Acute hepatitis-b-virusreactivatie na R-CHOP-behandeling: een potentieel levensgevaarlijke aandoening
|
|
- Karolien van den Broek
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Acute hepatitis-b-virusreactivatie na R-CHOP-behandeling: een potentieel levensgevaarlijke aandoening Acute hepatitis B virus reactivation following R-CHOP treatment: a potentially fatal condition E.M. Schipper, J.T. Brouwer en R.E. Brouwer Samenvatting Hepatitis-B-virusinfectie (HBV) is een frequent voorkomend probleem bij met name patiënten uit Zuid- Oost Azië en het Middellandse Zeegebied. Reactivatie van HBV bij chronisch dragerschap is een potentieel probleem bij patiënten met een hematologische maligniteit die met chemotherapie worden behandeld. Met de introductie van nieuwe immuuntherapieën, zoals rituximab, lijkt dit risico nog groter geworden. Wij werden recentelijk geconfronteerd met een Hindoestaanse patiënte met een grootcellig B-cellymfoom die na R-CHOP-chemotherapie een fulminante hepatitis ontwikkelde. Zij bleek drager te zijn van het HBV. Behandeling met lamivudine en corticosteroïden volgde. Helaas overleed patiënte desondanks aan leverfalen, gecompliceerd door multi-orgaanfalen. Bij hematologische patiënten die worden behandeld met chemotherapie of immuuntherapie lijkt het screenen op HBV-dragerschap of een occulte HBV-infectie noodzakelijk, ook bij de niet-directe risicogroepen. Dit dient bij voorkeur protocollair te worden vastgelegd en geldt in het bijzonder voor rituximab-bevattende chemotherapie. Bij aangetoond dragerschap kan de kans op reactivatie fors worden verlaagd door profylactische behandeling met antivirale middelen tot ten minste 6 maanden na het beëindigen van de behandeling met rituximab. (Ned Tijdschr Hematol 2012;9:332-) Summary Hepatitis B virus (HBV) infection is a frequent problem seen especially in patients from Southeast Asia and the Mediterranean area. Reactivation of HBV in chronic carriers is a potential problem when patients with a hematological malignancy are treated with chemotherapy. The introduction of new immunotherapies like rituximab has led to an increase of this risk. Recently, we were confronted with a Hindu women with diffuse large B-cell lymphoma who developed fulminant hepatitis following R-CHOP chemotherapy. She turned out to be a chronic carrier of the hepatitis B virus. Treatment with lamivudine and corticosteroids was initiated. Unfortunately, the patient died as a result of liver failure, complicated by multi organ dysfunction syndrome. Screening of HBV status before initiation of treatment with chemotherapy or immunotherapy seems necessary, also in low-risk patients. Preferably, this screening is secured in a protocol and applies especially to patients treated with rituximab. In detected carriers the risk of reactivation of HBV can be significantly reduced by profylactic antiviral therapy and continuation of this treatment up to 6 months after cessation of rituximab. Auteurs: mw. E.M. Schipper, assistent in opleiding tot internist, afdeling Inwendige Geneeskunde, Erasmus Medisch Centrum, dhr. dr. J.T. Brouwer, MDL-arts/hepatoloog, afdeling Maag-Darm-Leverziekten, Reinier de Graaf Gasthuis, dhr. dr. R.E. Brouwer, internist-hematoloog, afdeling Inwendige Geneeskunde, Reinier de Graaf Gasthuis. Correspondentie graag richten aan mw. E.M. Schipper, assistent in opleiding tot internist, afdeling Inwendige Geneeskunde, Erasmus Medisch Centrum, s Gravendijkwal 230, 3015 CE, Rotterdam, tel.: , adres: e.schipper@erasmusmc.nl Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld Trefwoorden: chemotherapie, DLBCL, hepatitis-b-reactivatie, rituximab Key words: chemotherapy, DLBCL, hepatitis B reactivation, rituximab 332
2 ASAT / ALAT (U/l) bilirubine (umol/l) dag ASAT (U/l) ALAT (U/l) bilirubine (umol/l) 0 Figuur 1. Stoornissen van de leverwaarden bij patiënte. Inleiding Meer dan eenderde van de wereldbevolking is geïnfecteerd met het hepatitis-b-virus (HBV), waarbij naar schatting 350 miljoen mensen een chronisch dragerschap hebben ontwikkeld. Risicogebieden zijn onder meer Zuid-Oost Azië en landen rond de Middellandse Zee. Reactivatie van het HBV is een bekende complicatie in geval van cytotoxische behandeling en/of immuuntherapie voor kanker of auto-immuunziekten. Recentelijk werden wij geconfronteerd met een patiënte met een diffuus grootcellig B-cellymfoom (DLBCL) die werd behandeld met rituximab-bevattende chemotherapie en daarbij reactivatie van een chronische HBV-infectie ontwikkelde. Casus Op de polikliniek zagen wij een 71-jarige Hindoestaanse vrouw in verband met een nieuw ontstane zwelling rechts in de hals. De voorgeschiedenis vermeldde hypertensie, diabetes mellitus type 2 en COPD, waarvoor zij antihypertensiva en orale glucoseverlagende therapie gebruikte. Er waren geen B-symptomen. Lichamelijk onderzoek toonde een niet-zieke vrouw met een klier van 2 x 2 cm rechts laag in de hals. Verder geen lymfadenopathie of hepatosplenomegalie. Laboratoriumonderzoek toonde een normale bezinking en bloedbeeld, evenals een lactaatdehydrogenase. Ook de leverwaarden waren. Aanvullend afbeeldend onderzoek in de vorm van een computertomografie (CT)-scan van hals/thorax/abdomen toonde een tweetal lymfomen van 2,5 cm respectievelijk 2,0 cm in de kaakhoek rechts, maar verder geen afwijkingen. Een klierresectie toonde een beeld passend bij een diffuus grootcellig B-cellymfoom (DLBCL). Beenmergonderzoek was verdacht voor een lokalisatie van het B-cellymfoom, zodat de diagnose DLBCL stadium IVA werd gesteld met een lage international prognostic index (IPI)-score. Een multiple gated acquisition (MUGA)-scan toonde een linkerventrikelejectiefractie van 53% aan. Patiënte werd hierop behandeld met rituximab gecombineerd met CHOP (cyclofosfamide, doxorubicine, vincristine en prednison)-chemotherapie in een tweewekelijks schema met G-CSF-support in de vorm van pegfilgrastim. In totaal werden 6 kuren CHOP en kuren rituximab gegeven. Patiënte verdroeg de therapie goed, hoewel de vincristine-dosering moest worden aangepast in verband met polyneuropathieklachten. Reeds na 3 kuren was er sprake van een complete radiologische respons die ook na het beëindigen van de therapie aanhield. Twee weken na de laatste kuur werden echter afwijkende leverwaarden geconstateerd die snel verslechterden (zie Figuur 1). Er bleek sprake te zijn van een reactivatie van een HBV-infectie met een zeer hoge viral load van 2,32 x 10 E 10 IU/ml, positieve HBsAg en positieve hepatitis- B-core-antistoffen. Patiënte werd opgenomen en be- 333
