Zwemwaterprofiel. Zeumeren. Dorien Roubos Waterschap Vallei & Eem November 2009 Definitief

Transcriptie

1 Zwemwaterprofiel Zeumeren Dorien Roubos Waterschap Vallei & Eem November 2009 Definitief

2 2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Doel Werkwijze Beschrijving van de zwemlocatie Algemene beschrijving Beschrijving van het strand Hydrologie Risicobronnen Analyse historische waterkwaliteit Meetlocaties en parameters Bacteriologische zwemwaterkwaliteit Totaal coli en thermotolerante bacteriën van de coligroep Intestinale enterokokken en E. coli Cyanobacteriën Overige pathogene ziekteverwekkers Beoordeling gezondheidsrisico s ten gevolge van fecale verontreinigingen Aanpak Resultaten Conclusies en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen vervolgtraject Literatuur...17 Bijlage 1. Overzicht van klachten...18 Bijlage 2. Historische waterkwaliteit...19 Bijlage 3. Invoer risicoberekening ZWEMPROF...21 Bijlage 4. Resultaten risicoberekening ZWEMPROF...23 Bijlage 5. Data cyanobacteriën en fysisch chemische toestandvariabelen...24 Bijlage 6. Samenvatting zwemwaterprofiel

4 4

5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EC) is begin 2006 van kracht geworden. Deze richtlijn vervangt de oude Zwemwaterrichtlijn (76/160/EEG), die met ingang van 31 december 2014 zal worden ingetrokken. Het doel van de nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn is het behoud, de bescherming en de verbetering van de milieukwaliteit in oppervlaktewateren waar mensen zwemmen. Daarnaast heeft de richtlijn als doel de bescherming van de gezondheid van zwemmers. Ten opzichte van de oude zwemwaterrichtlijn wordt bij de nieuwe zwemwaterrichtlijn de nadruk verlegd van uitsluitend monitoring van de zwemwaterkwaliteit naar meer beheersmaatregelen. Informatie over de zwemwaterkwaliteit van het oppervlaktewater alleen is niet langer voldoende. Dit betekent dat er vooral ook informatie beschikbaar moet zijn over de wijze waarop de zwemwaterkwaliteit beïnvloed wordt. Hiervoor is een inschatting nodig van de bronnen die de zwemwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. In de nieuwe richtlijn staan bepalingen met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht). Volgens de nieuwe zwemwaterrichtlijn moet de zwemwaterkwaliteit vastgesteld worden aan de hand van de bacteriën Intestinale enterokokken en Escherichia coli (E.coli). Dit is een sterke vereenvoudiging ten opzichte van de oude zwemwaterrichtlijn, waar de zwemwaterkwaliteit naast (thermotolerante) bacteriën van de coligroep en fecale streptokokken gebaseerd werd op zeventien andere parameters. Wel hanteert de nieuwe richtlijn andere normen voor verontreinigingen van fecale herkomst, die over het algemeen iets strenger zijn dan de normen uit de oude richtlijn. Ook geeft de nieuwe richtlijn meer aandacht aan cyanobacteriën. De Europese Zwemwaterrichtlijn schrijft voor dat voor elk zwemwater, dus ook voor Zeumeren, een zwemwaterprofiel wordt opgesteld. Een zwemwaterprofiel is in eerste instantie bedoeld om inzicht te krijgen in de fecale 1 verontreinigingsbronnen en -routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreiniging: E. coli en Intestinale enterokokken (parameters van de nieuwe EU-richtlijn) of (thermotolerante) bacteriën van de coligroep en fecale streptokokken (parameters van de vorige richtlijn). Daarnaast geeft het zwemwaterprofiel inzicht in mogelijke problemen door cyanobacteriën, macroalgen en/of fytoplankton. In het zwemwaterprofiel wordt geschat welke emissiebronnen via welke verspreidingsroutes de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. In geval van (verwachte) problemen met de zwemwaterkwaliteit worden in het zwemwaterprofiel ook beheersmaatregelen aangegeven. Voor u ligt het zwemwaterprofiel voor Zeumeren. 1.2 Doel Het doel van dit zwemwaterprofiel is het inschatten en beperken van de risico s voor de gezondheid van zwemmers, aan de hand van de Europese Zwemwaterrichtlijn. Op basis van dit zwemwaterprofiel kunnen recreatieschap RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V. (de locatiebeheerder) en/of Waterschap Vallei & Eem (de waterbeheerder) maatregelen nemen om de risico s voor de zwemmers te reduceren. 1 met betrekking tot de ontlasting 5

