Zwemwaterprofiel Plas Laagraven (Down under)

Transcriptie

1 Zwemwaterprofiel Plas Laagraven (Down under)

2

3 1 Methode Aanpak 1 2 Beschrijving van de zwemlocatie Algemene omschrijving Kenmerken van de locatie Hydromorfologie en hydrologie Risicobronnen ZWEMPROF 4 3 Analyse historische waterkwaliteit Meetlocatie en parameters Bacteriologische waterkwaliteit Escherichia coli (E-coli) en intestinale enterococcen Eutrofiëringparameters Blauwalgen (cyanobacteriën) Overige gezondheidsrisisco s; zwemmersjeuk en botulisme 7 4 Conclusies 7

4

5 Voorwoord In 2006 is de Europese zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) van kracht geworden. Het doel van de richtlijn is het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. In de richtlijn worden bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen, alsmede de verstrekking van informatie daarover aan het publiek en de Europese Commissie. Ten opzicht van de oude zwemwaterrichtlijn wordt bij de nieuwe richtlijn de nadruk verlegd van uitsluitend monitoring van de zwemwaterkwaliteit naar een meer proactief beheer. Mogelijke risico s en bedreigingen moeten in kaart worden gebracht in een zwemwaterprofiel en maatregelen moeten worden uitgevoerd om voor 2015 minimaal een aanvaardbare kwaliteit te kunnen bereiken. Het profiel bevat een beschrijving van de locatie en een analyse van (historische) meetdata. Daarnaast wordt ingeschat welke emissiebronnen via welke verspreidingsroutes de zwemwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. Hierbij spelen de locatiespecifieke eigenschappen van het zwemwater een belangrijke rol. Een zwemwaterprofiel is in eerste instantie bedoeld om inzicht te krijgen in de fecale verontreinigingsbronnen en -routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreinigingen (escherichia coli en intestinale enterococcen). Daarnaast worden in de zwemwaterprofielen andere gezondheidsrisico s, zoals cyanobacteriën (blauwalgen), zwemmersjeuk en botulisme in kaart gebracht. Alle bevindingen komen samen in het zwemwaterprofiel van de desbetreffende zwemwaterlocatie. Op basis hiervan kan de beheerder maatregelen nemen om de risico s voor de gezondheid van de zwemmer (verder) te reduceren. Het zwemwaterprofiel maakt het mogelijk om eventuele beheersmaatregelen goed te onderbouwen. Tevens kan het zwemwaterprofiel gebruikt worden voor communicatie over de kwaliteit van de zwemwater(locatie) en de genomen beheersmaatregelen naar het publiek. heeft in 2007 voor het eerst zwemwaterprofielen opgesteld. De richtlijn schrijft regelmatige actualisatie van de profielen voor wanneer de beoordeling van de locatie goed, aanvaardbaar of slecht is of wanneer er bij een eerder uitstekend beoordeelde locatie sprake is van achteruitgang. Ook bij een wijzigingen in de infrastructuur in of rond het zwemwater (bv uitgevoerde maatregelen) moet volgens de richtlijn het profiel geactualiseerd worden. Voor u ligt de tweede editie van het zwemwaterprofiel van Plas Laagraven in Nieuwegein.

6

7 Zwemwaterlocatie: Plas Laagraven in Nieuwegein Datum beoordeling: juli 2012 Beoordelingsperiode: 4 badseizoenen, Beoordeling zwemwaterkwaliteit volgens EU 2006/7/EG: escherichia coli (E-coli): goed intestinale enterococcen: uitstekend Risico voor gezondheid zwemmers: watervogels 1 Methode 1.1 Aanpak Bij het opstellen van dit zwemwaterprofiel is gebruik gemaakt van de Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Grontmij, RWS-RIZA 21 juni 2005). Zoveel mogelijk zijn de stappen van de routekaart (fig. 1) uit de handreiking gevolgd. Op basis van reeds aanwezige kennis, informatie verstrekt door de locatiebeheerder en verzameld tijdens een veldbezoek is een locatiebeschrijving opgesteld. Aanvullend zijn de beschikbare historische waterkwaliteitsgegevens geanalyseerd en is een lijst van alle potentiële verontreinigingsbronnen en routes opgesteld. Na deze inventarisatie is met behulp van het spreadsheetmodel ZWEMPROF geschat in hoeverre bepaalde bronnen een bijdrage leveren aan fecale verontreiniging van het betreffende water. Figuur 1 Routekaart voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (bron: Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Grontmij, RWS-RIZA 21 juni 2005) 1

