Zwemwaterprofiel Het Grasbroek

Transcriptie

1 Zwemwaterprofiel Het Grasbroek April 2015

2 2 18 Zwemwaterprofiel Het Grasbroek

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Europese Zwemwaterrichtlijn Leeswijzer 4 2. Uitgevoerde werkzaamheden Algemene werkwijze Locatiebezoek Classificatie op basis van huidige normen 6 3. Beschrijving zwemwaterlocatie Situering en beschrijving Hydrologie en hydromorfologie Algemene beschrijving Historische waterkwaliteit Blauwalgenprofiel Begrenzing van de zwemzone Risicobronnen Beoordeling gezondheidsrisico s Conclusie en aanbevelingen Beoordeling gezondheidsrisico s Blauwalgen Vervolgtraject 15 Literatuurlijst 16 Bijlage I: Monsterpunt zwemwaterlocatie 17 Bijlage II: Uitslag ZWEMPROF 18 Zwemwaterprofiel Het Grasbroek 3 18

4 1. Inleiding 1.1 Europese Zwemwaterrichtlijn Binnen het beheersgebied van waterschap Vechtstromen liggen op dit moment 44 officiële zwemwaterlocaties. Het waterschap heeft als taak de waterkwaliteit van deze locaties te controleren. Eén en ander is vastgelegd in de Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) die sinds 2009 van kracht is. Het doel van de Europese Zwemwaterrichtlijn is het behoud, de bescherming en de verbetering van de milieukwaliteit en de bescherming van de gezondheid van de mens. Eén van de verplichtingen vanuit de Europese Zwemwaterrichtlijn is het opstellen van een zwemwaterprofiel voor elke zwemwaterlocatie. Dit profiel geeft de burger informatie over de kwaliteit van het zwemwater, eventuele verontreinigingsbronnen en genomen beheersmaatregelen. Elk zwemwaterprofiel mag betrekking hebben op één of op meerdere aangrenzende zwemwateren. Dit profiel heeft betrekking op de zwemwaterlocatie Het Grasbroek. 1.2 Leeswijzer In hoofdstuk 2 worden de uitgevoerde werkzaamheden en de huidige classificatie van de zwemwaterlocaties besproken. In hoofdstuk 3 volgt een gebiedsbeschrijving. Daarnaast is gekeken naar de historische waterkwaliteit en het voorkomen van blauwalgen. Ook is hier de begrenzing van de zwemzone beschreven en zijn de risicobronnen in kaart gebracht. Tenslotte volgt een beoordeling van de gezondheidsrisico s. De conclusie en eventuele aanbevelingen staan in hoofdstuk Zwemwaterprofiel Het Grasbroek

5 2. Uitgevoerde werkzaamheden 2.1 Algemene werkwijze Voor het opstellen van het zwemwaterprofiel is aangesloten bij de aanpak volgens het protocol Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel d.d. 21 juni 2005 (RIZA-Grontmij). Figuur 2.1 Routekaart voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (bron: Handreiking) Het zwemwaterprofiel voor de zwemwaterlocatie Het Grasbroek omvat de volgende aspecten: - Locatiebezoek. - Algemene beschrijving van de locatie (gebiedsbeschrijving en hydromorfologie). - Beschrijving van de hydrologie. - Historische waterkwaliteit ten aanzien van bekende problemen, zoals zwemverboden, klachten, botulisme en dergelijke. - Identificatie van potentiële bronnen van bacteriologische verontreiniging. - Beoordeling gesignaleerde verontreinigingsbronnen versus gezondheidsrisico s. 2.2 Locatiebezoek Het locatiebezoek is uitgevoerd tijdens het badseizoen Het doel van het locatiebezoek is een zo goed mogelijke indruk te krijgen van de hygiëne op de betreffende locatie. Tijdens het locatiebezoek is gekeken naar bronnen van fecale verontreinigingen op de zwemwaterlocatie en in de omgeving. Daarnaast is ook gekeken naar andere bedreigingen voor de zwemwaterkwaliteit zoals flora (bijvoorbeeld afgestorven plantenresten), fauna (ratten i.v.m. de ziekte van Weil), botulisme en (blauw)algen. Ter ondersteuning zijn van de locatie foto-opnames gemaakt. Zwemwaterprofiel Het Grasbroek 5 18