6 1.3 Werkwijze Dit zwemwaterprofiel is opgesteld volgens de Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel (RIZA & Grontmij, 2005). In Figuur 1-1 staat de routekaart die hierbij doorlopen is. Het profiel is opgesteld aan de hand van een gebiedsbeschrijving, een veldbezoek inclusief een gesprek met het recreatieschap RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V. en beschikbare gegevens van de waterkwaliteit van de afgelopen jaren (historische waterkwaliteit). De historische waterkwaliteit is geanalyseerd, waarbij in geval van hoge concentraties naar de achterliggende oorzaken en gevolgen gekeken is. Op basis van de beschikbare gegevens die in de vorige stap verzameld waren, is een lijst van alle potentiële verontreinigingsbronnen en -routes opgesteld. Na deze inventarisatie is met behulp van richtgetallen en het spreadsheetmodel ZWEMPROF geschat in hoeverre een bepaalde bron of bronnen een bijdrage leveren aan fecale verontreiniging van het betreffende water. Uiteindelijk is hiermee een inventarisatie gemaakt welke van de potentiële bronnen relevant zijn voor de zwemwaterkwaliteit van Zeumeren. De aanpak heeft geresulteerd in een algemeen beeld van Zeumeren, de omgeving en de mogelijke bronnen met een indicatie van de grootte van bijdrage van deze bronnen op de waterkwaliteit van Zeumeren. Figuur 1-1 Routekaart voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Riza & Grontmij, 2005). 6

7 2 Beschrijving van de zwemlocatie 2.1 Algemene beschrijving De zwemwaterplas Zeumeren is gelegen in de gemeente Barneveld, ten zuiden van Voorthuizen en ten noorden van de A1 (zie Figuur 2-1). De plas wordt beheerd door recreatieschap RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V.. Waterschap Vallei & Eem is de waterkwaliteitsbeheerder. Zeumeren is gelegen in een landbouwgebied. De plas heeft drie stranden, die aan de noordzijde zijn gelegen. Twee stranden worden als zwemstrand gebruikt. Het meest noordelijkst gelegen strand wordt gebruikt om te vissen. Verder is de plas omgeven door ligweiden en beplanting (met name bomen). In de plas ligt in de buurt van het noordelijkst gelegen zwemstrand een ponton. De plas heeft een zwemzone van 1,7 hectare (zie Figuur 2-2). Deze zone is bepaald volgens het protocol zoals dat is beschreven in het rapport KRW en oppervlaktewater (DHV, 2005). Het hoofduitgangspunt voor het protocol is dat de zwemwaterzone het gebied is waar de meerderheid (ca. 95%) van de mensen zwemt. De zwemwaterzone van Zeumeren is gemarkeerd aan de hand van een maximale diepte van 1,50 m. Het ponton is niet bij de zwemwaterzone getrokken, omdat het ponton slechts door enkele mensen gebruikt wordt. Er zijn plannen om de plas te vergroten. In Tabel 2-1 staat een aantal kentallen van de plas. Figuur 2-1 Regionale ligging en directe omgeving Zeumeren. 7