8 2

9 2 Beschrijving van de zwemlocatie 2.1 Algemene omschrijving Plas Laagraven ligt ten zuiden van Utrecht en de A12 nog net in het meest oostelijke deel van Nieuwegein. De plas is eigendom van de Utrechtse recreatieschappen. Het zwemgedeelte ligt aan de noordkant van de plas. Er is een zandstrand met een lengte van ca. 300 meter aangelegd. De zwemlocatie wordt vanaf 2009 geëxploiteerd door dhr. Peek. De exploitant heeft in 2010 de locatie omgetoverd tot het watersport centrum Down under. De toegang is niet gratis. De zwemzone is afgebakend met een drijflijn. Binnen de zwemzone is de diepte maximaal 1,40 meter. Het zwemgedeelte en het strand worden tijdens mooie dagen in de gaten gehouden door life-guards. Zij houden ook op de in het water aanwezige hindernisbaan en trampolinekussens een oogje in het zeil. Er zijn douches en toiletten op het terrein aanwezig. Figuur 2 Links de ligging van Plas Laagraven ten zuiden van de A12 en rechts de plannen in 2010 voor watersport centrum Down under 2.2 Kenmerken van de locatie In de onderstaande tabellen worden de belangrijkste kenmerken van de locatie samengevat. Algemeen Locatiebeheerder Waterkwaliteitsbeheerder Provincie Peek, Recreatieschap De Stichtse Groenlanden Utrecht KRW waterlichaam nee Wateroppervlakte ca. 9 ha. Oppervlakte badzone ca. 0,5 ha. Diepte Lengte strand 300 m. Bezoekersaantallen Aantal per badseizoen Aantal op een topdag onbekend onbekend 3

10 Voorzieningen Strand Ligweide Drijflijnen, maximale diepte binnen de lijnen 1,40 m. Kiosk Kleedhokken Toiletten Douches Vuilnisbakken Speeltoestellen Steigers, met teleskibaan Toezicht Bijzonderheden Algemene indruk Meldingen/klachten nette locatie geen 2.3 Hydromorfologie en hydrologie De plas is ontstaan door zandwinning en meet ongeveer 300 bij 300 meter. Het totale oppervlakte van de plas is ca 9 ha. Op het strand na zijn de oevers niet ingericht. De plas is geïsoleerd zodat er geen voedselrijk landbouw water in kan komen. De plas is dus volledig regenwater en grondwater gevoed. 2.3 Risicobronnen Risicobronnen Wateraanvoer RWZI's Riooloverstorten Ongerioleerde lozingen Regenwaterlozingen Afstromend wegwater Dieren Watervogels Agrarisch achterland Beroepsvaart Recreatievaart Bladval Menselijke belasting Milieugevaarlijke stoffen De plas is geïsoleerd van het overige watersysteem. Ja, in en rond de plas verblijven veel watervogels Badgasten 2.5 ZWEMPROF De Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel geeft de mogelijkheid gebruik te maken van het spreadsheetmodel ZWEMPROF waarmee ingeschat kan worden hoe groot de impact is op de bacteriologische waterkwaliteit van de locatie. Uit het model volgt dat watervogels, mits in grote getale dicht bij de badzone aanwezig, een geringe invloed kunnen hebben op de zwemwaterkwaliteit (geschatte hoeveelheid: E-coli kve/100 ml en intestinale enterococcen kve/100 ml). 4

