ZWEMWATERPROFIEL ZWEMWATER DAGRECREATIETERREIN KLEIN ZWITSERLAND

Transcriptie

1 ZWEMWATERPROFIEL van het ZWEMWATER DAGRECREATIETERREIN KLEIN ZWITSERLAND Actualisatie van 2009 augustus 2015

2 Voorblad: zwemwater

3 Inhoud Samenvatting 1. Inleiding Werkwijze Huidige toestand Terrein Gebruikers Beheer Veldbezoek Historie Algemeen Fecale verontreiniging Blauwalg Mogelijke risicobronnen Bronnen van fecale verontreiniging Risicofactoren voor blauwalg Andere bronnen van verontreiniging Kwalificatie Maatregelen Literatuur 8.1 Fecale verontreiniging Blauwalgen Overig Potentiële maatregelen Bijlage 1: Foto s veldbezoek Bijlage 2: Monitoringsresultaten strekdam vs. zwemwaterzone ( )

4

5 Samenvatting De huidige Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EC) heeft als doel het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. Een verplichting voortkomend uit deze richtlijn is het opstellen van een. In een worden de locatiespecifieke eigenschappen, de historische waterkwaliteit en mogelijke bronnen in kaart gebracht. Na analyse van deze gegevens worden de benodigde maatregelen ter verbetering van de zwemwaterkwaliteit geïnventariseerd. zwemwaterlocatie Dit heeft betrekking op de zwemwaterlocatie Dagrecreatieterrein Klein Zwitserland. Dit zwemwater ligt aan het Burgumer Mar in de provincie Fryslân, ten oosten van het dorp Burgum in de gemeente Tytsjerksteradiel. Het dagelijks onderhoud van het terrein wordt uitgevoerd door vakantiepark recreatiecentrum Bergumermeer. bacteriologische zwemwaterkwaliteit Ieder zwemwater krijgt elk jaar een beoordeling conform de Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EC). Dit resulteert in de kwalificatie uitstekend, goed, aanvaardbaar of slecht. De beoordeling van een zwemwater gebeurt na afloop van een badseizoen en wordt gebaseerd op de meetgegevens van de afgelopen vier badseizoenen. Vanaf 2012 wordt voor zwemwater de kwaliteitsindeling volgens deze richtlijn uitgevoerd. De beoordeling van zwemwater Dagrecreatieterrein Klein Zwitserland van de afgelopen jaren staat in tabel 1. Tabel 1. Jaarlijkse beoordeling van zwemwater. na afloop van badseizoen Intestinale enterokokken Escherichia coli Beoordeling 2012 ( ) uitstekend goed goed 2013 ( ) uitstekend aanvaardbaar aanvaardbaar 2014 ( ) uitstekend aanvaardbaar aanvaardbaar In dit komt naar voren dat de zwemwaterkwaliteit ten aanzien van fecale verontreiniging bij het zwemwater naar verwachting met name wordt beïnvloed door de aanvoer van water vanuit het Prinses Margrietkanaal. Daarnaast zal met name op warme dagen de recreatiedruk, waaronder de bezoekers van het strand en de recreatievaart een extra fecale belasting met zich meebrengen. Andere bronnen voor fecale belasting zijn vogels, honden en andere dieren (konijnen). Potentiële maatregelen ter verbetering van de bacteriologische waterkwaliteit zijn: - Aanpassen stromingspatroon aanvoerwater: Om te voorkomen dat het aangevoerde water vanuit het Prinses Margrietkanaal als een soort terugslag om de strekdam direct de zwemwaterzone kan binnenstromen, zou de zwemwaterzone beter afgeschermd kunnen worden. Het verdient aanbeveling om het stromingspatroon van de uitstroom van het kanaal nader te bestuderen en aan de hand hiervan effectieve maatregelen te benoemen. - Vermindering fecale belasting aanvoerwater: Het verdient aanbeveling om na te gaan in hoeverre het effectief en haalbaar is om bronnen

6 die het Prinses Margrietkanaal (aanvoerwater Burgumer Mar) fecaal belasten aan te kunnen passen, zodat deze belasting gereduceerd kan worden. - Verwijderen (vogel)poep: Het strand en de ligweide regelmatig (liefst dagelijks) controleren op vogelpoep en uitwerpselen van andere dieren (honden, konijnen) en indien aanwezig deze uitwerpselen verwijderen (ook in perioden met minder geschikt zwemweer). Ter voorkoming van het aantrekken van vogels en konijnen, moet in geen geval bij de zwemlocatie gevoerd worden. Daarnaast moeten voedsel- en afvalresten zo snel mogelijk van het strand en de ligweide worden verwijderd. - Streng toezien verbod honden: Het is van belang dat hierop een verscherpt toezicht is en bij signalering hiervan de mensen er op worden aangesproken. - Toiletten: Zorg voor openbare, schone toiletten. Op de locatie zijn goede toiletvoorzieningen aanwezig en deze worden regelmatig schoongemaakt. De toiletten staan op enige afstand van het strand. Het gebruik ervan dient gestimuleerd te worden. Goede, schone en toegankelijke voorzieningen dienen gewaarborgd te worden. Bij een hoge recreatiedruk, is goede schoonmaak extra belangrijk. blauwalgen Op basis van de beschikbare informatie en ervaringen uit de voorgaande jaren is gebleken dat de kans op proliferatie (snelle vermenigvuldiging) van toxische blauwalgen bij het zwemwater aanwezig is. De oorzaken van het optreden van blauwalgoverlast zijn niet alleen gebonden aan de locatie zelf, maar ook aan de waterkwaliteit van het gehele Burgumer Mar. Het Burgumer Mar maakt deel uit van het nutriëntrijke boezemwatersysteem, waardoor maatregelen voor een afname van de eutrofiëring niet haalbaar zijn. Problemen met blauwalgen zullen in de toekomst waarschijnlijk aanwezig blijven. Belangrijk is om een goede doorspoeling/verversing ter plaatse van de zwemwaterzone te waarborgen. overig Het is belangrijk de zwemwaterzone vrij te houden van (ondergedoken) waterplanten en regelmatig te maaien en de resten af te voeren. Door een overmatige plantengroei in de zwemwaterzone is de kans op het ontstaan van zwemmersjeuk verhoogd. Het is altijd belangrijk om de badgasten duidelijk te informeren over het gebruik van de zwemwaterzone en te wijzen op het effect van hygiëne in de zwemwaterzone. Door het goed informeren van bezoekers zouden de hygiëne van het strand en de waterkwaliteit ter plaatse van de zwemlocatie kunnen verbeteren. Het is van belang om het publiek gedurende het zwemseizoen tijdig en adequaat voor te lichten in geval van een fecale verontreiniging, proliferatie van blauwalgen of andere omstandigheden die een risico kunnen zijn voor de gezondheid van de zwemmers. Dit dient in eerste instantie bij de zwemwaterlocatie zelf te gebeuren door bebording, maar ook via internet ( of bijvoorbeeld via huis-aan-huisbladen

