantwoord. Een van de econometrische problemen die hierbij een rol spelen is het feit dat persistentie alleen ex post kan worden bepaald, terwijl achteraf een deel van de beleggingsfondsen niet meer operationeel is. Relatief slechte fondsen worden vaak al in een vroeg stadium opgeheven of samengevoegd met andere fondsen. Deze selectieve uitval kan tot vertekeningen leiden die worden aangeduid met survivorship bias of look-ahead bias. In dit artikel ga ik dieper in op deze vertekeningen en op de mogelijkheid om met eenvoudige econometrische technieken hiervoor te corrigeren. Eerst zal ik echter kort aandacht besteden aan de vraag hoe we de performance van een beleggingsfonds nu eigenlijk moeten meten. Naast een theoretische uiteenzetting wordt ook ingegaan op empirische resultaten voor de Amerikaanse markt. Het meten van performance Een van de basisprincipes in de beleggingstheorie is dat een hoger gemiddeld rendement alleen behaald kan worden door een hoger risico te nemen. Omdat niet elke vorm van risico automatisch tot een hoger verwacht rendement leidt, proberen asset pricing modellen, zoals het CAPM, te bepalen welke bronnen van risico geprijsd zijn, dat wil zeggen zich vertalen in een hoger verwacht rendement (zie bijv. Cochrane, 2001, voor een uitgebreide bespreking). Bij het beoordelen of vergelijken van beleggingsfondsen moeten we in elk geval rekening houden met het bijbehorende risico. Hoe dit precies gedaan moet worden hangt onder andere af van de vraag die we willen beantwoorden. De vragen Is het verstandig mijn totale beleggingsportefeuille onder te brengen bij fonds A? en Is beleggingsfonds A een interessante uitbreiding op mijn huidige portefeuille? hebben immers niet noodzakelijk hetzelfde antwoord. We beperken ons hier tot de tweede vraag. Laten we het rendement van een beleggingsfonds p in periode t weergeven met R pt. Het risicovrij te behalen rendement wordt weergegeven met R ft. Het exces rendement is dan gedefinieerd als r pt = R pt - R ft. Verder definiëren we het exces rendement op een goed gediversificeerde beleggingsportefeuille (bijv. de marktportefeuille) als r mt. Het is het gemakkelijkst te denken over deze portefeuille als het resultaat van een eenvoudige beleggingsstrategie die we zelf zouden kunnen volgen (bijv. een passieve 1 belegging in de AEX of S&P 500 index). Beschouw nu de volgende regressievergelijking: (1) r pt = α p + β p r mt + ε pt waarin α p en β p onbekende coëfficiënten zijn. De veronderstellingen dat E{ε pt } = 0 en E{ε pt r mt } = 0 identificeren deze coëfficiënten. In dat geval is β p r mt het exces rendement op een passieve portefeuille die zoveel mogelijk gecorreleerd is met beleggingsfonds p. Het verwachte extra rendement dat beleggingsfonds p behaalt ten opzichte van deze passieve portefeuille, dus ten opzichte van een strategie die we zelf eenvoudig kunnen toepassen, wordt dan gegeven door α p. 2 Indien α p = 0 voegt beleggingsfonds p niets toe aan een beleggingsportefeuille die bestaat uit een (passieve) combi- 6 medium econometrische toepassingen jaargang 9 editie 3 (lustrumeditie)

2 natie van een risicovrije belegging en de marktportefeuille. De vraag of een fondsmanager via een actieve aandelenselectie of timingstrategie een beter gemiddeld resultaat weet te halen dan een passieve strategie (gebaseerd op een risicovrije belegging en de marktportefeuille) is dus de vraag of α p groter is dan nul. Er is trouwens geen enkele reden waarom α p niet negatief zou kunnen zijn, in welk geval het betreffende beleggingsfonds een onverstandige uitbreiding is op je passieve portefeuille. 3 Een gebruikelijke manier om ex post de performance van een beleggingsfonds te bepalen is het schatten van α p met behulp van OLS op basis van een historische tijdreeks van rendementsgegevens. Wanneer je als individuele belegger al een portefeuille bezit die zoveel mogelijk correspondeert met bijv. de S&P 500 index, maar waarbij je ook een relatieve overweging toepast voor kleine ondernemingen of ondernemingen met een hoge boekwaarde/marktwaarde verhouding (B/M), kun je veelal een iets hoger gemiddeld rendement verwachten dan wanneer je passief de S&P 500 zou volgen. Dat wil zeggen: een dergelijke portefeuille zal in bovenstaande regressie vaak een (licht) positieve α p opleveren. Empirisch onderzoek toont immers veelal aan dat small cap aandelen (met een lage marktwaarde) en value aandelen (met een hoge B/M) gemiddeld genomen een hoger rendement opleveren dat kan worden verklaard op basis van hun β p coëfficiënten. Laten we, in navolging van Fama en French (1993), het exces rendement definiëren op een size portefeuille als het rendement op de 10% kleinste ondernemingen minus dat op de 10% grootste ondernemingen, en soortgelijk het exces rendement op een value portefeuille als het rendement op de 10% ondernemingen met de hoogste B/M minus dat op de 10% met de laagste B/M. We geven deze exces rendementen weer als r smb,t ( small minus big ) en r hml,t ( high minus low ). We kunnen nu het rendement op een beleggingsfonds vergelijken met dat op een passieve portefeuille samengesteld op basis van de markt, size en value, met behulp van de volgende regressie: (2) r pt = α p + β p1 r mt + β p2 r smb,t + β p3 r htm,t + ε pt De veronderstelling dat de storingsterm in dit model ongecorreleerd is voor de regressoren zorgt er wederom voor dat β p1 r mt + β p2 r smb,t + β p3 r htm,t het exces rendement is op een passieve portefeuille die zoveel mogelijk gecorreleerd is met beleggingsfonds p. De constante term α p geeft derhalve het extra verwachte rendement weer van het beleggingsfonds ten opzichte van deze benchmark. 4 In principe is het mogelijk bovenstaande regressie uit te breiden met additionele factoren. Hierdoor zal het steeds moeilijker worden voor een beleggingsfonds om de passieve strategie te verslaan. Carhart (1997) voegt bijvoorbeeld een vierde factor toe, gebaseerd op een momentumstrategie. 5 Het model met bovengenoemde drie factoren is tegenwoordig min of meer algemeen geaccepteerd en wordt het Fama-French 3-factor model genoemd. De (theoretische) interpretatie ervan staat trouwens wel ter discussie. 6 Het schatten van α p voor een individueel beleggingsfonds is weliswaar eenvoudig met behulp van OLS op basis van tijdreeksgegevens, maar de onnauwkeurigheid van de schattingen is veelal groot. Dit komt doordat the meeste beleggingsfondsen een vrij korte historie hebben, terwijl de volatiliteit van de rendementen erg groot is. In econometrische termen: de steekproefperiode is kort en de variantie van de storingsterm is groot. Beide aspecten zorgen voor een grote variantie van de OLS schatter. Empirische resultaten op individueel niveau komen in grote lijnen neer op het volgende: voor meer dan 50 % (vaak wel 70%) van de fondsen wordt een negatieve schatting voor α p gevonden en voor zeer weinig fondsen is α p significant positief. Als meer factoren aan het model worden toegevoegd zijn de resultaten nog ongunstiger. Persistentie Naast het schatten van de performance van een beleggingsfonds is het voor een individuele belegger van belang te weten in hoeverre de historische performance iets zegt over de toekomst. Stel dat we op dit moment beschikken over geschatte alpha s over de afgelopen drie jaar voor een bepaalde groep beleggingsfondsen. Kunnen we dan verwachten dat de fondsen met een goede performance het ook goed zullen blijven doen in de toekomst? Empirisch kunnen we deze vraag natuurlijk pas ex post beantwoorden. Er zijn diverse manieren waarop de persistentie in performance geanalyseerd kan worden. Een gebruikelijke manier is de volgende. We delen de steekproefperiode op in twee sub-perioden: een ranking periode en een evaluatieperiode. Voor beide perioden wordt de performance geschat van de beschikbare beleggingsfondsen. Op basis van de resultaten van de ranking periode worden een indeling gemaakt in een aantal klassen. Uitgaande van een opdeling in 10 groepen, bevat deciel 1 de 10% slechtste fondsen en deciel 10 de 10% beste fondsen. Vervolgens bepalen we de gemiddelde performance over de evaluatieperiode voor alle fondsen in een gegeven deciel. Indien er positieve persistentie bestaat, verwachten we dat de fondsen uit de betere decielen gemiddeld genomen ook een betere performance hebben in de evaluatieperiode. Uitval en look-ahead bias Zoals in de inleiding al gesteld, een empirisch probleem bij het analyseren van performance en bij de persistentie van performance in het bijzonder is het bestaan van uitval. Voor Amerikaanse fondsen is er bijvoorbeeld tussen 1989 en 1994 sprake van een uitval tussen de 2% en 9% per jaar. Meestal zijn het de fondsen die relatief slecht gescoord jaargang 9 editie 3 (lustrumeditie) medium econometrische toepassingen 7

