De Q koorts epidemie in Nederland

Transcriptie

1 De Q koorts epidemie in Nederland Coxiella burnetii Wim van der Hoek, artsepidemioloog, Centrum Infectieziektebestrijding 1

2 Huisarts Herpen Toename Q koorts? Microbioloog Huisarts Sint Oedenrode Mei Juni Juli Mycoplasma Coxiella burnetii 2 2

3 Uit: Cutler et al. Lancet (2002) 3

4 Meldingscriteria acute Q koorts Koorts OF pneumonie OF hepatitis EN bevestiging van de diagnose met een laboratoriumtest: Serologie: IFA, CBR, ELISA PCR 4

5 IgM II, IgG II, IgM I, IgG I 5

6 Diagnostic algorithm for acute Q fever in an outbreak setting introduced 1 May 2009 in the Jeroen Bosch Hospital, 's-hertogenbosch, Netherlands. Jager M M et al. Clin. Vaccine Immunol. 2011;18:

7 Kenmerken van gemelde Q koorts patiënten Jaar van melding Mediane leeftijd (IQR) Geslacht: % man % ziekenhuisopname (43 62) 61% 50% (41 59) 64% 21% (38 59) 61% 20% (38 59) 54% 20% 7

8 Acute Q koorts Hoog opname percentage, meestal wegens pneumonie Toch relatief lage scores op CURB-65, pneumonia severity index: ernstige subjectieve dyspnoe klachten Aspecifieke klinische presentatie (wel: hoofdpijn) 8

9 Behandeling acute Q koorts 1e keus: doxycycline, 1x200 mg per dag, 2-3 weken 2e keus: moxifloxacine Zwangeren, kinderen: co-trimoxazol 9

10 Onderzoek bij ruim 438 acute Q koorts patiënten: eerst voorgeschreven antibioticum en therapeutisch delay AB 2007 N= N=370 % voorgeschreven Therap. delay (mediaan, dagen) % voorgeschreven Therap. delay (mediaan, dagen) Doxycycline (100 mg) Doxycycline (200 mg) Doxycycline (dosis onbekend) 14,7% 6 7,8% 7 17,6% ,0% 14 2,9% - 9,2% - Moxifloxacine 26,5% 10 2,7% 2 Penicilline* 26,5% 5 20,3% 4 Anders 11,7% 10,0% Totaal 10 dagen 6 dagen 10 *Penicilline, amoxicillin, feneticilline

11 NHG-Standaard Acuut hoesten Eerste herziening Huisarts en Wetenschap, jaargang 2011, nummer 2:68-92 Vanwege toenemende resistentie voor doxycycline en macroliden is amoxicilline de eerste keus bij de behandeling van een pneumonie en doxycycline tweede keus. Bij een verhoogd risico op een ernstige pneumonie door Coxiella burnetii (Q-koorts) of Legionella blijft doxycycline het eerstekeusmiddel 11

12 Q fever Fatigue Syndrome (QFS) Ernstige vermoeidheid na acute Q koorts > 6 maanden Bij 10 tot 40% van de acute Q koorts patiënten, in verschillende landen, ook Nederland (patiënten uit 2007) Immuunsysteem reageert niet adequaat op infectie waardoor er een over-compensatie plaatsvindt? Klachten verdwijnen vaak spontaan binnen 2 jaar Beleid: afwachtend? langdurig antibiotica? cognitieve gedragstherapie? 12

13 Dierlocaties Helmond Oorzaak Q koorts: abortusstormen op melkgeitenbedrijven Windroos analyse Voor bronopsporing Sum of Fields 190 Geiten Schapen Qkoorts cases 13

14 Veterinaire interventies Vaccinatie geiten en schapen: eerst vrijwillig, later verplicht Hygiëne voorschriften Vanaf oktober 2009 tankmelkmonitoring met ruimen van drachtige dieren op tankmelk positieve bedrijven 14

15 15

16 16

17 Aantal meldingen Aantal gemelde Q-koorts-patienten met bekende 1e ziektedag naar week van begin symptomen. Periode: tot Overige GGD'en GGD Zuid Limburg GGD Brabant Zuid Oost 2007: N= : N= : N= : N= : N= : N= 62 GGD Hart voor Brabant Jaar en week van begin symptomen Samengesteld door Frederika Dijkstra (RIVM/CIb/EPI) 17

18 Q koorts incidentie per gemeente

19 , BB, EMI, RIVM Zone 5km Goats per farm (30+) Sheep per farm (30+) farms with >30 goats Total 285,943 goats Source: UBN / LNV Jan ,552 farms with >30 sheep Total 864,538 sheep Source: UBN / LNV Jan

20 Rol van niet melkleverende bedrijven / vleesschapen? NVWA: 21 locaties positief GGD Brabant Zuidoost: 46 van de ongeveer 400 Q koorts patiënten in 2009 hadden in kader lammetjesaaidagen een vleesschapenbedrijf in Nuenen bezocht Totaal bezoekers Slechts 3 abortussen op 1200 lammeren PCR vaginaal swab: van de 20 schapen 17 positief Patient controle onderzoek bevestigd bezoek vleesschapenbedrijf als risicofactor 20

21 21

22 Is de Q koorts voorbij? QFS: > 20% Chronische Q koorts: 2%. Actieve infectie waarbij de bacterie aantoonbaar is Meestal endocarditis maar ook veel infecties van vaatprothesen en van aneurysmata Hoge morbiditeit en mortaliteit 22

23 Behandeling chronische Q koorts Doxycycline + hydroxychloroquine gedurende 18 maanden Vaak chirurgische interventie noodzakelijk 23

24 JBZ: 686 acute Q-koorts patiënten uit 2007 en maanden opgevolgd: 11 bewezen chronische Q-koorts gevallen Patient no. Sex Age Serology at 12 months PCR Clinical risk factor Clinical signs at follow-up IgG I IgG II 1 m 75 1:2048 1:4096 Pos Cardiac valve disease Endocarditis 2 m 76 1:512 1:1024 Pos Vascular disease Infected aneurysm 3 m 70 1:4096 1:4096 Pos Cardiac valve disease Endocarditis 4 m 54 1:4096 1:8192 Pos Vascular disease Infected aneurysm 5 m 51 1:8192 1:8192 Neg Encephalitis Persistent fever, numular eczema 6 m 63 1:4096 1:16384 Pos Vascular disease None 7 f 51 1:8192 1:2048 Pos Diabetes None 8 m 66 1:512 1:4096 Neg Cardiac valve disease Endocarditis 9 f 61 1:64 1:2048 Neg Cardiac valve disease Endocarditis 10 f 82 1:2048 1:16384 Pos Unknown None 11 m 73 1:2048 1:16384 Pos Unknown None Van der Hoek et al. CID,

25 Hoe groot wordt het chronische Q koorts probleem? Chronische Q koorts is niet meldingsplichtig Incubatietijd is onbekend maar kan vele jaren zijn Risico is op chronische Q koorts na asymptomatische acute infectie? 25

26 Lopende onderzoeken Vier jaar opvolgen acute Q koorts patiënten JBZ met serologie, PCR en vragenlijsten: Q-Hort studie Herpen II: bevolkingsonderzoek Herpen op IgG I antistoffen 26

27 Aanbevelingen diagnostiek Q koorts Bij verdenking acute Q koorts eerste ziektedag vermelden Goede screening test voor chronische Q koorts beschikbaar: IgG I titer 1:1024 betekent mogelijke chronische Q koorts volgens Nederlandse consensus groep 27

28 Q-what??? 28