ZWEMWATERPROFIEL DE GROENE HEUVELS

Transcriptie

1 ZWEMWATERPROFIEL DE GROENE HEUVELS Vastgesteld door Waterschap Rivierenland 2008

2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Zwemwaterprofiel Kwaliteitsklassen en richtwaarden Routekaart zwemwaterprofiel Aanpak Gebiedsbeschrijving De Groene Heuvels Algemeen Hydromorfologie en ecologie Begrenzing Gezondheidsklachten Doorzicht ph Historische data Jaartrends van de indicatororganismen Historische data-analyse in relatie tot weersomstandigheden Potentiële bronnen van fecale verontreiniging ZWEMPROF RGV-stranden Zwemmers Afstromend wegwater Watervogels Dieren op het zandstrand Conclusie Bungalowstrand Zwemmers Watervogels Dieren op het zandstrand Conclusie Evaluatie en conclusie Maatregelen en aanbevelingen Literatuur Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage 4A Bijlage 4B Bijlage 5A Bijlage 5B Bijlage Bijlage

3 1. Inleiding De nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) is begin 2006 vastgesteld. Het doel van deze richtlijn is het beschermen van de gezondheid van de zwemmers in oppervlaktewateren. In de nieuwe richtlijn worden bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht) alsmede de verstrekking van informatie daarover aan het publiek en de Europese Commissie. Een proactief beheer van de zwemwaterkwaliteit wordt voorgeschreven, risico s moeten in kaart worden gebracht in een zwemwaterprofiel en maatregelen moeten worden uitgevoerd om minimaal een aanvaarbare kwaliteit te kunnen bereiken en blootstelling van zwemmers aan verontreiniging te voorkomen. 1.1 Zwemwaterprofiel Van iedere zwemwaterlocatie zal moeten worden ingeschat welke emissiebronnen via welke verspreidingsroutes de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Hierbij spelen de locatiespecifieke eigenschappen van het zwemwater een belangrijke rol. Alle bevindingen komen samen in een zwemwaterprofiel van de desbetreffende zwemwaterlocatie. Het opstellen van een zwemwaterprofiel is ook een verplichting volgens de nieuwe zwemwaterrichtlijn. Op basis hiervan kan de beheerder maatregelen nemen om het risico van besmetting van de zwemmer (verder) te reduceren. Op het ogenblik wordt hoofdzakelijk op basis van expert judgement geredeneerd. Het zwemwaterprofiel, eventueel aangevuld met een aantal extra metingen, maakt het mogelijk om eventuele beheersmaatregelen beter te onderbouwen. Financiële middelen worden hierdoor effectiever ingezet. Tevens kan het zwemwaterprofiel ingezet worden voor communicatie naar de maatschappij/burger over de kwaliteit van de zwemwater(locatie) en de genomen beheersmaatregelen. Een zwemwaterprofiel is in eerste instantie bedoeld om inzicht te verkrijgen in de fecale verontreinigingsbronnen en -routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreinigingen (intestinale enterococcen en Escherichia coli). In deze zwemwaterprofielen worden echter ook overige gezondheidsrisico s meegenomen, zoals cyanobacteriën, zwemmersjeuk en botulisme. 1.2 Kwaliteitsklassen en richtwaarden In de nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende kwaliteitsklassen. De indeling en de richtwaarden hierbij zijn weergegeven in tabel 1. Tabel 1. Parameter Intestinale enterococcen (kve/100 ml) Escherichia coli (kve/100 ml) Richtwaarden voor de verschillende kwaliteitsklassen voor zoet binnenwater wat betreft intestinale enterococcen en Escherichia coli * gebaseerd op een 95-percentiel ** gebaseerd op een 90-percentiel Uitstekende Goede kwaliteit * kwaliteit * Bevredigende/aanvaardbare kwaliteit ** Referentiemethoden voor de analyse ISO of ISO ISO of ISO

4 Als een fecale verontreiniging via oppervlaktewater naar een zwemwater wordt getransporteerd treedt verdunning op. De locatiespecifieke eigenschappen van het ontvangende zwemwater zijn van belang bij een beoordeling van de invloed van diverse routes op de microbiologische kwaliteit van het zwemwater. Een belangrijke onderverdeling hierin is de verdeling tussen geïsoleerd of doorstromend zwemwater. 1.3 Routekaart zwemwaterprofiel Het RIZA heeft een aantal pilot-onderzoeken laten uitvoeren en is gekomen tot een algemeen protocol voor het opstellen van een zwemwaterprofiel. Dit heeft geleid tot een routekaart (Fig. 1) welke voor het opstellen van de zwemwaterprofielen gebruikt is. Deze aanpak volgens de routekaart resulteert in een algemeen beeld van de zwemwaterlocatie, zijn omgeving en de mogelijke bronnen, met een indicatie van de grootte van de bijdrage van deze bronnen op de waterkwaliteit in de zwemlocatie. Figuur 1. Algemene routekaart om te komen tot een zwemwaterprofiel Waterschap Rivierenland heeft een zwemwaterprofiel opgesteld voor De Groene Heuvels en heeft daarbij gebruik gemaakt van de Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Grontmij, RWS-RIZA 21 juni 2005). 3

5 2. Aanpak Voor het opstellen van het zwemwaterprofiel zijn, aan de hand van de in hoofdstuk 1 genoemde handreikingen, alle stappen doorlopen. Hieronder is aangegeven in welke onderwerpen deze stappen terugkomen en waar in de rapportage deze terug zijn te vinden. De gepresenteerde aanpak kan dan ook worden gezien als leeswijzer. Hoofdstuk 3. Gebiedsbeschrijving De Groene Heuvels Algemeen Hierin wordt de locatie beschreven. In het kort wordt aangegeven waar de locatie zich bevindt, wat de voorzieningen en bezigheden in en rond de plas zijn, waar de zwemzone en het monsterpunt zich bevinden en hoeveel bezoekers te verwachten zijn. Hydromorfologie en ecologie In deze paragraaf wordt, zover mogelijk, informatie gegeven over waterstromingen in het gebied en invloeden door kwel genoemd. Ook wordt het landgebruik rond de plas nader toegelicht en wordt de ecologie in de plas besproken. Begrenzing Hierin wordt de begrenzing van de zwemzone vastgesteld aan de hand van de richtlijnen in het rapport KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water, Ministerie V&W/RWS/RIZA (DHV, 2005). Gezondheidsrisico s In deze paragraaf worden de door de Provincie Gelderland ontvangen gezondheidsklachten genoemd en worden de parameters doorzicht en ph genoemd. Hoofdstuk 4. Historische data Jaartrends van de indicatororganismen Hierin worden voor de indicatororganismen voor fecale verontreiniging intestinale enterococcen, Escherichia coli en thermotolerante bacteriën van de coligroep de jaartrends uitgezet. Kort worden, indien aanwezig, de overschrijdingen van de richtwaarden genoemd. Historische data-analyse in relatie tot weersomstandigheden Hierin worden grafieken neergezet die de relatie tussen weersomstandigheden en de concentraties van de indicatororganismen laten zien. Gekeken wordt of de overschrijdingen die eventueel in de jaartrends zijn aangetroffen gekoppeld kunnen worden aan weersomstandigheden zonne-uren, maximale luchttemperatuur, windrichting en neerslag. Ook kan hierbij gekeken worden naar de invloed van bepaalde bronnen, zoals recreanten. Hoofdstuk 5. Potentiële bronnen van fecale verontreiniging In dit hoofdstuk wordt een opsomming gegeven van alle mogelijke bronnen en routes van fecale verontreiniging. Ook bronnen die geen invloed lijken te hebben worden genoemd, omdat wellicht in combinatie met andere bronnen wel een invloed op de waterkwaliteit uitgeoefend wordt. Deze opsomming is tot stand gekomen door middel van de data-analyse, literatuuronderzoek en het veldbezoek. Bij elke bron wordt een korte beschrijving gegeven. Hoofdstuk 6. ZWEMPROF Met behulp van een eenvoudig spreadsheetmodel (ZWEMPROF) wordt de invloed van fecale bronnen op de waterkwaliteit geschat. Hierbij wordt zowel naar de individuele invloed van bronnen als naar de gezamenlijke invloed van bronnen op de waterkwaliteit gekeken. Door te variëren met de waarden voor de bronnen kan bekeken worden wanneer bronnen een invloed op de waterkwaliteit kunnen hebben. 4

6 Het model geeft als resultaat aan of er a) geen invloed, b) geringe invloed, c) wezenlijke invloed of d) grote invloed ondervonden wordt door de belangrijkste fecale verontreinigingsbronnen. Hoofdstuk 7. Evaluatie en conclusie Alle gegevens die afkomstig zijn uit de voorgaande stappen zijn naast elkaar neergelegd en bekeken. Hierbij is vooral onderzocht welke potentiële bronnen die uit de analyse van de data van de waterkwaliteitsbeheerders, het veldbezoek en de plattegronden volgen, relevant zijn voor de zwemwaterkwaliteit op de locatie en zijn de resultaten van de spreadsheet modellering (ZWEMPROF) gebruikt. Daarnaast is een rangschikking van belangrijke fecale bronnen gemaakt. Op deze manier is duidelijk waar de mogelijke knelpunten zitten en waar eventueel maatregelen genomen zouden moeten worden. Hoofdstuk 8. Maatregelen en aanbevelingen Indien er geen problemen zijn geconstateerd bestaat er in beginsel weinig aanleiding om maatregelen te nemen. Indien er wel relevante verontreinigingsbronnen zijn gevonden of indien er onduidelijkheid is over de betrouwbaarheid van (enkele) resultaten, wordt in deze paragraaf een doorkijk gegeven naar mogelijke maatregelen. 5