8 Tabel 2-1 Kentallen Zeumeren. Algemeen Locatiebeheerder Waterkwaliteitsbeheerder KRW waterlichaam Wateroppervlak Waterdiepte (max.) Lengte strand Oppervlakte zwemwaterzone Recreatieschap RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V. Waterschap Vallei & Eem Nee 32 ha 17 m 530 m 1,7 ha Zwemzone Figuur 2-2 Begrenzing zwemwaterzone Zeumeren. 8

9 2.2 Beschrijving van het strand De plas heeft diverse voorzieningen, zoals diverse parkeerplaatsen, twee toiletgebouwen en twee kiosken. Ook zijn er speelmogelijkheden, zoals een volleybalveld, kabelbaan, tafeltennistafels en schommels en mogelijkheden om te golfen. De toegang tot het recreatiegebied is gratis. Wel moet er voor het parkeren betaald worden. Honden worden alleen buiten het zwemseizoen (16 september tot 1 mei) toegestaan. Er mag gevist worden in de plas. In de plas wordt niet gevaren. Tijdens het veldbezoek (5 februari 2009) was er op het strand en in de bosjes zwerfvuil aanwezig. Op het strand was vogelpoep aanwezig. De vele pootafdrukken op het strand markeerden de aanwezigheid van een groot aantal meeuwen. Daarnaast waren er meerkoeten en een aantal aalscholvers aanwezig. In Tabel 2-2 is de beschrijving van het strand samengevat. Tabel 2-2 Samenvatting beschrijving van het strand. Bezoekersaantallen Op jaarbasis Ca bezoekers 2 Gemiddeld aantal (normdag) Ca bezoekers. Aantal op een topdag Ca bezoekers. Voorzieningen Kiosk Toiletten Douches Vuilnisbakken Drijflijnen Speeltoestellen Aanlegsteigers Toezicht Bodem en onderhoud Bodem Oever Onderhoud Bijzonderheden Algemene indruk Meldingen/klachten Ja Ja Één buitendouche. Ja Ja Ja Nee Nee, geen toezicht op veiligheid zwemmers. Wel terreintoezicht.. Zandige bodem (zand tot grind). Zand De stranden worden s zomers eens in de paar weken gefreesd. Het gras wordt 6 tot 8 keer per jaar gemaaid. Op het strand en in de bosjes is zwerfvuil en vogelpoep aanwezig. In de jaren geen meldingen. In 2008 zijn er twee meldingen gedaan (buikpijn, diarree en overgeven; rode bultjes). Deze klachten zijn voor kennisgeving aangenomen (zie bijlage 1). 2.3 Hydrologie Zeumeren is een geïsoleerde plas met stagnant (niet stromend) water. De plas wordt gevoed met grond- en regenwater. Er zit een klep in de plas, waardoor het water kan worden afgevoerd. Deze klep wordt echter zelden gebruikt. De stranden staan in open verbinding met de rest van de plas. Er wordt geen peilbeheer uitgevoerd. 2 Gebaseerd op de jaren 2004 t/m 2008 (Gelders Overijssels Bureau voor Toerisme, 2009) 9

10 2.4 Risicobronnen In Tabel 2-3 staat het overzicht van risicobronnen. Tabel 2-3 Overzicht van risicobronnen Risicobronnen Regenwaterlozingen Afstromend wegwater Effluent RWZI Ongerioleerde lozingen (Mest)water omringend agrarisch gebied Vee op weilanden Recreatievaart Jachthavens Beroepsvaart Wateraanvoer Waterbodem Cyanobacteriën en algen Planten Dieren Vogelkolonies Visvoer Menselijke belasting Nee Niet in invloedsfeer. Tussen de A1 en de plas ligt een circa 90 meter brede begroeide zone (gras, struiken en bomen) met een watervoerende sloot. Nee Nee Niet in invloedsfeer Niet in invloedsfeer Nee Nee Nee Niet anders dan grond- en regenwater. Nee Afgelopen zomer zijn er buiten de zwemwaterzone cyanobacteriën aangetroffen, echter niet in noemenswaardige hoeveelheden. Geen hoge gehalten aan algen. Langs de plas staan bomen en struiken. Honden zijn alleen buiten het seizoen toegestaan. Het hele jaar door zijn er veel meeuwen op en rond de plas, het ponton en het strand aanwezig. De meeuwen fourageren vanuit de vuilstort ten zuiden van de zwemwaterplas. Daarnaast zijn meerkoeten, enkele aalscholvers en enkele zwanen op en rond de plas en het strand aanwezig. Visvoer van (karper)vissers kan voor aanvoer van nutriënten zorgen. Toiletten zijn aanwezig en aangesloten op het rioolstelsel. Figuur 2-3 Meeuwenpoep. 10