7 1. Inleiding Dit rapport vormt het voor het zwemwater. Dit zwemwater ligt aan het Burgumer Mar, ten oosten van Burgum, in de provincie Fryslân. Het voorliggende betreft een actualisatie van het uit aanleiding In 2006 is de huidige Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EC) van kracht geworden. Het doel van deze richtlijn is het beschermen van de gezondheid van zwemmer in oppervlaktewateren. In de richtlijn zijn bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen. Een proactief beheer van de zwemwaterkwaliteit wordt voorgeschreven, risico s moeten in kaart worden gebracht in een en maatregelen moeten worden genomen om minimaal een aanvaarbare kwaliteit te kunnen bereiken en blootstelling van zwemmers aan verontreiniging te voorkomen. figuur 1. De ligging van het zwemwater Dagrecreatieterrein Klein Zwitserland In Nederland is de richtlijn verder ingevuld via de Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden (Whvbz). doel In het worden risico s voor de gezondheid van de zwemmers geïnventariseerd. Deze risico s worden volgens de richtlijn gekarakteriseerd aan de hand van fecale bacteriën en blauwalgen. De bronnen hiervan worden in het geïnventariseerd en beoordeeld. Vervolgens worden mogelijke maatregelen geformuleerd, waarmee deze risico s verkleind kunnen worden. reikwijdte In een wordt een zwemwater alleen bekeken vanuit de invalshoek van de volksgezondheid van zwemmers. Allerlei andere aspecten, zoals parkeergelegenheid voor auto s, blijven dan ook buiten beschouwing. leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt beschreven welke werkwijze bij de opstelling van dit rapport is gevolgd. In het daarop volgende hoofdstuk wordt de huidige toestand in kaart gebracht en in hoofdstuk 4 staan de bevindingen van de uitgevoerde veldbezoeken. In hoofdstuk 5 volgen de waterkwaliteitsmetingen die op deze plaats in de afgelopen jaren zijn uitgevoerd, waarna in het volgende hoofdstuk de mogelijke risicobronnen voor verontreinigingen zijn geïnventariseerd. Na de kwalificatie van dit zwemwater in hoofdstuk 7, staan in hoofdstuk 8 de bij dit zwemwater uit te voeren maatregelen

8 2. Werkwijze Voor het opstellen van het is het protocol Handreiking bij het opstellen van een (RIZA-Grontmij, juni 2005) als leidraad gebruikt. De handreiking bevat een routekaart, die het mogelijk maakt gestructureerd informatie te verzamelen en te verwerken. figuur 2. Routekaart voor het opstellen van een (bron: Handreiking). Het is opgesteld aan de hand van een gebiedsbeschrijving, een veldbezoek en beschikbare gegevens van de waterkwaliteit van de afgelopen jaren. Voor de analyse van de historische waterkwaliteit vormen de data van de laatste vijf jaar de basis. Op basis van de in de voorgaande stappen verzamelde gegevens, is een lijst opgesteld van alle potentiële verontreinigingsbronnen en routes. Er wordt een inschatting gemaakt in hoeverre een bepaalde bron of bronnen van invloed kunnen zijn op de fecale verontreiniging van het betreffende water. Bovenstaande aanpak resulteert in een algemeen beeld van de zwemwaterlocatie, de omgeving en de mogelijke bronnen die de zwemwaterkwaliteit kunnen beïnvloeden. Als er geen problemen worden geconstateerd, bestaat er weinig aanleiding om maatregelen te nemen. Als er duidelijke verontreinigingsbronnen zijn gevonden en/of de zwemwaterkwaliteit is van onvoldoende kwaliteit, dan biedt het een handvat voor mogelijk te nemen maatregelen

9 3. Huidige toestand 3.1 Terrein ontstaan Het zwemwater is ontstaan in de jaren 60 van de vorige eeuw als onderdeel van het omliggend recreatieterrein. Het terrein was tot dan de opslagplaats van baggergrond, afkomstig uit het Prinses Margrietkanaal. Door de opslag ontstond een heuvelachtig terrein, waarop zich later een begroeiing ontwikkelde, waardoor het terrein in de volksmond Klein Zwitserland werd genoemd. De toeristische- en recreatieve aantrekkelijkheid werd (h)erkend, waardoor het gebied tot recreatiecomplex is ontwikkeld. Medio 1989 is de camping door de gemeente verkocht aan een particuliere exploitant. ligging Het zwemwater ligt aan de westzijde van het Burgumer Mar, ten oosten van het dorp Burgum in de gemeente Tytsjerksteradiel. Net ten noorden van de zwemwaterlocatie mondt het Prinses Margrietkanaal uit in het Burgumer Mar. figuur 3. Omgeving zwemwater. naastliggend grondgebruik De terreinen rond het zwemwater worden gebruikt als camping en er staat een restaurant. Ter plaatse kan worden gevist en er is een aanlegsteiger die door mindervaliden gebruikt kan worden om te kanoën of te zeilen

10 inrichting De inrichting van het terrein is af te lezen in figuur 4. De lengte van de oever van het zwemwater is ongeveer 150 m. Het droge deel van het verblijfsgebied bestaat uit strand en een ligweide met een breedte van globaal 60 m (dwars op de oever). Op het terrein zijn verschillende faciliteiten aanwezig, zoals een strandpaviljoen, picknicktafel en prullenbakken. Bezoekers kunnen gebruik maken van toiletten en douches, die aan de achterzijde van het strandpaviljoen zijn gevestigd. De zwemwaterzone is afgebakend met een drijflijn. Het water binnen de afbakening is niet dieper dan circa 1,5 m. Het verloop van de waterdiepte bij de zwemlocatie is afgebeeld in figuur 5. Tijdens veldmetingen is gebleken dat er in de zwemwaterzone weinig tot geen slib is opgehoopt. De bodem boven en onder water bestaat uit zand. De zwemwaterzone ligt enigszins beschermd. Aan de noordzijde van de zwemwaterzone is een strekdam aanwezig. figuur 4. De inrichting van het zwemwater

11 figuur 5. De waterdiepte van het zwemwater. watersysteem Het zwemwater staat in open verbinding met het Burgumer Mar en maakt deel uit van de Friese boezem. Aan de noordwestkant stroomt het Prinses Margrietkanaal het meer in. Het kanaal loopt door het meer en loopt in noordoostelijke richting verder. In het noorden en zuiden sluiten respectievelijk de Zwemmer en de Lits aan op het meer. 3.2 Gebruikers Het zwemwater wordt gebruikt door mensen uit de regio van de gemeente Tytsjerksteradiel en door degenen die kamperen op het vakantiepark recreatiecentrum Bergumermeer. Het restaurant/partycentrum Klein Zwitserland gebruikt het terrein ook voor (bedrijfs)feesten en diverse outdoor activiteiten. De zwemwaterlocatie is vrij toegankelijk en wordt druk bezocht. Bij de dagtellingen van het aantal bezoekers in de jaren 2011 tot en met 2014, uitgevoerd door Provincie Fryslân/FUMO, waren zo n bezoekers aanwezig bij de zwemlocatie Dagrecreatieterrein Klein Zwitserland. De tellingen zijn uitgevoerd in de maand juli, op onbewolkte tot licht bewolkte dagen met weinig wind en een temperatuur rond 26ºC