7 3. Gebiedsbeschrijving De Groene Heuvels 3.1 Algemeen Recreatiegebied De Groene Heuvels is ongeveer 35 ha groot en ligt ten westen van Nijmegen (Fig. 2). De plas is ongeveer 23 ha groot en ligt tegen de A50 aan. Het gebied is aangelegd in het kader van ruilverkaveling Nijmegen-Noord. Begin jaren 80 is men begonnen met zandwinning ten behoeve van de aanleg van de A50. De twee dichtstbijzijnde woonkernen, Hernen en Bergharen liggen op een kilometer afstand ten zuiden en ten westen van de plas. De plas is opgedeeld in twee delen. Het noordelijke deel is bestemd voor dagrecreatie en valt onder het beheer van Recreatiegemeenschap Veluwe (RGV). Het zuidelijke deel is bestemd voor verblijfrecreatie en valt onder het beheer van bungalowpark De Groene Heuvels. De plas wordt voor meerdere activiteiten gebruikt. Er kan gezwommen worden in het water, zonnebaden kan op de zandstranden en ligweiden en er kan op diverse speeltoestellen op de stranden gespeeld worden. Bovendien zijn activiteiten als surfen, duiken, roeien en kanoën mogelijk in de plas. Rondom de plas liggen fiets- en wandelpaden en zijn enkele visoevers aanwezig. Honden zijn in het gebied welkom, maar mogen tijdens het zwemseizoen niet op de stranden van RGV en in het water komen. Honden mogen aangelijnd op de ligweiden komen. Buiten het zwemseizoen mogen honden overal komen en mogen ze daarbij ook het water in, mits andere bezoekers er geen last van ondervinden. Op de camping zijn honden ook welkom. De honden moeten aangelijnd blijven en mogen niet in het water. Buiten de ligweiden zijn speciale hondentoiletten aanwezig. Figuur 2: Locatie De Groene Heuvels (is rood omcirkeld; bron: Er zijn drie zandstranden langs de plas. Twee stranden in het oosten (Fig. 3A) en het noorden (Fig. 3B) genaamd Polderzicht en Zellersmaat voor de dagrecreatie en één in het zuiden voor 6

8 de verblijfrecreatie bij het bungalowpark (Fig. 4). Bij alle zandstrandjes is een ligweide aangelegd. Bij de twee RGV-stranden ligt één ballenlijn in het water, terwijl bij het strand bij het bungalowpark twee ballenlijnen in het water liggen. Bij het oostelijke strand in de dagrecreatieplas ligt op ongeveer 115 meter van het strand een duikvlot in het water. Dit duikvlot zal voor aanvang van zwemseizoen 2008 verplaatst worden naar de noordwestelijke kant van de plas. Langs het water staan drie op de riolering aangesloten gebouwen met toiletten en douches die dagelijks schoongemaakt worden en tijdens de winter gesloten zijn. Ook zijn er afvalbakken aanwezig. De afvalbakken hebben een ondergronds opvangdepot, waardoor meer afval opgevangen kan worden en overlast door stank verminderd wordt. De afvalbakken worden regelmatig geleegd, maar niet dagelijks. De twee aanwezige kiosken zijn alleen gedurende het zwemseizoen geopend. Er is een restaurant op het terrein van het bungalowpark en een duik- en activiteitencentrum op de noordwestelijke oever van de plas. Bij dit duik- en activiteitencentrum kan vanaf een duiksteiger naar twee plekken in het water gedoken worden. Dwars over de plas is een lijn gespannen met ballen en tonnen. Deze lijn ligt hier om surfers bij het oostelijke grote strand weg te houden. Voor fietsers zijn bij de ingang aan de noordoostelijke zijde van de plas drie plekken om de fietsen neer te zetten. Voor auto s zijn acht parkeerplaatsen aangelegd, waarvan er zes bij de ingang van de plas liggen en de andere twee bij het duik- en activiteitencentrum liggen. In het gebied is op het noordelijke strand een barbecueplek aanwezig en kan bij de kiosk voor catering aangeklopt worden. Bij het bungalowpark staat een glijbaan op het strand die in het water uitkomt. Het is mogelijk om gebruik te maken van douches, wastafels, toiletten, wasmachines, droogtrommels, strijkvoorzieningen en een stortplaats voor chemisch toiletten. Verder zijn op het terrein een midgetgolfbaan, twee tennisbanen, tafeltennistafels, jeu de boules, een centraal gelegen kinderboerderij en een speeltuin aanwezig. Figuur 3. De zwemzones bij strand Polderzicht (A) en strand Zellersmaat (B) 7

9 Figuur 4. Zwemzone bij het bungalowpark 8

10 Ondanks dat er drie stranden zijn, is er momenteel slechts één monsterpunt. Dit punt heeft als monstercode 162. De coördinaten van dit punt zijn x= en y= Dit punt ligt op een aantal meter van de steiger bij het duikcentrum (Fig. 5). Dit punt is in de periode bemonsterd. Dit punt staat bekend als de Bergharenzijde. In de periode is ook op een ander punt bemonsterd. Dit punt heeft de monstercode 0162B gekregen. De coördinaten van dit punt zijn x= en y= Dit punt bevindt zich in het kleinere deel van de plas, buiten de ballenlijn bij de doorgang naar het grote deel van de plas (Fig. 6). Dit punt staat ook bekend als de Rijkswegzijde. Bij deze punten worden microbiologische/biologische/fysische/chemische metingen verricht. In Bijlage 1 worden de gemeten parameters genoemd. Figuur 5. Locatie monsterpunt 162, Bergharenzijde (wit kruis) 9

11 Figuur 6. Locatie monsterpunt 0162B, Rijkswegzijde (wit kruis) De plas wordt tijdens het zwemseizoen druk bezocht. Op topdagen kunnen zich ongeveer bezoekers op de stranden Polderzicht en Zellersmaat bevinden. Op een mooie zomerse dag kan het aantal bezoekers oplopen tot ongeveer mensen. Bij de camping zijn de bezoekersaantallen lager. Hier kunnen op topdagen ongeveer 200 bezoekers bij het water aanwezig zijn, terwijl dit op een mooie dag ongeveer 100 kunnen zijn. 10

12 3.2 Hydromorfologie en ecologie De recreatieplas is hydrologisch afgesloten. In de plas is een overlaat aanwezig die via een duiker onder de straat ten westen van de plas doorloopt en handmatig bediend kan worden. Deze komt uit in een sloot die langs de Laarsdijk van de plas wegstroomt (Fig. 7). Voeding komt alleen van regenwater en van kwel dat in het noordwestelijke en oostelijke deel van de plas aan het oppervlak komt, zichtbaar door een rode ijzergloed op een deel van het noordelijke strand en de rode verkleuring van het waterspeeltoestel. In het zuidelijke deel, de verblijfsrecreatieplas, vindt infiltratie plaats en in de rest van het gebied en de directe omgeving is een intermediaire situatie aanwezig. Vanaf het in aanbouw zijnde paviljoen op de noordwestelijke oever loopt hemelwater via een buis de plas in. De bodem in het gebied bestaat uit rivierklei. Rond de twee dorpskernen Hernen en Bergharen bestaat de bodem uit kalkloze zandgrond. Het grondgebruik rond de plas is niet divers, voornamelijk graslanden met extensieve veeteelt. Verder zijn ten westen en ten zuiden van de plas een aantal maïsvelden te vinden. In de plas wordt gevist. Bijvoeren is door RGV niet toegestaan, maar volgens duikers wordt dit wel gedaan. RGV zal in overleg met de hengelsportvereniging aan wie de visvergunning verpacht is duidelijke regels stellen voor het bijvoeren tijdens het vissen. In de plas wordt een kooienproject opgestart. Bij dit project is het de bedoeling om een aantal kooien naar de bodem te laten afzakken. In deze kooien wordt geprobeerd door middel van waterplanten een beschermde omgeving voor kleine vis te creëren. Kleine vis zal de kooi makkelijk in en uit kunnen, terwijl voor grotere vissen geen mogelijkheid bestaat om de kooien in te komen. Dit project is mede opgestart om een interessant duikobject voor duikers toe te voegen. Watervogels zijn wel aanwezig, maar de aantallen kunnen sterk wisselen. Figuur 7. Locatie van de overlaat 11

13 3.3 Begrenzing De begrenzing van de zwemzone is voorgesteld aan de hand van de richtlijnen in het rapport KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water, Ministerie V&W/RWS/RIZA (DHV, 2005). In het gebied liggen drie zandstranden, twee aan de grote plas bestemd voor dagrecreatie en één in het zuiden bij het bungalowpark bestemd voor verblijfrecreatie. Bij elk van de twee grote stranden die onder het beheer van RGV vallen ligt één ballenlijn in het water. De diepte bij deze ballenlijn is ongeveer 1,4 meter. Hierbij kan worden aangenomen dat 95% van de zwemmers zich binnen de ballenlijn zal bevinden. Omdat de twee zwemzones dicht bij elkaar liggen, tussen de twee zwemzones gezwommen wordt en de zwemzones hydrologisch gezien weinig van elkaar verschillen worden de twee zwemzones aan elkaar gekoppeld tot één grote zwemzone. Bij het oostelijke strandje in de grote plas ligt ook een duikvlot op ongeveer 115 meter van de kant. Om dit duikvlot wordt volgens de richtlijnen een zone van 25 meter als extra zwemwater aangewezen, alsmede de zwemroute naar het duikvlot. In het voorjaar van 2008 zal RGV het duikvlot van de oostelijke naar de noordwestelijke zijde verplaatsen. In de update van dit zwemwaterprofiel zal de dan geldende situatie beschreven worden. Bij het strandje bij het bungalowpark liggen twee ballenlijnen in het water. De diepte bij tweede ballenlijn is ongeveer twee meter. Hierbij kan volgens de richtlijnen aangenomen worden dat 95% van de bezoekers zich binnen de ballenlijn zal bevinden. De tweede ballenlijn wordt gezien als afbakening van de zwemzone (Fig. 8). Figuur 8. Zwemzones De Groene Heuvels (rode vlakken) 12