11 3 Analyse historische waterkwaliteit 3.1 Meetlocaties en parameters Op twee locaties (27301 en 27302) in Zeumeren wordt de zwemwaterkwaliteit bepaald (zie Tabel 3-1 en Figuur 3-1). Op de locatie en worden respectievelijk vanaf 1995 en 2000 de parameters totaal coli, thermotolerante bacteriën van de coligroep samen met de parameters geur, zicht, kleur, ph, zuurstof en watertemperatuur bepaald. Vanaf 2007 worden op de locaties aanvullend hierop de parameters Intestinale enterokokken en E. coli bepaald. Totaal coli en thermotolerante bacteriën van de coligroep waren de bepalende parameters voor de zwemwaterkwaliteit volgens de oude zwemwaterrichtlijn. Intestinale enterokokken en E. coli zijn de bepalende parameters voor de zwemwaterkwaliteit volgens de nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn. Hierbij zijn de 90- en 95-percentielwaarden leidend voor de toetsing. De aanwezigheid van de parameters totaal coli, thermotolerante bacteriën, Intestinale enterokokken en/of E. coli is een indicatie dat het water met uitwerpselen is vervuild. Dit betekent dat het water waarschijnlijk verontreinigd is met pathogene bacteriën en virussen of andere ziekteverwekkers die in uitwerpselen voorkomen. Het water kan een potentieel gezondheidsrisico bevatten voor mensen die erin zwemmen. Escherichia coli (afgekort E. Coli) is bijvoorbeeld een bacterie die bij de mens en bij sommige dieren van nature in de darm voorkomt. Deze bacterie heeft een functie bij de vertering van voedsel, maar kan onder andere ook koorts, darmontsteking en hepatitis A. veroorzaken (bron: [1]). Tabel 3-1 Meetpunten zwemwaterkwaliteit. Code Omschrijving X-coördinaat Y-coördinaat Zeumerenplas Voorthuizen (noord-west strand) 170, , Zeumerenplas Voorthuizen (zuid-west strand) 170, , Figuur 3-1 Locatie meetpunten zwemwaterkwaliteit 11

12 3.2 Bacteriologische zwemwaterkwaliteit Totaal coli en thermotolerante bacteriën van de coligroep In Figuur 3-2 en Figuur 3-3 staan respectievelijk de waardes aan totaal coli en thermotolerante bacteriën van de coligroep. Deze figuren laten zien dat totaal coli en thermotolerante bacteriën in een aantal jaren hoog zijn. De 95-percentielwaarden van totaal coli (getoetste waarden voor de oude zwemwaterrichtlijn) overschrijden de norm echter niet. Wel overschrijdt op locatie het aantal thermotolerante bacteriën de norm in 2001 (95- percentielwaarde: 3520 kve/100 ml) (zie bijlage 2) Totaal coli Totaal coli (kve/100 ml) '95 '96 '97 '98 '99 '00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 Seizoen Meetlocatie Meetlocatie Norm ( kve/100 ml) Figuur 3-2 Totaal coli (kve/100 ml) op het noord-west (27301) en zuid-west strand (27302) in de seizoenen 1995 tot en met 2008 (KVE staat voor kolonie vormende eenheden). Thermotolerante bacteriën Thermotolerante bacteriën (kve/100 ml) '95 '96 '97 '98 '99 '00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 Seizoen Meetlocatie Meetlocatie Norm (2.000 kve/100 ml) Figuur 3-3 Thermotolerante bacteriën (kve/100 ml) op het noord-west (27301) en zuid-west strand (27302) in de seizoenen 1995 tot en met 2008 (KVE staat voor kolonie vormende eenheden). 12

