Zwemwaterprofiel Oosterplas

Transcriptie

1

2 Zwemwaterprofiel Oosterplas Archimedesweg 1 Piet van der Wee postadres: Dianne Slot postbus 156 Afdeling Beleid 2300 AD Leiden Registratienummer: telefoon (071) Versie definitief Oplage: 5 telefax (071) februari 2010

3 Voorwoord Het concept rapport van het zwemwaterprofiel Oosterplas is naar Ina Roels van PWN verzonden voor commentaar. Zij wordt bedankt voor haar reactie en de aanvullende informatie. De opmerkingen zijn verwerkt in dit definitieve rapport. Dit rapport wordt ter informatie aangeboden aan PWN en de provincie Noord-Holland. Op Rijnlands internetpagina kan het rapport worden gedownload. Leiden, 16 februari Hoogheemraadschap van Rijnland

4 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE...3 Samenvatting Inleiding Aanleiding Leeswijzer Uitgevoerde werkzaamheden Methode Locatiebezoeken Beschrijving zwemlocatie Situering en beschrijving Hydrologie en hydromorfologie Kenmerken van de zwemlocatie Oosterplas Begrenzing van de zwemwaterzones Analyse historisch waterkwaliteit Bacteriologische kwaliteit Waterkwaliteit volgens de oude Europese zwemwaterrichtlijn (76/160/EEG) Waterkwaliteit volgens de huidige Europese zwemwaterrichtlijn (2006/7/EC) Historische data analyse in relatie tot weersomstandigheden Blauwalgenprofiel Overige pathogene ziekteverwekkers Mogelijke risicobronnen Beoordeling van gezondheidsrisico s Toelichting gebruikte kentallen Resultaten en analyse Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aandachtspunten en maatregelen Aanbeveling vervolgtraject...25 Bijlage 1. Situering meetpunt zwemwaterkwaliteit...27 Bijlage 2. Resultaten risicoberekening spreadsheet ZWEMPROF...28 Bijlage 3. Fysisch chemische waterkwaliteit...29 Bijlage 4. Invloedsfactoren Bijlage 5. Toegepaste beoordelingssystematiek...33 Hoogheemraadschap van Rijnland 3

5 Samenvatting Een verplichting voortkomend uit de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn is het opstellen van een zwemwaterprofiel voor zwemlocaties door de waterbeheerder. In een zwemwaterprofiel worden de bronnen, de verontreinigingsroutes en de locatiespecifieke eigenschappen in kaart gebracht en worden de eventueel benodigde maatregelen ter verbetering van de zwemwaterkwaliteit geïnventariseerd. Dit zwemwaterprofiel heeft betrekking op de zwemwaterlocatie Oosterplas gelegen in een natuurgebied met beschermde status in de gemeente Bloemendaal. Het gebied wordt, mede omwille van zijn strategische waterreserves nog steeds beheerd door PWN (Waterleidingbedrijf Noord- Holland), afdeling Natuur en Recreatie. Elke vorm van waterwinning in het gebied is al sinds 2002 gestopt. Deze zwemwaterlocatie is op dit moment een potentiële zwemlocatie. Sinds augustus 2006 wordt op deze locatie de zwemwaterkwaliteit gecontroleerd. Het zwemwaterprofiel is de basis voor het advies van Rijnland aan de provincie Noord-Holland over het officieel aanmelden van de zwemwaterlocatie bij de EU per badseizoen Veilige zwemzone In het zwemwaterprofiel is de begrenzing van de zwemwaterzone bepaald Het resultaat is dat een strook tot 25 meter vanaf het strand wordt aangehouden als zwemwaterzone. Waarbij is aangenomen dat bij deze afstand van het strand de waterdiepte ca. 1,5 m is. Het zwemwatermeetpunt RO423 ligt in de zwemwaterzone en is voldoende representatief. In de Oosterplas zijn geen drijflijnen aangebracht. Ongeveer 7 meter vanaf de waterlijn wordt een diepte van ca. 0,8 meter bereikt. Bacteriologische zwemwaterkwaliteit De bacteriologische kwaliteit van het zwemwater in de zwemzone van de Oosterplas is volgens de huidige zwemwaterrichtlijn (2006/7/EC) beoordeeld in de kwaliteitsklasse Uitstekend.De mogelijke bronnen van bacteriële verontreinigingen op de zwemlocatie (dit zijn zwemmers zelf, runderen en watervogels) is de invloed op de zwemwaterkwaliteit verwaarloosbaar. Dit geeft dus aan dat er geen maatregelen nodig zijn bij de zwemlocatie. Blauwalgen In de Oosterplas zijn geen problemen met blauwalgen bekend. De kans op bloei van toxische blauwalgen op de zwemlocatie Oosterplas is minimaal. De waterkwaliteit is dermate goed, dat er geen aanleiding is om de fysisch chemische toestandsvariabelen jaarlijks uitgebreid te monitoren. Wel is het raadzaam om een meetsessie zoals in 2009 is uitgevoerd met een tussenpoos van enkele jaren te herhalen. Veranderingen in de waterkwaliteit kunnen dan worden opgemerkt. Deze onderzoeksmaatregel is de verantwoordelijkheid van de waterkwaliteitsbeheerder. Overig Een mogelijk probleem bij de Oosterplas is zwemmersjeuk. Bij de plas is dit op een waarschuwingsbord vermeld. Omdat deze locatie nog geen officiële zwemlocatie is, zijn er niet veel meldingen van zwemmersjeuk bekend. Er worden vooralsnog geen maatregelen getroffen om dit probleem te bestrijden. In het duingebied zijn Schotse hooglanders, Konikpaarden en Shetlandpony s aanwezig. Deze runderen en paarden hebben vrij toegang tot de Oosterplas. Al dit vee loopt in het kader van een 4 Hoogheemraadschap van Rijnland

6 beheersmaatregel (integrale begrazing met het oog op het behoud en uitbreiding van de grijze duinen) bij de Oosterplas en op de aan de Oosterplas grenzende duingebieden. Voor de veiligheid van zwemmers is het aanbevolen dat de runderen en paarden geen toegang meer hebben tot de zwemwaterlocatie. Het treffen van maatregelen om geen toegang te verlenen voor deze dieren is niet verenigbaar met de natuurbeheersmaatregel van integrale begrazing waartoe de gezamenlijke natuurbeheerders van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland in 2005 besloten. Provincie Noord- Holland moet aangeven hoe hiermee om te gaan. Maatregelen zwemwaterlocatie Oosterplas. Onderwerp Maatregel Wie Zwemmersjeuk Voorlichting en waarschuwen van publiek Provincie Noord-Holland Blauwalgen Meetsessie fysisch chemische parameters die Rijnland betrekking hebben op eutrofiering. Meting van fytoplanktonsamenstelling bacteriën Metingen nabij de oeverlijn om risico van Rijnland uitspoeling mest te bepalen. veiligheid Hoe om te gaan met vrije toegang Schotse hooglanders, Konikpaarden en Shetlandpony s tot zwemlocatie Provincie Noord-Holland Aanmelden EU De zwemwaterkwaliteit van de Oosterplas is als uitstekend beoordeeld. De risico s en bedreigingen voor de zwemwaterkwaliteit zijn nihil. Het hoogheemraadschap van Rijnland heeft positief geadviseerd over het aanmelden van deze zwemwaterlocatie bij de EU door de provincie Noord-Holland ingaande per zwemseizoen Het bord bij de ingang dat de Oosterplas geen officiële zwemwaterlocatie is, moet dan worden aangepast. Actualiseren zwemwaterprofiel In de EU zwemwaterrichtlijn is een verplichting van actualisatie van het zwemwaterprofiel opgenomen. De zwemwaterkwaliteit in de Oosterplas wordt als uitstekend beoordeeld. Actualisatie van het zwemwaterprofiel is dan pas aan de orde als de zwemwaterkwaliteit verslechtert of grote wijzigingen in de waterhuishouding zijn uitgevoerd. Hoogheemraadschap van Rijnland 5