3 Figuur 1: Persistentie in performance, met en zonder correctie. (gesimuleerde gegevens) hebben die worden opgeheven of worden opgenomen in een ander fonds van dezelfde maatschappij. Dit kan leiden tot serieuze vertekeningen. Laten we voor het gemak eens uitgaan van een situatie waarin geen enkel beleggingsfonds in staat is abnormale rendementen te behalen, d.w.z. een situatie waarin α p nul is voor elk fonds. De fondsen verschillen wel in de hoeveelheid systematisch risico die ze nemen (de beta-coëfficiënten) en de hoeveelheid idiosyncratisch risico (de variantie van de storingsterm). Fondsen met een hoog idiosyncratisch risico hebben een relatief grote kans om een schatting voor α p te hebben die ver van het gemiddelde ligt (dat gelijk is aan nul). Met andere woorden, fondsen met een grote variantie in de ranking periode zullen met een grotere kans (meer dan 10%) terechtkomen in een van de extreme decielen (met name 1 en 10). Fondsen met een lage variantie zullen relatief vaker in de middelste decielen te vinden zijn. Vooralsnog is dit geen probleem, zolang we maar beseffen dat de relatieve positie van een beleggingsfonds in de ranking periode iets te maken heeft met het (niet-systematische) risico dat het fonds neemt. Laten we nu de evaluatieperiode in ogenschouw nemen. Binnen elk deciel nemen we dan het gemiddelde abnormale rendement (het steekproefgemiddelde van de geschatte α p s). Aangezien we verondersteld hebben dat de werkelijke alfa s allemaal nul zijn, verwachten we geen systematisch patroon in de performance zoals gemeten over de evaluatieperiode. Zoiets dus als de voorste rij staafjes in Figuur 1. 7 Echter, stel nu dat fondsen die relatief slecht scoren in de ranking periode met een grotere kans verdwijnen dan andere fondsen. Omdat deze fondsen veelal een hoger risico kennen betekent dit dat fondsen die in de evaluatieperiode niet zijn verdwenen gemiddeld een hoger exces rendement behaald hebben dan het gemiddelde (van nul). Immers, hoe groter de variantie, hoe meer de staart van de verdeling wordt afgekapt door de uitval. Achteraf, als we de performance in de evaluatieperiode beschouwen - noodzakelijkerwijs alleen voor de fondsen die nog bestaan - betekent dit dat fondsen in de extreme decielen gemiddeld genomen een betere performance vertonen. We vinden een schijnverband dat uitsluitend te wijten is aan de selectieve uitval en niets te maken heeft met enige persistentie in de performance van de fondsen. Immers, ons uitgangspunt was dat geen enkel fonds abnormale rendementen wist te behalen, noch in de ranking periode, noch in de evaluatieperiode. 8 De precieze vorm van het schijnverband hangt af van het uitvalproces en hoe dit samenhangt met de fondsrendementen. Hendricks, Patel en Zeckhauser (1997) presenteren een J-vorm, terwijl ter Horst, Nijman en Verbeek (2001), op basis van een empirisch geschat uitvalproces, min of meer een U-vormig verband laten zien. Dit verband is weergegeven in de tweede rij staafjes in Figuur 1. 9 We zien hierin bijvoorbeeld dat de 12,5% slechtste fondsen in de 3- jarige ranking periode, gemiddeld genomen een abnormaal rendement behalen in de evaluatieperiode van bijna 0,12% per kwartaal. Dit is in werkelijkheid niet zo, omdat een deel van deze 12,5% is verdwenen en deze vinden we niet terug in het gemiddelde. Hoewel over de exacte terminologie wel wat verwarring bestaat, wordt een dergelijke vertekening veelal aangeduid met look ahead bias. Bij het beantwoorden van de vraag of de performance in de ranking periode iets zegt over die in de evaluatieperiode hebben we immers stiekem al vooruit gekeken door alleen die fondsen te gebruiken die later blijken overleefd te hebben. Dat is informatie die we aan het eind van de ranking periode nog niet konden bezitten. Deze interpretatie maakt het ook duidelijk dat het niet triviaal is deze bias te voorkomen doordat rendementen over fondsen die niet meer bestaan per definitie nooit beschikbaar zijn. De enige manier om rekening te houden met look-ahead bias en ervoor te corrigeren is een aanpassing van de schattingsmethode. Het elimineren van look-ahead bias In de micro-econometrische literatuur zijn twee verschillende benaderingen te vinden voor het probleem van selection bias, waarvan look-ahead bias een speciaal geval is. Stel dat in abstracte termen onze interesse ligt in de verdeling van een of meer variabelen y gegeven een groep variabelen x. Bijvoorbeeld de verdeling van de rendementen van een beleggingsfonds in de evaluatieperiode gegeven de ranking uit de eerste periode en eventueel gegeven andere kenmerken van het fonds (bijv. beleggingstijl). Wij zijn met andere woorden geïnteresseerd in f(y x). In beide benadering is het nodig het uitvalproces te modelleren en te identificeren als functie van waargenomen en niet-waargenomen 8 medium econometrische toepassingen jaargang 9 editie 3 (lustrumeditie)