3 NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR HEMATOLOGIE 1E+11 1E+10 3,23E E ,96E HBV-DNA (IU/ml) ,23E+06 2,5E factor V (%) dag HBV-DNA Factor-V-activiteit 0 Figuur 2. Afname van HBV-DNA na start lamivudine en afname van factor-v-activiteit als uiting van voortschrijdende verstoring van de stolling van patiënte. handeling met lamivudine werd gestart. Lamivudineresistentie werd uitgesloten. Helaas verslechterden leverfuncties met de dag met tevens een sterk gestoorde stolling, ondanks goede daling van het HBV- DNA onder lamivudine (zie Figuur 1 en 2). Patiënte werd encefalopathisch met ammonium van 13 mmol/l en op dag 30 van de opname werd gestart met corticosteroïden en lactulose. Uiteindelijk leek patiënte op te knappen en werd zij goed aanspreekbaar. Kort hierop ontwikkelde zij echter progressief oedeem en pleuravocht, waarbij werd gedacht aan een combinatie van leverfalen en hartfalen. Ondanks toediening van diuretica verslechterde de klinische toestand van patiënte dusdanig, dat werd besloten om actieve behandeling te staken, waarna zij snel overleed. Obductie werd niet toegestaan. Bespreking Rituximab is een chimeer humaan-muis monoklonaal antilichaam gericht tegen het CD20-antigeen op B- lymfocyten dat op grote schaal wordt toegepast als immuuntherapie, onder andere bij patiënten met non-hodgkinlymfoom. Rituximab induceert een langdurige B-celdepletie, waardoor er een groter risico is op reactivatie van inactieve virale infecties. Sinds 2001 zijn er multipele casus beschreven van reactivatie van een chronische hepatitis-b-infectie bij patiënten die worden behandeld met rituximab. Hoewel voornamelijk CD-positieve T-lymfocyten verantwoordelijk zijn voor lysis van HBV-geïnfecteerde hepatocyten, lijkt zowel de primaire inductie van CD-positieve T-lymfocyten als het onderhouden van de CD- positieve T-lymfocytencontrole ook afhankelijk van antigeenpresentatie door B-cellen. 1 Rituximab elimineert B-cellen, waardoor de patiënt een hoger risico heeft op reactivatie van het HBV. Er blijkt echter geen hoger risico op het oplopen van nieuwe infecties bij toevoeging van rituximab aan chemotherapie. 2 Patiënten met een hepatitis-b-infectie of doorgemaakte hepatitis-b-infectie kunnen zich in verschillende stadia van de infectie bevinden (zie Tabel 1, pagina 335). 3 Bij een acute infectie zijn er hoge waarden van de leverenzymen met positieve IgM-antistoffen tegen het HB- core -antigeen (anti-hbc). De acute infectie kan overgaan in een chronische infectie; hiervan bestaan 3 verschillende stadia. Bij de immuuntolerante fase zijn er normale waarden van de leverenzymen, maar is er wel een hoge concentratie HBV-DNA aantoonbaar. Bij een chronische (immuun)actieve fase zijn de leverenzymen verhoogd en is er ook een hoge concentratie HBV-DNA aantoonbaar in het serum. Bij de chronische inactieve fase is de concentratie HBV-DNA echter laag en zijn de leverenzymen niet verstoord. Deze fase werd vroeger ook wel drager- 334
4 Tabel 1. Interpretatie van hepatitis-b-serologie. 3 HBsAg Anti- HBc Anti-HBs ASAT/ALAT HBV-DNA Geen infectie ondetecteerbaar Acute infectie verhoogd hoog (detecteerbaar) Chronische drager, 3 stadia: 1) immuuntolerante fase 2) chronische actieve fase 3) chronische inactieve fase nerhoogd hoog (detecteerbaar) hoog (detecteerbaar) laag (detecteerbaar) HBsAg negatieve fase, 2 stadia: 1) occulte infectie 2) geklaarde infectie meestal meestal zeer laag (detecteerbaar) ondetecteerbaar Gevaccineerd ondetecteerbaar HBV-reactivatie of verhoogd detecteerbaar HBsAg=hepatitis-B- surface -antigeen, anti-hbc=antihepatitis-b- core -antilichaam, anti-hbs=antihepatitis-b- surface -antilichaam, ASAT=aspartaataminotransferase, ALAT=alanineaminotransferase. schap, immuuncontrole of viruslatentie genoemd. Daarnaast kan een acute infectie ook door het lichaam worden geëlimineerd. Er ontstaat dan een HBsAgnegatieve fase, vroeger ook wel viruseliminatie genoemd. Deze fase kent ook weer 2 vormen. Meestal is er sprake van een geklaarde infectie, waarbij het HBsAg dus is, het anti-hbc en het anti-hbs meestal ook is. Het HBV-DNA is niet meer aantoonbaar in het serum. Het virus is meestal echter niet volledig geëlimineerd en vaak kunnen nog stukjes DNA worden aangetoond in het leverweefsel. Dit verklaart waarom er bij een ogenschijnlijk genezen lever toch nog een reactivatie kan optreden bij extreme immuunsuppressie, zoals na levertransplantatie en soms ook bij rituximab. Soms is er nog wel een minimale hoeveelheid HBV-DNA in het bloed te vinden; in dat geval spreekt men van een occulte infectie. Reactivatie van hepatitis B wordt bij chronische dragers gedefinieerd als een verhoging van het aantal HBV- DNA-kopieën, ten minste tienvoudig ten opzichte van de uitgangswaarde, in combinatie met stijging van de transaminasen. Bij patiënten met een HBsAg stadium wordt reactivatie van hepatitis B gedefinieerd door reactivatie van het HBsAg en HBV- DNA met of zonder stijging van de leverenzymen. 4 Patiënten die chronisch drager zijn van het HBV hebben het hoogste risico om een reactivatie van het hepatitisvirus te krijgen (zie Tabel 2). Ook patiënten met een occulte infectie of een geklaarde infectie kunnen echter een reactivatie doormaken, omdat er nog virusdeeltjes in de lever en in mononucleaire cellen in perifeer bloed achterblijven. Het risico op reactivatie bij occulte dragers is 0,% bij chemotherapie alleen en 2,3-25% na behandeling met chemotherapie in combinatie met rituximab (zie Tabel 2) Gezien de hoge kans op reactivatie van hepatitis B bij chronische dragers en HBsAg-negatieve patiënten als gevolg van immuuntherapie, lijkt bepaling van de hepatitis-b-status bij alle patiënten die in aanmerking komen voor behandeling met rituximab verdedigbaar. In een recent artikel van de American Society of Clinical Oncology (ASCO) wordt echter gesteld dat er onvoldoende bewijs is om deze patiënten routinematig te screenen voor een hepatitis-binfectie. Wel wordt rituximab beschouwd als sterk immuunsuppressief, waardoor screening wel moet worden overwogen door de behandelaar. 11 De screening op hepatitis-b-infectie moet ten minste HBsAg- en hepatitis-b- core -antistoffen omvatten en bij positiviteit van 1 van beide tevens HBV-DNA. 335