7 1. Inleiding 1.1 Aanleiding De nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EC) die maart 2006 van kracht geworden is, schrijft voor dat voor elk zwemwater een zwemwaterprofiel wordt opgesteld. In deze EU-zwemwaterrichtlijn staat dat alle zwemwater aan het einde van het badseizoen van 2015 ten minste moeten voldoen aan de kwaliteit aanvaardbaar. Tevens moeten dan realistische en evenredige maatregelen zijn genomen om het aantal zwemwateren als uitstekend of goed te doen toenemen. In deze nieuwe EU-zwemwaterrichtlijn worden naast monitoring ook beheersmaatregelen van belang. Dit betekent dat per zwemwaterlocatie naast kwaliteitsgegevens van het oppervlaktewater vooral ook informatie beschikbaar moet zijn over de wijze waarop de zwemwaterkwaliteit beïnvloed wordt. Dit komt erop neer dat de beheerder van iedere zwemwaterlocatie een inschatting moet maken van de bronnen die de zwemwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. De risico s en bedreigingen voor het zwemwater worden vastgelegd in een zwemwaterprofiel. Volgens de zwemwaterrichtlijn geeft een zwemwaterprofiel een compleet beeld van alle veiligheid- en gezondheidsrisico s op de zwemlocatie. De waterbeheerder is verantwoordelijk voor de waterkwaliteitsmaatregelen voor veiligheid en hygiëne. Een zwemwaterprofiel is in eerste instantie bedoeld om inzicht te krijgen in de fecale verontreinigingsbronnen en routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreinigingen: Escherichia coli (E. coli) en intestinale enterococcen (huidige EU-richtlijn) of thermotolerante en totaal bacteriën van de coligroep en fecale streptococcen (oude richtlijn). Daarnaast verschaft het zwemwaterprofiel inzicht in mogelijke problemen door cyanobacteriën, overige macroalgen en/of fytoplankton. Andere gezondheidsbedreigende risico s zoals ziekte van Weil, Botulisme, zwemmersjeuk, et cetera worden niet specifiek genoemd in de richtlijn maar worden in dit zwemwaterprofiel wel meegenomen. Het hoogheemraadschap van Rijnland is verantwoordelijk voor het waterkwaliteitsbeheer van 45 zwemlocaties: 42 officiële locaties en 3 potentiële locaties (stand van zaken zwemseizoen 2009). Voor de officiële locaties heeft het hoogheemraadschap van Rijnland inmiddels een zwemwaterprofiel opgesteld. In dit rapport is het zwemwaterprofiel voor de potentiële zwemlocatie Oosterplas beschreven. 1.2 Leeswijzer Na deze inleiding worden in hoofdstuk 2 de uitgevoerde werkzaamheden beschreven. In hoofdstuk 3 volgt een beschrijving van de zwemlocatie en hoofdstuk 4 bevat een analyse van de waterkwaliteit en het blauwalgenprofiel. Vervolgens komen de potentiële risicobronnen in hoofdstuk 5 aan bod. Een beschrijving van de gezondheidsrisico s en bronnenanalyse is uitgewerkt in hoofdstuk 6.Tot slot staan in hoofdstuk 7 de conclusies en aanbevelingen. 6 Hoogheemraadschap van Rijnland

8 2. Uitgevoerde werkzaamheden 2.1 Methode Voor het opstellen van zwemwaterprofielen zijn enkele handreikingen/rapporten opgesteld waarin een gestructureerde aanpak van diverse facetten wordt beschreven: Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (RIZA/Grontmij, 2005): bacteriologische verontreinigingsbronnen KRW en oppervlaktewater (RIZA/DHV, 2005): afbakening van de zwemlocatie Handreiking zwemwaterprofiel blauwalgen (RIZA/DHV, 2007): blauwalgen Voor zover mogelijk, is voor het opstellen van dit zwemwaterprofiel bij deze handreikingen aangesloten. Figuur 2.1 Routekaart voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (bron: Handreiking) Een zwemwaterprofiel omvat de volgende aspecten: Algemene beschrijving van de zwemwaterlocatie Er wordt een algemene beschrijving van de locatie gegeven waarin de volgende onderdelen aan de orde komen: algemene gebiedsbeschrijving, hydromorfologie en hydrologie, de begrenzing van de zwemwaterzone, gegevens ten aanzien van problemen en zwemverboden zoals meldingen van gezondheidsklachten (zwemmersjeuk, botulisme) en bloei van blauwalgen Analyse data historische waterkwaliteit De microbiologische data van de laatste drie à vijf jaar vormen de basis voor de historische waterkwaliteit. In geval van hoge concentraties wordt gekeken of er een trend zichtbaar is die wijst op invloed van weersomstandigheden, een relatie met bepaalde bronnen of een relatie met een bepaalde periode in het jaar waarop de verhogingen plaatsvinden Identificatie van potentiële bronnen van bacteriologische verontreiniging Op basis van de hiervoor beschreven gegevens, het locatiebezoek en het gesprek met de locatiebeheerder, wordt een lijst van alle potentiële verontreinigingsbronnen opgesteld Beoordeling gesignaleerde verontreinigingsbronnen Met behulp van een eenvoudig spreadsheetmodel (ZWEMPROF) wordt de invloed van de bronnen geschat Hoogheemraadschap van Rijnland 7

9 Evaluatie en conclusies Alle gegevens uit de voorgaande stappen worden naast elkaar gelegd en bekeken. Hierbij wordt bepaald welk van de mogelijke bronnen daadwerkelijk relevant zijn voor de waterkwaliteit op de zwemlocatie Aanbevelingen Als er geen problemen worden geconstateerd bestaat er weinig aanleiding om maatregelen te nemen. Als er wel duidelijke verontreinigingsbronnen zijn gevonden of als er onduidelijkheid is over de betrouwbaarheid van de resultaten, wordt een doorkijk gegeven naar mogelijke maatregelen 2.2 Locatiebezoeken Bij voorkeur wordt een zwemwaterlocatie en de omgeving ervan een keer bezocht op een moment dat de stranden daadwerkelijk door bezoekers gebruikt worden. Immers dan kan een goede indruk van de hygiëne verkregen worden omdat ook zwemmers zelf een bron van bacteriële verontreinigingen kunnen zijn. Rijnland heeft op woensdag 26 augustus 2009 een veldbezoek uitgevoerd. Op dat moment waren er geen zwemmers aanwezig in de Oosterplas. Toen is geconstateerd dat uitwerpselen van de Hooglanders vlakbij de waterlijn lagen. Dit is een mogelijk risico voor de zwemwaterkwaliteit. 8 Hoogheemraadschap van Rijnland