6 2.3 Classificatie op basis van huidige normen De Europese Zwemwaterrichtlijn schrijft voor de zwemwaterlocaties een klasse indeling voor. Een locatie kan vallen in de klasse uitstekend, goed, aanvaardbaar of slecht. Deze indeling is gebaseerd op een vierjarige meetreeks van de bacteriologische parameters Escherichia coli (EC) en intestinale enterococcen (IE). De eerste indeling in klassen op basis van de Europese Zwemwaterrichtlijn is uitgevoerd na afloop van het badseizoen Alle zwemwaterlocaties moeten uiterlijk in 2015 minimaal voldoen aan de klasse aanvaardbaar. Voor binnenwateren zoals binnen het gebied van waterschap Vechtstromen worden de volgende normen gehanteerd: Parameter Uitstekende kwaliteit Goede kwaliteit Aanvaardbare kwaliteit Referentiemethoden voor de analyse Intestinale enterokokken (kve/100 ml 200 (*) 400 (*) 330 (**) ISO of ISO Escherichia coli (kve/100 ml) 500 (*) 1000 (*) 900 (**) ISO of ISO (*) gebaseerd op een beoordeling van het 95-percentiel (**) gebaseerd op een beoordeling van het 90-percentiel Uit de beoordeling die is uitgevoerd na afloop van het badseizoen 2014 blijkt dat de locatie Het Grasbroek in de categorie goed valt. Deze beoordeling is gebaseerd op de meetjaren 2011 t/m Zwemwaterprofiel Het Grasbroek

7 3. Beschrijving zwemwaterlocatie 3.1 Situering en beschrijving De zwemplas Het Grasbroek ligt op het recreatieterrein t Grasbroek gelegen aan de Grasbroekweg 1 in Bornerbroek. Het terrein is toegankelijk voor campinggasten. Daarnaast is het mogelijk een dagkaartje te kopen. Langs het overgrote deel van de oevers staan bomen en riet aan de waterkant (noord en west oever). De oever aan de campingzijde (zuidkant) is beschoeid. De oostelijke oever bestaat uit een zandstrandje, waaraan ook de zwemzone gelegen is. Figuur 3.1 Regionale ligging Het Grasbroek Nevenfuncties De plas wordt gebruikt door kleine zeil- en motorbootjes (zonder toilet), jetski s, windsurfers en vissers. Ook wordt er gedoken door sportduikers. Zwemmen is alleen toegestaan in de daarvoor bestemde zwemzone. Andere activiteiten zijn in de zwemzone niet toegestaan. In en rond het water vinden kleine evenementen plaats, zoals minisail. Zwemwaterprofiel Het Grasbroek 7 18

8 Toekomstige plannen Niet bekend. Foto s 8 18 Zwemwaterprofiel Het Grasbroek

9 3.2 Hydrologie en hydromorfologie De plas is ongeveer 340 meter breed en 770 meter lang. In totaal beslaat de plas een oppervlakte van ongeveer 30 ha. De plas is hydrologisch gezien afgesloten van omringende wateren en wordt gevoed met een natuurlijke bron van grondwater en heeft een grondwaterpeil. De diepte in de zwemzone is maximaal 0,80 meter. De zone voor sportvissen, zeilen en surfen is maximaal 13 meter diep. Het talud vanaf het strandje bij de zwemzone is flauw (6%). Alleen het deel waar het mogelijk is jetski s te water te laten heeft een steil talud (25%). 3.3 Algemene beschrijving Algemeen Beheerder Particulier (camping t Grasbroek) Waterkwaliteitsbeheerder Waterschap Vechtstromen Provincie Overijssel Afmetingen zwemzone ± m 2 Bezoekersaantallen Op een gemiddelde dag circa 150 en tijdens topdrukte 400 mensen (info beheerder). Voorzieningen Kiosk Er is een strandpaviljoen aanwezig. Toiletten Vlak naast het strand is een toilet- en douchehuisje aanwezig dat is aangesloten op de riolering. Vuilnisbakken Ja Drijflijnen Ja Toezicht Nee Speeltoestellen Nee Overig Bodem Onderhoud Overwegend zand. De plas wordt beheerd door de terreinbeheerder. Elke avond worden de vuilnisbakken geleegd en wordt eventueel zwerfvuil verwijdert. Het gras wordt regelmatig gemaaid en het strand gefreesd. Bestrijdingsmiddelen worden niet gebruikt. Bijzonderheden Algemeen Meldingen/klachten Honden zijn niet toegestaan op het terrein. Vanwege controle aan de poort kan dit goed worden gehandhaafd. Zwemwaterprofiel Het Grasbroek 9 18