14 3.4 Gezondheidsklachten Bij de Provincie Gelderland worden gezondheidsklachten en algemene klachten ontvangen die mogelijk een oorzaak zouden kunnen hebben in de waterkwaliteit. In Bijlage 2 is de volledige lijst met de gezondheidsklachten weergegeven. Hieronder zal kort samengevat worden wat voor soort klachten bij de Provincie Gelderland bekend zijn. Groene Heuvels heeft te maken met klachten over zwemmersjeuk. Gedurende de periode zijn jaarlijks meerdere klachten over klachten mogelijk gerelateerd aan zwemmersjeuk bij de Provincie Gelderland binnengekomen. In 2002 is vanwege klachten over zwemmersjeuk een algemeen persbericht uitgegaan op 23 juli 2002 en zijn op 31 juli 2002 berichten verspreid over het voorkomen van zwemmersjeuk verspreid. In 2003 waren de problemen met zwemmersjeuk van dien aard dat tussen 25 juli 2003 en 13 augustus 2003 waarschuwingsborden bij de plas geplaatst zijn en een persbericht uitgebracht is. In 2006 is na een melding op 5 juli 2006 een algemene tekst op de internetpagina van de Provincie Gelderland geplaatst. In 2006 en 2007 zijn twee klachten bij de Provincie Gelderland binnengekomen die niet gerelateerd zijn aan zwemmersjeuk. Op 25 september 2006 heeft een vrouw geklaagd over hevige koorts en maag/darmklachten. Op 8 juni 2007 is een melding binnengekomen over een meisje dat last had van overgeven, koorts en hoofdpijn. Voor beide klachten is een relatie tot de waterkwaliteit onbekend gebleven Doorzicht Het doorzicht in de plas is van belang voor de veiligheid van de zwemmers. Wanneer het doorzicht te laag is, kan de zwemmer mogelijke kuilen, stenen en scherpe voorwerpen op de bodem niet zien en kan zich hieraan verwonden. De norm ligt op één meter. Het doorzicht in de plas is goed. Tijdens alle metingen in de periode is een doorzicht gemeten van minimaal een meter. Dit geldt voor beide monsterpunten. Volgens duikers staat de plas bekend om het uitstekende doorzicht ph ph-waarden hoger dan ph 9 kunnen de zuurgraad van de huid aantasten en daarmee huidirritaties veroorzaken. Tijdens de ph-metingen in de periode zijn op monsterpunt 162 geen waarden gemeten die boven ph 9 uitkwamen (Fig. 9). Wel is een spreiding zichtbaar in de gemeten ph-waarden, die liggen tussen ph 7,5 en ph 8,8. Zichtbaar is ook dat de afgelopen jaren de gemiddelde ph-waarde is toegenomen. Was de gemiddelde ph-waarde in 2001 ph 8,2, in 2007 is deze gestegen tot ph 8,5. Ook op monsterpunt 0162B zijn in de periode geen ph-waarden boven ph 9 gemeten (Fig. 10). De spreiding is minder dan op monsterpunt 162. ph-waarden liggen tussen ph 7,6 en ph 8,6. De gemiddelde ph was ph 8,2 in 2001 en ph 8,3 in

15 Jaartrends van de ph Norm 10 9 ph apr mei jun jul aug sep Figuur 9. Jaartrends van de ph op monsterpunt Jaartrends van de ph Norm 9 ph apr mei jun jul aug sep Figuur 10. Jaartrends van de ph op monsterpunt 0162B 14

16 4. Historische data De analyse van de historische data is opgebouwd uit twee delen. Ten eerste is gekeken naar de jaartrends van de indicatororganismen voor fecale verontreiniging van de afgelopen jaren. Hierbij is gekeken naar drie indicatororganismen, namelijk intestinale enterococcen, E coli en thermotolerante bacteriën van de coligroep. Ten tweede is een historische data-analyse uitgevoerd met deze data uit de periode , in vergelijking met de weersgegevens uit die periode. 4.1 Jaartrends van de indicatororganismen De Groene Heuvels wordt gedurende het zwemseizoen elke twee weken of vaker bemonsterd. In Bijlage 3 worden de meetdata en de gemeten concentraties van de indicatororganismen weergegeven Omdat er in de afgelopen jaren op twee verschillende monsterpunten is bemonsterd, zullen beide punten meegenomen worden in deze rapportage. Eerst zullen de resultaten van monsterpunt 162 getoond worden, daarna volgen de resultaten voor monsterpunt 0162B. In onderstaande figuren zijn de jaartrends van intestinale enterococcen (Fig. 8A) en E coli (Fig. 8B) weergegeven voor de periode en van thermotolerante bacteriën van de coligroep (Fig. 8C) voor de periode A Jaartrend van intestinale enterococcen Richtwaarde 600 intestinale enterococcen (kve/100ml) apr mei jun jul aug sep 15

17 B Jaartrend 2007 van E coli Richtwaarde 1500 E coli (kve/100ml) apr mei jun jul aug sep C Jaartrends van thermotolerante bacteriën van de coligroep Richtwaarde 3000 Thermotolerante bact. v.d. coligr. (kve/100ml) apr mei jun jul aug sep Figuur 11. Jaartrends van intestinale enterococcen (A), E coli (B) en thermotolerante bacteriën van de coligroep (C) op monsterpunt 162 Bij de resultaten voor monsterpunt 162 zijn geen overschrijdingen van de richtwaarden geconstateerd. In 2006 is één verhoging voor E coli gemeten die de richtwaarde voor een goede zwemwaterkwaliteit benadert. Alle overige gemeten waarden zijn laag en bij het merendeel van de metingen is de gemeten concentratie gelijk aan de drempelwaarde van de meetmethode. 16

18 Op monsterpunt 0162B zijn alleen concentraties van thermotolerante bacteriën van de coligroep gemeten. Deze metingen zijn verricht in de periode (Fig. 12) Jaartrends van thermotolerante bacteriën van de coligroep Richtwaarde Thermotolerante bact. v.d. coligr. (kve/100ml) apr mei jun jul aug sep Figuur 12. Jaartrends van thermotolerante bacteriën van de coligroep op monsterpunt 0162B In bovenstaande figuren is te zien dat er geen overschrijding van de richtwaarde is geconstateerd. Twee metingen, op 16 mei 2002 en 11 juli 2002 geven een verhoogde waarde, maar deze benaderen de richtwaarde voor goed zwemwater niet. Een indeling in een kwaliteitsklasse mag nog niet, omdat daarvoor metingen uit minstens drie opeenvolgende jaren nodig zijn. Wanneer een indicatie van de kwaliteitsklasse gegeven zou moeten worden, dan zou De Groene Heuvels op basis van de gemeten waarden ingedeeld worden in de kwaliteitsklasse uitstekend. Zowel intestinale enterococcen als E coli liggen met een 95-percentiel van respectievelijk 40 kve/100ml en 52 kve/100ml in de kwaliteitsklasse uitstekend. De richtwaarden voor een uitstekende waterkwaliteit ligt voor intestinale enterococcen op 200 kve/100ml en voor E coli op 500 kve/100ml. Voor monsterpunt 0162B kan geen indicatie gegeven worden, omdat op dit monsterpunt de afgelopen jaren niet bemonsterd is en omdat in de periode intestinale enterococcen en E coli niet gemeten zijn. 17

19 4.2 Historische data-analyse in relatie tot weersomstandigheden Om een beeld te krijgen van mogelijke verontreinigingsbronnen en -routes voor de zwemplas is een historische data-analyse uitgevoerd voor de periode Om de weersinvloed te bepalen zijn microbiologische gegevens van het zwemwater vergeleken met de weergegevens van het KNMI in De Bilt. Neerslaggegevens zijn afkomstig van het neerslagstation van het KNMI in Nijmegen. Daarnaast is gekeken of een jaarlijks terugkerende gebeurtenis in een bepaald gedeelte van het seizoen invloed heeft op de waterkwaliteit. In deze analyse zijn de meetresultaten van beide locaties vergeleken met de weersomstandigheden. Voor de monsterpunten zijn de dataanalyses uitgevoerd en de resultaten daarvan staan hieronder beschreven. Eerst worden de resultaten op monsterpunt 162 besproken, daarna de resultaten op monsterpunt 0162B. In Fig. 13A staan 3, 2 en 1 voor het aantal dagen voorafgaande aan de dag van de meting. Op monsterpunt 162 is voor geen van de indicatororganismen een overschrijding gemeten. De verhoogde meting voor E coli wordt gezien als incident, omdat alle overige metingen laag zijn. Door de lage waarden is het niet mogelijk om een relatie tot de weersomstandigheden te kunnen waarnemen. Fig. 13A en Fig. 13B geven hier een goed voorbeeld van. A Zonne-uren en intestinale enterococcen Intestinale enterococcen Richtwaarde Zonne-uren (uren) apr 1-mei 22-mei 5-jun 19-jun 2-jul 16-jul 31-jul 13-aug 28-aug 12-sep 25-sep 200 Intestinale enterococcen (kve/100 ml) 0 18