10 3. Beschrijving zwemlocatie 3.1 Situering en beschrijving De zwemlocatie Oosterplas ligt in het Nationale park Zuid-Kennemerland. Dit gebied is gelegen in de gemeente Bloemendaal en strekt zich uit tussen IJmuiden en Noordwijk. Het duingebied kenmerkt zich door diverse van elkaar geïsoleerde meertjes. Op de locatie Oosterplas hebben Schotse hooglanders, Konikpaarden en Shetlandpony s vrije toegang tot het meer. Figuur 3.1. Regionale ligging Oosterplas Hoogheemraadschap van Rijnland 9

11 De Oosterplas is een duinmeer en ligt in een infiltratiegebied ( mm /dag). De natuurvriendelijke oevers lopen geleidelijk af ( vanaf het strand tot 0.8 meter waterdiepte is 7 meter). Het diepste punt van het meer ligt ongeveer op 2.5 meter diepte. Het strand ligt aan de noordoostzijde van het meer en is ongeveer 150 meter lang. Aan de zuidzijde van het meer is nog een klein strand van ongeveer 50 meter lang. Het is niet bekend of hier ook gebruik van wordt gemaakt door badgasten. Het zwemmen wordt door PWN toegestaan maar wordt op dit moment ontmoedigd. Er staan borden dat deze plas geen officieel zwemwater is en de hooglanders, paarden en pony s hebben vrij toegang. Nevenfuncties Het gebied maakt deel uit van de PEHS (provinciale ecologische hoofdstructuur). Verder doet het gebied dienst als recreatiegebied en wordt het veelvuldig gebruikt door wandelaars. KRW status Het gebied is aangemerkt als Natura 2000 gebied. Alle gebieden die onder Natura 2000 vallen zijn aangemerkt als KRW waterlichaam. Toekomstige plannen Voor zover bekend zijn er geen specifieke inrichtingsmaatregelen gepland die relevant zijn voor de zwemlocatie. PWN is niet voornemens om extra voorzieningen aan te brengen of de infrastructuur uit te bouwen voor de bezoekers van het meer. De provincie Noord-Holland beschouwt deze locatie als vrije zwemplek ( categorie D ). Figuur 3.2. Luchtfoto Oosterplas aan noordoostzijde en zuidwestzijde is een strand 10 Hoogheemraadschap van Rijnland

12 Figuur 3.3. Bebording Oosterplas aan noordoostzijde strand 3.2 Hydrologie en hydromorfologie Hydrologisch gezien is de Oosterplas een geïsoleerd duinmeer. Het meer wordt volledig door regenwater en (ondanks dat het in een wegzijgingsgebied ligt) door kwel gevoed. Het beïnvloedingsgebied beperkt zich voor de belasting op het meer tot de directe omgeving. Het waterpeil is flexibel en staat onder invloed van het grondwater en neerslag. Het waterpeil in de Oosterplas fluctueerde in de jaren 2005 tot 2009 ongeveer tussen 4,7 en 5,4 m NAP ( bron PWN ) De oevers van de Oosterplas zijn natuurlijke oevers. Met uitzondering van de oostzijde en de zuidwestzijde van het meer zijn de oevers begroeid. Aan de noordoostzijde licht het grootste strand. Het onderwatertalud aan de strandzijde loopt geleidelijk af. De maximale diepte van het meer bedraagt tussen 2,5 en 3,0 meter In de Kennemerduinen gebeurt sinds 2002 geen waterwinning meer. In de jaren daarvoor werd op zeer beperkte schaal drinkwater opgepompt uit de bodem. Er is nooit geïnfiltreerd in de Kennemerduinen. Hoogheemraadschap van Rijnland 11

13 3.3 Kenmerken van de zwemlocatie Oosterplas Algemeen Beheerder De locatie maakt deel uit van het nationale park van Zuid Kennemerland. De directe omgeving van de zwemlocatie wordt beheerd door PWN (Waterleidningbedrijf Noord-Holland) Hoogheemraadschap van Rijnland Noord-Holland Bloemendaal Waterkwaliteitsbeheerder Provincie Gemeente Afmetingen van het meer Totaal wateroppervlak zwemlocatie m² Afmetingen grote strand Bezoekersaantallen Het zandstrand aan de noordoostzijde is ongeveer 150 meter lang en ongeveer 20 meter breed. Aan de zuidwestzijde ligt een kleiner strand. Dit is ongeveer 50 meter lang en 20 meter breed. Op een topdag zijn er ongeveer 500 tot 1000 recreanten in het gebied aanwezig. Dit zijn niet allemaal zwemmers. Het aantal zwemmers op een topdag is naar schatting 50. Op een normale dag zijn dit er ongeveer 5 (bron: PWN) In dit profiel wordt voor de berekening van verontreinigingsbronnen in ZWEMPROF uitgegaan van 85 zwemmers op een gemiddelde dag en 260 op een topdag Voorzieningen Kiosk Sanitaire voorzieningen Vuilnisbakken Drijflijnen Toezicht Speeltoestellen Bodem Onderhoud Bijzonderheden Dieren Klachten en meldingen Algemeen geen geen 3 afvalbakken bij de fietsenstalling geen geen geen Zand onbekend In het gebied lopen Hooglanders. Deze runderen lopen ook op de zwemlocatie en in het meer. Bijna jaarlijks zijn er in de maanden juni en juli meldingen van zwemmersjeuk. (bron PWN) Er staat een waarschuwingsbord dat deze locatie geen officiële zwemlocatie is. Er wordt gewaarschuwd voor zwemmersjeuk en blauwalg. 12 Hoogheemraadschap van Rijnland

14 Zwemwaterprofiel Oosterplas Figuur 3.4. Op afbeelding 1 en 2 is het grote strand en de respectievelijk de zuid en noordoever te zien. Afbeelding 3 en 4 geven een indruk van de mogelijk bacteriële verontreininging door runderen. Afbeelding 5 en 6 De afvalbakken en de fietsenstallin bij de ingang van het stand Hoogheemraadschap van Rijnland 13

15 3.4 Begrenzing van de zwemwaterzones Voor het begrenzen van de zwemwaterzones is uitgegaan van het protocol zoals dat is beschreven in het rapport KRW en oppervlaktewater DHV juni 2005 (Verkennende studie naar de bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de KRW). In het meer is geen veilige zone aangegeven door middel van drijflijnen. Bij monstername wordt ongeveer 7 meter in water gelopen om op 0.8 meter diepte te bemonsteren. Voor de zwemwaterzone is uitgegaan van een zone van 25 meter vanaf het strand. Uitgangspunt hierbij is dat op deze afstand de waterdiepte ca. 1,5 m is. De lengte van het badstrand is ongeveer 60 m. Het zwemwatermeetpunt RO423 ligt recht tegenover de strandopgang in de zwemwaterzone. Aan de zuidzijde van het meer ligt een kleiner strand (lengte ca 40 meter). Hier wordt ook gezwommen, maar er is geen meetlocatie. Figuur 3.5 Zwemzone en meetlocatie Oosterplas 14 Hoogheemraadschap van Rijnland