11 3 Analyse historische waterkwaliteit 3.1 Meetlocatie en parameters In Plas Laagraven wordt tijdens het badseizoen tweewekelijks de waterkwaliteit bepaald. Het water wordt vanaf het strand bemonsterd. Meetpunt waterkwaliteit code x-coordinaat y-coordinaat omschrijving z03 Plas Laagraven bemonsteren vanaf het strand In plas Laagraven worden vanaf 2006 de parameters doorzicht, geur, kleur, de zuurgraad, zuurstof, temperatuur, chlorofyl-a, de stikstof- en fosforparameters en de bacteriologische parameters escherichia coli (E-coli) en intestinale enterococcen (IE)gemeten. 3.2 Bacteriologische waterkwaliteit Escherichia coli en intestinale enterococcen De Europese zwemwaterrichtlijn 2006/7/EG beoordeelt vanaf 2008 de zwemlocatie op basis van twee bacteriologische parameters te weten: escherichia coli en intestinale enterococcen. De indeling in vier verschillende kwaliteitscategorieën vindt plaats op basis van de gegevensreeksen van de vier voorgaande badseizoenen. De vier klassen zijn uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht. Parameter Uitstekend* Goed* Aanvaardbaar** Slecht** Intestinale enterococcen (kve/100ml) >330 Eschcherichia coli (kve/100ml) >900 * = gebaseerd op de beoordeling van 95-percentiel ** = gebaseerd op de beoordeling van 90 percentiel Figuur 3 Kwaliteitsklassen en normen Locaties die niet minimaal aan de aanvaardbare kwaliteit voldoen vallen in de klasse slecht. Voor elk als slecht ingedeeld zwemwater worden met ingang van het badseizoen volgend op dat van de indeling, passende beheersmaatregelen genomen. Dit kunnen o.a. het instellen van een zwemverbod of negatief zwemadvies zijn om blootsteling aan de verontreiniging te voorkomen. Passende maatregelen behelzen ook het opsporen van de oorzaak van de verontreiniging en het nemen van realistische en evenredige maatregelen om de oorzaak van de verontreiniging te voorkomen, te verkleinen of weg te nemen. Indien een zwemwater vijf opvolgende ren als slecht ingedeeld is wordt een permanent zwemverbod ingesteld. Als echter het oordeel is dat de verwezenlijking van de kwaliteit aanvaardbaar onhaalbaar of onevenredig duur is kan al vóór het einde van de periode van vijf ar een permanent verbod worden ingesteld. Voor zwemwater dat als goed, aanvaardbaar of slecht is ingedeeld, wordt het profiel regelmatig beoordeeld om na te gaan of er aspecten zijn die intussen zijn gewijzigd. Indien nodig moet het profiel worden aangepast. Voor de beoordeling van de bacteriologische kwaliteit tijdens het badseizoen worden de resultaten van escherichia coli gebruikt. Voor deze bacteriëngroep heeft VROM in 2009 een norm vastgesteld. Deze is gelijk gesteld aan de norm die tot dan gold voor de thermotolerante bacteriën te weten: 2000 kve/100ml. Voor intestinale enterococcen is voorlopig geen norm voor actuele beoordeling vastgesteld. In het Interprovinciaal Overleg is afgesproken om bij een waarde van > 400 kve/100ml een waarschuwing af te geven. 5

12 escherichia-coli (E-coli) Plas Laagraven intestinale enterococcen Plas Laagraven kve/100ml kve/100ml Figuur 4 De bacteriëngroepen escherichia coli en intestinale enterococcen in de periode De rode lijn geeft de norm voor E-coli tijdens het badseizoen aan en de blauwe lijn de waarschuwingsgrens voor IE. Vanaf 2008 wordt de bacteriologische waterkwaliteit op deze nieuwe parameters beoordeeld. Meestal voldoet het water van Plas Laagraven ruimschoots aan de normen. In 2009 werden de normen een paar keer overschreden. In die periode was er veel overlast van watervogels (ganzen). In figuur 5 staat de Europese beoordeling op basis van de meetperiode Het eindoordeel van de locatie is goed omdat de slechtst scorende parameter maatgevend is. beoordeling bacteriëngroep beoordeling z03 Plas Laagraven E-coli goed Enterococcen uitstekend Figuur 5 Europese beoordeling van escherichia coli en intestinale enterococcen over de periode in Plas Laagraven 3.3 Eutrofiëringparameters Vanaf 2006 zijn in de plas de nutriënten stikstof (totaal-n) en fosfor (totaal-p) gemeten. De concentratie totaal-n was in de periode gemiddeld 0,5 mg/l en de totaal-p concentratie gemiddeld 0,03 mg/l. Voor beide parameters is dit ruim onder de norm die respectievelijk 2,2 en 0,15 mg/l bedraagt. Het water in de plas is dus voedselarm. totaal-n z03 Plas Laagraven totaal-p z03 Plas Laagraven 3 0,25 2,5 0,2 2 0,15 mg/l 1,5 mg/l 0,1 1 0,5 0,05 0 apr-06 apr-07 apr-08 apr-09 apr-10 apr-11 0 apr-06 apr-07 apr-08 apr-09 apr-10 apr-11 Figuur 6 Meetresultaten totaal-n en totaal-p in Plas Laagraven De rode lijn geeft de norm aan. 6

13 3.4 Blauwalgen (cyanobacteriën) Er zijn geen meldingen van blauwalgen bekend. 3.5 Overige gezondheidsrisisco s; zwemmersjeuk en botulisme Zwemmersjeuk Er zijn geen meldingen van zwemmersjeuk bekend. Botulisme Er zijn geen meldingen van botulisme bekend. 4 Conclusies Bacteriologisch goed maar watervogels vormen een risico Op basis van intestinale enterococcen en escherichia coli wordt Plas Laagraven over een periode van 4 ar bacteriologisch als goed beoordeeld. Watervogels kunnen problemen veroorzaken. 7