5 NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR HEMATOLOGIE Tabel 2. Risico op reactivatie hepatitis-b-virusinfectie bij patiënten met hematologische maligniteiten. Chronisch drager Geklaarde infectie of occulte drager Chemotherapie 40-60% 2,3 0,% 4 Chemotherapie + rituximab 0% 5 2,3-25% 6,7 Hoewel in de verschillende HOVON-lymfoomstudies en de protocollen bij hematopoëtische stamceltransplantaties screening naar hepatitis-b-infectie verplicht wordt gesteld, lijkt dit buiten studieprotocol in de praktijk niet altijd stelselmatig te worden gedaan. Een voor de hand liggende reden is dat in Nederland de incidentie dusdanig laag is, dat hier niet altijd aan wordt gedacht. Wereldwijd zijn er ongeveer miljoen mensen drager van het HBV. In Nederland is de incidentie echter een stuk lager dan in de endemische landen. De incidentie is in Nederland 1,3 tot 2,0 per inwoners, waarvan ongeveer 10% chronisch dragerschap zal ontwikkelen. 12 Driekwart van de chronisch geïnfecteerde HBV-patiënten in Nederland is afkomstig uit hoog-endemische gebieden. Wanneer een chronisch dragerschap van hepatitis B is gevonden bij een patiënt die zal worden behandeld met rituximab, dient profylaxe met antivirale middelen te worden overwogen. Het middel van eerste keuze is lamivudine, een nucleosideanaloog die de HBV-reversetranscriptaseactiviteit remt en zo de HBV-DNA-synthese remt. Voor chronische HBVdragers is profylactische behandeling met lamivudine aangetoond nuttig. 13,14 Om optimale werking te bewerkstelligen, dient de therapie 1 week voor start van rituximab te worden gestart. Hoe lang moet worden doorbehandeld na het staken van rituximab is nog onderwerp van studie. 15 De aanbeveling in de huidige richtlijn van de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is om de profylactische behandeling te continueren tot een halfjaar na de behandeling met rituximab. 16 Voor patiënten in de HBsAg-negatieve fase is het echter onduidelijk of profylactische behandeling met lamivudine zinvol is, mede gezien de lage kans op reactivatie van HBV bij deze patiënten (zie Tabel 3). 17 Wel is duidelijk dat het noodzakelijk is om bij deze patiënten zeer regelmatig het HBV-DNA en de leverenzymen te vervolgen. Na behandeling met chemotherapie en/of immuuntherapie kan het HBV-DNA een transiënte stijging laten zien, die niet altijd wordt gevolgd door een stijging van de transaminasen. 1 Bij een combinatie van virologische en biochemische reactivatie van het HBV is het noodzakelijk om de chemotherapie te onderbreken en te starten met antivirale therapie. Bij een stijging van het HBV-DNA zonder biochemische reactivatie is het nog onduidelijk of er een indicatie is voor behandeling met antivirale therapie. In het geval van een actieve infectie met hepatitis B worden patiënten uiteraard behandeld met nucleosideanaloga, waarmee bij vrijwel alle patiënten een Tabel 3. Indicaties voor antivirale therapie bij chemotherapie en/of immuuntherapie. Actieve infectie Chronisch dragerschap Occulte infectie Chemotherapie entecavir continu of tenofovir continu lamivudine tot 6 maanden na behandeling Close monitoring van HBV-DNA Chemotherapie + immuuntherapie (rituximab) entecavir continu of tenofovir continu lamivudine tot 6 maanden na behandeling lamivudine overwegen of close monitoring van HBV-DNA 336
6 Aanwijzingen voor de praktijk 1. Bij alle patiënten die een behandeling met rituximab voor een hematologische maligniteit zullen krijgen, dient de hepatitis-b-status te worden bepaald voorafgaand aan de behandeling met chemo- en/of immuuntherapie, ongeacht of deze patiënten tot een hoogrisicogroep behoren. Dit dient bij voorkeur protocollair te worden vastgelegd. 2. Screening naar hepatitis-b-virus (HBV) dient te omvatten: hepatitis-b- surface -antigeen (HbsAg) en antihepatitis-b- core -antilichaam (anti-hbc) en bij positiviteit van 1 van beide ook HBV-DNA. Hiermee worden alle patiënten opgespoord die drager zijn, een HBV hebben geklaard en patiënten met een occulte HBV-infectie. 3. Patiënten met chronisch dragerschap van hepatitis B komen in aanmerking voor profylactische behandeling met antivirale behandeling, zoals lamivudine. Deze behandeling dient gelijktijdig met rituximab te worden gestart en tot ten minste 6 maanden na staken van rituximab te worden gegeven. Frequente controles van HBV-DNA en leverenzymen zijn geïndiceerd. 4. Patiënten die HbsAg- zijn, kunnen alsnog reactivatie van hepatitis B ondergaan. Deze patienten zijn occulte dragers wanneer het HBV-DNA in lage aantallen detecteerbaar is. Indien er geen HBV-DNA detecteerbaar is, spreken we over een geklaarde infectie. De patiënten met een occulte HBV-infectie dienen nauwlettend te worden gecontroleerd met HBV-DNA en de leverenzymen, tot ten minste 6 maanden na het staken van de behandeling met rituximab. 5. Overleg met een infectioloog of hepatoloog over HBsAg-positieve en -negatieve patiënten die worden behandeld met rituximab zou laagdrempelig moeten plaatsvinden. goede suppressie van de virale replicatie te verkrijgen is. Daarom kunnen deze patiënten onder behandeling met nucleosideanaloga ook worden behandeld met chemo- en immuuntherapie (zie Tabel 3). Grootschalige toepassing van lamivudine geeft risico op vorming van resistentie. Resistentie ontwikkelt zich bij 14-32% van de patiënten binnen een jaar. 19 Andere anti-hbv-nucleosideanaloga (entecavir, tenofovir) zouden ook kunnen worden gegeven in plaats van lamivudine, maar ervaring is nog beperkt voor deze indicatie. Er zijn nauwelijks contra-indicaties voor het gebruik van nucleosideanaloga in situaties waar chemotherapie en/of immuuntherapie is geïndiceerd. Er is daarom geen plaats voor toediening van passieve anti-hbvantistoffen bij de behandeling van de verschillende stadia van hepatitis-b-infecties tijdens behandeling met rituximab. Conclusie Rituximab is een frequent toegepaste vorm van immuuntherapie bij de behandeling van onder andere patiënten met een maligne lymfoom. Tijdens of net na deze behandeling bestaat echter het risico van reactivatie van hepatitis B bij patiënten die drager zijn van het HBV. Dit risico bestaat ook bij patiënten in een HBsAg-negatieve fase, alhoewel dit risico lager is. Screening op hepatitis B moet worden overwogen bij alle patiënten die zullen worden behandeld met rituximab, aangezien de reactivatie van hepatitis B kan leiden tot uit- of afstel van de hematologische behandeling en aangezien de hepatitis fulminant en soms fataal kan verlopen, zoals de bovenstaande casus illustreert. Indien chronisch dragerschap of een occulte infectie van hepatitis B wordt aangetoond, kan behandeling met lamivudine de kans op reactivatie van hepatitis B fors verlagen. Referenties 1. Lazdina U, Alheim M, Nystrom J, et al. Priming of cytotoxic T cell responses to exogenous hepatitis B virus core antigen is B cell dependent. J Gen Virol 2003;4:
7 NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR HEMATOLOGIE 2. Lanini S, Molloy A, Fine P, et al. Risk of infection in patients with lymphoma receiving rituximab: a systematic review and meta-analysis. BMC Med 2011; 9: European Association for the Study of the Liver, Papatheodoridis G, Buti M, Cornberg M, et al. EASL clinical practice guidelines: management of chronic hepatitis B virus infection. J Hepat 2012;57: Yeo W, Johnson PJ. Diagnosis, prevention and management of hepatitis B virus reactivation during anticancer therapy. Hepatology 2006;43(2): Yeo W, Chan PK, Zhong S, et al. Frequency of hepatitis B virus reactivation in cancer patients undergoing cytotoxic chemotherapy: a prospective study of 626 patients with identification of risk factors. J Med Virol 2000;62: Hsu C, Hsiunh CA, Su IJ, et al. A revisit of prophylactic lamivudine for chemotherapy-associated hepatitis B reactivation in non-hodgkin s lymphoma: a randomized trial. Hepatology 200;47: Targhetta C, Cabras MG, Mamusa AM, et al. Hepatitis B