4 Figuur 2: Persistentie in performance van groeifondsen 1-factor model Figuur 3: Persistentie in performance van groeifondsen 4-factor model variabelen (de storingsterm). De meest populaire benadering is gebaseerd op het werk van Nobelprijs-winnaar James Heckman (o.a. Heckman, 1979). Hierin wordt verondersteld dat de waargenomen variabelen in het uitvalproces ofwel onafhankelijk zijn van y (voor gegeven x) ofwel deel uitmaken van x. In bovenstaand probleem is een dergelijke benadering niet geschikt omdat uitval voor een deel bepaald zal worden door de fondsrendementen die we niet in x willen opnemen. Een alternatief, o.a. gebruikt door Fitzgerald, Gottschalk en Moffitt (1998), veronderstelt dat de niet-waargenomen variabele in het selectieproces onafhankelijk is van y, maar laat alle mogelijke waargenomen variabelen toe. Deze benadering wordt gebruikt door ter Horst, Nijman en Verbeek (2001), waarbij uitval in een gegeven kwartaal wordt gemodelleerd als functie van zoveel mogelijk rendementen uit voorafgaande kwartalen. Om nu te corrigeren voor de look-ahead bias, kunnen op basis van het geschatte uitvalproces (bijv. een probitmodel 10 ) eenvoudig gewichten bepaald worden. Vervolgens wordt in de analyse elk fonds gewogen. In tegenstelling tot de meer gebruikelijke situatie waarin gewichten exogeen bepaald worden, zijn de gewichten in dit geval endogeen en hebben ze dus wel degelijk effect op de consistentie van de gebruikte schatters. Een gewogen analyse zorgt er voor dat het schijnpatroon, zoals te zien in Figuur 1, verdwijnt. Amerikaanse beleggingsfondsen Als afsluiting beschouwen we enkele empirische resultaten voor Amerikaanse beleggingsfondsen, overgenomen uit ter Horst, Nijman en Verbeek (2001). We zullen ons hier beperken tot de resultaten voor de zgn. groeifondsen. De gehanteerde ranking periode is , de evaluatieperiode Er is gebruik gemaakt van kwartaalrendementen. Figuur 2 presenteert de resultaten als we kijken naar de persistentie in performance over een periode van drie jaar uitgaande van het een-factor model in (1). We zien dat groeifondsen die in de eerste sub-periode relatief slecht presteren (octiel 1-4), gemiddeld genomen in de tweede sub-periode een positieve alfa behalen van maximaal 0,4% (per kwartaal). Deze resultaten zijn gecorrigeerd voor lookahead bias. Aan de andere kant, de beste fondsen uit de eerste drie jaar, leveren gemiddeld genomen een alfa op van 0,9% per kwartaal en laten dus een duidelijke onderperformance zien. 11 Wat deze resultaten betreft, is het dus geen goede strategie beleggingsfondsen te selecteren op basis van hun performance over de voorafgaande drie jaar. Indien we het model waarmee we de performance meten uitbreiden met een size, value en momentum factor, worden de resultaten over het algemeen ongunstiger. Zie hiervoor Figuur 3. Gemiddeld genomen is geen enkel octiel beleggingsfondsen in staat een hoger rendement te behalen dan een passieve portefeuille gebaseerd op de genoemde factoren. De slechtste fondsen blijven slecht in de volgende drie jaar, maar ook de initieel goede fondsen presteren ondermaats. Afsluiting: hot hands? Gebaseerd op basketbal, waar sommige spelers in staat zijn een groot aantal maal achtereen te scoren, wordt er bij beleggingsfondsen ook wel eens gesproken over hot hands (zie Hendricks, Patel en Zeckhauser, 1993). Hiermee wordt dan bedoeld dat de momenteel relatief goede beleggingsfondsen in de toekomst relatief goed blijven presteren. Zoals blijkt uit bovenstaande resultaten, is hiervoor empirisch nauwelijks bewijs. Ondanks het feit dat veel fondsmanagers ons anders willen doen geloven, zeggen in het verleden behaalde resultaten maar zeer weinig over toekomst. jaargang 9 editie 3 (lustrumeditie) medium econometrische toepassingen 9

5 Personalia Marno Verbeek is als hoogleraar ondernemingsfinanciering verbonden aan de vakgroep Financieel Management (FBK) en het Econometrisch Instituut (FEW) van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Literatuur [1] Campbell, J.Y, 2000, Asset Pricing at the Millennium, Journal of Finance, 55, [2] Carhart, M.M., 1997, On Persistence in Mutual Fund Performance, Journal of Finance, 52, [3] Cochrane, J., 1999, New Facts in Finance, Economic Perspectives (Federal Reserve Bank of Chicago), 23, [4] Cochrane, J., 2001, Asset Pricing, Princeton University Press. Noten 1. Voor het gemak noemen we dit een passieve portefeuille. In werkelijkheid vereist het volgen van bijv. de AEX index regelmatig (kleine) aanpassingen in de portefeuillegewichten. 2. Het is ook mogelijk vergelijking (1) te interpreteren als een implicatie van het CAPM. De veronderstelling dat het CAPM het correcte asset pricing model is impliceert dan dat de constante term gelijk is aan nul. De in de tekst gekozen interpretatie geniet de voorkeur omdat niet vereist wordt dat we weten welk asset pricing model correct is. 3. Tenzij het mogelijk zou zijn short te gaan in dit fonds (d.w.z. met een negatief gewicht in je portefeuille op te nemen.) 4. Hoewel de interpretatie van de constante term in de twee modellen verschillend is, gebruiken we voor het gemak dezelfde notatie. Het is gebruikelijk naar deze termen te verwijzen als alfa s. In het vervolg zullen we soms ook spreken over abnormale rendementen. [5] Fama, E.F. & K.R. French, 1993, Common Risk Factors in the Returns on Bonds and Stocks, Journal of Financial Economics, 33, [6] Fitzgerald, J., P.Gottschalk & R. Moffitt, 1998, An Analysis of Sample Attrition in Panel Data: The Michigan Panel Study of Income Dynamics, Journal of Human Resources, 33, [7] Heckman, J.J., 1979, Sample Selection Bias as a Specification Error, Econometrica, 47, In een momentum strategie wordt relatief meer belegd in aandelen met een hoog rendement over de afgelopen (zes) maanden dan in die met een laag rendement. Men belegt dus meer in winner stocks dan in loser stocks. Zie Jegadeesh en Titman (1993). 6. Zie bijvoorbeeld Cochrane (1999) of Campbell (2000) betreffende de vraag in hoeverre we dit model als een prijsvormingsmodel mogen beschouwen. Voor onze analyse hier is deze vraag van minder belang. [8] Hendricks, D., J. Patel & R. Zeckhauser, 1993, Hot Hands in Mutual Fund Performance: Short-Run Persistence of Relative Performance, , Journal of Finance, 48, [9] Hendricks, D., J. Patel & R. Zeckhauser, 1997, The J-shape of Performance Persistence given Survivorship Bias, Review of Economics and Statistics, 79, [10] Ter Horst, J.R., Th.E. Nijman & M. Verbeek, 2001, Eliminating Look-Ahead Bias in Evaluating Persistence in Mutual Fund Performance, Journal of Empirical Finance, 8, te verschijnen. [11] Jegadeesh, N. & S. Titman, 1993, Returns to Buying Winners and Selling Losers: Implications for Stock Market Efficiency, Journal of Finance, 48, [12] Verbeek, M., 2000, A Guide to Modern Econometrics, John Wiley and Sons, Chichester. 7. De fondsen in de ranking periode zijn hier opgedeeld in acht groepen (octielen). 8. Natuurlijk, de meeste fondsen zullen positieve of negatieve schattingen hebben voor α p. Onder onze veronderstellingen is dit uitsluitend een kwestie van geluk (c.q. pech). 9. De figuur is gebaseerd op gesimuleerde gegevens, waarbij de data zijn gegenereerd op een wijze die dicht ligt bij de waargenomen verdeling van kenmerken van beleggingsfondsen. 10. Voor een uitleg over probit- en verwante modellen, zie bijv. hoofdstuk 7 in Verbeek (2000). 11. De passieve strategie, waarmee we hier impliciet de beleggingsfondsen vergelijken, vereist wel regelmatig handelen (de term passief is dus niet helemaal correct) en brengt derhalve transactiekosten met zich mee. Hiermee is in de analyse geen rekening gehouden. Aan de andere kant brengen veel beleggingsfondsen instap- of uitstapkosten in rekening. 10 medium econometrische toepassingen jaargang 9 editie 3 (lustrumeditie)