16 4. Analyse historisch waterkwaliteit Ieder zwemseizoen (1 mei tot 1 oktober) wordt de zwemwaterkwaliteit door Rijnland tweewekelijks onderzocht. De zwemlocatie Oosterplas wordt sinds augustus 2006 door Rijnland gemeten. Een lange reeks meetresultaten is daardoor niet beschikbaar. De situering van het meetpunt is in bijlage 1 aangegeven en in figuur 3.5. Tabel 4.1 Meetpunt waterkwaliteit Oosterplas Omschrijving Code X-coördinaat Y-coördinaat Oosterplas RO In de navolgende paragrafen wordt de bacteriologische zwemwaterkwaliteit beschreven. 4.1 Bacteriologische kwaliteit De bacteriologische parameters van de oude zwemwaterrichtlijn ( totaal bacteriën van de coligroep, themotolerante bacteriën van de coligroep en fecale streptococcen 76/160/EEG ) zijn met de komst van de nieuwe zwemwaterrichtlijn (2006/7EC) vervangen door Escherichia coli en Intestinale Enterococcen. Deze indicatoren leveren een betere koppeling tussen de fecale verontreiniging in zwemwater en gezondheidseffecten. In tabel 4.2 zijn de normen van deze richtlijn en de oude richtlijn weergegeven. De eindbeoordeling van de nieuwe richtlijn is afwijkend van de oude richtlijn. Bij de nieuwe richtlijn zijn vier categorieën (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht). Bij de oude richtlijn zijn drie categorieën ( goed, aanvaardbaar en slecht). Een toelichting op de zwemwaterbeoordeling volgens beide richtlijnen is opgenomen in bijlage 5. Tabel 4.2 Risicowaarden nieuwe en oude zwemwaterparameters. Parameter Uitstekende kwaliteit in KVe / MPN per 100 ml Goede kwaliteit in KVe / MPN per 100 ml Aanvaardbare kwaliteit in KVe / MPN per 100 ml EU-richtlijn t/m 2008 Coli thermotolerant 100 (80%) 2000 (95%) Coli totaal 500 (80%) (95%) EU-richtlijn vanaf 2009 Escherichia Coli 500 (95 percentiel) 1000 (95 percentiel) 900 (90 percentiel) Intestinale Enterococcen 200 (95 percentiel) 400 (95 percentiel) 330 (90 percentiel) KVe kolonievormende eenheid (Coli thermotolerant, Coli totaal, intestinale enterococcen) MPN Most probable number (Escherichia coli) Waterkwaliteit volgens de oude Europese zwemwaterrichtlijn (76/160/EEG) In de jaren 2006 t/m 2008 was de oude EU richtlijn (76/160/EEG) van kracht. In deze richtlijn waren de thermotolerante colibacteriën en totaal colibacteriën als parameters voor de bepaling van de bacteriologische waterkwaliteit opgenomen. Om een beeld te vormen van de historische waterkwaliteit zijn de jaarlijks toetsresultaten van 2006 t/m 2008 in tabel 4.3 vermeld. Hoogheemraadschap van Rijnland 15

17 Tabel 4.3 Bacteriologische kwaliteit volgende de oude EU richtlijn Jaar Thermotolerante coli Totaal Coli Eindoordeel Oosterplas 2006 * aanvaardbaar goed aanvaardbaar 2007 goed goed goed 2008 goed goed goed * op basis van 3 metingen ( augustus en september 2006), dus toetsresultaat is indicatief. In 2007 en 2008 was de bacteriologische waterkwaliteit (totaal bacteriën en thermotolerante colibacteriën ) in de Oosterplas goed. Een grafische weergave van de gemeten concentraties staat in figuur 4.1 (thermotolerante coli) en figuur 4.2 (totaal coli). De meetwaarden zijn gelijk aan de rapportagegrens en zijn dusdanig laag, dat alleen de grens tussen een goede en een aanvaardbare kwaliteit is aangegeven. 500 Jaartrend Coli TT Oosterplas - RO423 Coli thermotolerant in KVe/100 ml apr mei jun jul aug sep maand Figuur 4.1 Bacteriologische waterkwaliteit (thermotolerante coli) zwemwater Oosterplas De blauwe lijn in de figuur geeft de grens aan tussen een goede kwaliteit en een aanvaardbare kwaliteit ( 80 % van de meetwaarden moeten lager zijn dan 100 Kve/100 ml.) voor een score van een goede kwaliteit). Voor een beoordeling aanvaardbare kwaliteit moet 95% van de meetwaarden lager zijn dan KVe/100 ml. Een toelichting op de beoordelingsmethode is opgenomen in bijlage Hoogheemraadschap van Rijnland

18 2500 Jaartrend Coli TOT Oosterplas - RO423 Coli Totaal in KVE/100 ml apr mei jun jul aug sep maand Figuur 4.2 Bacteriologische waterkwaliteit (totaal coli) zwemwater Oosterplas De blauwe lijn in de figuur geeft de grens aan tussen een goede kwaliteit en een aanvaardbare kwaliteit ( 80 % van de meetwaarden moeten lager zijn dan 500 Kve/100 ml. voor een score van een goede kwaliteit). Voor een beoordeling aanvaardbare kwaliteit moet 95% van de meetwaarden lager zijn dan KVe/100 ml. Een toelichting op de beoordelingsmethode is opgenomen in bijlage Waterkwaliteit volgens de huidige Europese zwemwaterrichtlijn (2006/7/EC) Om beeld te krijgen van wat de wijziging aan parameters voor de kwaliteitsbeoordeling van het zwemwater betekent, zijn in het zwemseizoen 2008 de oude als de nieuwe parameters door Rijnland gemeten. In 2009 zijn alleen de nieuwe parameters bepaald. De beoordeling volgens de huidige richtlijn is weergegeven in tabel 4.4. Hierbij moet worden opgemerkt dat de eindbeoordeling van de zwemwaterkwaliteit moet worden bepaald op een aaneengesloten periode van vier meetseizoenen. De beoordeling aan de hand van de datareeks van 2008 en 2009 is daarom indicatief met als oordeel uitstekend. Tabel 4.4 Bacteriologische kwaliteit zwemwater volgend de huidige EU-richtlijn jaar Escherichia coli Int. Enterococcen Eindoordeel Oosterplas 2008 uitstekend uitstekend uitstekend 2009 uitstekend uitstekend uitstekend Reeks 2008 en 2009 uitstekend uitstekend uitstekend Een grafische weergave van de gemeten concentraties in 2008 is te zien in figuur 4.3 (Thermotolerante Coli, Totaal Coli, Escherichia Coli en Intestinale Enterococcen). De rapportagegrens van Coli TT en Coli TOT ligt op 40 KVe/100 ml. Voor de nieuwe parameters E- coli is dit 100 MPN/100 ml, en voor Intestinale enterococcen is dit tot juni 20 KVE/100 ml. Vanaf juni is dit verhoogd naar 60 KVE/100 ml. (in 2009 is de rapportagegrens van Escherichia coli vanaf mei verlaagd naar 60 MPN/100 ml.) Hoogheemraadschap van Rijnland 17