13 3.2.2 Intestinale enterokokken en E. coli In Tabel 3-2 is de beoordeling van het zwemwater volgens de nieuwe zwemwaterrichtlijn aan de hand van de gehaltes aan Intestinale enterokokken en E. coli uitgevoerd. In bijlage 2 staan grafieken van het gehalte aan Intestinale enterokokken en E. coli in de tijd. Volgens de Europese Zwemwaterrichtlijn moeten bij de toetsing van de zwemwatergegevens vier zwemseizoenen worden betrokken. Als deze data niet aanwezig is, voldoen minimaal 16 monsters met minimaal 8 monsters per zwemseizoen. Voor Zeumeren zijn de gegevens van 2007 en 2008 gebruikt (zie Tabel 3-2). Hierbij wordt aan de eis van minimaal 16 monsters met minimaal 8 monsters per zwemseizoen voldaan. Gelet op de concentratie Escherichia colibacteriën en Intestinale enterokokken krijgt de waterkwaliteit van Zeumeren volgens de Europese normen de beoordeling goede kwaliteit. Tabel percentielwaarden van meetpunten over de afgelopen twee badseizoenen (inclusief één meting voor het badseizoen) (2007 en 2008) in Zeumeren, inclusief classificering) (zie Tabel 3-3) (KVE staat voor kolonie vormende eenheden). Meetpunt Intestinale enterokokken (kve/100 ml) E. coli (kve/100 ml) , Tabel 3-3 Risicowaarden nieuwe zwemwaterrichtlijn (KVE staat voor kolonie vormende eenheden) (Europese Unie, 2006). Intestinale enterokokken (kve/100 ml) E. coli (kve/100 ml) Uitstekende kwaliteit * Goede kwaliteit * Aanvaardbare kwaliteit ** Slechte kwaliteit ** >330 >900 * gebaseerd op een beoordeling van het 95-percentiel ** gebaseerd op een beoordeling van het 90-percentiel Cyanobacteriën In de afgelopen jaren zijn geen meldingen gedaan van problemen met cyanobacteriën. Wel zijn er afgelopen zomer buiten de zwemwaterzone cyanobacteriën aangetroffen, echter niet in noemenswaardige hoeveelheden. Op basis van de beperkte set aan toestandsvariabelen (zie Tabel 3-4 en bijlage 5) is de kans op bloei van cyanobacteriën klein. De stikstof- en fosfaatconcentraties zijn in de periode tot 2000 laag (voldoen aan de MTR) en het doorzicht is groot. De ph is vrij constant, maar relatief hoog (waarden tot boven ph=9). Een belangrijk aspect is de grote waterdiepte van de plas (maximum 17 meter) in combinatie met de voedselarmheid. Door deze grote diepte is het water in de plas minder gevoelig voor temperatuurstijging van het water in een warme zomer. Daarnaast zakken de aanwezige nutriënten naar de bodem en zijn daardoor minder goed beschikbaar. Dit is gunstig, want dit verkleint de kans op bloei van cyanobacteriën. 13