12 3.3 Beheer officieel zwemwater Het is de afgelopen jaren steeds als officieel zwemwater aangewezen in het kader van de Whvbz. De aanwijzing gebeurt door Provincie Fryslân. Het badseizoen loopt van 1 mei tot en met 30 september. beheer en onderhoud Het grondeigendom van het water en het strand berust bij de Provincie Fryslân en de aangrenzende groenstrook is eigendom van de gemeente Tytsjerksteradiel. Het omliggende terrein wordt als camping geëxploiteerd en is in eigendom van Recreatiecentrum Bergumermeer. Het dagelijks onderhoud van het terrein wordt uitgevoerd door vakantiepark recreatiecentrum Bergumermeer. toezichthouder Provincie Fryslân is in het kader van de Whvbz officieel toezichthouder op de waterkwaliteit van het oppervlaktewater op deze locatie en de overige officiële zwemwaterlocaties in Fryslân. Een officiële locatie is gemarkeerd met een blauw informatiebord (zie figuur 6). Gedurende het badseizoen wordt regelmatig beoordeeld of de hygiënische omstandigheden voldoende zijn. Is dit niet het geval, dan kan een negatief zwemadvies of een zwemverbod worden afgekondigd of kan een zwemwater zelfs worden gesloten. Sinds 2014 is de taak als toezichthouder bij officiële zwemlocaties door Provincie Fryslân gemandateerd aan de Friese Uitvoeringsdienst Milieu en Omgeving (FUMO). waterkwaliteitsbeheerder Wetterskip Fryslân is de waterkwaliteitsbeheerder van dit oppervlaktewater en verantwoordelijk voor de controle van de zwemwaterkwaliteit. Gedurende het badseizoen wordt de waterkwaliteit op een vast monsterpunt (zie figuur 4) tweewekelijks gecontroleerd. Bij aanwijzingen van fecale verontreiniging of blauwalgen wordt de waterkwaliteit (tijdelijk) vaker gemeten. GGD Fryslân De GGD gaat over volksgezondheid en infectieziekten. De GGD ontvangt meldingen via de gemeente, particulier of arts. De GGD verifieert om welke infectieziekte het gaat én of er een oorzakelijk verband bestaat met contact met het oppervlaktewater. De GGD kan de Provincie adviseren tot het instellen van een zwemverbod op een officiële zwemwaterlocatie. informatie Het publiek wordt over het zwemwater voorgelicht via Deze website bevat alle informatie over de officiële zwemlocaties die van belang is voor onder meer de bezoekers

13 informatiebord Bij de zwemwaterlocatie staat een bord met informatie over de gezondheidsaspecten van het zwemmen op de betreffende locatie (zie figuur 6). Deze informatie bestaat uit de laatste beoordeling van dit zwemwater conform de EG-richtlijn: uitstekend, goed, aanvaardbaar of slecht. Daarnaast staan op het bord regels waaraan het publiek zich dient te houden, zodat de kans op ziekteverschijnselen verkleint. Het bord is in beheer bij Provincie Fryslân. figuur 6. Informatiebord van het zwemwater. tabel 2. Op het bord aangegeven regels gooi afval in de prullenbakken verboden vuur te maken verboden voor honden en paarden verboden voor alle motorvoertuigen toiletten/douches aanwezig geen toezicht zwemmen op eigen risico diepte bij drijflijn openingstijden locatie

14 4. Veldbezoek algemeen Het veldbezoek is bedoeld om een indruk te krijgen van de algemene kwaliteit van de zwemlocatie. De bevindingen tijdens het veldbezoek worden verwerkt in het en betrokken bij de analyse van de historische data en mogelijke risicobronnen. Bij voorkeur wordt de zwemlocatie en de omgeving ervan een keer bezocht op een moment dat de stranden daadwerkelijk door bezoekers gebruikt worden. Immers dan kan een goede indruk van de hygiëne verkregen worden, omdat ook zwemmers zelf een bron van bacteriële verontreinigingen kunnen zijn. Overigens leveren bezoeken op rustige dagen ook veel informatie op. Dan wordt een beeld verkregen van andere mogelijke bronnen van verontreiniging, zoals watervogels en huisdieren. veldbezoek Voor onderhavig zijn de veldgegevens ontleend uit de door de Friese Uitvoeringsdienst Milieu en Omgeving (FUMO) uitgevoerde locatiebezoeken bij zwemwater. Deze bezoeken zijn uitgevoerd in het kader van de inspectie van de Hygiëne en Veiligheid Zwemplaatsen in oppervlaktewater (Whvbz). In het kader van bovengenoemde inspectie is de locatie in 2014 tweemaal bezocht door de FUMO, te weten op 7 mei en 21 augustus. Op beide controledagen was het bewolkt weer en waren er geen bezoekers op het strand aanwezig. Bij beide locatiebezoeken ziet het strand en de ligweide er goed verzorgd uit. Er zijn op het strand geen sporen van honden aangetroffen. Bij het eerste veldbezoek in 2014 op 7 mei zijn geen uitwerpselen van honden of vogels op het strand aangetroffen. Bij het veldbezoek op 21 augustus zijn op het strand in geringe mate uitwerpselen van vogels (ganzen) en konijnen aanwezig. Op het strand is een extra informatiebord aanwezig, waarop het hondenverbod op/bij het strand extra wordt benadrukt. Op het algemene informatiebord (figuur 6) blijkt de vermelde waterdiepte ter plaatse van de drijflijn af te wijken van de werkelijke diepte. De waterdiepte ter plaatse is ongeveer 1,10 m en hiermee dieper dan de genoemde 0,80 m. Het informatiebord zal hierop worden aangepast. overige veldwaarnemingen Veldwerkers van Wetterskip Fryslân treffen bij de reguliere zwemwater bemonsteringen wel eens vogelfecaliën aan op het strand. Vaak zijn het geen grote hoeveelheden. Bij de bemonstering op 23 juni 2014 zijn wel opvallend veel uitwerpselen van vogels op het strand aanwezig. Daarnaast worden er in de zomer ondergedoken (en aangespoelde) waterplanten in de zwemwaterzone (en op het strand) aangetroffen. Vermoedelijk gaat het hierbij om fonteinkruid. De indruk bestaat wel dat het aantal waterplanten in de zwemwaterzone de laatste jaren verbeterd is ten gunste van de badgasten (de waterplanten zijn in aantal afgenomen). De foto s van de beide in 2014 uitgevoerde veldbezoeken zijn, evenals foto s van eerder geconstateerde bijzonderheden, opgenomen in bijlage