19 Oosterplas in KVe (MPN) / 100 ml apr 13 mei 27 mei 11 jun 23 jun 8 jul 21 jul 5 aug 18 aug 3 sep 16 sep 30 sep datum Coli TT Coli TOT E-Coli IE Coli TT ( thermotolerante colibacteriën oude parameter) Coli TOT ( totaal colibacteriën oude parameter) E-Coli ( Escherichia coli nieuwe parameter ) IE ( Intestinale Enterococcen nieuwe parameter Figuur 4.3 Bacteriologische waterkwaliteit Oosterplas 2008 De grens voor de nieuwe parameters voor uitstekende kwaliteit ligt voor Escherichia coli op 500 MPN/ 100 ml. Voor Intestinale Enterococcen is dit 200 KVe/ 100 ml. (95 percentielwaarden) De grens voor de oude parameters voor goede kwaliteit ligt voor Themotolerante coli op 100 KVe/100 ml. en voor Coli totaal op 500 KVe/100 ml. (80 % van de waarnemingen moet voldoen) Een toelichting op de beoordelingsmethode is opgenomen in bijlage 5. In 2009 zijn alleen de nieuwe parameters gemeten. Ook in 2009 waren de bacteriologische metingen erg laag (figuur 4.4). De metingen zijn allemaal lager dan de rapportagegrens. In april en mei zijn nog de hogere bepalingswaarden gehanteerd, waardoor het lijkt dat de metingen hoger zijn dan in de rest van het seizoen. Oosterplas in KVe (MPN) / 100 ml apr 4 mei 18 mei 2 jun 15 jun 1 jul 13 jul 29 jul 10 aug 26 aug 7 sep 22 sep datum E-Coli IE E-Coli ( Escherichia coli) IE ( Intestinale Enterococcen) Figuur 4.4 Bacteriologische waterkwaliteit Oosterplas 2009 Een toelichting op de beoordelingsmethode is opgenomen in bijlage5. 18 Hoogheemraadschap van Rijnland

20 In 2007 en 2008 voldeden de oude parameters (thermotolerante- en totaal coli) aan de norm, en is het eindoordeel van de zwemwaterkwaliteitgoed. De nieuwe parameters ( Escherichia coli en intestinale enterococcen ) voldeden eveneens beiden aan de normen, waardoor het eindoordeel uitstekend was. Indeling in kwaltiteitsklasse volgens de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn. De zwemwaterindeling wordt jaarlijks op basis van de meetreeks van de afgelopen vier badseizoenen vastgesteld. Op basis van de beperkte gegevensset uit de badseizoenen 2008 en 2009 is een inschatting van de indeling gedaan. De bacteriologische waterkwaliteit op de zwemlocatie Oosterplas valt in de kwaliteitsklasse uitstekend Historische data analyse in relatie tot weersomstandigheden Om mogelijke verontreinigingsbronnen te ontdekken wordt vaak gezocht naar eventuele relaties met weersomstandigheden. Een relatie tussen fecale bacteriën en neerslag kan wijzen op riooloverstorten in de buurt van de zwemlocatie, of verhoogde afspoeling van meer fecaliën verontreinigd regenwater van de aanliggende oevers. Dit invloed hiervan is niet aangetoond bij de Oosterplas: verhoging van bacteriële waarden na hevige neerslag zijn niet aantroffen (zie bijlage 4). Uit de metingen van de jaren 2007 en 2008 is geen enkele bacteriologische verontreiniging waar te nemen. De toegankelijkheid van loslopend vee bij de Oosterplas blijkt geen negatieve invloed te hebben op de waterkwaliteit. Op de oeverlijn kan plaatselijk wel bacteriële verontreiniging optreden. In figuur 3.4 afbeelding 3 liggen de fecaliën van de runderen op de waterlijn, waardoor uitspoeling van ziekteverwekkende bacteriën kan optreden. De monstername voor het vaststellen van de waterkwaliteit vindt plaats op ongeveer 7 meter vanaf de waterlijn. Mogelijk wordt hierdoor de verontreiniging van de Hooglanders onderschat. Aangezien het ondiepe gedeelte van het meer het meest wordt benut door kleine kinderen, en deze groep het meest kwetsbaar is, wordt nader onderzoek van dit gedeelte van het meer aanbevolen. Uit veldwaarnemingen tijdens de bemonsteringen zijn in de periode 2008 t/m 2009 een gering aantal zwemmers (5 tot 15) aangetroffen. De bemonsteringen zijn veelal vroeg in de middag uitgevoerd. In bijlage 4 zijn de resultaten weergegeven. Ook de provincie Noord-Holland heeft tellingen verricht bij de Oosterplas. In bijlage 4 zijn de resultaten van deze tellingen opgenomen. Ook hier zijn een gering aantal zwemmers (5 tot 20) aangetroffen. 4.2 Blauwalgenprofiel In de jaren 2007 t/m 2009 zijn er in de Oosterplas geen problemen geweest met blauwalgen. Toestandsvariabelen Ook de fysisch chemische toestandsvariabelen geven geen aanleiding om een bloei van blauwalgen te verwachten. Bij het zwemwatermeetpunt (RO423) zijn geen fysisch chemische gegeven bepaald. Op meetpunt RO569 aan de noordwest zijde van de Oosterplas, zijn in fysisch chemische metingen verricht. Op deze locaties zijn toen geen fytoplanktongegevens verzameld. Bijlage 3 bevat een samenvattend overzicht van de beschikbare gegevens. Hoogheemraadschap van Rijnland 19

21 Uit de metingen blijkt dat de fosfor en stikstofconcentraties zeer laag zijn. De meetwaarden van fosfor liggen onder de toenmalige rapportagegrens van 0,1 mg P per liter. Het opgeloste fosfor onder de rapportagegrens van 0,05 mg P per liter. De meetwaarden van totaal stikstof variëren in de zomermaanden tussen de 0,7 en 1,5 mg N per liter. Het opgeloste stikstof ( Ammonium, Nitraat en Nitriet) is lager dan 0,25 mg N per liter. In het algemeen is de stikstof fosfor verhouding bepalend voor de kans op groei van blauwalgen. Bij een lage N:P verhouding (5-10) zijn sommige blauwalgen in het voordeel ten opzichte van andere fytoplanktonsoorten, omdat zij stikstof uit de atmosfeer kunnen binden. De verhouding N:P wordt in de Oosterplas bepaald door de rapportagegrens van de analysemethode en is dus niet bruikbaar. Omdat de eutrofiëringsparameters zo laag zijn, kan worden gesteld dat de vorming van algen bijzonder klein is. Dat er weinig algengroei in de Oosterplas is wordt bevestigd door de lage chlorofylconcentraties, variërend van 4 tot maximaal 13 ug/l en een zomergemiddelde 7 ug/l (NW4 norm zomergemiddelde 100 ug/l). Het doorzicht is niet op het midden van de plas gemeten, en wordt beperkt tot de waaddiepte van de monsternemer en is 0,7 1,0 meter. In was op RO569 de ph (zuurgraad) aan de hoge kant van 7,8 tot 9,3. Op de zwemwaterlocatie RO423 was in de ph nog hoger van 8,3 9,8. De hoge ph waarde wordt bepaald door de natuurlijke gesteldheid van de bodem (kalkrijk duinzand) en het basische kwelwater uit de dieper gelegen lagen. In de jaren 2007 en 2009 liepen de ph waarden gedurende het zwemseizoen tot ver boven de 9. De reden hiervan is niet bekend. Vaak gaat een stijging van de ph samen met een bloei van algen, maar gezien het ontbreken van chlorofyl en/of fytoplanktongegevens kan deze link niet worden geverifieerd. In 2008 bleef de ph onder de waarde van 9 en was vrij constant. Het doorzicht bleef in de periode constant en was op bemonsteringsdiepte 0,8 meter (dit is doorzicht tot op de bodem). De aanwezigheid van algen is hierdoor niet waarschijnlijk. Het chloridegehalte ligt rond de 50 mg/l. waarmee het duinmeer behoort tot de zoete wateren. Beoordeling blauwalgen Resumerend kan worden gesteld dat het duinmeer Oosterplas geen problemen met blauwalgen kent. Op basis van de beschikbare informatie wordt geconcludeerd dat de kans op toxische blauwalgen minimaal is. 4.3 Overige pathogene ziekteverwekkers Een mogelijk probleem bij de Oosterplas is zwemmersjeuk. Op dit moment is dit bij de plas op een waarschuwingsbord vermeld. Er zijn echter niet veel meldingen van zwemmersjeuk bekend. Zwemmersjeuk wordt veroorzaakt door larfjes van een vogelparasiet (Trichobilharzia ocellata).via uitwerpselen (mest) van watervogels komen eitjes van de volwassen parasiet in het water terecht. Uit de eitjes komen larfjes vrij (miracidium) De larfjes huizen een jaar lang in een poelslak. Bij mooi zonnig weer verlaten enkele duizenden cercariën tegelijk de slak om een definitieve gastheer te vinden. Normaalgesproken is dit weer een watervogel. Wanneer een cercarie bij de mens op de huid komt dingt het kopgedeelte binnen. Het organisme kan zich niet verder ontwikkelen en sterft in de huid met als gevolg een ontstekingsreactie. 20 Hoogheemraadschap van Rijnland

