Non-Hodgkin Lymfomen: naar therapie op maat?

Transcriptie

1 Non-Hodgkin Lymfomen: naar therapie op maat? LYMMCARE Patiëntensymposium 13 november 2014 Rien van Oers

2

3 non-hodgkin lymfomen Inleiding: indeling non-hodgkin lymfomen Behandeling anno 2014 Nieuwe ontwikkelingen Welke soorten nieuwe behandelingen komen eraan? Hoe werken deze nieuwe behandelingen?

4 Lymfoom = lymfklierkanker Kwaadaardige ontsporing van afweercellen (B of T lymfocyten) Hodgkin lymfoom (B-cellen) T-cel Non-Hodgkin lymfoom B-cel NK-cel Agressief NHL Indolent NHL

5 Soorten B-cel lymfoom 3 2,5 2 1,4 0,9 0,8 DLBCL 7 FL 9 Diffuus grootcellig B-cel lymfoom 37 CLL/SLL Malt L MCL Primary med large B-cell High grade B, NOS 12 CLL Nodal marginal zone Folliculair lymfoom Lymphoplasmacytic Splenic marginal zone Burkitt lymphoma 29 Meer dan 40 verschillende typen NHL: weerspiegeling van de complexe ontwikkeling en uitrijping van normale (B) lymfocyten

6 Non-Hodgkin lymfoom symptomen/ klachten Opgezette lymfklieren > 80%, vaak op meerdere plaatsen Vergrote lever en/of milt Lymfoom buiten de lymfklieren Beenmerg 50-60%,.. B symptomen Koorts, nachtzweten, gewichtsverlies Zonder verder onderzoek is nooit met zekerheid vast te stellen of een vergrote klier goedaardig of kwaadaardig is!

7 Diagnose lymfoom: lymklierbiopt! Hoe zien de lymfoomcellen er uit onder de microscoop? Welke eiwitten zitten aan de buitenkant van de cel (immunofenotypering)? Soms: chromosoomafwijkingen Steeds vaker: moleculaire diagnostiek kenmerkende mutaties aanwezig? Waarom willen we al deze details weten?

8 Waarom is dit belangrijk? 1. Verschillende typen lymfoom hebben een verschillende prognose 2. Eiwitten op het oppervlak bepalen welke antistof je kunt gebruiken 3. (toekomst): welke signaleringspaden aanstaan bepalen welke specifieke remmers je kunt gebruiken 1+2+3: essentieel voor therapie op maat!

9 non-hodgkin lymfomen Inleiding: indeling non-hodgkin lymfomen Behandeling anno 2014 Nieuwe ontwikkelingen

10 Behandeling van non-hodgkin lymfomen (beperkt) maatwerk anno 2014 Welk type lymfoom? Indolente lymfomen (folliculair lymfoom) Agressieve lymfomen (diffuus grootcellig lymfoom) Uitgebreidheid (stadium) Welke lokalisaties? Welke behandeling is mogelijk?

11 Behandeling van non-hodgkin lymfomen anno 2014 Indolente lymfomen Stadium I(II): bestraling Stadium II-IV: geen klachten: wait and see Klachten/toename: immuno-chemotherapie 8x Rituximab (R) +CVP (of R-CHOP), gevolgd door onderhoudstherapie rituximab gedurende 2 jaar (folliculair lymfoom)

12 Behandeling van non-hodgkin lymfomen anno 2014 Agressieve lymfomen Stadium I 3x R-CHOP + bestraling Stadium II-IV 6-8 x R-CHOP Hier dus geen onderhoudstherapie!

13 non-hodgkin lymfomen Inleiding Indeling non-hodgkin lymfomen Klachten en symptomen Behandeling anno 2014 Nieuwe ontwikkelingen

14 Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van non-hodgkin lymfomen Belangrijke input van moleculair biologen vanuit het laboratorium: Specifieke blokkade van signaalpaden die tot continue, ongeremde celdeling aanzetten Direct activeren van geprogrammeerde celdood Blokkade van groei bevorderende tumor microomgeving Behandeling toegespitst op de individuele patiënt gebaseerd op zijn/haar specifieke lymfoom kenmerken ( personalized cancer care )

15 Behandeling van kwaadaardige bloedziekten: het verleden Chemotherapie Confectiewerk One size fits all

16 Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van non-hodgkin lymfomen Nieuwe monoclonale antistoffen Tegen CD20 (ipv rituximab) Tegen andere oppervlakte moleculen van lymfoom cel