Hedgefondsen. Prestaties uit het verleden bieden verwachtingen voor de toekomst MAB FINANCIERING. Jenke ter Horst en Marno Verbeek

Hedgefondsen. Prestaties uit het verleden bieden verwachtingen voor de toekomst MAB FINANCIERING. Jenke ter Horst en Marno Verbeek 05045-MAB4 2005 29-03-2005 12:29 Pagina 168 FINANCIERING Hedgefondsen Prestaties uit het verleden bieden verwachtingen voor de toekomst Jenke ter Horst en Marno Verbeek SAMENVATTING De populariteit van

Nadere informatie

ONWEERLEGBAAR BEWIJS? OVER HET BELANG EN DE WAARDE VAN EMPIRISCH ONDERZOEK VOOR FINANCIERINGS- EN BELEGGINGSVRAAGSTUKKEN

ONWEERLEGBAAR BEWIJS? OVER HET BELANG EN DE WAARDE VAN EMPIRISCH ONDERZOEK VOOR FINANCIERINGS- EN BELEGGINGSVRAAGSTUKKEN ONWEERLEGBAAR BEWIJS? OVER HET BELANG EN DE WAARDE VAN EMPIRISCH ONDERZOEK VOOR FINANCIERINGS- EN BELEGGINGSVRAAGSTUKKEN Bibliographical Data Library of Congress 5001-6182 : Business Classification 4001-4280.7

Nadere informatie

De povere prestaties van beleggingsfondsen

De povere prestaties van beleggingsfondsen De povere prestaties van beleggingsfondsen Auteur(s): Horst, J. ter (auteur) Nijman, T. (auteur) Roon, F. de (auteur) Ter Horst en Nijman: Katholieke Universiteit Brabant, De Roon: Erasmus Universiteit

Nadere informatie

Beleggen met een goed gevoel

Beleggen met een goed gevoel Beleggen met een goed gevoel Verschenen in Economische Statistische Berichten (ESB), 13 april 2001 Rogér Otten Kees Koedijk In een recente bijdrage aan dit tijdschrift schetsen L.J.R. Scholtens en P. Sprengers

Nadere informatie

Persistentie in prestaties van beleggingsfondsen

Persistentie in prestaties van beleggingsfondsen Persistentie in prestaties van beleggingsfondsen Naam: Jurriën Kuijpers Studentnummer: 284679 Adres: Noordmolenwerf 152 3011 DJ Telefoonnummer: (06) 42228064 E-mail: Jurrien85@hotmail.com Scriptiebegeleider:

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR DE RENDEMENTSPERSISTENTIE BIJ ICB S

ONDERZOEK NAAR DE RENDEMENTSPERSISTENTIE BIJ ICB S UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2002-2003 ONDERZOEK NAAR DE RENDEMENTSPERSISTENTIE BIJ ICB S Scriptie voorgedragen tot het bekomen van de graad van : Licentiaat in de

Nadere informatie

De wetenschap over de resultaten van actief en passief beleggen

De wetenschap over de resultaten van actief en passief beleggen De wetenschap over de resultaten van actief en passief beleggen Autoriteit Financiële Markten De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten. Wij zijn de onafhankelijke gedragstoezichthouder

Nadere informatie

Risico pariteit -1- 1 Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd

Risico pariteit -1- 1 Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd Risico pariteit Risico pariteit is een techniek die wordt ingezet om de risico s in een beleggingsportefeuille te reduceren. Sinds 2008 heeft risico pariteit om drie redenen veel aandacht gekregen: 1.

Nadere informatie

Hoofdstuk 10: Kapitaalmarkten en de prijs van risico

Hoofdstuk 10: Kapitaalmarkten en de prijs van risico Hoofdstuk 10: Kapitaalmarkten en de prijs van risico In dit hoofdstuk wordt een theorie ontwikkeld die de relatie tussen het gemiddelde rendement en de variabiliteit van rendementen uitlegt en daarbij

Nadere informatie

Marktwaarde per aandeel. Winst per aandeel (WPA)

Marktwaarde per aandeel. Winst per aandeel (WPA) Wat betekent k/boekwaarde (koers/boekwaarde)- of K/B-ratio? Een ratio die de marktwaarde van een aandeel vergelijkt met zijn boekwaarde. De ratio wordt berekend door de actuele slotkoers van het aandeel

Nadere informatie

Fout van CPB bij berekening remgeldeffect eigen risico

Fout van CPB bij berekening remgeldeffect eigen risico Fout van CPB bij berekening remgeldeffect eigen risico Wynand van de Ven en Erik Schut Wederreactie op Douven en Mannaerts In ons artikel in TPEdigitaal (Van de Ven en Schut 2010) hebben wij uiteengezet

Nadere informatie

Zijn dure beleggingsfondsen hun geld waard?

Zijn dure beleggingsfondsen hun geld waard? Faculteit der Economische wetenschappen Finance Begeleider Simon Lansdorp Jörquin Wirokarto 298083 Bachelorscriptie 2010 De Expense Ratio en het rendement: Zijn dure beleggingsfondsen hun geld waard? Samenvatting

Nadere informatie

Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s. Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten

Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s. Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten 8 oktober 2015 Wie geeft deze presentatie? Martijn Rozemuller Oprichter

Nadere informatie

AFM Consumentenmonitor najaar 2012 Beleggers

AFM Consumentenmonitor najaar 2012 Beleggers AFM Consumentenmonitor najaar 2012 Beleggers December 2012 GfK 2012 AFM Consumentenmonitor December 2012 1 Inhoudsopgave 1. Management Summary 2. Onderzoeksresultaten in detail Beleggingsfondsen en kosten

Nadere informatie

Informatiewijzer. Beleggingsdoelstelling & Risicoprofielen. Today s Tomorrow Morgen begint vandaag

Informatiewijzer. Beleggingsdoelstelling & Risicoprofielen. Today s Tomorrow Morgen begint vandaag Informatiewijzer Beleggingsdoelstelling & Risicoprofielen Today s Tomorrow Morgen begint vandaag Beleggen op een manier die bij u past! Aangenomen mag worden dat beleggen een voor u een hoger rendement

Nadere informatie

Active Share. De toegevoegde waarde van Ostrica door actief vermogensbeheer

Active Share. De toegevoegde waarde van Ostrica door actief vermogensbeheer Active Share De toegevoegde waarde van Ostrica door actief vermogensbeheer MSc. A.M. Koen Portfolio Management Ostrica BV 11 juni 2012 MSc. P.C.M. Snoek Portfolio Management Ostrica BV Samenvatting Ostrica

Nadere informatie

Tactische Asset Allocatie

Tactische Asset Allocatie Tactische Asset Allocatie Enno Veerman Volendam, 2 maart 2012 Tactische Asset Allocatie (TAA) Strategische Asset Allocatie (SAA): portefeuille samenstellen op basis van lange-termijn voorspellingen TAA:

Nadere informatie

Robeco Emerging Conservative Equities

Robeco Emerging Conservative Equities INVESTMENT OPPORTUNITY oktober 2013 Voor professionals INTERVIEW MET PORTFOLIO MANAGER PIM VAN VLIET Robeco Emerging Conservative Equities Beleggen in opkomende markten met een lagere kans op grote koersdalingen.