22 5. Mogelijke risicobronnen In onderstaand overzicht wordt een beschrijving gegeven van de mogelijke bronnen voor bacteriële verontreinigingen. Risico bronnen Regenwaterlozingen/ overstorten Effluent RWZI Wegwater/afstromend hemelwater Ongerioleerde lozingen (Mest)water omringend agrarisch gebied Recreatievaart Jachthavens Beroepsvaart Wateraanvoer (Blauw)algen Planten Dieren Menselijke belasting Algemene indruk hygiëne Nee Nee Nee Nee Ja, loslopend vee produceert mest op strand en mogelijk in het water Nee Nee Nee Nee, Via kwel en afstromend regenwater. Er zijn geen indicaties dat dit water verontreinigd is. Nee Nee. Voor zover bekend is er geen overmatige plantengroei in de zwemzones Watervogels, Schotse hooglanders, Konikpaarden, Shetlandpony s. ( honden zijn niet toegestaan ) mogelijk Aantrekkelijke zwemlocatie. Er staan geen afvalbakken op het strand (wel bij de ingang /fietsenstalling staan 3 afvalbakken) en er zijn geen toiletten aanwezig. Hoogheemraadschap van Rijnland 21

23 6. Beoordeling van gezondheidsrisico s Bij de Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel hoort een spreadsheetmodel, genaamd ZWEMPROF, om de invloed van de bronnen te kunnen schatten. Indien uit deze eenvoudige berekeningen geen relevante beïnvloeding van een verontreinigingsbron of -route wordt gevonden kan hiermee worden volstaan. Opgemerkt wordt dat met dit spreadsheet alleen gezondheidsrisico s ten gevolge van fecale verontreinigingen (E. coli en Intestinale Enterococcen) bepaald worden. Gezondheidsrisico s door blauwalgen en andere ziekteverwekkers zoals zwemmersjeuk of Botulisme en chemische verontreinigingen, moeten afzonderlijk beoordeeld worden. Voor alle geïdentificeerde bronnen zijn de kentallen in het spreadsheet ingevuld, zie bijlage 2. De uitkomsten van de berekening zijn in dezelfde bijlage te vinden. 6.1 Toelichting gebruikte kentallen Afmetingen zwemzone en waterdiepte Voor het oppervlak van de zwemzone is uitgegaan van een zone van 25 meter vanaf het strand. Voor de berekeningen van dit zwemwaterprofiel is uitgegaan van een gemiddelde waterdiepte van 2,0 meter van de plas. Dit lijkt aan de krappe kant maar voor de berekening is dit een veilige aanname. Naarmate de waterdiepte kleiner is en daardoor ook het watervolume van de plas geringer is, wordt de kans op bepaalde risico s groter ( bijvoorbeeld door een groot aantal zwemmers). Zwemmers Op een gemiddelde dag komen er 500 tot 1000 bezoekers in het gebied, maar niet alle bezoekers zijn zwemmers. Het aantal zwemmers in niet bekend. Daarom is een ruwe schatting gemaakt op basis van het oppervlak van het strand (ongeveer 1600 m²). Als wordt uitgegaan van minimaal 6 m² per bezoeker op een topdag komt dat neer op circa 260 bezoekers op een topdag. Voor een normale zomerse dag zijn de aantallen op een topdag met een factor 3 gedeeld ( 85 bezoekers / zwemmers). Er zijn door de provincie Noord-Holland op een aantal dagen in de vakantieperiode tellingen uitgevoerd. Uit de tellingen blijkt dat het aantal zwemmers op warme dagen tussen de 20 en 25 bedraagt. Uit ZWEMPROF komt naar voren dat zwemmers geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit (zie bijlage 2). Rundermest Bij veldbezoeken zijn Hooglanders aangetroffen in het water, en uitwerpselen langs de waterlijn. In zwemprof is uitgegaan van 10 runderen op een dag. De invloed van dieren op het strand is niet aantoonbaar. Watervogels Tijdens de bemonsteringen zijn slechts enkele watervogels waargenomen. Het totaal aantal watervogels die in het meer vertoeven is niet bekend. Er wordt vanuit gegaan dat dit een betrekkelijk klein aantal is. In hoeverre deze vogels in de zwemzone vertoeven is ook niet bekend. Om een realistischer beeld te verkrijgen is een vergelijking gemaakt met 10 watervogels die permanent in de zwemzone aanwezig zijn. De afstand van de vogels tot aan de zwemplek is 0 meter (0.1 meter) gezet en de toegekende fractie op 1. Gebleken is dat de watervogels in de zwemzone geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit. Honden. In de Kennemerduinen zijn honden niet toegestaan. Daarom is de invloed van honden niet bepaald. 22 Hoogheemraadschap van Rijnland

24 6.2 Resultaten en analyse Bacteriologische risico s Uit ZWEMPROF volgt dat er voor de zwemlocatie Oosterplas geen risicobronnen zijn voor bacteriologische verontreiniging. Opgemerkt wordt dat deze resultaten voorzichtig geïnterpreteerd moeten worden. Er zal niet direct sprake van een normoverschrijding zijn. De bacteriologische kwaliteit van het zwemwater in de Oosterplas is in de praktijk beter dan de uitkomsten uit ZWEMPROF doen vermoeden. Een belangrijke sturende factor is de waterdiepte die binnen de zwemzone gemiddeld 0,8 meter is (geschatte diepte). Als er gerekend wordt met een waterdiepte van 10 cm meer of minder of vanwege de uitwisseling met het overige oppervlakte water zijn de berekende negatieve effecten respectievelijk aanzienlijk kleiner of groter. Risico s door blauwalgen Voor de zwemlocatie Oosterplas zijn de gezondheidsrisico s voor zwemmers door toxische blauwalgen nihil. Gezien het feit dat blauwalgen nog nooit zijn voorgekomen en uitstekende waterkwaliteit in de Oosterplas is de kans op een bloei van blauwalgen niet groot. Overige pathogene ziekteverwekkers Een mogelijk probleem bij de Oosterplas is zwemmersjeuk. Jaarlijks zijn er bij PWN meldingen van zwemmersjeuk. Aangezien de Oosterplas geen officieel zwemwater is, worden deze meldingen niet door PWN of bezoekers aan de GGZ gemeld. Hoogheemraadschap van Rijnland 23