10 3.4 Historische waterkwaliteit Om een analyse te kunnen maken van de historische waterkwaliteit zijn de meetgegevens bekeken van de afgelopen 5 meetjaren. In deze periode zijn naast de bacteriologische parameters ook de temperatuur, doorzicht, ph en het gehalte aan chlorofyl-a gemeten. Nutriënten zijn voor het laatst gemeten in De resultaten hiervan zijn besproken in het zwemwaterprofiel uit Een samenvattend overzicht van de waterkwaliteit in de periode 2010 tot en met 2014 is opgenomen in onderstaande tabel. De locatie van het meetpunt staat weergegeven in bijlage I. Bacteriologische kwaliteit Watertemperatuur Doorzicht ph Maximum KVE/100 ml C maximum Cm minimum Min max Jaar E-coli Enterococcen ,7 80 8,0-8, ,5 >70 8,0-8, ,8 >70 8,3-8, Niet gemeten Niet gemeten Niet gemeten ,6 >70 8,01-8,55 norm ,5-9,0 Tabel 3.1 Waterkwaliteit Het Grasbroek In de periode 2010 tot en met 2014 voldeden de bacteriologische meetwaarden over het algemeen in ruime mate aan de normen. Uitzonderingen zijn een overschrijding van E.coli op 1 augustus 2011 en een overschrijding van EC en IE op 30 juni In alle gevallen bleken de bacteriologische waarden bij de aanvullende bemonstering weer ruimschoots te voldoen aan de normen. De oorzaak van de overschrijdingen is niet bekend. Een paar dagen voor de bemonstering op 1 augustus 2011 is wel veel neerslag gevallen. Dit kan geleid hebben tot afspoeling van fecaliën. In de dagen voor de overschrijdingen op 30 juni 2014 is niet veel neerslag gevallen. Wel was de luchttemperatuur hoog. Uit de meetresultaten blijkt dat de temperatuur van het water in de afgelopen vijf jaren een aantal keren net niet boven de 25 graden Celsius uitkwam. Dit was het geval in juli 2010 en juli Dit lijkt het gevolg te zijn van de hoge luchttemperaturen die gemeten zijn rondom de bemonsteringsdata (bron: klimatologische gegevens KNMI, weerstation Twenthe). Het doorzicht is goed en ligt vaak op bodemdiepte. De ph schommelt tussen de 8 en 9. Dit is aan de hoge kant. Meetwaarden boven de 9 kunnen duidden op een bloei van (blauw)algen. Dergelijke waarden zijn in de periode 2010 tot en met 2014 niet gemeten Zwemwaterprofiel Het Grasbroek