20 B Maximale luchttemperatuur en E coli 2006 Richtwaarde E coli Max Luchttemperatuur E coli (kve/100 ml) Luchttemperatuur ( C) 10 0 apr mei jun jul aug sep 0 Figuur 13. Concentratie intestinale enterococcen in relatie tot zonne-uren in 2007 (A) en de concentratie E coli in relatie tot de maximale luchttemperatuur (B) in 2006 Op monsterpunt 0162B zijn geen overschrijdingen in de periode geconstateerd. Omdat geen van de metingen verhoogd is, is een relatie tot de weersomstandigheden niet aanneembaar. Fig. 14A en Fig. 14B geven hier een goed voorbeeld van. A Maximale luchttemperatuur en thermotolerante bacteriën v.d. coli-groep 2002 Richtwaarde TT coli Max Luchttemperatuur Thermotolerante bact. v.d. coligr. (kve/100 ml) Luchttemperatuur ( C) 0 apr mei jun jul aug sep 0 19

21 B Thermotolerante bacteriën van de coligroep en windrichting 2001 Meetgegevens Richtwaarde Figuur 14. Concentratie thermotolerante bacteriën van de coligroep in relatie tot de maximale luchttemperatuur in 2002 (A) en de windrichting in 2001 (B) 20

22 5. Potentiële bronnen van fecale verontreiniging Op basis van de beschikbare informatie over de plas en de directe omgeving, door middel van data-analyse, literatuuronderzoek en veldbezoek zijn een aantal potentiële verontreinigingsbronnen naar voren gekomen. Dit zijn: Zwemmers RGV-stranden Op topdagen kunnen op de RGV-stranden ongeveer bezoekers aanwezig zijn en op mooie dagen ongeveer bezoekers. Bungalowstrand Bij het water bij het bungalowpark kunnen op topdagen ongeveer 200 bezoekers komen, terwijl dit er op mooie dagen ongeveer 100 bezoekers kunnen zijn. Afstromend water RGV-stranden Ten noorden en westen loopt een weg die van invloed kan zijn op de waterkwaliteit. Ook de parkeerplaatsen bij de stranden van RGV en bij het bungalowpark kunnen een invloed op de waterkwaliteit hebben en worden meegenomen in de analyse. Bungalowstrand Het water bij het bungalowpark ondervindt geen invloed van afstromend wegwater. Watervogels RGV-stranden Tijdens het veldbezoek waren weinig watervogels te zien. Een schatting geeft ongeveer 50 watervogels die aanwezig kunnen zijn. Bungalowstrand Gemiddeld zijn ongeveer 20 watervogels in de plas aanwezig. Dieren op het zandstrand RGV-stranden Tijdens het veldbezoek zijn pootafdrukken van honden in het zand aangetroffen. Bungalowstrand Op het bungalowpark zijn honden welkom. 21

23 6. ZWEMPROF Met behulp van ZWEMPROF is een schatting gemaakt van de invloed die verschillende bronnen kunnen hebben op de kwaliteit van het zwemwater. Hierbij is gekeken naar de invloed van de verschillende theoretische bronnen apart van elkaar, maar ook naar combinaties van bronnen. Met de gebruikte waarden zal in het model gevarieerd worden, zodat de invloed van de bronnen op de zwemwaterkwaliteit verduidelijkt wordt. De nieuwe zwemwaterrichtlijn wordt gebruikt als uitgangspunt, waarbij de nieuwe richtwaarden voor de verschillende kwaliteitsklassen gelden. Deze kwaliteitsklassen staan reeds in tabel 1 vermeld. Het model kijkt alleen naar de invloed van intestinale enterococcen en E coli, de parameters uit de nieuwe richtlijn en niet naar de invloed van thermotolerante bacteriën van de coligroep op de kwaliteit van het water. De twee grote stranden van RGV zijn van elkaar gescheiden door een kleine bossage, maar de invloeden die beide stranden ondervinden zijn vergelijkbaar. Daardoor zijn voor de analyse de zwemzones aan elkaar gekoppeld. Bij de analyse van deze twee stranden is het kleine water bij het bungalowpark niet meegenomen, omdat uitwisseling tussen de twee delen minimaal zal zijn. Het totale oppervlak van de grote plas is ongeveer 22 ha groot. De gemiddelde diepte van de plas wordt geschat op ongeveer tien meter. In Bijlage 4A wordt het invulblad van ZWEMPROF volledig ingevuld weergegeven. Tevens is een analyse voor het kleine water uitgevoerd. Het oppervlak van dit kleine deel van de plas is ongeveer 1,4 ha. De gemiddelde diepte is ongeveer 5 meter. In Bijlage 4B wordt het invulblad van ZWEMPROF volledig ingevuld weergegeven. 6.1 RGV-stranden Zwemmers Het aantal bezoekers op de stranden van RGV kan oplopen tot bezoekers op een topdag en bezoekers op een mooie dag. Aangenomen wordt dat ongeveer ¾ deel van de bezoekers zwemt, wat betekent dat op een topdag ongeveer mensen en op een mooie dag ongeveer mensen kunnen zwemmen. Wanneer alleen zwemmers als bron van fecale verontreiniging aanwezig zouden zijn, dan zou volgens ZWEMPROF de invloed op de waterkwaliteit verwaarloosbaar zijn. Wanneer het aantal zwemmers echter oploopt tot zwemmers, dan kan volgens ZWEMPROF de invloed op de waterkwaliteit gering zijn. De maximale capaciteit van het recreatiegebied is volgens RGV Het aantal zwemmers nodig voor een geringe invloed op de waterkwaliteit zijn ruim twee maal zo hoog zwemmers zijn ook gezien de grootte van de zwemzone, de zandstranden en de ligweiden onrealistisch te noemen Afstromend wegwater Volgens onderzoek kan afstromend wegwater hoge concentraties E coli bevatten. Het afstromend wegwater van de A50 ten oosten van de plas heeft geen invloed, omdat het opgevangen wordt door een sloot die tussen de snelweg en de plas in loopt. Ten oosten, noorden en westen van de plas loopt een weg die wel invloed kan hebben. In totaal is deze weg 1,8 km lang met een breedte van vijf meter. Daarnaast zijn de parkeerplaatsen bij zowel het bungalowpark als de parkeerplaatsen van RGV van belang. In totaal is een wegoppervlak van m 2 rond de plas aanwezig. Uitgegaan is van een bui van 50 mm. De afstand tot de zwemplek is gemiddeld ongeveer 350 meter en de fractie is 0,5. De invloed van afstromend wegwater op de waterkwaliteit is volgens ZWEMPROF verwaarloosbaar. Omdat de invloed van deze bron weinig variabel is, zal met deze bron niet gevarieerd worden. 22

24 6.1.3 Watervogels Tijdens het veldwerk zijn geen grote groepen watervogels gezien. Een schatting geeft een groep van ongeveer 50 vogels. Gezien de grootte van de plas kunnen meer vogels gebruik maken van het water. De gemiddelde afstand tot de zwemplek is ongeveer 250 meter en de fractie is gesteld op 1. In het model zijn eerst bovenstaande waarden ingevuld. Daarna is gevarieerd met zowel de aantallen watervogels als de gemiddelde afstand tot de zwemzone. Watervogels kunnen zowel als puntbron als diffuse bron gezien worden. Voor de analyse zijn watervogels in het model opgenomen als puntbron. Voor watervogels geldt dat door de fecessamenstelling een overschrijding van de richtwaarde van intestinale enterococcen eerder gemeten zal worden dan een overschrijding van E coli. Wanneer in het model bovenstaande getallen ingevoerd worden en watervogels worden gezien als de enige bron van fecale verontreiniging, dan is volgens ZWEMPROF de invloed op de waterkwaliteit verwaarloosbaar. Om duidelijkheid over de invloed van watervogels op de waterkwaliteit te krijgen, is met het aantal watervogels en de gemiddelde afstand tot de zwemzone gevarieerd. Wanneer het aantal watervogels toeneemt tot 133 watervogels, kan de invloed door intestinale enterococcen gering zijn. Bij een verdere toename tot 439 watervogels kan de invloed door intestinale enterococcen groot en door E coli gering zijn. Bij deze aantallen zijn maatregelen noodzakelijk. Een kleinere gemiddelde afstand tot de zwemzone kan ook een grotere invloed op de waterkwaliteit hebben. Wanneer de gemiddelde afstand bij 50 watervogels afneemt tot 66 meter, dan kan volgens ZWEMPROF de invloed op de waterkwaliteit door intestinale enterococen gering zijn. Neemt de gemiddelde afstand verder af tot 24 meter, dan kan de invloed door intestinale enterococcen groot en door E coli gering zijn. Maatregelen zullen dan noodzakelijk zijn. Om de invloed van de variaties in aantallen watervogels en de gemiddelde afstand tot de zwemzone te verduidelijken is in Bijlage 5A een tabel weergegeven met de invloed op de waterkwaliteit bij verschillende combinaties Dieren op het zandstrand In het gebied wordt gewandeld met honden. Het gaat hierbij niet om grote aantallen, maar een schatting levert ongeveer een drietal honden per dag in het gebied op. Omdat voor honden geen richtgetallen voor de biologische samenstelling van de feces beschikbaar zijn, is op basis van expert judgement de invloed van een hond gelijk gesteld aan vijf watervogels. Op basis van deze getallen is de dagelijkse belasting gelijk aan ongeveer 15 watervogels. Bij deze bron is gekozen voor een fractie van 0,5. De afstand tot de zwemplek is hierbij gesteld op ongeveer 170 meter. Net als bij watervogels is met honden in het model gevarieerd met zowel aantallen als de gemiddelde afstand tot de zwemzone. Wanneer dagelijks drie honden op 170 meter aanwezig zijn, is de invloed op de waterkwaliteit volgens ZWEMPROF verwaarloosbaar. Om duidelijkheid over de invloed van honden op de waterkwaliteit te krijgen, is met het aantal honden en de gemiddelde afstand tot de zwemzone gevarieerd. Wanneer het aantal honden in het recreatiegebied toeneemt, zal de invloed op de waterkwaliteit ook toenemen. Wanneer het aantal honden bij een gemiddelde afstand tot de zwemzone van 170 meter toeneemt tot 63 honden, kan de invloed op de waterkwaliteit door intestinale enterococcen gering zijn. Bij een verdere toename tot 207 honden, kan volgens ZWEMPROF de invloed op de waterkwaliteit door intestinale enterococcen groot en door E coli gering zijn. Maatregelen zullen bij deze aantallen noodzakelijk zijn. 23