25 7. Conclusies en aanbevelingen 7.1 Conclusies Bacteriologische kwaliteit De bacteriële waarden (som colibacteriën, thermotolerante colibacteriën, Escherichia coli en Intestinale Enterococcen) waren altijd laag en voldeden ruimschoots aan de norm. In de beschouwde periode werd de bacteriologische waterkwaliteit op basis van de oude en toen geldende EU-richtlijn beoordeeld als goed ( beste categorie). In de periode is het voorlopig eindoordeel op basis van de nieuwe parameters en een meetperiode van twee jaren uitstekend (beste categorie). Bacteriologische verontreinigingsbronnen Volgens het spreadsheet ZWEMPROF zijn er geen risicobronnen die invloed hebben op de bacteriologische waterkwaliteit. Dit past bij de goede / uitstekende zwemwaterkwaliteit die altijd is gemeten. Blauwalgen Op basis van de beschikbare informatie en ervaringen uit voorgaande jaren, is de kans op een bloei van toxische blauwalgen erg klein Overig Zwemmersjeuk kan regelmatig optreden in de Oosterplas. De recreanten worden gewaarschuwd door middel van een bord bij de ingang van het strand. 7.2 Aandachtspunten en maatregelen Bacteriologische waterkwaliteit Op basis van de kwaliteitsklasse uitstekend is er geen noodzaak tot treffen van maatregelen voor de bacteriologische kwaliteit. De meest kwetsbare groep (kinderen) vertoeven dicht bij de oeverlijn. Om inzicht te krijgen in mogelijke beïnvloeding van uitspoeling van mest op de waterkwaliteit nabij de oeverlijn, is het raadzaam om de bacteriologisch waterkwaliteit in de oeverzone te bepalen. Blauwalgen De kans op bloei van toxische blauwalgen op de zwemlocatie Oosterplas is minimaal. De waterkwaliteit in de Oosterplas is dermate goed, dat er geen aanleiding is om de fysisch chemische toestandsvariabelen jaarlijks te monitoren. De gebruikte gegevens zijn inmiddels meer dan 10 jaar oud waardoor het wel is het raadzaam om in 2010 een aantal basisparameters te meten om veranderingen in de waterkwaliteit tijdig te kunnen opmerken. Zwemmersjeuk Zwemmersjeuk is moeilijk te bestrijden. Als maatregel kan worden gedacht om poelslakken weg te vangen of grote aantallen vogels te voorkomen. Dit is niet verenigbaar met het natuurlijk karakter van het meertje en zijn ligging in een NB-wet gebied en Natura 2000 gebied, en zijn om die reden geen realistische maatregelen. Tijdens de monsternamen zijn geen grote getale vogels aangetroffen. 24 Hoogheemraadschap van Rijnland

26 Veiligheid In het duingebied zijn Schotse hooglanders, Konikpaaren en Shetlandpony s aanwezig. Deze dieren hebben vrij toegang tot de Oosterplas. Voor de veiligheid van zwemmers is het aanbevolen dat de runderen geen toegang meer hebben tot de zwemwaterlocatie. Deze maatregel is echter niet verenigbaar met de natuurbeheersmaatregel van integrale begrazing waartoe de gezamenlijke natuurbeheerders van het Nationaal Park Zuid-Kennermerland in 2005 besloten. Provincie Noord- Holland moet aangeven hoe hiermee om te gaan. Samenvatting maatregelen Onderwerp Maatregel Wie Zwemmersjeuk Voorlichting en waarschuwen van publiek Provincie Noord-Holland Blauwalgen Meetsessie fysisch chemische parameters die Rijnland betrekking hebben op eutrofiering. Meting van fytoplanktonsamenstelling bacteriën Metingen nabij de oeverlijn om risico van Rijnland uitspoeling mest te bepalen. veiligheid Hoe om te gaan met vrije toegang Hooglanders tot zwemlocatie Provincie Noord-Holland 7.3 Aanbeveling vervolgtraject Actualisatie zwemwaterprofiel Het zwemwaterprofiel is voor de zwemlocatie Oosterplas met deze rapportage gereed. Afhankelijk van de zwemwaterindeling waarin de zwemlocatie volgen de EU-zwemwaterrichtlijn wordt ingedeeld, moet het zwemwaterprofiel regelmatig geactualiseerd worden. Zwemwaterindeling Actualisatie zwemwaterprofiel vindt ten minste plaats om de uitstekend Alleen als de indeling verandert in goed, aanvaardbaar of slecht goed Vier jaar bevredigend/aanvaardbaar Drie jaar slecht Twee jaar De zwemwaterindeling wordt jaarlijks op basis van de meetreeks van de afgelopen vier badseizoenen vastgesteld. Op basis van de gegevensset uit de badseizoenen 2008 en 2009 kan een redelijk betrouwbare inschatting voor de indeling worden gedaan. Van de zwemlocatie Oosterplas wordt de bacteriologische waterkwaliteit ter indicatie ingedeeld in kwaliteitsklasse uitstekend. Totaal oordeel E. coli intestinale enterococcen Oosterplas uitstekend uitstekend uitstekend Op basis van bovenstaand toetsoordeel hoeft het zwemwaterprofiel voor de zwemlocatie Oosterplas alleen geactualiseerd te worden als een verslechtering van de bacteriologische waterkwaliteit optreedt of als grote wijzigingen in de waterhuishouding zijn uitgevoerd. Hoogheemraadschap van Rijnland 25

27 Aanmelden EU De zwemwaterkwaliteit van de Oosterplas is als uitstekend beoordeeld. De risico s en bedreigingen voor de zwemwaterkwaliteit zijn nihil. Het Hoogheemraadschap van Rijnland heeft positief geadviseerd over het aanmelden van deze zwemwaterlocatie bij de EU door de provincie Noord- Holland ingaande per badseizoen van Dit betekent dat het bord bij de ingang met de melding dat deze locatie geen officiële zwemlocatie is, moet worden aangepast. 26 Hoogheemraadschap van Rijnland

28 Bijlage 1. Situering meetpunt zwemwaterkwaliteit Oosterplas: meetlocatie zwemwaterkwaliteit en fysisch chemische kwaliteit. Hoogheemraadschap van Rijnland 27