15 5. Historie 5.1 Algemeen gezondheidsklachten De afgelopen jaren zijn bij de GGD over dit zwemwater nooit signalen van ziekteverschijnselen binnengekomen. Het is onbekend of dit komt doordat er werkelijk geen ziektegevallen zijn opgetreden of dat die niet gemeld zijn. Er zijn ook geen gezondheidsklachten bekend op grond van andere bronnen. zwemverboden e.d. De afgelopen jaren was de hygiënische kwaliteit van dit zwemwater enkele keren onvoldoende, zie tabel 3. tabel 3. Aantal keer dat de zwemwaterkwaliteit als onvoldoende is aangemerkt. waarschuwing Fecaal negatief zwemadvies zwem verbod waarschuwing Blauwalgen negatief zwemadvies zwem verbod fecaal Waarschuwing: - van 29 augustus 2012 t/m 5 september blauwalgen Waarschuwing: - van 5 juli 2011 t/m 14 juli 2011; - van 3 augustus 2011 t/m 10 augustus 2011; - van 16 augustus 2011 t/m 5 september overig Er zijn geen problemen geregistreerd met: - zwemmersjeuk; - botulisme; - ziekte van Weil; - zwerfvuil; - overige zogenaamde zwemmersziekten

16 5.2 Fecale verontreiniging Beoordelingskader tijdens badseizoen De Europese Zwemwaterrichtlijn geeft geen normen voor het toetsen van de actuele waterkwaliteit per afzonderlijk monster. De normen voor de actuele waterkwaliteit zijn vastgesteld in de Beslisnotitie werkwijze individuele metingen en meetfrequentie microbiologische parameters zwemwaterrichtlijn van de Stuurgroep Water (2013). De daarin opgenomen signaalwaarden voor aanvullend onderzoek zijn: - Escherichia coli: 1800 kve/100 ml - Intestinale enterokokken: 400 kve/100 ml De bovengenoemde norm voor Escherichia coli wordt vanaf 2013 gehandhaafd. In de periode werd gestuurd op een norm voor Escherichia coli van 2000 kve/100 ml. voorgekomen verontreiniging In principe wordt 11 maal per jaar gemeten of er sprake is van fecale verontreiniging. Bij een overschrijding van één of beide signaalwaarden van de fecale parameters, wordt een aanvullende bemonstering uitgevoerd. Tot 2013 werd de aanvullende bemonstering een week na de reguliere bemonstering uitgevoerd. Vanaf 2013 dient zo snel als mogelijk, maar in ieder geval binnen één werkdag na bekendwording van de resultaten, een aanvullende bemonstering te worden uitgevoerd. Daarnaast werd tot 2013 bij elke overschrijding een waarschuwing afgegeven. Vanaf 2013 worden eerst de resultaten van de aanvullende bemonstering afgewacht, waarna mogelijk een negatief zwemadvies volgt (bij overschrijding signaalwaarde). Uit de meetgegevens over de periode blijkt dat er meerdere malen sprake is geweest van verhoogde gehalten aan Escherichia coli en/of Intestinale enterokokken. Op een tweetal data in de periode hebben de aangetroffen verhoogde waarden geleid tot een overschrijding van de norm voor de actuele waterkwaliteit voor de parameter Escherichia coli. In tabel 4 is een overzicht opgenomen van de aangetroffen verhoogde gehalten aan Escherichia coli en/of Intestinale enterokokken in de periode De in de tabel gemarkeerde waarden geven een overschrijding van de vastgestelde normen voor de actuele waterkwaliteit aan. tabel 4. Fecale verontreiniging in zwemwater datum Escherichia coli (kve/100ml) Intestinale Enterokokken (kve/100ml) datum Escherichia coli (kve/100ml) Intestinale Enterokokken (kve/100ml) Naar aanleiding van de locatiebezoeken bij de bemonstering is bij een aantal monsters een opmerking gemaakt in verband met een verhoogde alertheid op verontreinigingen: - 31 juli 2013: monstername (herbemonstering) bij aflandige wind; - 23 juni 2014: veel uitwerpselen van vogels aanwezig op het strandje *. * Datum niet opgenomen in tabel 4. Op deze dag was er geen sprake van verhoogde gehalten aan fecale bacteriën

17 weersinvloed Om te bepalen of het weer invloed heeft op de bacteriologische kwaliteit van het water, zijn de microbiologische gegevens van het zwemwater vergeleken met de weergegevens van het KNMIstation Leeuwarden. Deze analyse is door de Grontmij uitgevoerd voor de periode 2008 tot en met 2012 (Bronanalyse van het Burgumer Mar, november 2013). Verhoogde waarden van zowel Escherichia coli als Intestinale enterokokken worden regelmatig gemeten na hevige regenbuien en in mindere mate na hoge temperaturen in combinatie met lange zonneschijnduur. Ook een krachtige aanlandige wind lijkt een enkele keer van invloed te zijn op de verhoogde waarden. Een eenduidig beeld is niet te bepalen. De genoemde weersomstandigheden komen ook voor wanneer er geen verhoogde waarden van Escherichia coli en Intestinale enterokokken worden gemeten. Er wordt geen eenduidige relatie tussen de bacteriologische waterkwaliteit en de weersomstandigheden gevonden. conclusie Afgaande op de voorgekomen verontreinigingen is het risico op fecale verontreiniging bij het zwemwater matig, waarbij er geen eenduidige relatie met de weersomstandigheden is. 5.3 Blauwalg Beoordelingskader tijdens badseizoen De Europese Zwemwaterrichtlijn stelt geen beoordelingskader ten aanzien van de parameter blauwalgen. De afgelopen jaren zijn er verschillende protocollen voor blauwalgen gehanteerd om de actuele zwemwaterkwaliteit per afzonderlijk monster te bepalen. In 2011 is door het Nationaal Wateroverleg (NWO) een nieuw Blauwalgenprotocol vastgesteld. In 2012 is dit protocol geactualiseerd, waarbij voor het bepalen van de blauwalgendichtheid wordt uitgegaan van de concentratie cyanochlorofyl (vast te stellen met een fluoroprobe) en het biovolume. Daarnaast wordt een visuele controle op drijflagen (categorie I, II of III) uitgevoerd. Het Blauwalgenprotocol 2012 geeft een handvat hoe om te gaan met blauwalgen op de locatie. In tabel 5 zijn de risiconiveaus met de bijbehorende concentraties cyanochlorofyl, de drijflaagcategorie en het biovolume met het daarbij behorende advies weergegeven