11 3.5 Blauwalgenprofiel Het blauwalgenprofiel is opgesteld om na te gaan of er een risico bestaat op een bloei van toxische blauwalgen. Bij de beoordeling is gebruik gemaakt van de gegevens die de afgelopen jaren zijn verzameld tijdens de reguliere zwemwaterbemonsteringen. Visuele inspectie In de periode 2010 tot en met 2014 is de zwemlocatie tijdens het badseizoen verschillende keren bezocht. Tijdens deze bezoeken zijn naast de bacteriologische bemonstering ook het doorzicht, de temperatuur, ph, zuurstof en EGV gemeten. Ook is tijdens elke bemonstering een visuele inspectie uitgevoerd. Hierbij is onder andere gekeken naar de aanwezigheid van eventuele drijflagen, bolletjes, vlokjes en/of sprietjes in de waterkolom. Algentoorts Sinds 2012 is naast de visuele inspectie ook een algentoorts gebruikt. Deze toont de aanwezigheid van cyanobacteriën in het veld aan door het gehalte aan cyanochlorofyl te meten. Dit is het chlorofyl dat afkomstig is van blauwalgen. De meting toont niet aan om welke soorten blauwalgen het gaat en of ze giftig zijn. Bij een verhoogd gehalte aan cyanochlorofyl gaat de meting daarom vergezeld van een bepaling van het biovolume aan potentieel giftige blauwalgsoorten (Microcystis, Anabaena, Aphanizomenon, Planktothrix en Woronichinia). Het blauwalgenprotocol stelt het volgende ten aanzien van het gehalte aan cyanochlorofyl: - waarde > 12,5 ug/l en < 75 ug/l: risiconiveau I (gering gezondheidsrisico); - waarde > 75 ug/l: risiconiveau II (gezondheidsrisico). Bij een cyanochlorofyl > 10 ug/l wordt een monster meegenomen voor bepaling van het biovolume. Het resultaat hiervan bepaald of en welke vervolgacties noodzakelijk zijn. Denk hierbij aan het instellen van een waarschuwing of negatief zwemadvies. Tijdens het gebruik van de algentoorts zijn in de periode 2012 tot en met 2014 geen waarden gemeten boven de 10 ug/l. Hierom is ook geen bepaling uitgevoerd van het biovolume. Ook zijn tijdens de visuele inspecties geen drijflagen van blauwalgen aangetroffen. De kans dat er de komende vijf jaar een bloei van blauwalgen op gaat treden lijkt niet groot. Verdere actie is op dit moment dan ook niet noodzakelijk. Hiermee is het blauwalgenprofiel voor deze locatie afgerond. Zwemwaterprofiel Het Grasbroek 11 18

12 3.6 Begrenzing van de zwemzone De zwemzone bevindt zich aan de oostzijde van de plas en is aangegeven door middel van een drijflijn. Zwemmen is alleen toegestaan bij het strand tot de drijflijn. Andere activiteiten zijn in de zwemzone niet toegestaan. De diepte tot de drijflijn is maximaal 0,8 meter. In het midden is de drijflijn onderbroken. Hierdoor is het mogelijk jetski s in de zwemzone te water te laten. Na het te water laten moeten de jetski s direct uit de zwemzone varen. Iedere dinsdag-, donderdag- en zondagavond vindt er jetskiën plaats. Op aanraden van de provincie zijn rond de jetski inlaat plaats twee drijflijnen gemaakt. Figuur 3.2 Afbakening zwemwaterzone Het grootste deel van de plas is vaar-, surf en viszone. Ook buiten de zwemzone wordt af en toe gezwommen Zwemwaterprofiel Het Grasbroek

13 3.7 Risicobronnen Regenwaterlozingen Wegwater Effluent RWZI Ongerioleerde lozingen (Mest)water omringend Agrarisch gebied Recreatievaart Jachthavens Beroepsvaart Wateraanvoer Nee Nee, er is geen directe afstroming vanaf een weg naar de zwemplas mogelijk. Nee Nee, er zijn meerdere toiletten aanwezig die allen zijn aangesloten op het riool. Nee In de directe omgeving is veel landbouw aanwezig. Ja, kleine bootjes zonder toilet. Nee Nee Nee Waterbodem (Blauw)algen Planten Dieren Menselijke belasting Algemene indruk hygiëne De bodem bestaat voornamelijk uit zand. In het diepe gedeelte is vermoedelijk een sliblaag aanwezig door het afsterven van submerse vegetatie in het najaar, bladinval van omstaande bomen en inwaai van sediment. Geen meldingen bekend. Veel submerse vegetatie aanwezig. Honden zijn op het terrein van de zwemwaterlocatie verboden. Doordat er controle is bij de poort lijkt dit goed te handhaven. Er komen geen paarden bij de zwemplas. Wel zijn er watervogels aanwezig (uitwerpselen en pootafdrukken aangetroffen bij de plas). Gezien de aanwezigheid van toiletten is de kans op direct contact van het zwemwater met fecaliën niet groot. Wel is het mogelijk dat kleine kinderen hun behoefte doen in of om het zwemwater. Schone zwemzones Zwemwaterprofiel Het Grasbroek 13 18