25 Ook een afname van de gemiddelde afstand tot de zwemzone kan voor een grotere invloed op de waterkwaliteit zorgen. Bij een afname van de gemiddelde afstand bij drie honden tot 13 meter, kan de invloed door intestinale enterococcen gering zijn. Bij een verdere afname tot vlak bij het water, op vier meter afstand, kan de invloed volgens ZWEMPROF door intestinale enterococcen groot en door E coli gering zijn. Maatregelen zullen noodzakelijk zijn. In Bijlage 5A is een tabel weergegeven waarin de invloed op de waterkwaliteit wordt gegeven bij variaties van het aantal honden en de gemiddelde afstand tot de zwemzone Conclusie Alle bronnen hebben een verwaarloosbare invloed op de waterkwaliteit, zowel individueel als gezamenlijk. Dit geldt alleen wanneer de waarden in het model ingevuld worden die bepaald zijn tijdens het veldwerk (Fig. 15). Wanneer echter gevarieerd wordt met het aantal bezoekers, watervogels of honden of met de gemiddelde afstand van watervogels en honden tot de zwemzone, kan de invloed op de waterkwaliteit veranderen. Afstromend wegwater heeft een verwaarloosbaar invloed op de waterkwaliteit. Het aantal zwemmers nodig om een gering effect op de waterkwaliteit te kunnen verwachten is echter onrealistisch, omdat het ruim twee maal hoger dan de maximale capaciteit van het recreatiegebied is. Ook een verhoging van het aantal honden geeft onrealistische aantallen waarbij een gering effect op de waterkwaliteit verwacht kan worden. Om een geringe invloed op de waterkwaliteit te kunnen verwachten bij watervogels, moet het aantal watervogels toenemen tot 133 watervogels. Deze aantallen zijn realistisch te noemen. Een gecombineerd effect van een toename van het aantal watervogels en een afname van de gemiddelde afstand tot de zwemzone kan voor een groter effect op de waterkwaliteit zorgen. Bijdrage bronnen legenda EC Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (E.c <200KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit (E.c tussen 200 en 500KVE/100ml) Wezenlijk invloed; gemiddelde onder de norm, maar incidenteel overschrijdingen te verwachten (E.c tussen 500 en 900KVE/10 Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (E.c >900KVE/100ml) Naam locatie: Groene Heuvels (Bergharenzijde) Datum beoordeling: legenda IC Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (IE <100KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit (IE tussen 100 en 200KVE/100ml) Wezenlijk invloed; gemiddelde onder de norm, maar incidenteel overschrijdingen te verwachten (IE tussen 200 en 330KVE/10 Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (IE >330KVE/100ml) gemiddeld EC zeer druk EC gemiddeld IE zeer druk IE eindoordeel EC eindoordeel EC Zwemmers gemiddeld zeer druk 1 1 Recreatievaart RWZI 0 0 eindscore IC eindscore IC Agrarisch achterland 0 0 gemiddeld zeer druk RioolOverstort 1 1 gemengd stelsel 0 0 gescheiden stelsel 0 0 Lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf 0 0 Ongezuiverde lozingen 0 0 Afstromend wegwater 0 0 Beroepsvaart 0 0 Jachthavens 0 0 Watervogels 1 1 Dieren op het strand 0 0 Lokale bron (Incidenteel) 0 0 Lokale bron (continue belasting) 0 0 Figuur 15. Uitslagensheet ZWEMPROF voor monsterpunt 162 (Bergharenzijde) 24

26 6.2 Bungalowstrand Zwemmers Volgens de beheerder van het bungalowpark kunnen op topdagen ongeveer 200 en op mooie dagen ongeveer 100 bezoekers bij het zandstand aanwezig zijn. Aangenomen wordt dat ongeveer ¾ deel van de bezoekers zwemt, wat betekent dat op een topdag 150 en op een mooie dag ongeveer 75 mensen kunnen zwemmen. Wanneer bovenstaande aantallen in ZWEMPROF ingevuld worden en zwemmers als enige bron van fecale verontreiniging gezien worden, dan is de invloed op de waterkwaliteit verwaarloosbaar. Neemt het aantal zwemmers toe tot zwemmers per dag, dan kan een geringe invloed op de waterkwaliteit door intestinale enterococcen verwacht worden. Deze aantallen zijn gezien de grote van het kleine water, het zandstrand en de ligweide onrealistisch Watervogels Volgens de beheerder zijn er in het water gemiddeld 20 watervogels aanwezig. De gemiddelde afstand tot de zwemzone is gesteld op 50 meter. Bij het kleine water wordt net als bij de grote plas zowel gevarieerd met het aantal watervogels als met de gemiddelde afstand tot de zwemzone. 20 watervogels hebben een verwaarloosbare invloed op de waterkwaliteit. Wanneer het aantal watervogels zou toenemen tot 24, kan volgens ZWEMPROF een geringe invloed door intestinale enterococcen verwacht worden. Bij een verdere toename tot 77 watervogels, kan de invloed op de waterkwaliteit door intestinale enterococcen groot en door E coli gering zijn. Bij deze aantallen zijn maatregelen noodzakelijk. Bij een afstand van 50 meter tot de zwemzone is de invloed op de waterkwaliteit volgens ZWEMPROF verwaarloosbaar. Bij een afname tot 44 meter kan de invloed door intestinale enterococcen gering zijn. Bij een verdere afname tot 16 meter kan de invloed door intestinale enterococcen groot en door E coli gering zijn, maatregelen zullen dan noodzakelijk zijn. In Bijlage 5B is een tabel weergegeven met de invloed op de waterkwaliteit bij verschillende combinaties aantallen watervogels en afstanden tot de zwemzone Dieren op het zandstrand Honden zijn welkom op het bungalowpark. Ze mogen hierbij alleen aangelijnd zijn en niet in het water komen. Buiten de ligweiden zijn aparte hondentoiletten aangelegd. Voor het model is uitgegaan van één hond per dag op een gemiddelde afstand van 70 meter tot het water. Bij het kleine water wordt net als bij de grote plas zowel gevarieerd met het aantal watervogels als met de gemiddelde afstand tot de zwemzone. Eén hond op een gemiddelde afstand van 70 meter heeft volgens ZWEMPROF een verwaarloosbare invloed op de waterkwaliteit. Wanneer het aantal honden toe zou nemen tot 15 honden, kan de invloed op de waterkwaliteit door intestinale enterococcen gering zijn. Bij een verdere toename tot 47 honden kan volgens ZWEMPROF de invloed door intestinale enterococcen groot en door E coli gering zijn. Bij 47 honden zijn maatregelen noodzakelijk. Wanneer de gemiddelde afstand van honden tot de zwemzone afneemt kan de invloed op de waterkwaliteit groter worden. Bij een afname tot zeven meter, kan de invloed door intestinale enterococcen gering zijn. Bij een afname tot twee meter kan de invloed op de waterkwaliteit door intestinale enterococcen groot en door E coli wezenlijk zijn. Maatregelen zullen dan noodzakelijk zijn. In Bijlage 5B is een tabel weergegeven met de invloed op de waterkwaliteit bij verschillende combinaties aantallen honden en afstanden tot de zwemzone. 25

27 6.2.4 Conclusie Ook voor monsterpunt 0162B geldt dat de bronnen een verwaarloosbare invloed op de waterkwaliteit uitoefenen, zowel individueel als gezamenlijk (Fig. 16). Voor zwemmers en honden geldt dat onrealistische aantallen aanwezig moeten zijn voordat een geringe invloed op de waterkwaliteit verwacht kan worden. Watervogels kunnen bij de kleine plas sneller zorgen voor een vergrootte invloed op de waterkwaliteit. Bij een toename van het aantal watervogels tot 24 watervogels of een afname van de gemiddelde afstand tot de zwemzone tot 44 meter kan een geringe invloed op de waterkwaliteit door intestinale enterococcen verwacht worden. Bij een gecombineerd effect kan de invloed op de waterkwaliteit snel groter worden. Bijdrage bronnen legenda EC Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (E.c <200KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit (E.c tussen 200 en 500KVE/100ml) Wezenlijk invloed; gemiddelde onder de norm, maar incidenteel overschrijdingen te verwachten (E.c tussen 500 en 900KVE/10 Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (E.c >900KVE/100ml) Naam locatie: Groene Heuvels (Rijkswegzijde) Datum beoordeling: legenda IC Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (IE <100KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit (IE tussen 100 en 200KVE/100ml) Wezenlijk invloed; gemiddelde onder de norm, maar incidenteel overschrijdingen te verwachten (IE tussen 200 en 330KVE/10 Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (IE >330KVE/100ml) gemiddeld EC zeer druk EC gemiddeld IE zeer druk IE eindoordeel EC eindoordeel EC Zwemmers gemiddeld zeer druk 1 1 Recreatievaart RWZI 0 0 eindscore IC eindscore IC Agrarisch achterland 0 0 gemiddeld zeer druk RioolOverstort 1 1 gemengd stelsel 0 0 gescheiden stelsel 0 0 Lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf 0 0 Ongezuiverde lozingen 0 0 Afstromend wegwater 0 0 Beroepsvaart 0 0 Jachthavens 0 0 Watervogels 1 1 Dieren op het strand 0 0 Lokale bron (Incidenteel) 0 0 Lokale bron (continue belasting) 0 0 Figuur 16. Uitslagensheet ZWEMPROF voor monsterpunt 0162B (Rijkswegzijde) 26