18 tabel 5. Risiconiveaus blauwalgen (protocol 2012). risiconiveau cyanochlorofyl toxisch (µg/l) drijflaag * biovolume (mm 3 /l) Advies - < 12,5 cat. I < 2,5-1. gering gezondheidsrisico 12,5 75 cat. II 2,5 15 waarschuwing 2. gezondheidsrisico > 75 cat. III > 15 negatief zwemadvies * Toelichting drijflaag categorie: Cat. I: Er zijn (gif)groene bolletjes of draadjes (cellen van blauwalgen) op het oppervlak. In deze situatie is er eigenlijk geen drijflaag aanwezig, er zijn wel drijvende (clusters van) cellen. Cat. II: Er zijn veel cellen en dichte plakkaten op het oppervlak. De waterfase is nog regelmatig zichtbaar. Cat. III: Er zijn veel cellen en dichte plakkaten op het oppervlak. De heldere waterfase is zelden of nooit zichtbaar. De laag heeft enige massa en consistentie en zal niet snel weer mengen in het water. onderzoek blauwalgen Tot en met 2008 werden in geval van drijflagen de microcystine concentratie gemeten. In 2009 en 2010 zijn er bij aanwezigheid van een drijflaag cellen geteld. Vanaf 2011 wordt bij iedere reguliere controlemeting de concentratie aan cyanochlorofyl bepaald middels een fluoroprobe. Bij metingen hoger dan 12,5 µg/l cyanochlorofyl wordt er een quickscan uitgevoerd naar het percentage giftige blauwalgen. Hieruit volgt de concentratie aan cyanochlorofyl toxisch. Indien nodig worden op basis van het cyanochlorofyl toxisch een passende controle en maatregelen uitgevoerd, om zwemmers te beschermen. cyanochlorofyl metingen Vanaf 2011 wordt het cyanochlorofyl standaard gemeten. In tabel 6 zijn de gehalten aan cyanochlorofyl opgenomen, waarbij het aangetroffen gehalte aan cyanochlorofyl toxisch hoger is dan 12,5 µg/l. Tevens is de eerste meting (< 12,5 µg/l) na een verhoogde meting aan cyanochlorofyl toxisch in de tabel opgenomen. tabel 6. Cyanochlorofyl verontreiniging in zwemwater datum cyanochlorofyl totaal (µg/l) cyanochlorofyl toxisch (µg/l) , < ,

19 drijflagen In de periode zijn er bij het zwemwater geen blauwalgen aangetroffen in de vorm van een drijflaag of als zichtbaar aanwezige algen in de hele waterkolom. In het laatste geval is er een proliferatie (snelle vermenigvuldiging) van algen aanwezig, welke zich (nog) niet heeft geuit in het vormen van een drijflaag. In 2014 is één maal een drijflaag van blauwalgen aangetroffen, te weten op 15 september 2014 (categorie I). Deze datum is niet opgenomen in tabel 6. Het cyanochlorofyl toxisch op deze dag was < 7 µg/l. De aanwezigheid van blauwalgen uit zich in een drijflaag, de concentratie aan blauwalgen in de waterkolom is laag. Vanaf 2012 is door Wetterskip Fryslân het project Metingen blauwalg jaar rond uitgevoerd. Bij dit project is in de periode eens per vier weken gedurende het gehele jaar op een aantal locaties, waaronder in het meer Burgumer Mar, het cyanochlorofyl bepaald middels de fluoroprobe. Een conclusie uit dit onderzoek is dat het project te weinig houvast biedt om de blauwalgproblemen op de zwemlocatie te verklaren en de overlast van blauwalgen vermoedelijk te maken heeft met wind en stroming. Opvallend uit tabel 6 is dat er zich alleen in 2011 blauwalgproblemen hebben voorgedaan bij. In de jaren daarop volgend is er geen enkele keer een overschrijding van het cyanochlorofyl toxisch gemeten en slechts eenmaal een kleine drijflaag aangetroffen. conclusie Na analyse van gegevens over het vóórkomen van blauwalg in de afgelopen jaren, wordt geconcludeerd dat er een risico bestaat op proliferatie van toxische blauwalgen bij zwemwater. Deze beoordeling is gebaseerd op: - Geregistreerde waarnemingen van blauwalgen in de periode ; - Een waargenomen drijflaag van blauwalgen in 2014; - Vanaf 2011 zijn regelmatig concentraties cyanochlorofyl gemeten van boven de 12,5 µg/l; - Uit quickscans bleek dat het percentage tot 100% toxische blauwalgen kon oplopen; - In 2011 is met regelmaat een (langdurige) periode met waarschuwingen afgegeven door de Provincie als gevolg van toxische blauwalgen in de waterkolom

20 6. Mogelijke risicobronnen 6.1 Bronnen van fecale verontreiniging bronanalyse onderzoek Voor het zwemwater heeft Grontmij, in opdracht van Wetterskip Fryslân, in de periode 2012/2013 een onderzoek uitgevoerd naar bronnen van fecale verontreinigingen. In dit onderzoek zijn alle mogelijk van invloed zijnde bronnen van fecale verontreiniging en routes naar de zwemlocatie geïnventariseerd. data-analyse historisch omgevingsonderzoek In de periode 1997 t/m 2002 is uitgebreid onderzoek gedaan naar de bacteriologische waterkwaliteit van het Prinses Margrietkanaal en het Burgumer Mar. Metingen hebben laten zien dat in het Prinses Margrietkanaal extreem hoge gehalten aan fecale bacteriën aanwezig kunnen zijn. Voor dit onderzoek is het reguliere zwemwateronderzoek bij het Dagrecreatieterrein Klein Zwitserland tijdelijk uitgebreid met een extra monsterpunt in het Prinses Margrietkanaal (strekdam ten noorden van de zwemwaterlocatie). Uit dit onderzoek is gebleken dat op het moment dat bij de strekdam een hoge concentratie aan fecale parameters aangetroffen werd, er op hetzelfde moment vaak ook een verhoogde concentratie aan fecale verontreiniging in de zwemwaterzone te zien is (zie bijlage 2). In dezelfde periode zijn ook bemonsteringen in het midden van de Burgumer Mar uitgevoerd. De bij de strekdam aangetroffen verhogingen werden niet terug gevonden in het midden van het meer. In het midden is dan waarschijnlijk al sprake van voldoende verdunning of dat de stroming de verontreiniging niet richting het midden brengt. Het vanuit het kanaal aangevoerde water lijkt, als een soort terugslag om de strekdam, de zwemwaterzone te bereiken. Voorafgaand aan het onderzoek is met een simulatiemodel een benadering gemaakt van de waterbeweging in het watersysteem, voor de verspreiding van een fecale verontreiniging vanuit het Prinses Margrietkanaal naar het Burgumer Mar. Hieruit is gebleken dat de kans op verhoogde fecale verontreiniging bij het zwemwater het grootst is, wanneer water uit het kanaal slecht gemengd wordt en richting zwemstrand stroomt. Dit is vaak het geval bij noordoostenwind of onder windstille omstandigheden. Windstille omstandigheden komen vaak in de zomerperiode voor. Daarnaast bleek uit het simulatiemodel dat in het midden van het Burgumer Mar de piekconcentraties, zoals waargenomen in het kanaal, veelal niet worden aangetroffen. Deze zijn dan al reeds afgevlakt door transport-, meng-, afbraak- en sedimentatieprocessen. Dit beeld wordt bevestigd door de analyseresultaten. Bij een in 2011/2012 uitgevoerd onderzoek in het kader van OAS Nieuwe stijl voor Burgum wordt geconcludeerd dat emissiebeperkende maatregelen niet aan de orde zijn, vanwege de goede huidige prestatie en de beperkte meerwaarde daarvan op de waterkwaliteit door extra inspanningen. Deze conclusie is onder meer gebaseerd op het feit dat er niet vaak een bacteriologische overschrijding van de signaalwaarden heeft plaatsgevonden in de voorafgaande periode. Bij het opstellen van de OAS is wel gebleken dat de aangetroffen aantallen fecale bacteriën in het Burgumer Mar hoger liggen dan de meeste locaties in de boezem. Binnen de OAS wordt voor het onderdeel milieurendement opgemerkt dat er onderzoek nodig is naar de oorzaak van de fecale