Nadere informatie

Onderbouwing van de rendementsverwachtingen 2014

Onderbouwing van de rendementsverwachtingen 2014 Onderbouwing van de rendementsverwachtingen 2014 Portfolio Management Ostrica BV Januari 2014 Rendementsverwachtingen Ostrica 2014 In dit document wordt een onderbouwing gegeven van de rendementsverwachtingen

Nadere informatie

Beleggen? of toch maar niet? Koers. Tijd

Beleggen? of toch maar niet? Koers. Tijd Koers Beleggen? of toch maar niet? Tijd 23-2-2018 Wie ben ik? Martijn Rozemuller Oprichter & directeur Think ETF s Technische bedrijfskunde, Optiver Minder kosten & meer spreiding als recept voor een succesvolle

Nadere informatie

Onderbouwing van de rendementsverwachtingen

Onderbouwing van de rendementsverwachtingen Onderbouwing van de rendementsverwachtingen 2013 Portfolio Management Ostrica BV Februari 2013 Rendementsverwachtingen Ostrica 2013 In dit document wordt een onderbouwing gegeven van de rendementsverwachtingen

Nadere informatie

Implementations of Tests on the Exogeneity of Selected Variables and Their Performance in Practice M. Pleus

Implementations of Tests on the Exogeneity of Selected Variables and Their Performance in Practice M. Pleus Implementations of Tests on the Exogeneity of Selected Variables and Their Performance in Practice M. Pleus Dat economie in essentie geen experimentele wetenschap is maakt de econometrie tot een onmisbaar

Nadere informatie

Waarom, wanneer en hoe te beleggen in Europese smallcaps? Daniel Haesen

Waarom, wanneer en hoe te beleggen in Europese smallcaps? Daniel Haesen Waarom, wanneer en hoe te beleggen in Europese smallcaps? Daniel Haesen De meeste institutionele beleggers volgen een top-downbenadering 1 voor hun assetallocatie, waarbij ze kiezen tussen obligaties,

Nadere informatie

Oefenopgaven Hoofdstuk 7

Oefenopgaven Hoofdstuk 7 Oefenopgaven Hoofdstuk 7 Opgave 1 Rendement Een beleggingsadviseur heeft de keuze uit de volgende twee beleggingsportefeuilles: Portefeuille a Portefeuille b Verwacht rendement 12% 12% Variantie 8% 10%

Nadere informatie

Passief beleggen bestaat niet

Passief beleggen bestaat niet PRAKTIJK Passief beleggen bestaat niet If I had a world of my own, everything would be nonsense. Nothing would be what it is, because everything would be what it isn t. And contrary wise, what is, it wouldn

Nadere informatie

Het beleggingsbeleid van Berben s Effectenkantoor

Het beleggingsbeleid van Berben s Effectenkantoor Het beleggingsbeleid van Berben s Effectenkantoor Waarschijnlijk baseert u uw keuze voor een vermogensbeheerder op diverse gronden. Mogelijk heeft u binnen uw netwerk al goede berichten over ons vernomen.

Nadere informatie

Wetenschappelijk beleggen

Wetenschappelijk beleggen BELEGGEN Wetenschappelijk beleggen De laatste jaren is er veel discussie over in welke beleggingsfondsen het best belegd kan worden: actief beheerde fondsen of passief beheerde fondsen. Actief beleggen

Nadere informatie

Wat zit er in de hutspot? Short Notes

Wat zit er in de hutspot? Short Notes Prof.dr. André Lucas Wat zit er in de hutspot? Short Notes 2005-007 Wat zit er in d Wat zit er in de hutspot? e hutspot? Prof. dr. André Lucas Hoogleraar Financiering, Vrije Universiteit Amsterdam Inleiding

Nadere informatie

Hoofdstuk 13: Het gedrag van investeerders en de efficiëntie van de Kapitaalmarkt

Hoofdstuk 13: Het gedrag van investeerders en de efficiëntie van de Kapitaalmarkt Hoofdstuk 13: Het gedrag van investeerders en de efficiëntie van de Kapitaalmarkt Volgens het Kapitaal Activa Prijsmodel (CAPM) is de marktportfolio efficiënt, en zou het onmogelijk zijn om consistent

Nadere informatie

Confianza. Rabobank Leiden-Katwijk Private Banking - Vermogensmanagement. Rabobank Private Banking - Vermogensmanagement

Confianza. Rabobank Leiden-Katwijk Private Banking - Vermogensmanagement. Rabobank Private Banking - Vermogensmanagement Confianza Rabobank Leiden-Katwijk Private Banking - Vermogensmanagement Filmpje Agenda Profiel Rabobank Rente ontwikkeling Beleggingsfilosofie Rendementen Profiel Rabobank Totaal belegd vermogen via de

Nadere informatie

Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 11 oktober 2017

Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 11 oktober 2017 Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 11 oktober 2017 Wie ben ik? Bouke van den Berg Ruim 15 jaar actief in de financiële wereld Gewerkt voor ING, Russel en Vanguard Sinds vijf jaar

Nadere informatie

Slimmer beleggen met Think ETF s

Slimmer beleggen met Think ETF s Slimmer beleggen met Think ETF s Vrijdag 23 september 2016 Wie geeft deze presentatie? Martijn Rozemuller Hiervoor arbitrage handelaar bij Optiver In 2008 oprichter en sindsdien Managing Director Think

Nadere informatie

Beleggen met impact: voor mens, milieu én rendement

Beleggen met impact: voor mens, milieu én rendement Beleggen met impact: voor mens, milieu én rendement Kunnen beleggers tegelijk financieel rendement behalen én een positieve invloed uitoefenen op milieu, mens en maatschappij? Impactbeleggen maakt dit

Nadere informatie

Beleggen als onderdeel van een gezond financieel lange termijnplan? Donderdag 6 oktober 2016

Beleggen als onderdeel van een gezond financieel lange termijnplan? Donderdag 6 oktober 2016 Beleggen als onderdeel van een gezond financieel lange termijnplan? Donderdag 6 oktober 2016 Even voorstellen Martijn Rozemuller Ruim 20 jaar actie in de financiële wereld In 1995 gestart als arbitrage

Nadere informatie

Ruilverhouding fondsen

Ruilverhouding fondsen Ruilverhouding fondsen Dit document dient enkel ter informatie en is 1) geen voorstel of aanbod tot het aankopen of verhandelen van de financiële instrumenten hierin beschreven en 2) geen beleggingsadvies.

Nadere informatie

Beleggen in valuta. Erasmus Universiteit Rotterdam RiskTec Currency Management. dr Ronald Huisman.

Beleggen in valuta. Erasmus Universiteit Rotterdam RiskTec Currency Management. dr Ronald Huisman. Beleggen in valuta dr Ronald Huisman Erasmus Universiteit Rotterdam RiskTec Currency Management ronaldhuisman@risktec.nl Valutamarkten zijn voorspelbaar In een efficiënte markt - is alle informatie in

Nadere informatie

Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen?

Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Over Think Think is opgericht in 2009 als eerste Nederlandse ETF aanbieder. Waarom? Omdat ETF s nog niet perfect waren. Think is sinds 2011 een 60% dochter

Nadere informatie

LYNX Rendement Fonds Rendement behalen, ongeacht de richting van de markt

LYNX Rendement Fonds Rendement behalen, ongeacht de richting van de markt LYNX Rendement Fonds Rendement behalen, ongeacht de richting van de markt Tycho Schaaf, Christophe Augrandjean & Erik Baanstra 22 juni 2017 Sprekers Tycho Schaaf Erik Baanstra Christophe Augrandjean Programma

Nadere informatie

De 17 beleggingsprofielen voor Begeleid Beleggen van Nationale-Nederlanden

De 17 beleggingsprofielen voor Begeleid Beleggen van Nationale-Nederlanden De 17 beleggingsprofielen voor Begeleid Beleggen van Nationale-Nederlanden Nationale-Nederlanden hanteert 17 beleggingsprofielen verdeeld over de categorieën Defensief, Neutraal, Offensief en Liquide.