28 7. Evaluatie en conclusie Algemene beschrijving De Groene Heuvels is een voormalige zandwinput in de buurt van Nijmegen. In het zuiden is een smalle doorgang naar een kleine plas waar een bungalowpark omheen aangelegd is. Aan de plas is op drie plaatsen een zandstrand aangelegd, twee stranden op de noordelijke oever die vallen onder het beleid van RGV en één strand bij het bungalowpark in het zuiden. De Provincie Gelderland verzamelt gezondheidsklachten die mogelijk gerelateerd kunnen zijn aan de waterkwaliteit. Van de plas zijn meerdere gezondheidsklachten bekend. Het grootste deel van deze klachten lijkt gerelateerd te zijn aan zwemmersjeuk. In 2002 en 2003 is een persbericht naar buiten gebracht met informatie over zwemmersjeuk, in 2003 zijn waarschuwingsborden geplaatst en in 2006 is informatie op de internetpagina van de Provincie Gelderland geplaatst. Het doorzicht is op beide monsterpunten goed en ph-waarden variëren op beide punten tussen ph 7,5 en ph 8,6. Indicatororganismen voor fecale verontreiniging Voor dit profiel is gebruik gemaakt van de metingen van drie indicatororganismen voor fecale verontreiniging, namelijk intestinale enterococcen, Escherichia coli en thermotolerante bacteriën van de coligroep. De eerste twee indicatororganismen zijn in de nieuwe zwemwaterrichtlijn opgenomen, het derde indicatororganisme komt voort uit de oude zwemwaterrichtlijn. In het verleden zijn in de plas twee monsterpunten geweest met de monstercodes 162 en 0162B. Op monsterpunt 162 zijn in de periode de concentraties intestinale enterococcen en E coli gemeten en zijn thermotolerante bacteriën van de coligroep in de periode gemeten. Op monsterpunt 0162B zijn thermotolerante bacteriën van de coligroep in de periode gemeten. Intestinale enterococcen en E coli zijn op dit monsterpunt niet gemeten. Gedurende het zwemseizoen (mei september) wordt één- tot tweewekelijks bemonsterd. Voor geen van de indicatororganismen is een overschrijding geconstateerd, zowel op monsterpunt 162 als op monsterpunt 0162B. Op monsterpunt 162 is voor E coli één verhoogde waarde gemeten die de richtwaarde voor goed zwemwater benadert. De overige gemeten concentraties zijn erg laag en benaderen de richtwaarden niet. Op beide monsterpunten zijn de meeste gemeten concentraties dusdanig laag dat relaties met weersomstandigheden moeilijk waar te nemen zijn. De verhoogde concentratie voor E coli is niet gerelateerd aan de weersomstandigheden en is zeer waarschijnlijk een incident. Een indeling in een kwaliteitsklasse mag nog niet, omdat daarvoor metingen uit minstens drie opeenvolgende jaren nodig zijn. Wanneer een indicatie van de kwaliteitsklasse gegeven zou moeten worden, dan zou De Groene Heuvels ingedeeld kunnen worden in de kwaliteitsklasse uitstekend, zowel intestinale enterococcen als E coli liggen met een 95-percentiel van respectievelijk 40 kve/100ml en 52 kve/100ml ruim in de kwaliteitsklasse uitstekend. De richtwaarden voor een uitstekende waterkwaliteit ligt voor intestinale enterococcen op 200 kve/100ml en voor E coli op 500 kve/100ml. Voor monsterpunt 0162B kan geen indicatie gegeven worden, omdat op dit monsterpunt de afgelopen jaren niet bemonsterd is en daarnaast omdat in de periode intestinale enterococcen en E coli niet gemeten zijn. 27

29 ZWEMPROF Op basis van de beschikbare informatie over de plas en de directe omgeving, door middel van data-analyse, literatuuronderzoek en veldbezoek zijn een aantal potentiële verontreinigingsbronnen naar voren gekomen. Dit zijn: Zwemmers Afstromend water Watervogels Dieren op het zandstrand In het spreadsheetmodel ZWEMPROF kan data ingevoerd worden, waarna het model aangeeft of bepaalde bronnen of combinaties van bronnen verantwoordelijk kunnen zijn voor een slechtere kwaliteit van het zwemwater. Voor De Groene Heuvels zijn twee analyses uitgevoerd. Eén analyse voor de zwemzone in de grote plas en één voor de zwemzone in de kleine plas. Voor de kleine plas geldt dat afstromend wegwater niet als potentiële verontreinigingsbron gezien wordt. Voor De Groene Heuvels blijkt dat voor beide zwemzones een vergelijkbare situatie bestaat. De potentiële bronnen hebben zowel individueel als gezamenlijk een verwaarloosbare invloed op de kwaliteit van het zwemwater. Een toename van het aantal zwemmers kan de invloed op de waterkwaliteit vergroten, maar voor beide zwemzones geldt dat het aantal zwemmers toe moet nemen tot onrealistisch hoge aantallen. Bij een toename van het aantal honden kan de invloed op de waterkwaliteit vergroot worden. Maar net als bij zwemmers moet voor beide locaties het aantal honden toenemen tot onrealistisch hoge aantallen voordat een invloed op de waterkwaliteit verwacht kan worden. Bij een toename van het aantal watervogels of de afname van de gemiddelde afstand van de watervogels tot de zwemplek blijkt dat de invloed op de waterkwaliteit groter wordt. De aantallen vogels nodig voor een geringe invloed op de waterkwaliteit zijn realistisch. Bij de grote plas is volgens ZWEMPROF een toename tot 133 watervogels nodig om een geringe invloed te kunnen verwachten. Gezien de grootte van de plas is dit realistisch te noemen. Voor de kleine plas zijn de aantallen nog realistischer. Voor een geringe invloed op de waterkwaliteit is een toename tot 24 watervogels nodig. Dat zijn slechts enkele watervogels meer dan er gemiddeld in de kleine plas aanwezig zijn. Watervogels kunnen dus zeker verantwoordelijk zijn voor een slechtere kwaliteit van de waterkwaliteit. 28

30 8. Maatregelen en aanbevelingen Zwemplas De Groene Heuvels kent weinig problemen met de drie indicatororganismen of met blauwalgen. Op de enkele verhoging na zijn alle gemeten concentraties ruim onder de richtwaarde voor goed zwemwater. Wel zijn in het verleden veel problemen met zwemmersjeuk geconstateerd. Hiervoor zijn echter geen maatregelen bekend waardoor het probleem door zwemmersjeuk duidelijk verminderd kan worden. De voorzieningen rond de plas zien er goed uit, een aantal voorzieningen is verbeterd/aangepast. Bij het oostelijke strand staat een wagen die gebruikt wordt voor de verkoop van snacks en drinken. Deze wagen ziet er verouderd uit en zou vervangen kunnen worden om het aantrekkelijker te maken. Ook is het tegelwerk in de toiletten niet heel erg schoon en zijn veel kalkresten zichtbaar. Deze zouden schoongemaakt kunnen worden of het tegelwerk zou vervangen kunnen worden. Omdat in de plas twee zwemzones aanwezig zijn zal een tweede monsterpunt aangewezen moeten worden. Dit monsterpunt zal bij het zandstrand van het bungalowpark liggen, waar nu reeds het monsterpunt 0162B Rijkswegzijde ligt. Het punt zal echter verplaatst moeten worden tot binnen de zwemzone. Het monsterpunt 162 Bergharenzijde zal verplaatst moeten worden tot een locatie binnen de zwemzone. 29

31 9. Literatuur DHV (2005): Rapport KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water, Ministerie V&W/RWS/RIZA 30

32 Bijlage 1. Gemeten parameters op monsterpunt 162 in 2007 Parameter Eenheid Parameter Eenheid Ammonium (NH4-N) mg/l Kleur - Bezoekersaantal - Kroosbedekking - Bicarbonaat (HCO3) mmol/l Magnesium (Mg) mg/l Bromide (Br) mg/l Monstern Oppvlw - BZV-05 mg/l Monstern Zwemw - Calcium (Ca) mg/l Natrium (Na) mg/l Carbonaat (CO3) mmol/l Nitraat (NO3-N) mg/l Chloride (Cl) mg/l Nitriet (NO2-N) mg/l Chlorofyl-a - Olie - Coli E. (TP) per 100 ml Onderhoud strand - Coli Thermotoler. per 100 ml ph-veld - Coli Totaal per 100 ml Regen - Diepte m Schoning - Dode watervogels - Schuim - Doorzicht m Stroomrichting - Drijflaag - Stroomsnelheid cm/s Droge stof OB mg/l Sulfaat (SO4) mg/l EGV-veld ms/m Temperatuur lucht oc Enterococcen Int. per 100 ml Temperatuur water oc Faeofytine - Tot. Stikstof (N) mg/l Fauna - Vee - Fosfaat (PO4) mg/l Vuil - Fosfor (P) mg/l Windrichting - Geur - Zichtbare verontr - Gloeirest OB % (m/m) Zon - Huisdieren - Zuurstof mg/l Kalium (K) mg/l Zuurstofpercentage % KjN-aa (N) mg/l Zwerfvuil - 31