21 verontreinigingen in het Burgumer Mar. mogelijke bronnen Op basis van veldbezoeken, de analyse van historische data, informatie en ervaringen van beheerders, de gebiedsbeschrijving en het uitgevoerde bronanalyse onderzoek, komen de onderstaande potentieel relevante bronnen naar voren: - aanvoer water Prinses Margrietkanaal: Door allerlei bronnen stroomopwaarts (rwzi, Sonac, jachthaven, (recreatie)vaart, woonkern, riooloverstorten, etc.) voert het Prinses Margrietkanaal fecaal belast water aan op het Burgumer Mar. Bij de uitmonding van het kanaal in het meer, is het mogelijk dat dit water door het stromingspatroon in de zwemwaterzone terecht kan komen. - bezoekers: De bezoekers zelf kunnen een bron van verontreiniging zijn. Op mooie zomerse dagen loopt het bezoekersaantal flink op. De recreatiedruk op deze zwemlocatie is dan hoog. De aanwezige toiletten zijn redelijk ver weg van het strand. Tevens ontstaat door de activiteiten van zwemmers omwoeling van de bodem. Opwerveling van bodemmateriaal kan de uitwisseling van stoffen tussen de sediment- en waterfase bewerkstelligen. - recreatievaart: Op het Burgumer Mar vindt veel recreatievaart plaats. Ondanks dat het lozen van vuilwater door recreatie- en beroepsvaart verboden is, bestaat de kans dat vuilwater al of niet opzettelijk in het oppervlaktewater wordt geloosd. Bij pleziervaartuigen gaat het doorgaans om kleine hoeveelheden. Wel komen de pleziervaartuigen relatief dicht bij het zwemwater langs en nabij de zwemlocatie is tevens een aanleghaven aanwezig. - watervogels: Op het strand worden wel eens fecaliën van vogels aangetroffen. Vaak zijn het geen grote hoeveelheden. Een enkele keer betreft het wel een opvallend grote hoeveelheid aan uitwerpselen van vogels. - honden en andere dieren: Honden zijn verboden op het strand. De beheerder ziet hier streng op toe. Desondanks komen er toch af en toe mensen met honden op het strand. Er zijn ook uitwerpselen van konijnen op het strand aangetroffen, waardoor ook konijnen een mogelijke bron kunnen zijn. Concluderend kan worden gesteld dat de zwemwaterkwaliteit ten aanzien van fecale verontreiniging bij het zwemwater naar verwachting met name wordt beïnvloed door de aanvoer van water vanuit het Prinses Margrietkanaal. Daarnaast zal met name op warme dagen de recreatiedruk, waaronder de bezoekers van het strand en de recreatievaart (passanten op het meer en bij aanleghaven camping) een extra fecale belasting met zich meebrengen. Andere bronnen zijn vogels, honden en andere dieren (konijnen)

22 6.2 Risicofactoren voor blauwalg hydromorfologie Het zwemwater staat in open verbinding met het Burgumer Mar en maakt deel uit van de Friese boezem. Het Burgumer Mar heeft een geschatte oppervlakte van ongeveer 450 ha en de waterdiepte in het meer varieert tussen 1 tot 2,5 m. Aan de noordwestkant stroomt het Prinses Margrietkanaal het meer in. Het kanaal loopt door het meer en stroomt in noordoostelijke richting verder. In het noorden en zuiden sluiten respectievelijk de Zwemmer en de Lits aan op het meer. De waterkwaliteit wordt sterk beïnvloed door de voedselrijkdom van het boezemwater. De diepte van een plas bepaald of er thermische stratificatie kan optreden. Bij thermische stratificatie zijn een aantal blauwalgengenera in het voordeel ten opzichte van andere fytoplanktongroepen. De Burgumer Mar is een ondiep meer en er is geen sprake van stratificatie. De zwemwaterzone staat in open verbinding met het Burgumer Mar. Er is een goede uitwisseling van het water in de zwemwaterzone met het open water mogelijk. Het zwemwater ligt aan de westzijde van het meer. Ten aanzien van de heersende windrichting in Nederland ligt de locatie gunstig. Bij een (zuid)westelijke wind is er sprake van een aflandige wind en kunnen eventueel aanwezige verontreinigingen makkelijk worden weggeblazen vanuit de zwemwaterzone. ecologie De biodiversiteit (verscheidenheid aan levensvormen) is een indicator voor de gezondheid van een ecosysteem. Naarmate de biodiversiteit groter wordt, is het risico op een algenbloei kleiner. Langs de oevers van het Burgumer Mar zijn lokaal goed ontwikkelde oevervegetaties aanwezig, bestaande uit riet en mattenbies. Ondergedoken waterplanten zijn niet of nauwelijks aanwezig en plaatselijk zijn wat drijfbladplanten aanwezig. Het doorzicht in het Burgumer Mar is matig met een gemiddelde van circa 50 cm. Het Burgumer Mar scoort op basis van de landelijke KRW maatlat voor macrofauna, fytoplankton en waterplanten matig of ontoereikend. De visstand in De Burgumer Mar wordt op basis van gewicht gedomineerd door brasem, gevolgd door snoekbaars en pos. In aantallen wordt de visstand gedomineerd door pos, brasem en (snoek)baars. Op de landelijke maatlat wordt de visstand in het Burgumer Mar beoordeeld als slecht en op de Friese afgeleide maatlat als ontoereikend. In tabel 7 staan de factoren die invloed hebben op de ontwikkeling van blauwalg bij zwemwater met het bijhorende risico samengevat

