Labdiagnostiek en epidemiologie van hepatitis A-E

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Labdiagnostiek en epidemiologie van hepatitis A-E"

Geert Frank Vedder
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Labdiagnostiek en epidemiologie van hepatitis A-E Masterclass, 26 maart 2019 Hans L. Zaaijer, arts-microbioloog AMC - Klinische Virologie Sanquin - Bloedoverdraagbare Infecties

2 Epidemiologie virale hepatitis verandert... hep A : uitgestorven in NL, enige import; MSM. hep B : vnl. bij immigranten & MSM; univ.vacc. hep C : ivd&transfusie: nauwelijks&geen transmissie NIEUW hep B, Δ : hep E : hep A&C: - instroom uit Oostblok, incl. hep. delta - reactivatie B tgv chemo/tx/immuunsupp. - sluipend chronisch na Tx / chemo / etc. - SOA bij MSM

3 virale hepatitis klinisch beeld: geen aanknopingspunt voor welk virus 'acute' hepatitis: geen onderscheid mogelijk tussen recente infectie of opvlamming bij chronische infectie anamnese > risicofactoren > mogelijke verwekker(s) > diagnostiek

4 HAV virale hepatitis: verwekkers HBV (en delta-agens = HDV) HCV HEV Niet: hepatitis G virus (HGV = GBV-C) - Niet: hepatitis F virus (= onzin) - EBV - CMV - HSV - gele koorts virus

5 virale hepatitis voedsel water bloed gezin sex HAV + + MSM HEV + + HBV HCV + MSM

6 Hepatitis A - verloop markers ziekte verschijnselen ALT viremie IgM IgG HAV in faeces Week

8 Labdiagnostiek hep A: - klassieke serologie: 'IgG' en IgM NB: 'IgG' is soms 'totaal' test = IgG + IgM - HAV-RNA: tbv. moleculaire epidemiologie Labdiagnostiek hep E: 1) acute hepatitis, zonder onderliggend lijden: - klassieke serologie: IgG en IgM (met goede test) 2) acute of chron. hep, immuungecompromitteerd: - PCR op HEV-RNA!

9 R.H. Purcell, aangepast Zaaijer

10 R.H. Purcell

11 2 soorten hepatitis E: import: acute (evt. ernstige) hepatitis bij voorheen gezonde terugkerende reizigers diagnostiek: HEV IgM/IgG serologie (stolbuisje) inheems: 1) hep E: de nieuwe hep A? (milder) 2) sluipend, chronisch: bij Tx, chemo, prednison patienten. diagnostiek: HEV PCR (EDTA buisje), serologie overslaan! 3) stille infectie: bij u en mij.

12 "hepatitis E" = 2 distinct diseases tropical & travellers hep E by HEV genotypes 1,2 zoonotic (pig) hep E by HEV genotype 3 pregnant women 20% fatality no disease children acute hepatitis no disease adults acute hepatitis no disease middle aged, elderly acute hepatitis acute hepatitis (mild) extra hepatic:? - sporadic: neuralgic amyotrophy - Guilain Barré Syndrome? organ- and stem cell transplant patients*? chronic hepatitis*, cirrhosis*

13 Adapted from: WHM vd Poel - Food and environmental routes of Hepatitis E virus transmission. Current Opinion in Virology 2014, 4: zoonotic HEV

14 Sanquin project L1965: transmission of HEV After fruitless testing of raw sausages, vegetables, etc, by HEV PCR: Leverworst: Paté s: 43 / 55 (78%) PCR+ 12 / 15 (80%) PCR+ confirmed by NVWA (Dutch Food Safety Authority) dietary advice for organ- and allo-sc Tx patients. RIVM en NVA: cervelaat HEV+!

15 Yield of HEV PCR donorscreening in NL, as started on July 3rd HEV PCR on pools of 24 donations. - July 3 rd 2017 Jan. 21 st 2019: 653,781 donations, avg / week / 653,781 confirmed HEV+, 1 : 2458 donations.

16 Yield of screening of NL plasmadonations, in pools of 96, as of Oct HEV PCR screening of plasmadonations / month, in pools of Record high medio 2014: approx. 1:600 persons viremic on any given day (= incidence of 1% / year). (previous slide)

17 Clinical impact of hep E in Holland for example: Overview of diagnostic HEV PCR testing at Academic Medical Centre, Amsterdam, HEV PCR testing at AMC Amsterdam samples submitted for HEV RNA PCR HEV PCR outcome (# samples) 248 positive 62 patients: 1511 negative hospital of origin 35 AMC 24 VUmc 3 other

18 Jongen B, 8 jr. 2006: pneumokken infectie HUS nier Tx 2011: chronische hepatitis : 'drug induced liver injury' (dili) 2013: geen dili, maar chronische hepatitis E! diagnose van hep E Bouts ea. Pediatrics 2015 stap 1 = mycophenolate mofetil: 800 naar 600 mg/m2/dag stap 2 = tacrolimus: 0.1 to 0.05 mg/kg/dag prednisolon bleef omgewijzigd op 2 mg/m2/dag

19 Labdiagnostiek hep A: - klassieke serologie: 'IgG' en IgM NB: 'IgG' is soms 'totaal' test = IgG + IgM - HAV-RNA: tbv. moleculaire epidemiologie Labdiagnostiek hep E: 1) acute hepatitis, zonder onderliggend lijden: - klassieke serologie: IgG en IgM (met goede test) 2) acute of chron. hep, immuungecompromitteerd: - PCR op HEV-RNA!