14 Tabel 3-4 Toestandsvariabelen kans op cyanobacteriën, incl. toetsing aan normen. Parameter O2 ph ph T ZICHT CHLFa Cl N P SO4 Kental P10 P10 P90 P90 GEM GEM P90 GEM GEM P ,6 7,5 8,5 17,4 10,0 30 1,73 0, ,5 9,1 24,0 10, ,11 0, ,6 8,2 9,0 21,5 9, ,16 0, ,2 8,3 8,9 21,9 9, ,2 8,3 8,8 20,8 9, ,6 7,7 9,1 21,9 9,8 33 1,24 0, ,3 8,7 22,8 10, ,33 8,3 8,7 22,9 10, ,86 8,2 8,9 23,3 11, ,1 8,0 8,8 22,3 11, ,52 8,3 8,6 21,4 11, ,22 8,0 8,7 21,7 11, ,92 8,3 8,5 22,9 10, ,12 7,9 8,3 21,0 11, ,73 8,4 8,7 20,4 11, ,8 8,5 8,8 24,3 10, ,01 8,3 8,6 23,4 10, ,52 8,2 8,7 24,0 11, ,11 8,1 8,7 22,6 11, ,7 8,2 8,6 21,4 11, ,29 8,1 8,7 22,2 11, ,33 8,3 8,5 22,5 10, ,4 8,0 8,4 21,3 11, ,71 8,4 8,7 20,6 11,0 Norm MTR ph ph MTR Zwemwater MTR MTR MTR MTR MTR Normwaarde 5 6, ,2 0, Eenheid mg/l - - o C Dm ug/l mg/l mg/l mg/l mg/l Overige pathogene ziekteverwekkers In de jaren zijn er door badgasten geen meldingen gedaan betreffende pathogene ziekteverwekkers. In 2008 zijn er twee meldingen gedaan over respectievelijk kinderen die na het zwemmen ziek werden (buikpijn, diarree en overgeven) en over een meisje wat na het bezoek aan Zeumeren onder de rode builtjes zat. Deze klachten zijn voor kennisgeving aangenomen (zie bijlage 1). 14

15 4 Beoordeling gezondheidsrisico s ten gevolge van fecale verontreinigingen 4.1 Aanpak Het spreadsheetmodel ZWEMPROF is ontwikkeld om de invloed van bronnen te kunnen inschatten. Uit dit spreadsheetmodel blijkt of er wel, geen of mogelijke relevante beïnvloeding van een verontreinigingsbron of -route op de zwemwaterkwaliteit bestaat. Het model gebruikt richtgetallen om het effect van een bron te onderzoeken. ZWEMPROF gaat alleen in op gezondheidsrisico s ten gevolgen van fecale verontreinigingen (E. coli en Intestinale enterokokken). Gezondheidsrisico s door cyanobacteriën, andere ziekteverwekkers zoals zwemmersjeuk of botulisme en chemische verontreinigingen, worden in ZWEMPROF niet meegenomen. Voor alle geïdentificeerde bronnen zijn de kentallen in het spreadsheetmodel ingevuld (zie bijlage 3). De kentallen die invloed kunnen hebben in Zeumeren zijn de algemene parameters, het aantal zwemmers en het aantal vogels. Er is gerekend met een gemiddelde diepte van 10 meter. Volgens het recreatieschap is het aantal bezoekers op een topdag circa en het aantal bezoekers op een gemiddelde (zomerse) dag (normdag) circa Gedurende het jaar door vertoeven er watervogels (meeuwen) op het strand en de zwemplas. Voor het invullen van ZWEMPROF is uitgegaan van gemiddeld 50 watervogels in de zwemzone (afstand vogels tot zwemplek is 0,1 m). Tevens is er een scenario berekend met 350 watervogels in de zwemzone ( worst case scenario). De fractie van belasting van watervogels naar het zwemwater is op 1 gezet. 4.2 Resultaten De uitkomsten van de berekening staan in bijlage 4. Uit ZWEMPROF volgt dat er een grote invloed van watervogels te verwachten is. De invloed van watervogels op de zwemwaterkwaliteit varieert van geringe invloed voor E. coli en wezenlijke invloed voor Intestinale enterokokken tot grote invloed op de waterkwaliteit voor E. coli en Intestinale enterokokken ( worst case scenario). De bron watervogels kan in de toekomst mogelijk problemen met de waterkwaliteit veroorzaken. Incidenteel zijn overschrijdingen te verwachten. Dit betekent dat maatregelen gewenst zijn. 15