33 Bijlage 2. Gezondheidsklachten Op 26 augustus 2001 is een melding binnengekomen van een vrouw die met een gezelschap is wezen zwemmen. De vrouw had hevig jeukende bulten, enkele anderen uit het gezelschap hadden huidklachten. Er zijn geen verdere maatregelen genomen wegens de weersomslag die rond die tijd plaatsvond en het naderen van het einde van het zwemseizoen. Op 23 juli 2002 is een algemeen persbericht uitgegaan over zwemmersjeuk. Op 31 juli 2002 is hiernaast bij meerdere zwemplassen in Gelderland, waaronder Groene Heuvels, een bericht over het voorkomen van zwemmersjeuk verspreid. Op 31 juli 2002 zijn hiernaast nog twee meldingen binnengekomen. De ene melding kwam van een gezin, de andere melding kwam van twee kinderen. In beide gevallen werd last ondervonden van rode bultjes en in beide gevallen was zeer waarschijnlijk zwemmersjeuk de oorzaak. Op 2 augustus 2002 is een melding binnengekomen van een kind dat last had van rode bultjes. Het kind had op 30 juli 2002 gezwommen. Zeer waarschijnlijk ging het hier om zwemmersjeuk. De manager van het bungalowpark had een melding op 15 augustus 2002 dat twee meisjes last hadden van rode bultjes. Ook hier ging het zeer waarschijnlijk om zwemmersjeuk. Zeer waarschijnlijk hebben de meisjes bij het kleine strand bij het bungalowpark gezwommen. In 2003 zijn grote problemen geweest met zwemmersjeuk. De problemen waren van dien aard dat waarschuwingsborden zijn geplaatst en een persbericht uitgebracht is tussen 25 juli en 13 augustus Op 26 juli 2003 is een melding binnengekomen van een gezin dat op 25 juli 2003 gezwommen had en onder de rode bultjes zat. Er zijn meerdere pogingen gedaan om in contact te komen, maar dit is niet gelukt. 30 juli 2003 is een melding binnengekomen over zwemmersjeuk bij kinderen met de vraag waarom er geen waarschuwingsborden geplaatst zijn. Op 7 augustus 2003 is een melding binnengekomen van een familie die last had van kleine jeukende rode vlekjes. Er stond een waarschuwingsbord bij de plas, maar niet bij de slagbomen. Op 29 juli 2004 is een melding binnengekomen dat een kind last had van huiduitslag, jeukende bulten en ziekte. Het kind had op 28 juli 2004 gezwommen bij het bungalowpark. Het Waterschap Rivierenland heeft op 30 juli 2004 de plas onderzocht waarbij een poelslak is gevonden, maar geen cercariën. Op 5 augustus 2004 is door de beheerder van het recreatieschap een melding binnengekomen dat ongeveer vijf of zes personen last hadden van jeuk en bulten en dat zwemmersjeuk waarschijnlijk de oorzaak hiervan was. De personen hadden gezwommen in de kleine plas bij het bungalowpark. Het Waterschap Rivierenland heeft de plas onderzocht, heeft weinig poelslakken aangetroffen en geen cercariën. Op 2 september 2004 is een melding binnengekomen dat vier kinderen last hadden van jeuk en bulten. Ze hadden op 1 september 2004 gezwommen. Op 29 juni 2005 is een melding binnengekomen van een man die na het zwemmen op 28 juni 2005 helemaal onder de jeukende rode bultjes zat, voornamelijk op de rug en het hoofd. De melder is geïnformeerd over de oorzaak van de klachten Twee kinderen hebben op 18 juli 2005 melding gemaakt met verschijnselen van zwemmersjeuk. De kinderen hebben op 16 juli 2005 gezwommen. Bij de EHBO zijn twee 32

34 kinderen langs geweest met soortgelijke klachten, het is mogelijk dat het hierbij om dezelfde kinderen gaat. Het Waterschap Rivierenland heeft op 21 juli 2005 de plas onderzocht, maar er zijn geen slakjes aangetroffen. De melder is hierna geïnformeerd over de oorzaak van de klachten. Op 20 juli 2005 kwam de melding van een kind met jeukende bultjes. De melder is geïnformeerd over de oorzaak van de klachten. Op 14 juni 2006 is een melding binnengekomen van een medewerker van de gemeente Beuningen. Hij had van een school melding gekregen dat twee schoolklassen waren gaan zwemmen en dat vrijwel alle kinderen onder de rode bultjes zaten. Door het Waterschap Rivierenland is hierna gezocht naar cercariën, maar deze zijn niet aangetroffen. De GGD heeft informatie op de eigen website gezet en heeft huisartsen geïnformeerd. De provincie heeft een waarschuwing afgevaardigd die van kracht is geweest in de periode juni Op 3 juli 2006 is telefonisch doorgegeven dat verschillende mensen met klachten lopen die waarschijnlijk gerelateerd aan zwemmersjeuk. Er is geïnformeerd bij de beheerder, maar daar zijn geen klachten binnengekomen. De GGD heeft de huisartsen verzocht om eventuele meldingen van zwemmersjeuk door te geven aan de GGD. Een man die op 2 juli 2006 had gedoken in de plas meldde op 4 juli 2006 dat hij last had van uitslag in de vorm van kleine jeukende bultjes. Op 5 juli 2006 is een melding binnengekomen dat vier kinderen die op 4 juli 2006 gezwommen hadden heel erg veel last hadden van jeukende bulten. Er was gezwommen bij het bungalowpark. Na de melding is een algemene tekst op de internetpagina van de provincie geplaatst met de namen van alle zwemlocaties waar problemen met zwemmersjeuk zijn. Op 25 september 2006 is een melding binnengekomen van een vrouw na het zwemmen op 23 september 2006 last kreeg van schouders en nek. Daags erna gingen deze klachten over in hevige koorts en maag/darmklachten. Een vriendin die samen met haar gezwommen had, had nergens last van, alleen een tinteling aan de armen. 8 juni 2007 is een melding binnengekomen waarbij aangegeven is dat de dochter van de melder ziek is geworden na het zwemmen op 7 juni De dochter heeft daarbij last gehad van overgeven, koorts en hoofdpijn. De relatie tot het zwemwater is onbekend gebleven. 33

35 Bijlage 3. Gemeten concentraties van de indicatororganismen in kve/100ml Monsterpunt 162 Datum Intestinale E coli Thermotolerante enterococcen bacteriën van de coligroep

36 Datum Intestinale E coli Thermotolerante enterococcen bacteriën van de coligroep

37 Gemeten concentraties van de indicatororganismen in kve/100ml Monsterpunt 0162B Datum Intestinale E coli Thermotolerante enterococcen bacteriën van de coligroep

38 Bijlage 4A. Invulblad ZWEMPROF monsterpunt 162 ZWEMPROF ZWEMwaterPROFielen Naam locatie: Groene Heuvels (Bergharenzijde) Datum beoordeling: Type systeem plas 1 Overstort gemengd stelsel (incidenteel) Jachthavens (continue belasting) breedte plas (m) 355 afstand overstort gemengd stelsel (m) 0 Uitwisselingsdebiet met overig water (m3/sec) 0 lengte plas (m) 620 Overstortvolume (m3) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 gemiddelde diepte plas (m) 10 Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 0 1 oppervlak zwemzone (m2) Overstort gescheiden stelsel (incidenteel) Watervogels (continue belasting) oeverlengte zwemstrand (m) 510 afstand overstort gescheiden stelsel 0 Aantal 50 Overstortvolume 0 afstand tot zwemplek (m) 250 Zwemmers Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 1 gemiddeld aantal per dag 4900 aantal bij extreme drukte 7500 Lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf Lokale bron (incidenteel) Debiet lozing (m3/sec) 0 concentratie E. coli (KVE/l) 0 Recreatievaart afstant tot zwemplek (m) 0 concentratie enterokokken (KVE/l) 0 aantal boten per dag 0 Fractie naar zwemwater 0 volume (m3) 0 aantal; bij extreme drukte 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Afstand tot zwemplek (m) 0 Ongezuiverde lozingen (incidenteel) Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 0 Volume lozing (m3) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Lokale bron (continu) RWZI Fractie naar zwemwater 0 belasting E. coli (KVE/halfjaar) 0 Debiet (m3/sec) 0 belasting enterokokken (KVE/halfjaar) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Afstromend wegwater (incidenteel) afstand tot zwemplek (m) 0 Fractie naar zwemwater 0 Volume lozing (m3) 850 Fractie naar zwemwater 0 afstand tot zwemplek (m) 350 Agrarisch achterland Fractie naar zwemwater 0,5 Dieren op het zwemstrand Bodemtype klei 1 aantal honden/dag 3 aantal hectare 0 Beroepsvaart (continue belasting) aantal paarden/dag 0 mestsoort Kippen 2 Aantal boten per dag 0 afstand tot zwemplek 170 afstand tot zwemplek (m) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 fractie naar zwemwater 0,5 Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 0 39