virus-related liver disease in isolated anti-hepatitis B-core positive lymphoma patients receiving chemo- or chemo-immune therapy. Haematologica 200,93: Pei SN, Chen CH, Lee CM, et al. Reactivation of hepatitis B virus following rituximab-regimens: a serious complication in both HBsAg-positive and HBsAg-negative patients. Ann Hematol 2010;9: Yeo W, Chan TC, Leung NWY, et al. Hepatitis B virus reactivation in lymphoma patients with prior resolved hepatitis B undergoing anticancer therapy with or without rituximab. J Clin Oncol 2009;27: Ji D, Cao J, Hong X, et al. Low incidence of hepatitis B virus reactivation during chemotherapy among diffuse large B-cell lymphoma patients who are HBsAg-negative/ HBcAb-positive: a multicenter retrospective study. Eur J Haematol 2010;5: Artz AS, Somerfield MR, Feld JJ, et al. American Society of Clinical Oncology Provisional Clinical Opinion: chronic hepatitis B virus infection screening in patients receiving cytotoxic chemotherapy for treatment of malignant diseases. J Clin Oncol 2010;2: Koedijk FD, Op de Coul EL, Cremer J, et al. Incidentie en moleculaire epidemiologie hepatitis B virus, Nederland, RIVM Brief rapport / Cil T, Altintas A, Pasa S, et al. Lamivudine for the prevention of hepatitis B virus reactivation in hepatitis-b surface antigen (HBSAG) seropositive cancer patients undergoing cytotoxic chemotherapy. Leuk Lymphoma 200;49: Ziakas PD, Karsaliakos P, Mylonakis E. Effect of prophylactic lamivudine for chemotherapy-associated hepatitis B reactivation in lymphoma: a metaanalysis of published clinical trials and a decision tree addressing prolonged prophylaxis and maintenance. Haematologica 2009;94: Dai MS, Chao TY, Kao WY, et al. Delayed hepatitis B virus reactivation after cessation of preemptive lamivudine in lymphoma patients treated with rituximab plus CHOP. Ann Hematol 2004;3: Janssen HL, Buster EH, Bakker CM, et al. Richtlijn behandeling van chronische hepatitis-b-virusinfectie, 200, en update Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Te raadplegen via Koo YX, Tan DS, Tan IB, et al. Hepatitis B virus reactivation and role of antiviral prophylaxis in lymphoma patients with past hepatitis B virus infection who are receiving chemoimmunotherapy. Cancer 2010;116: Cheung WI, Lin SY, Leung VKS, et al. Prospective evaluation of seropositive occult hepatitis B viral infection in lymphoma patients receiving chemotherapy. Hong Kong Med J 2011;17: Hann HW, Gregory VL, Dixon JS, et al. A review of the one-year incidence of resistance to lamivudine in the treatment of chronic hepatitis B: lamivudine resistance. Hepatol Int 200;2(4): Ontvangen 4 juli 2012, geaccepteerd 5 september
HUIDIGE BEHANDELING VAN CHRONISCHE HEPATITIS-B-VIRUSINFECTIE VOLGENS DE RICHTLIJNEN
HUIDIGE BEHANDELING VAN CHRONISCHE HEPATITIS-B-VIRUSINFECTIE VOLGENS DE RICHTLIJNEN Nederlandse richtlijn? (2008 en 2012) AASLD richtlijn? (2009) EASL richtlijn? (2012) Met dank aan Erik Buster en de overige
Nadere informatieBehandelproblematiek en laatste ontwikkelingen in Hepatitis B Nationale hepatitis dag 2017
Behandelproblematiek en laatste ontwikkelingen in Hepatitis B Nationale hepatitis dag 2017 Bart Takkenberg Academisch Medisch Centrum Amsterdam Disclosures Speaker for Gore WL, Bayer, and Norgine Advisory
Nadere informatieVirale hepatitis: diagnostiek en beleid bij de hematologische patiënt
5 Virale hepatitis: diagnostiek en beleid bij de hematologische patiënt Viral hepatitis: diagnosis and management in hematological patients dr. D. Posthouwer Samenvatting Onder virale hepatitis wordt hepatitis
Nadere informatieHEPATITIS B. J.W. den Ouden-Muller internist Rotterdam
HEPATITIS B J.W. den Ouden-Muller internist Rotterdam Wat is Hepatitis B? Hepatitis B is een ontsteking van de lever veroorzaakt door het hepatitis B virus (HBV) en is een van de meest voorkomende infectieziekten
Nadere informatieScreenen op hepatitis-b-virusinfectie voorafgaand aan start van immuunsuppressieve
8 Screenen op hepatitis-b-virusinfectie voorafgaand aan start van immuunsuppressieve therapie: niet denken maar doen! Screening for hepatitis B virus infection before starting immunosuppressive therapy:
Nadere informatieHepatitis B bij de oncologische patiënt: casuïstiek, valkuilen en adviezen
CASUÏSTIEK 46 Hepatitis B bij de oncologische patiënt: casuïstiek, valkuilen en adviezen Hepatitis B in the oncological patient: clinical cases, perils and recommendations M.T.D. Weiland1, dr. P. Kuijer
Nadere informatieReactivatie van hepatitis B door glucocorticoïden
Klinische les Reactivatie van hepatitis B door Dewkoemar Ramsoekh, Herold J. Metselaar en Robert A. de Man Dames en Heren, Een reactivatie van hepatitis B-virus (HBV) kan optreden als complicatie van immuunsuppressieve
Nadere informatieHEPATITIS B EN ZWANGERSCHAP. Ann-Sophie Page & Gerbrich van den Bosch 04-11-2014
HEPATITIS B EN ZWANGERSCHAP Ann-Sophie Page & Gerbrich van den Bosch 04-11-2014 INTRODUCTIE HBV = dsdna virus, hoge viremie, zeer infectieus (50-100x infectieuzer dan HIV) Transmissie door contact met
Nadere informatiebelangrijke cijfers over hematologische kankersoorten
belangrijke cijfers over hematologische kankersoorten Een overzicht van het voorkomen, de behandeling en overleving van hematologische kankersoorten gebaseerd op cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie
Nadere informatieReactivatie van het hepatitis B-virus bij patiënten met een hematologische maligniteit
STAND VAN ZAKEN Reactivatie van het hepatitis B-virus bij patiënten met een hematologische maligniteit R.B. (Bart) Takkenberg, Hans L. Zaaijer, David F. ten Cate, Bart J. Biemond, Peter L.M. Jansen en
Nadere informatieHet Hepatitis probleem in NL
Bewustwording Identificatie-Behandeling HEPATITIS B en C Het Hepatitis probleem in NL Virale hepatitis A-E : Wat is er aan het veranderen? Chronische hepatitis B & C: Sterfte, Impact behandeling Uitdaging
Nadere informatieHepatitis B. www.hepatitisinfo.nl
Hepatitis B www.hepatitisinfo.nl Hepatitis B Epidemiologie Transmissie Virologie HBV kliniek / symptomen Diagnostiek Behandeling Preventie Prevalentie chronische hepatitis B in volwassenen Bron: http://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2016/infectious-diseases-related-to-travel/hepatitis-b#4621
Nadere informatieZwangerschap en HBV. Greet Boland Nationaal Hepatitis Centrum, Amersfoort Afdeling Virologie, Universitair Medisch Centrum Utrecht
Zwangerschap en HBV Greet Boland Nationaal Hepatitis Centrum, Amersfoort Afdeling Virologie, Universitair Medisch Centrum Utrecht 1 Virale aandoeningen die verticaal overdraagbaar zijn HIV Hepatitis B
Nadere informatieGeïndividualiseerde behandeling van chronische hepatitis B-patiënten
Geïndividualiseerde behandeling van chronische hepatitis B-patiënten Individualized management of patients with chronic hepatitis B Dr. W.P. Brouwer 1 Samenvatting Op 16 oktober 2015 promoveerde dr. W.P.