Nadere informatie

Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 5 april 2017

Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 5 april 2017 Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 5 april 2017 Even voorstellen Bouke van den Berg Ruim 14 jaar actief in de financiële wereld Diverse commerciële functies bij ING, Vanguard en Russell

Nadere informatie

De Vries Investment Services, Voor objectief en onafhankelijk beleggingsadvies

De Vries Investment Services, Voor objectief en onafhankelijk beleggingsadvies De Vries Investment Services is een onafhankelijk en objectief beleggingsadvieskantoor. Wij begeleiden beleggers bij het realiseren van hun financiële doelstellingen en bieden een service die banken niet

Nadere informatie

Rabo Beheerd Beleggen Actief en Actief Duurzaam

Rabo Beheerd Beleggen Actief en Actief Duurzaam Rabo Beheerd Beleggen Actief en Actief Duurzaam Verstandig beleggen begint bij de Rabobank. Of u nu een beginnende of ervaren belegger bent, of u nu veel of weinig tijd voor uw beleggingen heeft. De Rabobank

Nadere informatie

Beleggen met persoonlijk advies

Beleggen met persoonlijk advies Beleggen met persoonlijk advies Beleggen bij de Rabobank is geen doel op zich, maar een manier om doelen te bereiken. Dat vraagt om een aanpak die op de lange termijn is gericht, met een evenwichtig opgebouwde

Nadere informatie

Vermogen opbouwen voor later

Vermogen opbouwen voor later BeleggingsRekening U wilt geld opzij zetten voor later en een vermogen opbouwen. Omdat uw kinderen nog gaan studeren, u graag die verre reis wilt maken, een tweede huis wilt kopen, eerder wilt stoppen

Nadere informatie

Informatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer. 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening?

Informatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer. 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening? Informatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening? Welke principes vormen de basis voor het beleggingsbeleid en

Nadere informatie

Methodiek Nominaties Gouden Stier 2015

Methodiek Nominaties Gouden Stier 2015 Methodiek Nominaties Gouden Stier 2015 September 2015 AF Advisors Content - Introductie - Nominatiemethodiek op hoofdlijnen - Methodiek Beste Beleggingsfonds - Methodiek Beste Duurzame Beleggingsfonds

Nadere informatie

Hoe het werkt met kinderen

Hoe het werkt met kinderen Hoe het werkt met kinderen Moeders over kinderopvang en werk Bilage Verklaringsmodellen Wil Portegis Mariëlle Cloïn Evelien Eggink Ingrid Ooms Inhoud: De verklaringsmodellen van Hoe het werkt met kinderen...

Nadere informatie

Shortselling en aandelenrendementen 1

Shortselling en aandelenrendementen 1 Shortselling en aandelenrendementen 1 DIRK F. GERRITSEN a,*, RUBEN VERDOORN b a Utrecht University School of Economics, Utrecht University, Utrecht, The Netherlands b Rotterdam School of Management, Erasmus

Nadere informatie

Actief vs. Passief. Niels Faassen, Fund Analyst HCC Beleggen Symposium "Je bent nooit te oud om te leren" 10 oktober 2015

Actief vs. Passief. Niels Faassen, Fund Analyst HCC Beleggen Symposium Je bent nooit te oud om te leren 10 oktober 2015 Actief vs. Passief Niels Faassen, Fund Analyst HCC Beleggen Symposium "Je bent nooit te oud om te leren" 10 oktober 2015 2014 Morningstar. All Rights Reserved. Agenda Morningstar Fondsbeleggen Introductie

Nadere informatie

Waarom indexbeleggen?

Waarom indexbeleggen? Waarom indexbeleggen? Grip op je vermogen Den Haag, 11 oktober 2013 Door: Koen Hoogenhout, Senior Sales Executive Vanguard Asset Management Ltd Amsterdam Branch In welk land zou u willen beleggen? 800

Nadere informatie

SMALL-CAPS: EEN FACTOR VAN BELANG. Masterclass presentatie Fondsevent, 27 september 2015

SMALL-CAPS: EEN FACTOR VAN BELANG. Masterclass presentatie Fondsevent, 27 september 2015 SMALL-CAPS: EEN FACTOR VAN BELANG Masterclass presentatie Fondsevent, 27 september 2015 SMALL-CAPS: OVER WELKE THEMA S KRIJG JE DE MEESTE VRAGEN IN DE PRAKTIJK? A B C D Rendement vs Risico Timing Liquiditeit

Nadere informatie

Magische beleggingsformule?

Magische beleggingsformule? Magische beleggingsformule? Een test van Joel Greenblatt s formule op Nederlandse aandelen ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM Erasmus School of Economics Capaciteitsgroep Bedrijfseconomie Sectie Finance Dhr.

Nadere informatie

Vermogen opbouwen voor later

Vermogen opbouwen voor later BeleggingsRekening U wilt geld opzij zetten voor later en een vermogen opbouwen. Omdat uw kinderen nog gaan studeren, u graag die verre reis wilt maken, een tweede huis wilt kopen, eerder wilt stoppen

Nadere informatie

Huishoudens bouwen hun effectenportefeuille af

Huishoudens bouwen hun effectenportefeuille af Huishoudens bouwen hun effectenportefeuille af Inleiding Door de opkomst van moderne informatie- en communicatietechnologieën is het voor huishoudens eenvoudiger en goedkoper geworden om de vrije besparingen,

Nadere informatie

Een analyse van de rendementen en risico s van fundamental indexation

Een analyse van de rendementen en risico s van fundamental indexation Dossier Een analyse van de rendementen en risico s van fundamental ation Passief beleggen maakt een sterke groei door. Bij passief beleggen wordt van alle aandelen in de een op basis van marktkapitalisatie

Nadere informatie

The influence of market imperfections on the recovery strategies of pension funds

The influence of market imperfections on the recovery strategies of pension funds 13-7-2009 1 The influence of market imperfections on the recovery strategies of pension funds Laura Spierdijk (RUG) en Jaap Bikker (DNB, USE) Den Haag 29 juni 2009 13-7-2009 2 Netspar thema Gestart in

Nadere informatie

De 17 beleggingsprofielen voor Basis Beheerd Beleggen van Nationale-Nederlanden

De 17 beleggingsprofielen voor Basis Beheerd Beleggen van Nationale-Nederlanden De 17 beleggingsprofielen voor Basis Beheerd Beleggen van Nationale-Nederlanden Nationale-Nederlanden heeft 17 beleggingsprofielen voor het samenstellen van de beleggingsportefeuilles. Onze beleggingsprofielen

Nadere informatie

Slimmer beleggen met ETF s. Donderdag 22 juni te Nijmegen

Slimmer beleggen met ETF s. Donderdag 22 juni te Nijmegen Slimmer beleggen met ETF s Donderdag 22 juni te Nijmegen Even voorstellen Martijn Rozemuller Ruim 20 jaar actief in de financiële wereld In 1995 gestart als arbitrage handelaar bij Optiver Oprichter en

Nadere informatie

Risk Control Strategy

Risk Control Strategy Structured products January 2016 Kempen & Co N.V. (Kempen & Co) is een Nederlandse merchant bank met activiteiten op het gebied van vermogensbeheer, effectenbemiddeling en corporate finance. Kempen & Co