23 tabel 7. Risico op blauwalg op grond van verschillende factoren. factor lokale situatie risico Isolatie Ecologische waterkwaliteit De Burgumer Mar staat in open verbinding met de Friese boezem. Er is geen sprake van isolatie. De doorstroming ter plaatse van het zwemwater is goed De huidige toestand is matig tot ontoereikend klein matig Nutriëntenrijkdom Maakt deel uit van de nutriëntrijke Friese boezem matig Troebeling en slibophoping Diepte en Watertemperatuur Ligging ten opzichte van wind Doorzicht is matig. Er is weinig slibophoping bij het zwemwater aangetroffen tijdens veldmetingen De waterdiepte bij de zwemlocatie is redelijk. Hierdoor is de kans op eerdere opwarming van water binnen zwemwaterzone klein. Menging met water uit dieper gelegen gedeelten van het meer is goed mogelijk Het zwemwater ligt gunstig t.o.v.de heersende windrichting en heeft een goede open verbinding met het Burgumer Mar. De kans op ophoping van blauwalgen is hierdoor gering risico op blauwalg Op grond van bovenstaande factoren kan geconcludeerd worden dat er bij het zwemwater een risico aanwezig is voor de ontwikkeling van blauwalg. Het zijn vooral de matig scorende factoren die de ontwikkeling van blauwalg kunnen versterken. 6.3 Andere bronnen van verontreiniging Gezondheidsrisico s door andere ziekteverwekkers, zoals de ziekte van Weil en botulisme, zijn bij dit zwemwater niet direct te verwachten. De mogelijke groei van (ondergedoken) waterplanten in de zwemwaterzone is een punt van aandacht. Een overmatige plantengroei in en nabij de zwemwaterzone levert een verhoogde kans op zwemmersjeuk op. Waterplanten en riet vormen een goede habitat voor waterslakken, waaronder de poelslak. Poelslakken dienen als tussengastheer in de levenscyclus van de parasiet Trichobilharzia. Zwemmersjeuk (ook wel cercariën dermatitis genoemd) wordt veroorzaakt door larven van de parasiet Trichobilharzia. klein klein klein

24 7. Kwalificatie kwaliteitsklassen Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) Ieder zwemwater krijgt elk jaar een beoordeling. Dit resulteert in de kwalificatie uitstekend, goed, aanvaardbaar of slecht. De indeling en de normen die hierbij horen, zijn weergegeven in tabel 8. tabel 8. Normen kwaliteitsklassen voor binnenwateren. Parameter Uitstekende Kwaliteit Goede Kwaliteit Aanvaardbare Kwaliteit Intestinale enterokokken (kve/100 ml) 200 * 400 * 330 ** Escherichia coli (kve/100 ml) 500 * 1000 * 900 ** * Gebaseerd op een beoordeling van het 95-percentiel ** Gebaseerd op een beoordeling van het 90-percentiel Tot 2009 is de fecale verontreiniging gemonitord aan de hand van de parameters Totaal bacteriën van de coli groep en Thermotolerante bacteriën van de coli groep. Met de invoering van de EG-richtlijn (2006/7/EC), zijn deze parameters vanaf 2009 vervangen door Intestinale enterokokken en Escherichia coli. De beoordeling van een zwemwater gebeurt na afloop van een badseizoen en wordt gebaseerd op de meetgegevens van de afgelopen vier badseizoenen. De huidige parameters zijn vanaf 2009 gemeten, waardoor pas vanaf 2012 de eerste kwaliteitsindeling volgens de huidige EU-zwemwaterrichtlijn kon plaatsvinden. De beoordeling van zwemwater van de afgelopen jaren staat in tabel 9. Tabel 9. Jaarlijkse beoordeling van zwemwater. na afloop van badseizoen Intestinale enterokokken Escherichia coli Beoordeling 2012 ( ) uitstekend goed goed 2013 ( ) uitstekend aanvaardbaar aanvaardbaar 2014 ( ) uitstekend aanvaardbaar aanvaardbaar De metingen van de parameters Intestinale enterokokken (I.E.) en Escherichia coli (E.coli) over de periode 2011 t/m 2014 laten de volgende percentielwaarden zien: I.E.: P90 = 63 kve/100 ml; P95 = 80 kve/100 ml score: uitstekend. E.coli: P90 = 801 kve/100 ml; P95 = 1313 kve/100 ml score: aanvaardbaar. blauwalg De beoordeling van blauwalg is niet wettelijk vastgelegd. Voor blauwalg scoort Dagrecreatieterrein Klein Zwitserland goed. De kans op proliferatie van blauwalgen is aanwezig. conclusie Het zwemwater krijgt de kwalificatie aanvaardbaar. Opgemerkt wordt dat de kwaliteitsklassenindeling onder de EU-richtlijn uitsluitend wordt bepaald op basis van de bacteriologische kwaliteit

25 8. Maatregelen Het is belangrijk om de badgasten duidelijk te informeren over het gebruik van de zwemwaterzone en te wijzen op het effect van hygiënische maatregelen in de zwemwaterzone. Door het goed informeren van bezoekers zouden zowel de hygiëne van het strand als de waterkwaliteit ter plaatse van de zwemlocatie kunnen verbeteren. In de onderstaande paragrafen worden verschillende maatregelen genoemd die getroffen kunnen worden om de waterkwaliteit van de zwemwaterlocatie mogelijk te verbeteren. 8.1 Fecale verontreiniging stromingspatroon aanvoerwater Om te voorkomen dat het aangevoerde water vanuit het Prinses Margrietkanaal als een soort terugslag om de strekdam direct de zwemwaterzone binnenstroomt zou de zwemwaterzone beter afgeschermd kunnen worden. Een mogelijkheid om dit te realiseren is het verlengen van de noordelijke strekdam (in zuidelijke richting). Ook ter hoogte van de zuidelijke strekdam (afscheiding tussen zwemwater en aanlegsteigers) moet de kans op instroom van fecale verontreiniging voorkomen worden. Aanbevolen wordt om het stromingspatroon van de uitstroom van het Prinses Margrietkanaal nader te bestuderen en aan de hand hiervan effectieve maatregelen te benoemen. Belangrijk hierbij is dat mogelijke maatregelen geen negatief effect zullen hebben op de doorstroming/verversing van het water ter plaatse van de zwemwaterzone. vermindering fecale belasting aanvoerwater Het wordt aanbevolen om na te gaan in hoeverre het effectief en haalbaar is om bronnen die het Prinses Margrietkanaal (aanvoerwater Burgumer Mar) fecaal belasten aan te kunnen passen, zodat deze belasting gereduceerd kan worden. In een uitgevoerde OAS Nieuwe Stijl voor Burgum is geconcludeerd dat emissiebeperkende maatregelen niet aan de orde zijn binnen de afvalwaterketen, vanwege de goede huidige prestatie. Echter gebleken is dat de aangetroffen aantallen fecale bacteriën in het Burgumer Mar hoger liggen dan de meeste locaties in de boezem. Deze hoge achtergrondwaarden zijn bepalend voor de jaarlijkse beoordeling van het zwemwater, welke nog net binnen de klasse aanvaardbaar valt. Mogelijkheden om de fecale achtergrondbelasting te reduceren wordt derhalve aanbevolen. toiletten Zorg voor openbare, schone toiletten. Op de locatie zijn goede, openbare toiletten aanwezig en deze worden regelmatig schoongemaakt. De toiletten staan op enige afstand van het strand. Het gebruik ervan dient gestimuleerd te worden. Ter voorkoming dat bezoekers hun behoefte nabij of in het water doen, dient de aanwezigheid van goede, schone en toegankelijke toiletvoorzieningen gewaarborgd te blijven. Op mooie dagen loopt het bezoekersaantal flink op. De recreatiedruk op deze zwemwaterlocatie is dan zeer hoog. Goede schoonmaak bij extreme drukte is dan extra belangrijk. verwijderen (vogel)poep Het wordt aangeraden om het strand en de ligweide regelmatig (liefst dagelijks in de ochtend) op vogelpoep en uitwerpselen van andere dieren (honden, konijnen) te controleren en indien aanwezig deze uitwerpselen te verwijderen. Aanbevolen wordt om dit ook in rustige perioden (met minder geschikt zwemweer) te blijven doen