Nadere informatieIcterus na tropenbezoek. Sophie Willemse Maag-Darm-Leverarts Academisch Medisch Centrum
Icterus na tropenbezoek Sophie Willemse Maag-Darm-Leverarts Academisch Medisch Centrum Casus 1 Man, 51 jaar Voorgeschiedenis Niertransplantatie prednison, cellcept en tacrolimus M. Bechterew etanercept
Nadere informatieZeg nee! Tegen Hepatitis B. Hepatitis B-campagne voor en door Chinezen in Rotterdam e.o. Reinoud Wolter GGD Rotterdam-Rijnmond
Zeg nee! Tegen Hepatitis B Hepatitis B-campagne voor en door Chinezen in Rotterdam e.o. Reinoud Wolter GGD Rotterdam-Rijnmond 乙型肝炎行動 China aan de Maas Bestrijding Hepatitis B.Sinds 1989 zwangerschapsscreening.sinds
Nadere informatieHepatitis, met de nadruk op hepatitis B en C
Klinisch redeneren Hepatitis, met de nadruk op hepatitis B en C Yolanda Vis, 17 december 2015 Leerdoelen De verschillende vormen van hepatitis benoemen en aangeven wat het belang is van vroegtijdige diagnostiek
Nadere informatieDetectie van occulte Hepatitis B bij bloeddonoren
Detectie van occulte Hepatitis B bij bloeddonoren Marco Koppelman 1, Theo Cuypers 2, Harry Bos 1, Maarten Koot 2, Hans Zaaijer 3 1 afdeling Nationaal Screening laboratorium Sanquin (NSS), divisie Diagnostiek
Nadere informatieHepatitis E, wat moet je ermee?
Hepatitis E, wat moet je ermee? Caroline Swanink, arts-microbioloog Rijnstate 11 oktober 2016 Wanneer verricht u diagnostiek naar hepatitis E virus? A. Altijd bij een acuut hepatitis beeld B. Bij een acuut
Nadere informatiePneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden. Teske Schoffelen, arts-assistent IC
Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden Teske Schoffelen, arts-assistent IC 28-02-2019 Casus Vrouw, 67 jaar Presentatie Koorts, niet-productieve hoest, dyspnoe Acuut hypoxisch
Nadere informatieAchtergrond Gerandomiseerde studie om de waarde van autologe stamceltransplantatie aan te tonen bij nieuw gediagnosteerde multipel myeloom.
Samenvatting Hovon 95 Achtergrond Gerandomiseerde studie om de waarde van autologe stamceltransplantatie aan te tonen bij nieuw gediagnosteerde multipel myeloom. Populatie Eerstelijns behandeling bij multipel
Nadere informatieLeverenzymstoornissen. Peter van Bommel, Dirk Bakkeren & Martijn ter Borg
Leverenzymstoornissen Peter van Bommel, Dirk Bakkeren & Martijn ter Borg Vrouw, 30jaar komt op mijn spreekuur Na anamnese en LO sluit ik een leverprobleem niet uit. Ik vraag probleemgeoriënteerd labonderzoek
Nadere informatieBehandeling hematologie R-CVP
Behandeling hematologie R-CVP Beste patiënt In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met R-CVP, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie, de mogelijke nevenwerkingen en de
Nadere informatieFictieve casus. Risico inschatting SOA en welke therapie is aangewezen. Risico op een SOA afhankelijk van. Welke SOA/infecties
Risico inschatting SOA en welke therapie is aangewezen Quirijn de Mast Internist infectioloog Fictieve casus Vrouw 26 jaar Na het uitgaan verkracht (vaginaal) door onbekende Nederlandse man Geen condoom
Nadere informatieB-Cel lymfomen en hun behandeling. K. Van Eygen Symposium LVV 14 oktober 2017
B-Cel lymfomen en hun behandeling K. Van Eygen Symposium LVV 14 oktober 2017 B-cel lymfomen Inleiding B-cel lymfomen: waarover praten we? De belangrijkste wapens in de strijd tegen lymfomen: enkele begrippen
Nadere informatieNutritional Risk Screening (NRS 2002)
Nutritional Risk Screening (NRS 2002) Bron: Kondrup, J., Rasmussen, H. H., Hamberg, O., Stanga, Z., & ad hoc ESPEN Working Group (2003). Nutritional Risk Screening (NRS 2002): a new method based on an
Nadere informatieFlaviviridae family Genus Hepacivirus Diameter 50 nm 11 genotypes (1-11), verschillende subtypes
HCV HCV Flaviviridae family Genus Hepacivirus Diameter 50 nm 11 genotypes (1-11), verschillende subtypes (a,b,c, ) Reservoir: mens ssrna + virus (9600b) Icosahedraal capside Lipidenbilayer enveloppe met
Nadere informatiePegfilgrastim. Het afbeeldingonderdeel met relatie-id rid12
Pegfilgrastim Jacqueline Wallage AIOS Anesthesiologie 21 augustus 2017 Het afbeeldingonderdeel met relatie-id rid2 is niet aangetroffen in het bestand. Casus Man met lymfoom en darmperforatie Na CHOP-kuur
Nadere informatieBlasten in perifeer bloed
Man 50 jaar Chronische lymfatische leukemie, RAI stadium 0, zonder criteria van actieve ziekte waarvoor wait and see beleid diep veneuze trombose. 2 dagen later: presentatie op SEH in verband met veel
Nadere informatieHooggradige B-cellymfomen met MYC-, BCL2- en/of BCL6- afwijkingen. dr. Lianne Koens Patholoog AMC, Amsterdam
Hooggradige B-cellymfomen met MYC-, BCL2- en/of BCL6- afwijkingen dr. Lianne Koens Patholoog AMC, Amsterdam l.koens@amc.uva.nl Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieFolliculair lymfoom Diagnostiek en Behandeling. Rondzending beenmerg morfologie Marie Jose Claessen
Folliculair lymfoom Diagnostiek en Behandeling Rondzending beenmerg morfologie 07 01 2014 Marie Jose Claessen Casus I 45 jarige vrouw (1968). Verwijsbrief: Palpabele zwelling hals. Uitslag punctie: Cytologie:
Nadere informatieKlinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Claudia Ootjers
Dhr O., 60 jaar Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Claudia Ootjers Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen Claudia Ootjers Geen (potentiële) belangenverstrengeling Klinische Dag NVvH 2 Relevante
Nadere informatieWaldenström s Macroglobulinemia familie en secundaire maligniteiten
familie en secundaire maligniteiten Patient Session October 9, 2016 Amsterdam, The Netherlands Robert A. Kyle, MD Mayo Clinic Rochester, MN, USA Scottsdale, Arizona Rochester, Minnesota Jacksonville, Florida
Nadere informatieMaligne hematologie. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014
Maligne hematologie Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Indeling Leukemie acuut AML (acute myeloïde leukemie) ALL (acute lymfoïde leukemie) chronisch CML (chronische myeloïde
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen bij aggressief lymfoom en Hodgkin lymfoom in 15 minuten
Nieuwe ontwikkelingen bij aggressief lymfoom en Hodgkin lymfoom in 15 minuten Gregor Verhoef, KU Leuven Symposium Lymfklierkanker UZ Leuven, BOPP, 15 oktober 2016 Wat is een lymfoom! Kanker of kwaadaardige
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieHepatitis C, een update. Vincent Rijckborst, Maag-Darm-Leverarts Milan J. Sonneveld, AIOS Maag-Darm-Leverziekten
Hepatitis C, een update Vincent Rijckborst, Maag-Darm-Leverarts Milan J. Sonneveld, AIOS Maag-Darm-Leverziekten Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieNon-Hodgkin lymfoom. Jeanette Doorduijn hematoloog Erasmus MC
Non-Hodgkin lymfoom Jeanette Doorduijn hematoloog Erasmus MC Disclosures I received honoraria from Celgene and Roche: Presentaties: ASH review, Dutch hematology day. Sponsoring van congresbezoek: ASH,
Nadere informatieHodgkin lymfoom. Elly Lugtenburg 11 de nascholing hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018
Hodgkin lymfoom Elly Lugtenburg 11 de nascholing hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018 11 de nascholing Hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018 Disclosure belangen: PJ Lugtenburg Voor bijeenkomst
Nadere informatieIs hepatitis C eliminatie in Nederland wel mogelijk? Andy IM Hoepelman Hoogleraar Interne Geneeskunde & Infectieziekten UMC Utrecht
Is hepatitis C eliminatie in Nederland wel mogelijk? Andy IM Hoepelman Hoogleraar Interne Geneeskunde & Infectieziekten UMC Utrecht Disclosures Gilead, Pfizer, ViiV Eliminatie van infectie: Incidentie
Nadere informatieAcute graft-versus-host ziekte na een levertransplantatie: wat te doen? T.J.F. Snijders
Acute graft-versus-host ziekte na een levertransplantatie: wat te doen? T.J.F. Snijders Casus 47 jarige vrouw Voorgeschiedenis 2004 Primair scleroserende cholangitis 2012 Eindstadium primair scleroserende
Nadere informatieUitkomstenonderzoek in non-hodgkin lymphoma. Hedwig Blommestein
Uitkomstenonderzoek in non-hodgkin lymphoma ~Kansen en uitdagingen~ Hedwig Blommestein Inleiding Inhoud presentatie Uitkomstenonderzoek Casus rituximab maintenance Achtergrond Resultaten t Conclusie Uitkomstenonderzoek
Nadere informatieHOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom
HOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met een specifieke vorm van Non-Hodgkinlymfoom. Onderzocht wordt of het toevoegen van een extra
Nadere informatieNeutropenie bij ABVD. Mirjam Oudshoorn. Co-authors Sabina Kersting, Ward Posthuma, Marjolein Donker
Neutropenie bij ABVD Mirjam Oudshoorn Co-authors Sabina Kersting, Ward Posthuma, Marjolein Donker Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) Naam:
Nadere informatieNon-Hodgkin Lymfomen: naar therapie op maat?
Non-Hodgkin Lymfomen: naar therapie op maat? LYMMCARE Patiëntensymposium 13 november 2014 Rien van Oers non-hodgkin lymfomen Inleiding: indeling non-hodgkin lymfomen Behandeling anno 2014 Nieuwe ontwikkelingen
Nadere informatieDe cascade of care van hepatitis B en C in beeld. Irene Veldhuijzen
De cascade of care van hepatitis B en C in beeld Irene Veldhuijzen Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieCMV, EBV, Toxoplasma. Diagnostiek. Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog
CMV, EBV, Toxoplasma Diagnostiek Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog Man, 50 jaar Sinds 8d uit Thailand, 1 maand verblijf (nieuwe partner aldaar) Branderig gevoel ter hoogte van
Nadere informatieIntensivering deel IIA en IIB (duur circa 50 dagen)
HOVON 70 Samenvatting + Checklist Geheugensteun HOVON 70 studie opbergen in polistatus, kopie klinische status Naam patiënt.. AZG nummer.. Geboortedatum.. -.. 19.. Datum Dag 0: Pre-fase (duur 1 week) Dag
Nadere informatieBIJLAGE IV WETENSCHAPPELIJKE CONCLUSIES
BIJLAGE IV WETENSCHAPPELIJKE CONCLUSIES Wetenschappelijke conclusies Co-infectie met hepatitis В-virus (HBV) en hepatitis C-virus (HCV) komt niet zelden voor als gevolg van overlappende overdrachtswijzen.