Nadere informatie

De kracht van call opties

De kracht van call opties De kracht van call opties Rob Stuiver & Tycho Schaaf Amsterdam, 8 augustus 2017 Uw sprekers van vanavond Rob Stuiver Tycho Schaaf Fund Manager VOC Fonds Beleggingsexpert LYNX Blogger VOCbeleggen.nl 3 Algemeen

Nadere informatie

Terug naar de kern Bob Hendriks

Terug naar de kern Bob Hendriks Terug naar de kern Bob Hendriks Oktober 2013 Waarom nog beleggen? 2 Agenda BlackRock? Sparen & beleggen We leven langer/pensioen Inkomsten uit beleggen Conclusie 3 BlackRock is opgericht voor deze nieuwe

Nadere informatie

ETF s als bouwblokken voor een goed gespreide portefeuille Kant-en-klaar indexbeleggen

ETF s als bouwblokken voor een goed gespreide portefeuille Kant-en-klaar indexbeleggen ETF s als bouwblokken voor een goed gespreide portefeuille Kant-en-klaar indexbeleggen Vrijdag 22 april 2016 Wie geeft deze presentatie? Martijn Rozemuller Voormalig arbitrage handelaar bij Optiver Oprichter

Nadere informatie

Kostenoverzicht Geldig per 1oktober 2018 SNS Doelbeleggen

Kostenoverzicht Geldig per 1oktober 2018 SNS Doelbeleggen Kostenoverzicht Geldig per oktober 08 SNS Doelbeleggen Hier lees je meer over je kosten voor SNS Doelbeleggen. Deze bestaan uit servicekosten en kosten van de beleggingsfondsen in je portefeuille. De servicekosten

Nadere informatie

NEA Paper De techniek van ALM modellen. 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer

NEA Paper De techniek van ALM modellen. 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer NEA Paper De techniek van ALM modellen 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer Inhoud Doel paper en presentatie Outline paper Strategisch risico management Liquiditeitsrisico en

Nadere informatie

Kostenoverzicht Beleggen Geldig per 1 oktober 2018 BLG Doelbeleggen

Kostenoverzicht Beleggen Geldig per 1 oktober 2018 BLG Doelbeleggen Kostenoverzicht Beleggen Geldig per 1 oktober 2018 BLG Doelbeleggen Hier lees je meer over je kosten voor BLG Doelbeleggen. Deze bestaan uit servicekosten en kosten van de beleggingsfondsen in je portefeuille.

Nadere informatie

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 EERSTE KWARTAAL 2019

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 EERSTE KWARTAAL 2019 KWARTAALVERSLAG EERSTE KWARTAAL 2019 1. In het kort De beleidsdekkingsgraad per 31 maart 2019 bedroeg 118,7%. Het rendement van 1 januari tot en met 31 maart 2019 bedroeg 7,1%. Het pensioenvermogen per

Nadere informatie

AFM Consumentenmonitor najaar 2014 Beleggers

AFM Consumentenmonitor najaar 2014 Beleggers AFM Consumentenmonitor najaar 2014 Beleggers November 2014 GfK 2014 AFM Consumentenmonitor November 2014 1 Beleggingsportefeuille GfK 2014 AFM Consumentenmonitor November 2014 2 Zes op de tien beleggers

Nadere informatie

6.1 Beschouw de populatie die wordt beschreven door onderstaande kansverdeling.

6.1 Beschouw de populatie die wordt beschreven door onderstaande kansverdeling. Opgaven hoofdstuk 6 I Learning the Mechanics 6.1 Beschouw de populatie die wordt beschreven door onderstaande kansverdeling. De random variabele x wordt tweemaal waargenomen. Ga na dat, indien de waarnemingen

Nadere informatie

Duurzaam Vermogensbeheer

Duurzaam Vermogensbeheer Duurzaam Vermogensbeheer Een keuzeafweging Keuze maken, afwegingscriteria Wat zijn de mogelijke afwegingscriteria bij het maken van een keuze uit de mogelijke oplossingen binnen het beleggingsbeleid. Versie:2001-11-02

Nadere informatie

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Lijfrenterekening. Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen.

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Lijfrenterekening. Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen. Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Lijfrenterekening Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen. Beleggen voor een aanvulling op uw pensioen? Kies dan voor goede prestaties met de Allianz

Nadere informatie

Onze modelportefeuilles Superieure rendements-risico karakteristieken

Onze modelportefeuilles Superieure rendements-risico karakteristieken Onze modelportefeuilles Superieure rendements-risico karakteristieken Inleiding De Vries Investment Services is pionier in Nederlands m.b.t. het aanbieden van de beste beleggingsoplossingen. Enkele belangrijke

Nadere informatie

Beleggingsfondsen zijn voor u aantrekkelijk omdat

Beleggingsfondsen zijn voor u aantrekkelijk omdat Beleggingsfondsen zijn vergelijkbaar met vaten waarin het vermogen van vele beleggers wordt beheerd met als doel een goed rendement te behalen. Afhankelijk van de organisatie van het fonds wordt het vermogen

Nadere informatie

2. STrUCTUUr 3. De BeHeerDer Michiel Goris (1956)

2. STrUCTUUr 3. De BeHeerDer Michiel Goris (1956) 1. profiel Het MM Fortune Fund ( hierna: het fonds) is een open-end beleggingsfonds voor gemene rekening, opgericht op 15 april 2008 en gevestigd te Rijswijk. Een fonds voor gemene rekening is geen rechtspersoon

Nadere informatie

BELEGGINGSPROFIELEN Toelichting op uw beleggingsprofiel

BELEGGINGSPROFIELEN Toelichting op uw beleggingsprofiel BELEGGINGSPROFIELEN Toelichting op uw beleggingsprofiel Beer & Van Stapele Vermogensbeheer levert maatwerk. Vermogensbeheer komt er op neer dat wij de beleggingsbeslissingen nemen en de dagelijkse zorg

Nadere informatie

ONS BELEGGINGSBELEID PAST ONZE BELEGGINGSFILOSOFIE BIJ U?

ONS BELEGGINGSBELEID PAST ONZE BELEGGINGSFILOSOFIE BIJ U? ONS BELEGGINGSBELEID PAST ONZE BELEGGINGSFILOSOFIE BIJ U? Waarschijnlijk baseert u uw keuze voor een vermogensbeheerder op diverse gronden. Mogelijk heeft u binnen uw netwerk al goede berichten over ons

Nadere informatie

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Lijfrenterekening. Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen.