26 Ter voorkoming van het aantrekken van vogels en konijnen moet in geen geval bij de zwemlocatie gevoerd worden. Voedsel- en afvalresten moeten zo snel mogelijk van het strand en de ligweide worden verwijderd. streng toezien verbod honden Hoewel honden niet op het strand en in de zwemwaterzone zijn toegestaan, blijken er toch af en toe mensen met honden te komen. Bij aanwezigheid van de beheerder worden de hondeneigenaren er wel op aangesproken. Het verbod zou strenger nageleefd kunnen worden, door het toezicht op het hondenverbod tijdens het zwemseizoen te verscherpen. DNA-analyse Om een beter beeld te krijgen van de bron van de verhoogde fecale achtergrondwaarden, wordt tijdens het zwemseizoen 2015 DNA-onderzoek uitgevoerd. Met DNA-technieken kan onderscheid worden gemaakt tussen bronnen als de mens (humaan), herkauwers, vogels, koe, varken en hond. Het is niet mogelijk om onderscheid te maken binnen de humane bronnen (overstorten, rwzi, recreatievaart, bezoekers, etc.). Het onderzoek wordt uitgevoerd om bronnen te bevestigen en/of bronnen uit te kunnen sluiten. 8.2 Blauwalgen De oorzaken van het optreden van blauwalgoverlast zijn niet alleen gebonden aan de locatie zelf, maar ook aan de waterkwaliteit van het gehele Burgumer Mar. Het Burgumer Mar maakt deel uit van de Friese boezem. Het risico op blauwalg zou verminderd kunnen worden door een afname van de eutrofiëring. Echter maatregelen hiervoor zijn voor deze locatie niet haalbaar, aangezien het Burgumer Mar deel uitmaakt van het nutriëntrijke boezemwatersysteem. Problemen met blauwalgen zullen in de toekomst waarschijnlijk aanwezig blijven. Belangrijk is om een goede doorspoeling/verversing ter plaatse van de zwemwaterzone te waarborgen. 8.3 Overig maaien (ondergedoken) waterplanten Om de kans op het ontstaan van zwemmersjeuk laag te houden, is het zaak om de zwemwaterzone vrij te houden van (ondergedoken) waterplanten door regelmatig te maaien en af te voeren. 8.4 Potentiële maatregelen In tabel 10 is een resumerend overzicht van bovengenoemde maatregelen opgenomen, welke mogelijk genomen zouden kunnen worden ter verbetering van de zwemwaterkwaliteit

27 tabel 10. Mogelijk te nemen maatregelen bij zwemwater. betreft omschrijving initiatief algemeen fecaal fecaal het duidelijk informeren van bezoekers over voorzieningen en mogelijke problemen met de zwemwaterkwaliteit door het actueel houden van het informatiebord bij de strandopgang stromingspatroon aanvoer water uit PM-kanaal in kaart brengen en eventueel aanpassen ter vermindering instroom in zwemwaterzone. Idem vanaf zijde aanlegsteiger toiletten (stimulans van gebruik; bij drukte extra schoonmaak) provincie waterschap/ gemeente beheerder fecaal strand e.o. op (vogel)feces controleren en verwijderen beheerder fecaal strand en ligweide vrij houden van afval- en voedselresten beheerder fecaal strengere controle op verbod honden beheerder fecaal DNA-onderzoek tijdens zwemseizoen 2015 waterschap blauwalg veiligheid/ zwemmersjeuk het blijven uitvoeren van een passende controle of monitoring bij proliferatie van blauwalgen gedurende het zwemseizoen zwemwaterzone vrijhouden van (ondergedoken) waterplanten door maaien en afvoeren waterschap beheerder

28 1. Literatuur Richtlijn 2006/7/EG van het Europees parlement en de Raad van 15 februari 2006 betreffende het beheer van de zwemwaterkwaliteit en tot intrekking van Richtlijn 76/160/EEG. Wet van 2 juli 1969, houdende regelen nopens de hygiëne en de veiligheid in zweminrichtingen (Wet hygiëne en de veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden). Besluit hygiëne en de veiligheid badinrichtingen en zweminrichtingen. Regeling hygiëne en de veiligheid badinrichtingen en zweminrichtingen. Werkboek Whvbz / Bhvbz via > Water > Zwemwater. Nationaal Water Overleg (NWO) mei Blauwalgprotocol Landelijke Stuurgroep water,16 maart Beslisnotitie werkwijze individuele metingen en meetfrequentie microbiologische parameters zwemwaterrichtlijn. Provincie Fryslân/FUMO. Jaarlijkse Rapportage Wet Hygiëne en Veiligheid 20xx voor de jaren 2010 tot en met RIZA, Grontmij Handreiking bij het opstellen van een. Rijkswaterstaat Blauwalgen in het ; handreiking om het risico op proliferatie van toxische blauwalgen te beoordelen. Opgesteld door DHV. Zwemwaterprofiel van het zwemwater Dagrecreatieterrein Burgumer Mar, Wetterskip Fryslân, december Bronanalyse Burgumer Mar, Identificatie en kwantificering van bronnen van fecale verontreinigingen, Grontmij Nederland B.V., 25 november Bacteriologische Waterkwaliteit Bergumermeer, Eindrapportage fase I, ARCADIS Heidemij Advies, 30 oktober OAS Burgum Nieuwe Stijl, Wetterskip Fryslân en Gemeente Tytsjerksteradiel, Royal Haskoning, 2 juli KRW Beslisnota onderdeel Wetterskip Fryslân. Implementatie Kaderrichtlijn Water in het beheergebied van Wetterskip Fryslân, planperiode , Wetterskip Fryslân, 1 april Visstandopname Friese wateren A&W-rapport 1886, Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek bv, 28 maart

29 Bijlage 1: Foto s veldbezoek Veldbezoek 7 mei 2014: informatiebord op strand. overzicht strand. Veldbezoek 21 augustus 2014: informatiebord bij ingang. strand. strandpaviljoen.

30 Veldbezoek 21 augustus 2014 (vervolg): strand. strand. konijnenkeutels op strand. vogelpoep op strand. duidelijk hondenverbod op strand.

31 Foto s bijzonderheden augustus 2011 (bezoek i.v.m. telling bezoekersaantallen): foto boven en onder: aangespoelde (resten) waterplanten op strand langs zwemwaterzone.

32 Bijlage 2: Monitoringsresultaten strekdam vs. zwemwaterzone ( )