29 Bijlage 2. Resultaten risicoberekening spreadsheet ZWEMPROF Oosterplas - scenario 10 watervogels in de zwemzone 85 tot 260 zwemmers ZWEMPROF Naam locatie: Oosterplas ZWEMwaterPROFielen Datum beoordeling: Type en morfologie Zwemmers gemiddeld aantal per dag Afstand tot aantal bij extreme drukte zwemplek (m) Fractie naar zwemwater Type systeem plas aantal boten bij extreme breedte plas (m) 185 Schepen aantal boten per dag drukte lengte plas (m) recreatievaart gemiddelde diepte plas (m) 2 - beroepsvaart ,001 Continue bronnen - debiet (m3/s) oppervlak zwemzone (m2) RWZI gemiddelde diepte in zwemzone 0,8 - lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf oeverlengte zwemstrand (m) 60 - jachthavens (continue belasting) - 0, Lokale bron (continu) belasting E. coli (KVE/halfjaar) - - belasting enterokokken (KVE/halfjaar) - Dieren op het zwemstrand/zwemzone - aantal honden/dag aantal paarden/dag watervogels ,05 1 Dieren buiten zwemzone - aantal honden/dag aantal paarden/dagen 0 - watervogels Incindentele bronnen - overstort-volume (m3) - overstort gemengd stelsel overstort gescheiden stelsel ongezuiverde lozingen afstromend wegwater Lokale bron (incidenteel) concentratie concentratie E. coli (KVE/l) concentratie enterokokken (KVE/l) Agrarisch achterland bodemtype zand aantal hectare 100 mestsoort Paarden 8 Bijdrage bronnen legenda EC Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (E.c <200KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit (E.c tussen 200 en 500KVE/100ml) Wezenlijk invloed; gemiddelde onder de norm, maar incidenteel overschrijdingen te verwachten (E.c tussen 500 en 900KVE/100ml) Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (E.c >900KVE/100ml) Naam locatie: Oosterplas Datum beoordeling: legenda IE Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (IE <100KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit (IE tussen 100 en 200KVE/100ml) Wezenlijk invloed; gemiddelde onder de norm, maar incidenteel overschrijdingen te verwachten (IE tussen 200 en 330KVE/100ml) Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (IE >330KVE/100ml) gemiddeld EC zeer druk EC gemiddeld IE zeer druk IE eindoordeel EC eindoordeel EC Zwemmers verdeeld over zone gemiddeld zeer druk Recreatievaart RWZI 0 0 eindscore IE eindscore IE Agrarisch achterland 0 0 gemiddeld zeer druk RioolOverstort gemengd stelsel 0 0 gescheiden stelsel 0 0 Lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf 0 0 Ongezuiverde lozingen 0 0 Afstromend wegwater 0 0 Beroepsvaart 0 0 Jachthavens 0 0 Watervogels binnen zwemzone Watervogels buiten zwemzone Dieren op het strand binnen zwemzone 0 0 Dieren op het strand buiten zwemzone 0 0 Lokale bron (Incidenteel) 0 0 Lokale bron (continue belasting) 0 0 Uit ZWEMPROF blijkt dat bij 85 zwemmers (gemiddeld) en 260 zwemmers (druk) een geen invloed is te verwachten op de zwemwaterkwaliteit. Ook is er geen invloed op de zwemwaterkwaliteit is te verwachten met 10 watervogels in de zwemzone en 100 zwemvogels buiten de zwemzone. 28 Hoogheemraadschap van Rijnland

30 Bijlage 3. Fysisch chemische waterkwaliteit Nutriënten chloride chlorofyl doorzicht ph locatie RO569 Metingen stikstof opgelost in mg/l stikstof totaal in mg/l fosfor opgelost in mg/l datum < 0,25 0,8 < 0,05 < 0,1 56 0,2 8, < 0,25 0,8 < 0,05 < 0,1 55 0,3 7, < 0,25 0,7 < 0,05 < 0,1 46 0,7 7, < 0,25 1 < 0,05 < 0,1 75 8, < 0,25 0,8 < 0,05 < 0, , < 0,25 0,8 < 0,05 < 0, , < 0,25 0,7 < 0,05 < 0, , < 0,25 0,8 < 0,05 < 0, ,5 8, < 0,25 1,3 < 0,05 < 0, , < 0,25 1,1 < 0,05 < 0, ,6 9, < 0,25 1,5 < 0,05 < 0, ,45 8, < 0,25 1,5 < 0,05 < 0, ,9 8, < 0,25 0,9 < 0,05 < 0, , < 0,25 0,9 < 0,05 < 0, , < 0,25 0,7 < 0,05 < 0, , < 0,25 0,7 < 0,05 < 0,1 43 0,5 8, < 0,25 0,6 < 0,05 < 0,1 36 1,5 8, < 0,25 0,7 < 0,05 < 0, ,6 8, < 0,25 0,8 < 0,05 < 0, ,9 8, < 0,25 1 < 0,05 < 0, ,7 8, < 0,25 1,4 < 0,05 < 0, < 0,25 1 < 0,05 < 0, , < 0,25 0,7 < 0,05 < 0, ,1 * Het doorzicht wordt merendeels bepaald door de diepte van de monsterlocatie, en zijn slechts indicatief. Er zijn geen metingen midden op het meer uitgevoerd, waardoor de doorzichtdiepte niet op juiste wijze is vastgesteld. De opgeloste hoeveelheden stikstof en fosfor liggen onder de bepalingsgrens. De verhouding N:P in mmol is bepaald door de bepalingsgrens. De bepalingsgrens van stikstof is in mmol De bepalingsgrens van fosfor is in mmol De verhouding komt hiermee op 11. fosfor totaal in mg/l Het chloride gehalte is laag en vertoont een constant beeld. De chlorofylgehalten zijn erg laag vergeleken met MTR norm zomer gemiddeld van 100 ug/l. chloride in mg/l chlorofyl in ug/l doorzicht in m * ph De zuurgraad (ph) is aan de hoge kant. Dit is inherent aan de bodem van duinmeren (kalkrijk duinzand), en basische kwel uit de diepere lagen. Hoogheemraadschap van Rijnland 29

31 Basisparameters Zwemwaterlocatie RO423 Oosterplas zuurgraad (ph) 10 9,5 ph 9 8, ,5 apr mei jun jul aug sep maand Zuurgraad Oosterplas ( norm: mtr 6,5 9,0) Het enige opmerkelijke is de hoge ph waarden die in de loop van het seizoen kan optreden. Het doorzicht was bij alle monsternamen tot op de bodem. De bemonstering is uitgevoerd op een diepte van 0.8 tot 1.0 meter. 30 Hoogheemraadschap van Rijnland

32 Bijlage 4. Invloedsfactoren. Tijdens de monsternamen in 2008 en 2009 zijn enkele zwemmers aangetroffen op de zwemlocatie in de Oosterplas. Het aantal aangetroffen watervogels is eveneens zeer beperkt 2008 sanitair aanwezig sanitair geopend drijflaag aanwezig blauwalgen aanwezig Pleziervaart datum tijd opmerkingen :15 nee nee :30 nee nee Schotse Hooglanders in water :10 nee nee :05 nee nee :10 nee nee :45 nee nee :05 nee nee :00 nee nee :05 nee nee vee aanwezig :15 nee nee :30 nee nee nee nee Beroepsvaart Zwemmers Huisdieren Vogelkolonies 2009 datum tijd sanitair aanwezig sanitair geopend Pleziervaart Beroepsvaart aantal bezoekers aan de oever aantal bezoekers in het water vogels in water vogels op de oever Algen opmerkingen :40 nee nee :30 nee nee :40 nee nee :50 nee nee :30 nee nee :00 nee nee :35 nee nee :00 nee nee koeien op strand - ook koeienpoep :30 nee nee :30 nee nee Hoogheemraadschap van Rijnland 31