16 5 Conclusies en aanbevelingen 5.1 Conclusie In dit zwemwaterprofiel is het volgende beeld gegeven van alle veiligheid- en gezondheidsrisico s in Zeumeren aan de hand van de Europese Zwemwaterrichtlijn: Bacteriologische waterkwaliteit In de periode (de periode waarin totaal coli en thermotolerante bacteriën zijn bepaald) vond geen normoverschrijding van totaal coli plaats. Wel overschreed het aantal thermotolerante bacteriën in 2001 de norm. Het zwemwater van Zeumeren krijgt volgens de nieuwe Europese normen de beoordeling goede kwaliteit (gebaseerd op de concentratie Escherichia colibacteriën en Intestinale enterokokken). Gezondheidsrisico s ten gevolge van fecale verontreinigingen De mogelijke bronnen voor bacteriologische verontreinigingen zijn het aantal watervogels en het aantal zwemmers. Uit ZWEMPROF volgt dat er een grote invloed van watervogels op de zwemwaterkwaliteit te verwachten is. Maatregelen zijn daarom aan te bevelen. Cyanobacteriën Voor Zeumeren zijn de gezondheidsrisico s voor zwemmers door toxische cyanobacteriën klein. Blauwalgen zijn wel aanwezig, maar gezien de ervaringen van de afgelopen jaren en de goede waterkwaliteit in de plas is de kans op een jaarlijkse bloei van toxische cyanobacteriën niet groot. Wel is het belangrijk dat de nutriëntconcentraties in de toekomst niet verhogen. De permanente populatie meeuwen of andere groepen watervogels als wintergast kunnen hierbij een knelpunt veroorzaken. 5.2 Aanbevelingen vervolgtraject Op basis van het complete beeld van de veiligheid- en gezondheidsrisico s in Zeumeren kunnen recreatieschap RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V. (de locatiebeheerder) en Waterschap Vallei & Eem (de waterkwaliteitsbeheerder) maatregelen nemen om de risico s voor de zwemmers reduceren. Om problemen in de toekomst te vermijden wordt geadviseerd om de meeuwen te verjagen, zodat de continue fecale belasting van watervogels op het zwemwater minder wordt. Door het ponton te verwijderen, wordt het gebied voor de meeuwen minder aantrekkelijk als foerageeren rustplaats. Ook draagt het steiler maken van het talud van de badzone hier aan bij. Opgemerkt wordt dat de meeuwen fourageren vanuit de vuilstort ten zuiden van de zwemwaterplas, maar ook op de landbouwgronden in de omgeving. Daarnaast wordt geadviseerd om het zand van het strand niet alleen te frezen, maar ook te filteren. Zo wordt het strand goed schoongemaakt en blijft er geen materiaal (feces, takjes etc.) achter. Eventueel kan er om esthetische redenen op het strand grover zand worden aangebracht. Dit bezinkt beter, waardoor minder opwerveling plaatsvindt en het water helder blijft. Verder wordt aanbevolen om in de toekomst metingen van chlorofyl-a, totaal-stikstof en totaal-fosfaat uit te voeren, zodat verhogingen opgemerkt worden. Het zwemwaterprofiel voor Zeumeren is met deze rapportage gereed. In bijlage 6 is een samenvatting van het zwemwaterprofiel opgenomen. Aangezien het zwemwater volgens de Europese zwemwaterrichtlijn ingedeeld is in klasse goed, moet het zwemwaterprofiel ten minste om de vier jaar worden geactualiseerd. 16

17 Literatuur DHV, KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water. Europese Unie, 2006, RICHTLIJN 2006/7/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD betreffende het beheer van de zwemwaterkwaliteit en tot intrekking van Richtlijn 76/160/EEG, Publicatieblad van de Europese Unie. Gelders Overijssels Bureau voor Toerisme, Bezoek aan toeristische attracties Gelderland: een analyse van de ontwikkelingen RIZA & Grontmij, Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel. Website [1] Lenntech, Fecale colibacteriën en streptococcen, laatst bekeken 6 april