Nadere informatieOsteonecrosis of the jaw (ONJ)
INLEIDING Welkom 1 2 Osteonecrosis of the jaw (ONJ) Hoe kunnen we dit voorkomen en als het toch optreedt, hoe kunnen we het managen? 3 Complication of bisphosphonate and denosumab use 1 Dit ga je echter
Nadere informatieCasus 1 Een 33-jarige man, homosexueel, bezoekt u omdat hij een HIVantistoffen test wenst. Zes jaar geleden (1999) heeft hij frequente sexuele
Een 33-jarige man, homosexueel, bezoekt u omdat hij een HIVantistoffen test wenst. Zes jaar geleden (1999) heeft hij frequente sexuele contacten in San Francisco, US, gehad. De test blijkt positief. Hij
Nadere informatieFlash: chemotherapie en allergie
Flash: chemotherapie en allergie Karen Geboes UZ Gent 4 december 2015 Opbouw Herkennen/graderen Bij welke producten/wanneer Behandeling Preventie? 2 Herkennen/graderen 3 4 5 6 Allergy 2013 7 Bij welke
Nadere informatieMorbus Waldenström en IgM geassocieerde polyneuropathie. Anna van Rhenen Klinische dag NVVH
Morbus Waldenström en IgM geassocieerde polyneuropathie Anna van Rhenen Klinische dag NVVH 1 Inhoud Casus Morbus Waldenström IgM geassocieerde polyneuropathie Literatuur Conclusies Dia 2 1 zou deze dia
Nadere informatieMonitoringrapport 2012
Monitoringrapport 2012 Humaan 12 immuundeficiëntievirus 217 (HIV) infectie in 6Nederland Nederlandse samenvatting Monitoring van HIV in Nederland Elk jaar rond 1 december, Wereld AIDS dag, publiceert de
Nadere informatieCover Page. The following handle holds various files of this Leiden University dissertation:
Cover Page The following handle holds various files of this Leiden University dissertation: http://hdl.handle.net/1887/61127 Author: Hulle, T. van der Title: The diagnostic and therapeutic management of
Nadere informatieCLINICAL DETERMINANTS OF RED CELL ALLOIMMUNIZATION
CLINICAL DETERMINANTS OF RED CELL ALLOIMMUNIZATION Implications for preventative antigen matching strategies Dr. Dorothea Evers Promotoren: prof. J.G. van der Bom & prof. J.J. Zwaginga Casus 64-jarige
Nadere informatieNiet-cardiogeen longoedeem bij chemotherapie voor acute myeloide leukemie. MDO IC Radboud UMC. N.Postma
Niet-cardiogeen longoedeem bij chemotherapie voor acute myeloide leukemie MDO IC Radboud UMC! N.Postma Casus Man, 1952! Diagnose AML - WBC 20 Start hydrea/rasburicase Casus IC opname bij dreigende respiratoire
Nadere informatieNut en noodzaak van CZS profylaxe bij DLBCL in rituximab tijdperk
Nut en noodzaak van CZS profylaxe bij DLBCL in rituximab tijdperk Moderator P.J. Lugtenburg speaker Jeanette Doorduijn Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg
Nadere informatiewww.virology-education.nl
HEPATITIS MASTERCLASS UTRECHT 2016-2017 MEETING PROSPECTUS www.virology-education.nl INHOUD Introductie... 3 Meeting beschrijving... 4 Achtergrond... 4 Leerdoelen... 4 Opzet... 4 Doelgroep... 4 Voorzitters...
Nadere informatieQ-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!)
Q-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!) De microbiologen zagen zieke mensen. In hun ogen waren dat er veel meer dan normaal en zij spraken van een epidemie. ( ) We hebben de epidemie
Nadere informatieInhoudsopgave Inleiding Voor wie is deze brochure? 1. Hepatitis 2. Behandeling medicijnen Alternatieve aanvullende behandelingen
Inhoudsopgave Inleiding 1 Voor wie is deze brochure? 1 1. Hepatitis B 1 1.1 Wanneer behandelen 1 1.2 Wanneer niet behandelen 2 1.3 Zwangerschap en behandeling 3 2. Behandeling en medicijnen 4 2.1 PEG-interferon
Nadere informatieHepatitis 12 en 13 april Suzanne Marcelis, huisarts Ilse Overdevest, arts-microbioloog Anne-Marie Wensing, MDL-arts
Hepatitis 12 en 13 april 2018 Suzanne Marcelis, huisarts Ilse Overdevest, arts-microbioloog Anne-Marie Wensing, MDL-arts CASUS Vrouw 52 jaar VG: geelzucht Med: Panadol, chronisch gebruik ivm hoofdpijn
Nadere informatieKlinische Dag. 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling
Klinische Dag 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Papiloedeem als eerste presentatie van het POEMS syndroom Dieneke Breukink, ANIOS Interne Geneeskunde R.
Nadere informatieDISCLOSURE BELANGEN SPREKER
DISCLOSURE BELANGEN SPREKER Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Sponsoring of onderzoeksgeld Aandeelhouder Adviseur Venture partner BMS, MSD Neon Therapeutics Adaptive, Amgen, Neon Therapeutics,
Nadere informatieSymposium Lymfklierkanker Vereniging Vlaanderen vzw
Symposium Lymfklierkanker Vereniging Vlaanderen vzw 14-10-2017 T cel lymfomen: zeldzamere types van lymfomen en hun behandeling Dr. Snauwaert Sylvia AZ Sint-Jan Brugge Wat is een T cel lymfoom? 10-15%
Nadere informatieBeter een goede buur. Eric Tjwa Eric Tjwa 23 10 2015
Beter een goede buur. Eric Tjwa Eric Tjwa 23 10 2015 Vrouw, achterhoekse, 53 jaar RKH RvK Hepatitis i VG COPD Acute myeloid leukemia: 2 maanden voor presentatie behandeld met cytarabine, daunorubicin,
Nadere informatieVan sepsis tot orgaanfalen
Van sepsis tot orgaanfalen Hoe een infectie uit de hand kan lopen in neutropene patiënten 21 januari 2015 J.C. Regelink, internist hematoloog 4 th Nursing Symposoim Inhoud Historie Begrippen Sepis en orgaanfalen
Nadere informatiehoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands
hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 204 204 SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Inleiding Het humaan immuundeficiëntie virus (HIV) is de
Nadere informatieLabdiagnostiek en epidemiologie van hepatitis A-E
Labdiagnostiek en epidemiologie van hepatitis A-E Masterclass, 26 maart 2019 Hans L. Zaaijer, arts-microbioloog AMC - Klinische Virologie Sanquin - Bloedoverdraagbare Infecties Epidemiologie virale hepatitis
Nadere informatieBehandeling hematologie: R-CHOP
Behandeling hematologie: R-CHOP Beste patiënt 1 In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met R-CHOP, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie, de mogelijke nevenwerkingen
Nadere informatieBack to lipids lange termijn effecten van sta6nes
Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015
Nadere informatieHodgkin lymfoom 2014. Dr. A. Van Hoof, hematologie Brugge
Hodgkin lymfoom 2014 Dr. A. Van Hoof, hematologie Brugge Wat is Hodgkin lymfoom? Waarom bij mij? Diagnose en stadiumbepaling Behandeling Laattijdige verwikkelingen Lymfomen Ziekte van Hodgkin of Hodgkin
Nadere informatieT-cel lymfoom en beenmergcytologie. Jeanette Doorduijn Hematoloog Erasmus MC Rotterdam
T-cel lymfoom en beenmergcytologie Jeanette Doorduijn Hematoloog Erasmus MC Rotterdam Patient 22 jarige man Zwelling in hals links 15 kg afgevallen, periode met nachtzweten, maar gestopt, geen koorts Periode
Nadere informatie9 e Post-O.N.S. Meeting
9 e Post-O.N.S. Meeting Neutropenie & Antibiotica resistentie Heleen Klein Wolterink Research verpleegkundige Medische Oncologie UMC Utrecht Schiphol introductie Neutropenie: Definitie Symptomen MASSC
Nadere informatieBELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE
BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE Belangrijke veiligheidsinformatie voor voorschrijvers voor emtricitabine/tenofovirdisoproxil 200 mg/245 mg filmomhulde tabletten als profylaxe vóór blootstelling (PrEP)
Nadere informatieAcute myeloïde leukemie. Annoek Broers 7e nascholing hematologie 20-03-2014
Acute myeloïde leukemie Annoek Broers 7e nascholing hematologie 20-03-2014 Bloedcelvorming - hematopoiese selfrenewal Multilineage differentiation Acute myeloïde leukemie - AML Normaal beenmerg Bloedarmoede
Nadere informatieTelbivudine is geen middel van eerste keus voor de behandeling van
1801970; Hepatitis B Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 31 januari 19 van de registratiehouders die volgens de consultatieprocedure kunnen reageren.