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Lijfrenterekening. Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen. Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Lijfrenterekening Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen. Beleggen voor een aanvulling op uw pensioen? Kies dan voor goede prestaties met de Allianz

Nadere informatie

Bachelor scriptie ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM ERASMUS SCHOOL OF ECONOMICS. BSc Economie en Bedrijfseconomie

Bachelor scriptie ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM ERASMUS SCHOOL OF ECONOMICS. BSc Economie en Bedrijfseconomie ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM ERASMUS SCHOOL OF ECONOMICS BSc Economie en Bedrijfseconomie Bachelor scriptie Abnormale rendementen in Nederland en Duitsland na fusies en overnames Samenvatting In dit

Nadere informatie

2011 Rampjaar voor actief beheerde beleggingsfondsen

2011 Rampjaar voor actief beheerde beleggingsfondsen 2011 Rampjaar voor actief beheerde beleggingsfondsen Fondsen die wereldwijd in zowel large cap groei- als large cap waardeaandelen beleggen (Morningstar categorie Global Large-Cap Blend) beleefden in 2011

Nadere informatie

Veilig Klant: beleggingsadvies. met ETF s. Is beleggen een alternatief voor sparen? Donderdag 28 september2017

Veilig Klant: beleggingsadvies. met ETF s. Is beleggen een alternatief voor sparen? Donderdag 28 september2017 Veilig Klant: beleggingsadvies Is beleggen een alternatief voor sparen? met ETF s Donderdag 28 september2017 Wie ben ik? Martijn Rozemuller Ruim 20 jaar actief in de financiële wereld In 1995 gestart als

Nadere informatie

Beleggingsupdate Allianz Pensioen

Beleggingsupdate Allianz Pensioen Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Beleggingsupdate Allianz Pensioen Beleggingsupdate Q3 2017 Rendementen Allianz Pensioen Passieve en Actieve Lifecycles In deze Beleggingsupdate vindt u tabellen

Nadere informatie

Top speler in Europa. BNP Paribas L1 Equity Best Selection Euro

Top speler in Europa. BNP Paribas L1 Equity Best Selection Euro Top speler in Europa BNP Paribas L1 Equity Best Selection Euro 1 Wij denken dat dit een goed moment is om in Europese ondernemingen te beleggen en wel om de volgende redenen: Ze zijn momenteel sterk: ondanks

Nadere informatie

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Beleggersrekening. Beleggen om uw geld te laten groeien.

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Beleggersrekening. Beleggen om uw geld te laten groeien. Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Beleggersrekening Beleggen om uw geld te laten groeien. Wilt u beleggen om uw geld te laten groeien? Kies dan voor goede prestaties en flexibiliteit met

Nadere informatie

UW MENSEN, UW KAPITAAL. Beleggingsinformatie. Vrij beleggen. Life Cycle beleggen. Rendement en risico s. Kosten

UW MENSEN, UW KAPITAAL. Beleggingsinformatie. Vrij beleggen. Life Cycle beleggen. Rendement en risico s. Kosten UW MENSEN, UW KAPITAAL Beleggingsinformatie 2 Life Cycle beleggen Vrij beleggen Rendement en risico s 4 6 8 Kosten 9 Beleggingsinformatie Hoe werkt het beleggingspensioen van Cappital? In de pensioenregeling

Nadere informatie

MoneyView introduceert maatstaf beleggingsfondsen

MoneyView introduceert maatstaf beleggingsfondsen MoneyView introduceert maatstaf beleggingsfondsen MoneyView Performance Indicator (MPI) maatstaf die wél werkt in negatieve markt Bij het beoordelen van de prestaties van beleggingsfondsen wordt vaak gebruik

Nadere informatie

Hedging matters. Waardeverloop indices januari 1994 - juni 2002. - jan-94 okt-94 jul-95 apr-96 jan-97 okt-97 jul-98 apr-99 jan-00 okt-00 jul-01 apr-02

Hedging matters. Waardeverloop indices januari 1994 - juni 2002. - jan-94 okt-94 jul-95 apr-96 jan-97 okt-97 jul-98 apr-99 jan-00 okt-00 jul-01 apr-02 Hedging matters jaargang 2 nummer 3 derde kwartaal 2002 In deze editie De markt: herstel blijft nog uit wederom groei hedge fund vermogen Kort nieuws: MSCI lanceert hedge fund indices Wetenschap: Analyse

Nadere informatie

BNP PARIBAS OBAM N.V.

BNP PARIBAS OBAM N.V. BNP PARIBAS OBAM N.V. AANDEELHOUDERS- VERGADERING JAAR 2017 Amsterdam, 11 juni 2018 Agenda OBAM rendement boekjaar 2017 en overview langere termijn Gevoerd beleid 2017 OBAM fonds positionering OBAM highlights

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) De Islam beperkt de mogelijkheden voor Moslims om te beleggen in aandelen. Zij kunnen namelijk alleen in zogenoemde Shariah compliant aandelen beleggen (hierna, Islamitische

Nadere informatie

Rendement versus risico:

Rendement versus risico: Rendement versus risico: Een belangrijke keuze! 1. Uw risicoprofiel is de hoeksteen van een goed beleggingsadvies Het gepersonaliseerd beleggingsadvies dat u van KBC krijgt is gebaseerd op uw risicoprofiel.

Nadere informatie

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Lijfrenterekening. Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen.

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Lijfrenterekening. Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen. Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Lijfrenterekening Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen. Beleggen voor een aanvulling op uw pensioen? Kies dan voor goede prestaties met de Allianz

Nadere informatie

Triodos Bank Private Banking Meer over duurzaam beleggen met Triodos Advies op Maat

Triodos Bank Private Banking Meer over duurzaam beleggen met Triodos Advies op Maat Triodos Bank Private Banking Meer over duurzaam beleggen met Triodos Advies op Maat Heeft u vragen? Neemt u dan telefonisch contact op met Triodos Bank Private Banking via 030 693 65 05. Of stuur een e-mail

Nadere informatie

Beleggen binnen financieel Advies

Beleggen binnen financieel Advies Beleggen binnen financieel Advies Workshop passief beleggen met Exchange Traded Funds (ETF s) 25 april 2018 Wie ben ik? Bouke van den Berg Business development Think ETF s > 15 jaar ervaring bij o.a. ING,

Nadere informatie

M Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat. A. Ruis

M Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat. A. Ruis M200814 Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat A. Ruis Zoetermeer, december 2008 Prognoses vanuit het MKB Ondernemers in het MKB zijn over het algemeen goed in staat

Nadere informatie

Waarom indexbeleggen?

Waarom indexbeleggen? Waarom indexbeleggen? Grip op je vermogen Utrecht, 25 april 2014 Door: Koen Hoogenhout, Senior Sales Executive Vanguard Asset Management Ltd Amsterdam Branch 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Nadere informatie

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Beleggersrekening. Beleggen om uw geld te laten groeien.

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Beleggersrekening. Beleggen om uw geld te laten groeien. Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Beleggersrekening Beleggen om uw geld te laten groeien. Wilt u beleggen om uw geld te laten groeien? Kies dan voor goede prestaties en flexibiliteit met

Nadere informatie

Mijn klant wil beleggen

Mijn klant wil beleggen Mijn klant wil beleggen Workshop portefeuillemanagement voor adviseurs 9-11-2017 Wie ben ik? Bouke van den Berg Business development Think ETF s > 10 jaar ervaring bij o.a. ING, Russell, Vanguard Tijdens

Nadere informatie

LYNX Rendement Fonds

LYNX Rendement Fonds LYNX Rendement Fonds Rendement behalen, ongeacht de richting van de markt Tycho Schaaf & Christophe Augrandjean 19 september 2017 Sprekers Tycho Schaaf Christophe Augrandjean Algemeen Uw vragen kunt u

Nadere informatie

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Beleggersrekening. Beleggen om uw geld te laten groeien.

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Beleggersrekening. Beleggen om uw geld te laten groeien. Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Beleggersrekening Beleggen om uw geld te laten groeien. Wilt u beleggen om uw geld te laten groeien? Kies dan voor goede prestaties en flexibiliteit met

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 April 2011 ING Investment Management / ICS Inleiding Jaarlijks stelt het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg (Huntsman)

Nadere informatie

Reële karakteristieken van beleggingscategorieën

Reële karakteristieken van beleggingscategorieën Reële karakteristieken van beleggingscategorieën Henk Hoek ORTEC Postbus 4074 3006 AB Rotterdam Max Euwelaan 78 Tel. +31 (0)10 498 6666 info@ortec.com www.ortec.com 6 november 2008 Inleiding: nominaal

Nadere informatie