39 Bijlage 4B. Invulblad ZWEMPROF monsterpunt 0162B ZWEMPROF ZWEMwaterPROFielen Naam locatie: Groene Heuvels (Rijkswegzijde) Datum beoordeling: Type systeem plas 1 Overstort gemengd stelsel (incidenteel) Jachthavens (continue belasting) breedte plas (m) 100 afstand overstort gemengd stelsel (m) 0 Uitwisselingsdebiet met overig water (m3/sec) 0 lengte plas (m) 140 Overstortvolume (m3) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 gemiddelde diepte plas (m) 5 Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 0 1 oppervlak zwemzone (m2) 5100 Overstort gescheiden stelsel (incidenteel) Watervogels (continue belasting) oeverlengte zwemstrand (m) 190 afstand overstort gescheiden stelsel 0 Aantal 20 Overstortvolume 0 afstand tot zwemplek (m) 50 Zwemmers Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 1 gemiddeld aantal per dag 75 aantal bij extreme drukte 150 Lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf Lokale bron (incidenteel) Debiet lozing (m3/sec) 0 concentratie E. coli (KVE/l) 0 Recreatievaart afstant tot zwemplek (m) 0 concentratie enterokokken (KVE/l) 0 aantal boten per dag 0 Fractie naar zwemwater 0 volume (m3) 0 aantal; bij extreme drukte 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Afstand tot zwemplek (m) 0 Ongezuiverde lozingen (incidenteel) Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 0 Volume lozing (m3) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Lokale bron (continu) RWZI Fractie naar zwemwater 0 belasting E. coli (KVE/halfjaar) 0 Debiet (m3/sec) 0 belasting enterokokken (KVE/halfjaar) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Afstromend wegwater (incidenteel) afstand tot zwemplek (m) 0 Fractie naar zwemwater 0 Volume lozing (m3) 0 Fractie naar zwemwater 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Agrarisch achterland Fractie naar zwemwater 0 Dieren op het zwemstrand Bodemtype klei 1 aantal honden/dag 1 aantal hectare 0 Beroepsvaart (continue belasting) aantal paarden/dag 0 mestsoort Kippen 2 Aantal boten per dag 0 afstand tot zwemplek 70 afstand tot zwemplek (m) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 fractie naar zwemwater 0,5 Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 0 38

40 Bijlage 5A. Invloed op de waterkwaliteit bij variatie in aantallen watervogels en de gemiddelde afstand tot de zwemzone (Monsterpunt 162) Aantal watervogels Gemiddelde afstand Invloed op waterkwaliteit Invloed op waterkwaliteit tot zwemzone (Intestinale enterococcen) (E coli ) Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot 41

41 Invloed op de waterkwaliteit bij variatie in aantallen honden en de gemiddelde afstand tot de zwemzone (Monsterpunt 162) Aantal honden Gemiddelde afstand Invloed op waterkwaliteit Invloed op waterkwaliteit tot zwemzone (Intestinale enterococcen) (E coli ) Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar 3 13 Gering Verwaarloosbaar 3 7 Wezenlijk Gering 3 4 Groot Gering 3 3 Groot Wezenlijk 3 2 Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot 3 50 Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot 40

42 Bijlage 5B. Invloed op de waterkwaliteit bij variatie in aantallen watervogels en de gemiddelde afstand tot de zwemzone (Monsterpunt 0162B) Aantal watervogels Gemiddelde afstand Invloed op waterkwaliteit Invloed op waterkwaliteit tot zwemzone (Intestinale enterococcen) (E coli ) Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk 20 7 Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering 10 9 Groot Gering 10 6 Groot Wezenlijk 10 3 Groot Groot Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk 30 9 Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot 41

43 Invloed op de waterkwaliteit bij variatie in aantallen honden en de gemiddelde afstand tot de zwemzone (Monsterpunt 0162B) Aantal honden Gemiddelde afstand Invloed op waterkwaliteit Invloed op waterkwaliteit tot zwemzone (Intestinale enterococcen) (E coli ) 1 70 Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar 1 7 Gering Verwaarloosbaar 1 4 Wezenlijk Gering 1 2 Groot Wezenlijk 1 1 Groot Groot 5 70 Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar 5 29 Gering Verwaarloosbaar 5 16 Wezenlijk Gering 5 10 Groot Gering 5 7 Groot Wezenlijk 5 4 Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk 10 8 Groot Groot 1 70 Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Gering Verwaarloosbaar Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot 1 25 Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar 5 25 Gering Verwaarloosbaar 9 25 Wezenlijk Gering Groot Gering Groot Wezenlijk Groot Groot 42

44 Bijlage 6. Veldbezoek Groene Heuvels Bezoektijd: Maandag 4 juni 2007, 9.15u 11.00u en 16.15u 16.30u Aanwezig: Jeroen Pelser, Karlijn Holthaus (Grontmij), Imke Leenen (Grontmij), Adriaan van der Linden (RGV) Weer: Zonnig, enkele wolk, temperatuur ongeveer 20 C Het bezoek begint bij de poort naar het terrein toe, hier worden we naar binnen gelaten door Adriaan van der Linden, die vanuit RGV meegaat met het veldbezoek. Het veldbezoek bestaat uit twee bezoeken, omdat na de eerste twee stranden het derde vergeten is en deze later op de dag nog bezocht is. Bij het bezoek is te zien dat het terrein goed onderhouden is, parkeerplaatsen zien er verzorgd uit en er staan goede informatietafels bij de ingang naar het strand (Fig. 1A). Bij de ingang van het terrein is nog een extra eigen bord neergezet dat waarschuwt dat zwemmen op eigen risico is (Fig. 1B). Op het terrein zien de bankjes en vuilnisbakken er redelijk nieuw uit (Fig. 1C). Van de toiletgebouwtjes (Fig. 2A), drie in totaal, was er tijdens het bezoek in ieder geval één open. In de toiletgebouwtjes zijn een wasbak (Fig. 2B), douche (Fig. 3A) en toiletten (Fig. 3B) aanwezig. Twee van de drie zagen er niet heel erg nieuw uit en waren minder schoon. Het derde gebouwtje is een toilet met kiosk dat opgeknapt is en er erg goed uitziet. De toiletten worden één maal daags schoongemaakt, terwijl de afvalbakken minder vaak schoongemaakt worden. Onder de afvalbakken zit een opvangdepot, waardoor de overlast minder is. 43

45 Figuur 1. Een overzichtskaart van het gebied (A), een informatiebord van RGV (B) en een afvalbak met ondergronds opvangdepot (C) Figuur 2. Eén van de toiletgebouwtjes (A) en een wasbak in het gebouwtje (B) 44

46 Figuur 3. Een douche (A) en een gehandicaptentoilet (B) Het strand is kaal en zanderig (Fig. 4A), de bodem in het water is daarbij ook wat kleiig en bij een gedeelte van de plas rood van kleur (Fig. 4B). In het gebied zijn weinig problemen bekend, in het verleden zijn er meldingen van zwemmersjeuk geweest, onbekend is voorlopig of deze meldingen van de verschillende stranden komen of van één en dezelfde plek. Langs de plas staan brede rietkragen (Fig. 4C), wat kan duiden op een goede plek voor slakken die gastheer zijn voor de parasitaire wormen verantwoordelijk voor zwemmersjeuk. Slakken zijn tijdens het bezoek echter niet in het water aangetroffen. Watervogels, een andere gastheer van de parasiet, zijn niet veel aanwezig, er zijn weinig uitwerpselen te zien. Tijdens het bezoek zijn er echter wel veel hondenpoten op het strand aangetroffen (Fig. 4D). Honden zijn buiten het seizoen wel toegestaan in het water, tijdens het seizoen niet. 45

47 Figuur 4. Een kaal en zanderig strand (A), een roodgekleurde bodem (B), brede rietkragen langs de plas (C) en hondenpootafdrukken (D) In de plas wordt gevist. Het is hierbij niet toegestaan om bij te voeren, maar volgens Adriaan zeggen duikers dat er wel degelijk bijgevoerd wordt. Tijdens de wandeling langs het strand waren ongeveer 10 tot 15 zeer grote vissen duidelijk vanaf de kant zichtbaar. Het was voor geen van ons echter duidelijk op te maken welke vissoort het was. In het water liggen verschillende lijnen. Bij de twee grote strandjes liggen in tegenstelling tot wat op de luchtfoto te zien is slechts één ballenlijn (Fig. 5A), die vast ligt aan metalen palen (Fig. 5B), terwijl bij het derde standje nog wel twee ballenlijnen liggen. De diepte bij de ballenlijn ligt zo rond de 1,4 meter. Ook ligt er nog een lijn met ballen en tonnen dwars over de plas (Fig. 5C). Bij navraag door Adriaan bleek het om een afbakening te gaan voor de surfers. Het duikvlot dat op de luchtfoto goed te zien was, bleek tegen de kant aan te liggen op het moment van bezoek (Fig. 5D). Waarom is niet bekend. Verder zijn er twee volleybalvelden op het terrein aanwezig en zijn er vijf bezoekers op het strand en een duiker die zijn pak aan het aantrekken was. Bij een kort gesprek met één van de bezoekers op het strand bleek dat er weinig vreemde dingen in het gebied gebeuren. 46

48 Figuur 5. De ballenlijn (A), een metalen paal waaraan de ballenlijn bevestigd is (B), de afscheidingslijn met een rood olievat voor de surfers (C) en het duikvlot (D) Het tweede bezoek was aan het strandje bij het bungalowpark. Imke Leenen was bij dit bezoek niet aanwezig. Het strand is klein en er liggen twee ballenlijnen in het water (Fig. 6A). Het zand was aardig grof gefreesd en ook aardig nat. Vanaf het strand gaat een glijbaan het water in. Langs het gehele water, behalve bij het strandje staat een vrij brede rietkraag (Fig. 6B). Het water is verbonden met de grotere plas door middel van een kleine doorgang waar een kleine brug overheen gaat. Het is niet mogelijk om vanaf het strandje bij het bungalowpark op dit bruggetje te komen. Het beheer van dit strandje is in handen van het bungalowpark. Op twee van de palen die de ballenlijn vasthouden is een meerkoetennest aanwezig. Bij het water staat overigens een ander blauw bord dan bij de ingang van de stranden van RGV (Fig. 6C). 47

49 Figuur 6. Een overzicht van de kleine plas met een smal strand en een dubbele ballenlijn (A), een dikke rietkraag langs het water (B) en een blauw informatiebord (C) 48