Nadere informatieHOVON 93 (Leukemie, AML) / acute myeloïde leukemie
HOVON 93 (Leukemie, AML) / acute myeloïde leukemie Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met acute leukemie (acute myeloïde leukemie (AML) of myelodysplasie (MDS) type RAEB of RAEB-t) die
Nadere informatieInleiding. Werkgroepleden:
INTERLINE INFECTIEZIEKTEN januari 2015 Inleiding Werkgroepleden: Mevrouw J.W. (Jolande) Bouwhuis, internist-infectioloog De heer P.H.P. (Paul) Groeneveld, internist-infectioloog De heer J. (Joop) Barkmeyer,
Nadere informatieGeneesmiddelentherapie
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Geneesmiddelentherapie Versie 2016 13. Biologische geneesmiddelen Er zijn de laatste jaren nieuwe perspectieven geïntroduceerd met stoffen biologische
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/32551 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32551 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Krol, Charlotte Georgette Title: Pitfalls in the diagnosis and management of skeletal
Nadere informatieOefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij
Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Mariëtte de Rooij Inhoud Artrose en comorbiditeit Aangepaste oefentherapie bij comorbiditeit Resultaten pilot studie Voorbeeld Conclusie Randomized
Nadere informatieRubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln
Rubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln B06 Bijlage I Rubella en zwangerschap, richtlijnen voor de praktijk Beleid naar aanleiding van een (mogelijk) contact (zie toelichting 1) Inventariseer
Nadere informatieZorgmodel behandeling patiënten in Maastricht, samenwerking infectie-ziekten/ MDL, en de rol van de hepatitisverpleegkundige
Zorgmodel behandeling patiënten in Maastricht, samenwerking infectie-ziekten/ MDL, en de rol van de hepatitisverpleegkundige Nationale hepatitis dag 2015 Beurs van Berlage Amsterdam Ger H. Koek, M.D. PhD
Nadere informatieHOVON 84 NHL. Inleiding Geachte heer, mevrouw,
Patiënteninformatie behorende bij de studie: HOVON 84: een vergelijkende studie naar het effect van extra toevoeging van rituximab aan twee wekelijkse chemotherapie (CHOP) gevolgd door onderhoudsbehandeling
Nadere informatieHOVON 119 (Mantelcel lymfoom, MCL) / Lymfomen & Reticuloendotheliale Tumoren, non-hodgkinlymfoom
HOVON 119 (Mantelcel lymfoom, MCL) / Lymfomen & Reticuloendotheliale Tumoren, non-hodgkinlymfoom Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor oudere patiënten met mantelcel lymfoom (MCL). Onderzocht wordt
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary)
Chapter 9 Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) 10 13 14 15 16 17 18 19 20 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 Chapter 9 122 Dutch Summary Nederlandse Samenvatting Reumatoïde artritis
Nadere informatieImmuuntherapie: resultaten tot nu toe bij patiënten met een longcarcinoom Willemijn Theelen
Immuuntherapie: resultaten tot nu toe bij patiënten met een longcarcinoom 15-06-2017 Willemijn Theelen w.theelen@nki.nl Risicofactoren Longcarcinoom Roken in 90% de oorzaak Passief roken : 1,2-1,3 x verhoogd
Nadere informatieT-cel lymfomen: zeldzamere typen van lymfomen. Mariëlle Beckers UZ Leuven 15 oktober 2016 Leuven
T-cel lymfomen: zeldzamere typen van lymfomen Mariëlle Beckers UZ Leuven 15 oktober 2016 Leuven Lymfomen: niet één ziekte non-hodgkin lymfoom Hodgkin lymfoom T-cel lymfoom B-cel lymfoom T-cel lymfoom PTCL-NOS
Nadere informatieHIV een kleine update. Marjolijn Pronk 16 januari 2018
HIV een kleine update Marjolijn Pronk 16 januari 2018 Hiv een kleine update HIV in Nederland Testen in de huisarts praktijk HIV en cart (combination antiretroviral therapy) De (nieuwe) HIV patient, wat
Nadere informatieKlinische Dag. 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling
Klinische Dag 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Reversibele cardiale betrokkenheid bij multipel myeloom met AL-amyloidose Klinische hematologiedag 2013
Nadere informatieVoriconazol en ritmestoornissen
Voriconazol en ritmestoornissen MDO bespreking 29-10-2014 Michelle Oude Alink Casus Man 68 jaar oud Voorgeschiedenis 2014, juni: myocardinfarct wv DES-stent Sinds september verdenking pneumonie, aanvankelijk
Nadere informatieAGRESSIEF NON-HODGKIN- LYMFOOM. Patiëntenboekje. Het agressief. non-hodgkinlymfoom is een. vorm van lymfklierkanker.
Het agressief non-hodgkinlymfoom is een vorm van lymfklierkanker. Hoewel agressieve lymfomen zich kwaadaardiger gedragen dan indolente (langzaam groeiende) lymfomen, is bij een groter deel zeer langdurige
Nadere informatiePET-CT. Moderator Rosa Veldhoen. 1st author / speaker Judit A. Adam Nucleair geneeskundige
PET-CT Moderator Rosa Veldhoen 1st author / speaker Judit A. Adam Nucleair geneeskundige Afdeling nucleaire geneeskunde en radiologie Academisch Medisch Centrum Amsterdam Belangenverklaring In overeenstemming
Nadere informatieOptimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie
1 h.-hartziekenhuis vzw Critically Appraised Topic Optimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie Laura Peeters Supervisie: Apr. Wim Laffut & Dr. Ellen Van Even H.-Hartziekenhuis Lier 15 mei
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nadere informatieStaat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC?
Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC? Nina Bijker, radiotherapeut AMC BBB symposium 7 september 2017 No conflict of interest Focus op postmastectomie radiotherapie (PMRT)
Nadere informatieRisico minimalisatie materialen betreffende Inflectra (infliximab) voor de voorschrijvers
Inflectra (infliximab) Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring Risico minimalisatie materialen betreffende Inflectra (infliximab) voor de voorschrijvers De risico minimalisatie materialen
Nadere informatieVereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde
Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde SHELLEY METSELAAR AIOS SOZG Achtergrond Incidentie - 5-11 per 1000 per jaar 1 Diagnose - Combinatie kliniek, lab, X-thorax Sensitiviteit X-thorax 2 - Pneumonie +/-
Nadere informatieBrochure voor de professionele zorgverleners
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Mitoxantrone Sandoz. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan
Nadere informatie