20 virale hepatitis voedsel water bloed gezin sex HAV + + MSM HEV + + HBV HCV + MSM

21 Hepatitis C - verloop markers Symptoms +/- anti-hcv HCV RNA ALT Years Months Time after Exposure

22 Diagnostiek bij hep C - anti-hcv positief: er is of was HCV infectie PCR of fout-positieve test anti-hcv immunoblot: m.i. meestal overbodig - Indien recente HCV infectie: HCV-PCR veel eerder (2mnd) pos. dan anti-hcv - tbv. therapie: HCV genotypering - Follow-up na prikaccident: met PCR (bijv na 1 en 3 mnd), niet meer met anti-hcv test (3 en 6m) - Na klaring is HCV echt weg.

24 Fujirebio/Innolia HCV blot, niet meer RIBA B 2 algoritmes A

26 HBV partikels HBsAg partikels

27 Hepatitis B - verloop markers

28 Hepatitis B - verloop markers

29 Hepatitis B - verloop markers

30 Hepatitis B - verloop markers

31 Diagnostiek bij hep. B: de kern - HBsAg = pos 6 mnd: chronische infectie er is HBV infectie - anti-hbcore = pos er is of was HBV infectie - IgM anti-hbcore = pos er is recente HBV infectie, of flare bij chronische infectie - anti-hbs = pos 10 IU/L is positief er is immuniteit - HBeAg = pos er is ws. hoge viremie

32 Na genezen hepatitis B: - geklaarde infectie HBV is echt weg, kan niet terugkomen - latente infectie HBsAg en HBV-DNA = neg klein deel van hepatocyten is latent geïnfecteerd - occulte infectie HBsAg =neg en HBV-DNA = pos HBV-DNA = "neg": <50 cps/ml, ooit: < cps/ml <10 IU/mL (cave ongevoelige 'in house' tests)

33 Diagnostiek bij hep. D 1) anti-delta IgG = pos er is of was delta infectie 2) Delta RNA = pos er is delta infectie - Delta infectie is super- of co-infectie bij HBV infectie - Geen delta infectie zonder HBV infectie, maar: instinker bij opvlamming delta hepatitis: HBsAg kan tijdelijk negatief worden anti-hbs kan tijdelijk positief worden

34 Latente HBV infectie: - Bij iedereen na geklaarde HBV infectie? - Bij sommigen na geklaarde HBV infectie? - tijdelijk? - blijvend? Occulte HBV infectie: HBsAg minstens 6 mnd negatief maar HBV-DNA is aantoonbaar: - als toevalsbevinding, bij gezonde bloeddonors: latent (PCR-) occult (PCR+) - Bij HIV co-infectie

35 mw. G: HBsAg anti-hbs anti-hbcore = neg = neg = pos reactivatie latente HBV door chemo

37 Voorkom reactivatie van hep.b voorafgaand aan transplantatie, chemo, serieuze immunosuppressie: screening op - HBsAg en anti-hbcore - HCV - HIV NB meer oudere allochtonen, vaker patient met doorgemaakte hep B!

39 casus 60-jarige heer ('Boukema') uit Drachten: - terminale nierinsuff. door hypertensie, wachtlijst transplantatie. - protocollaire screening: anti-hbcore herhaald positief, overige HBV serologie negatief ('core-only') Confirmatie? Beleid?

40 (inverse) anti-hbc verdeling van positieve 'core-only' signalen bij NL donors 1.2 Dutch Non-Dutch vd.laar & Zaaijer, Sanquin 2013

41 Slot (1) Wie vallen we niet lastig over latente/occulte HBV? - Personen met spontaan geklaarde HBV infectie, zonder bijkomende pathologie. oa. 95% van de als volwassene geïnfecteerden "gefeliciteerd, U bent beter en voortaan immuun" Indien: (fikse) immuunsuppressie, chemo, Tx, HIV : - tijdig screenen op actieve HBV infectie (HBsAg), en op doorgemaakte HBV infectie (anti-hbcore) en op HCV, HIV.

42 Slot (2) - hep A en hep C zijn SOAs bij high-risk MSM. - meer hep delta in NL (vanuit voormalig Oostblok). - hep B en C: in NL is tatoeage en piercing safe. in bijv. Polen helemaal niet: bron van acute hep B's. - verdenking of uitsluiting van HEV infectie, bij hematologische of transplantatiepatient: doe direct HEV-PCR (EDTA-buisje), sla HEV-serologie over.

Vergelijkbare documenten

hepatitis A en E: voorkomen, herkennen, behandelen

hepatitis A en E: voorkomen, herkennen, behandelen Cursorisch onderwijs, 22 maart 2017, Veldhoven prof.dr. Hans L. Zaaijer, arts-microbioloog AMC - Klinische Virologie Sanquin - Bloedoverdraagbare Infecties