18 Bijlage 1. Overzicht van klachten Tabel 0-1 Overzicht van klachten Zeumeren. Jaar Datum Klacht Afhandeling 2002 geen klachten 2003 geen klachten 2004 geen klachten 2005 geen klachten 2006 geen klachten 2007 geen klachten Melding bij RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V. Vrouw was met haar kinderen bij Zeumeren geweest. De kinderen hadden gezwommen en waren daarna allebei ziek geworden: buikpijn, diarree en overgeven Melding via gemeente naar RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V. Dochter nabezoek aan Zeumeren onder de rode bultjes. De waterkwaliteit voldeed aan de normen. Klacht voor kennisgeving aangenomen. Bij RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V. zijn verder geen klachten binnengekomen. Klacht voor kennisgeving aangenomen. 18

19 Bijlage 2. Historische waterkwaliteit Thermotolerante bacteriën en totaal coli Tabel Percentielwaarden van respectievelijk totaal coli en thermotolerante bacteriën van de coligroep voor de meetpunten en (KVE staat voor kolonie vormende eenheden). Parameter Totaal coli (95- percentiel) Meetpunt Thermotolerante bacteriën van de coligroep (95- percentiel) Jaartal , , ,5 1896, , , , , , ,5 215 Norm (goed) Norm (aanvaardbaar) Eenheid kve/100 ml kve/100 ml 19

20 E. coli en Intestinale enterokokken E. Coli kve/100 ml '07 '08 '08 Jaar Intestinale enteroccen kve/100 ml '07 '08 Jaar

21 Bijlage 3. Invoer risicoberekening ZWEMPROF Figuur vogels op 0,1 m afstand. 21

22 Figuur watervogels op 0,1 m afstand ( worst case scenario). 22

23 Bijlage 4. Resultaten risicoberekening ZWEMPROF Figuur vogels op 0,1 m afstand. Figuur watervogels op 0,1 m afstand ( worst case scenario). 23

24 Bijlage 5. Data cyanobacteriën en fysisch chemische toestandvariabelen Fosfaat (27301) Concentratie (mg P/l) 0,18 0,16 0,14 0,12 0,10 0,08 0,06 0,04 0,02 0,00 '90 '91 '92 '93 '94 '95 '96 '97 '98 '99 Seizoen P-totaal o-p MTR P-totaal Stikstof (27301) 3,50 Concentratie (mg N/l) 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 '90 '91 '92 '93 '94 '95 '96 '97 '98 '99 '00 Seizoen NH4 kj-n NO2 NO3 N-totaal MTR N-totaal 24

25 Cloride en sulfaat (27301) Concentratie (mg/l) '90 '91 '92 '93 '94 '95 '96 '97 '98 '99 '00 Seizoen Chloride Sulfaat Chlorofyl-a (27301) 30,00 Concentratie (ug/l) 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 '94 '95 '96 '97 '98 '99 '00 Seizoen Chlorofyl-a 25

26 ph (27301) 10 9 ph [-] '89 '93 '97 '01 '05 Seizoen 26

27 Bijlage 6. Samenvatting zwemwaterprofiel Locatiebeheerder Waterkwaliteitsbeheerder Zwemwaterzone Bacteriologische waterkwaliteit Recreatieschap RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V. Waterschap Vallei & Eem Twee zwemstroken langs de twee stranden (tot 1,5 m diepte). Oude zwemwaterrichtlijn: - geen normoverschrijding totaal coli - normoverschrijding thermotolerante bacteriën in 2001 Mogelijke bronnen van bacteriële verontreiniging Overige gezondheidsrisico s Blauwalgen Bijzonderheden Nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn: - goede kwaliteit (gebaseerd op concentratie Escherichia colibacteriën en Intestinale enterokokken) Watervogels op het strand en in de zwemzone. Klein Geringe kans Geen 27