14 3.8 Beoordeling gezondheidsrisico s Bij de Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel hoort een spreadsheetmodel (ZWEMPROF) om de invloed van eventuele bronnen in te kunnen schatten. Indien uit de berekeningen met ZWEMPROF blijkt dat er geen relevante beïnvloeding van een verontreinigingsbron of route aanwezig is kan hiermee worden volstaan. Opgemerkt wordt dat ZWEMPROF alleen gezondheidsrisico s ten gevolge van fecale verontreinigingen (EC en IE) berekend. Gezondheidsrisico s door blauwalgen en andere ziekteverwekkers zoals zwemmersjeuk of botulisme en/of chemische verontreinigingen zijn in het profiel afzonderlijk beoordeeld. Voor alle geïdentificeerde bronnen zijn de kentallen in ZWEMPROF ingevuld, zie bijlage II. De uitkomsten van de berekening zijn in dezelfde bijlage te vinden. Toelichting gebruikte kentallen spreadsheet De meeste zwemmers zullen binnen de drijflijnen blijven. Buiten de drijflijnen wordt gesurft, gezeild met jetski s gevaren en gevist. Voor de oppervlakte van de zwemzone is uitgegaan van 4000 m 2 en een gemiddelde waterdiepte van 0,5 meter. Met betrekking tot het gemiddeld aantal bezoekers is uitgegaan van 150 per dag en voor een topdag van 400 bezoekers per dag. Uitslag ZWEMPROF Uit de resultaten blijkt dat er voor Het Grasbroek geen verontreinigingsbronnen zijn die gezondheidsrisico s voor zwemmers kunnen opleveren ten gevolge van fecale verontreinigingen. Alleen op een topdag zijn mogelijk enige effecten te verwachten door het grote aantal bezoekers (zwemmers op een kluitje). Dit geldt vooral voor IE Zwemwaterprofiel Het Grasbroek

15 4. Conclusie en aanbevelingen 4.1 Beoordeling gezondheidsrisico s Geconcludeerd wordt dat er voor de zwemplas Het Grasbroek geen verontreinigingsbronnenzijn die gezondheidsrisico s voor zwemmers kunnen opleveren ten gevolge van fecale verontreinigingen. Alleen bij grote drukte is een gering effect op de waterkwaliteit te verwachten. Belangrijkste bron van fecaliën zijn de zwemmers zelf. 4.2 Blauwalgen Tijdens de visuele inspecties zijn geen tekenen van blauwalgen aangetroffen. Ook hebben de metingen met de algentoorts tot nu toe geen aanleiding gevormd om aanvullende monsters te nemen. De kans dat zich een blauwalgenbloei voor gaat doen lijkt op dit moment dan ook niet groot. Verdere maatregelen zijn op dit moment dan ook niet nodig. 4.3 Vervolgtraject Hiermee is het zwemwaterprofiel gereed. Vooralsnog is de locatie ingedeeld in de categorie goed, wat betekend dat een actualisatie van het profiel noodzakelijk is over vier jaar of wanneer de indeling verandert in aanvaardbaar of slecht of als er significatie veranderingen plaatsvinden op de zwemwaterlocatie. Zwemwaterindeling Uitstekend Goed Bevredigend/aanvaardbaar Slecht Actualisatie zwemwaterprofiel vindt tenminste plaats om de Alleen als de indeling verandert in goed, aanvaarbaar of slecht Vier jaar Drie jaar Twee jaar Zwemwaterprofiel Het Grasbroek 15 18

16 Literatuurlijst Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel, juni 2005 (RIZA-Grontmij). Handreiking Zwemwaterprofiel Blauwalgen; Hulpmiddel bij het opstellen van het voor blauwalgen relevante deel van het Zwemwaterprofiel, maart 2007 (RIZA). Zwemwaterprofiel Het Grasbroek, december 2010 (Arcadis) Zwemwaterprofiel Het Grasbroek

17 Bijlage I: Monsterpunt zwemwaterlocatie Zwemwaterprofiel Het Grasbroek 17 18

18 Bijlage II: Uitslag ZWEMPROF Zwemwaterprofiel Het Grasbroek