17 Anti-CD20 (Rituximab) Antistoffen werken heel anders dan chemotherapie CD20 Lymfoomcel Killer Leukocyte Complement CD20 Direct celdood veroorzaken Rituximab: standaard i.c.m. chemotherapie Nieuwe anti-cd20 antistoffen zijn/worden ontwikkeld Adapted from Male D, et al., Advanced Immunology 1996:

18 Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van non-hodgkin lymfomen Nieuwe monoclonale antistoffen Tegen CD20 (ipv rituximab) Tegen andere oppervlakte moleculen van lymfoom cel Antibody drug conjugates

19 Hoe maak je slimmere antistoffen: Antibody-drug conjugates Antistof: Specifiek voor de tumorcel (niet/weinig op normale cellen) Linker Bindt het toxische middel (chemotherapie) aan de antistof, zodat het niet vrijkomt in de bloedbaan Cytotoxisch middel Doodt de tumorcel als het in de cel wordt losgeknipt

20 ADC: Hoe werkt het?

21 Antibody drug conjugates: stand van zaken Hodgkin lymfoom: geregistreerd: Adcetris (brentuximab) NHL: geregistreerd: radioimmunotherapie (Zevalin) in studies: CD22 en CD79 antistoffen met MMAE

22 Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van non-hodgkin lymfomen Nieuwe monoclonale antistoffen Tegen CD20 (ipv rituximab) Tegen andere oppervlakte moleculen van lymfoom cel Antibody drug conjugates Immuunmodulatoren (lenalidomide)

23 Lenalidomide: werkt op de tumorcel en op de omgeving Chanan-Khan, A. A. et al. J Clin Oncol; 26:

24 Re(B)eL studie (HOVON110): FL 18 max 3 prior regimens N=150 Lenalidomide Rituximab 6x q28 days Lenalidomide Bendamustine Rituximab 6x q28 days PR/CR Rituximab Maintenance 2yr q 3m GLSG

25 Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van non-hodgkin lymfomen Nieuwe monoclonale antistoffen Tegen CD20 (ipv rituximab) Tegen andere oppervlakte moleculen van lymfoom cel Antibody drug conjugates Immuunmodulatoren (lenalidomide) Immuuntherapie m.b.v. T cellen

26 Activeren van het eigen afweersysteem Eigen afweercellen van een patiënt (T cellen) kunnen tumorcellen herkennen Deze T cellen worden echter afgeremd door tumor cellen

27 Immuunsysteem checkpoint : PD-L1 op tumorcel/ PD-1 op afweercel

28 Chimeric Antigen Receptor T cellen (CAR-T cellen) CAR-T cellen combineren een antistof specifiek voor tumorcellen met de eigenschappen van een T cel (chimeer) Met behulp van een virus wordt deze chimere receptor in de T cellen gezet Native TCR T cell CTL019 cell CD19 Dead tumor cell Anti-CD19 CAR construct Tumor cell Courtesy Dr Gribben

29 CAR-T cel therapie

30 Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van non-hodgkin lymfomen Nieuwe monoclonale antistoffen Tegen CD20 (ipv rituximab) Tegen andere oppervlakte moleculen van lymfoom cel Antibody drug conjugates Immuunmodulatoren (lenalidomide) Immuuntherapie m.b.v. T cellen Gerichte moleculaire therapie ( Small molecules ) blokkering signaalpaden in de lymfoomcel remming overlevingsmoleculen in de lymfooomcel

31 Small molecules : onderbreking van signaalpaden in de lymfoomcel ibrutinib idelalisib ARD bortezomib temsirolimus Younes and Berry. Nat Rev Clin Oncol (11):643-53

32 Idelalisib bij patiënten met indolente non-hodgkin lymfomen Orale therapie 57% respons, mediane duur respons 12 maanden Belangrijkste bijwerkingen: diarree, misselijk, huiduitslag, leverenzymen Gopal NEJM 2014

33

34

35 Conclusies Veel nieuwe middelen (binnenkort) beschikbaar Nog veel onderzoek nodig naar: Belang van de verschillende moleculaire afwijkingen in van de lymfomen Oorzaken succes en falen behandeling Beste combinatie/optimale behandelingsduur nieuwe middelen Behandeling in studieverband enorm belangrijk!

36 Opgericht in 2011

37 TOEKOMST. Behandeling toegespitst op de individuele patiënt, gebaseerd op zijn/haar specifieke lymfoom kenmerken ( personalized cancer care ) Specifieker gericht tegen lymfoomcellen, waardoor minder vroege / late schade aan normale weefsels Niet één ziekte is zo vaak genezen in de media als kanker Los Angeles Times

38