RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. IJburg College

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK IJburg College Afdelingen havo en vwo Plaats: Amsterdam BRIN-nummer: 28DH Hummingbirdnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 23 november en 18 december 2012 Conceptrapport verzonden op: 13 februari 2013 Rapport vastgesteld te Utrecht op: 18 maart 2013 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.

2 H /13 Pagina 2 van 12

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 23 november en 18 december 2012 een onderzoek uitgevoerd op het IJburg College, afdelingen havo en vwo, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor het IJburg College, afdelingen havo en vwo, een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op de afdeling havo op basis van de afgelopen twee examenjaren ( en ) onvoldoende zijn. Verder zijn er door de Inspectie nog geen opbrengstgegevens over twee examenjaren vast te stellen voor de afdeling vwo. Uit de analyse van de afdelingen havo en vwo kwam tevens naar voren dat er mogelijk tekortkomingen zijn op het gebied van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Op 5 juni 2012 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek en de septemberresultaten van het examenjaar is besloten een onderzoek op beide afdelingen uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Toezichthistorie In oktober 2009 heeft een kwaliteitsonderzoek plaatsgevonden op het gehele IJburg College. Behalve het onderbouwrendement dat voldoende was, was geen van de andere opbrengstindicatoren destijds te beoordelen. Wat betreft de overige indicatoren waren er slechts enkele tekortkomingen, te weten het efficiënt gebruik van de onderwijstijd, het afstemmen van instructie op verschillen in ontwikkeling van leerlingen en het borgen van de kwaliteit van het onderwijsleerproces. De indicatoren waarborg van de kwaliteit van toetsing en de verantwoording naar belanghebbende over de kwaliteit is bij dat onderzoek niet beoordeeld. De afdelingen havo en vwo hebben destijds een aangepast arrangement ten aanzien van naleving ontvangen, vanwege de ouderbijdrage die niet volgens wet- en regelgeving expliciet vrijwillig omschreven stond. Ten aanzien van de kwaliteit op de afdelingen havo en vwo zijn er tot op heden geen arrangementen vastgesteld. Onderzoeksopzet De inspectie heeft de normindicatoren en enkele kernindicatoren onderzocht op de aspecten: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. - Schoolbezoek op 23 november 2012, waarbij in een aantal groepen van de afdelingen havo en vwo de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met het management. H /13 Pagina 3 van 12

4 - Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen, zorgfunctionarissen en experts. - Op 18 december 2012 heeft een vervolggesprek over de kwaliteitszorg met de schoolleiding en het bestuur plaatsgevonden. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bestuur. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H /13 Pagina 4 van 12

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. 1.3 * De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4 * Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. 5 H /13 Pagina 5 van 12

6 Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.1 De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. H /13 Pagina 6 van 12

7 Kwaliteitszorg 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). nee ja H /13 Pagina 7 van 12

8 2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdeling havo van het IJburg College in Amsterdam als zwak en geeft een basisarrangement aan de afdeling vwo. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. De opbrengsten van de afdeling havo zijn, afgemeten aan de prestaties van de leerlingen over de afgelopen twee examenjaren, onvoldoende. De opbrengsten van de afdeling vwo zijn niet te beoordelen, waardoor de kwaliteitszorg in het onderzoek naar de kwaliteit van deze afdeling centraal staat. De school werkt in haar kwaliteitszorg voldoende systematisch en planmatig, maar de borging van de kwaliteit van schoolexamens en toetsen verdient nog aandacht; de inspectie heeft de kwaliteitszorg als geheel voldoende beoordeeld. Het onderwijsproces in de afdelingen havo en vwo die vanwege de grotendeels heterogene aanpak samenvalt - vertoont weliswaar enkele tekortkomingen, met name op het punt van actieve betrokkenheid van leerlingen en het afstemmen van instructie en verwerkingsopdrachten op verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen, maar is naar het oordeel van de inspectie van voldoende kwaliteit. De school leeft de onderzochte wet- en regelgeving na. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Opbrengsten De opbrengsten van de afdeling havo van het IJburg zijn over de laatste twee examenjaren ( en ) bekeken onvoldoende. Op de afdeling vwo is in examenjaar bij 8 leerlingen voor het eerst examens afgenomen. Hierdoor zijn op dit moment door de Inspectie gemiddeld over twee examenjaren de opbrengsten van deze afdeling niet te beoordelen. Op basis van de laatste twee examenjaren is het gemiddelde verschil tussen de schoolexamens en centraal examens in de afdeling havo boven 0.5, te weten 1,0. Hierbij heeft de school het verschil in het laatste examenjaar van 1.54 ( ) weten terug te brengen naar 0.52 ( ). Als de school de positieve wending ook voor het eindexamen in 2013 weet te realiseren, kan de opbrengstindicator SE-CE verschil op de Opbrengstenkaart 2014 minimaal 0.68 worden en blijft onvoldoende. Pas op de Opbrengstenkaart 2015 kan het verschil SE-CE onder de norm van 0.5 dalen en voldoende beoordeeld worden. Op basis van de schooleigen opbrengstgegevens uit Vensters voor Verantwoording is het verschil tussen schoolexamen en centraal examen in het afgelopen examenjaar op de afdeling vwo 1,15 en ligt dus boven de norm van 0.5. Hierbij moet aangetekend worden dat het de schoolen centraal examens van slechts 8 leerlingen betreft. Het gemiddelde CE cijfer voor de afdeling havo lag op de Opbrengstenkaart 2012 ver onder het landelijk gemiddelde (bolletje 1). Op basis van het absolute gemiddelde CE cijfer van het examenjaar 2012 (6.0) is de verwachting dat de afdeling havo op de Opbrengstenkaart 2013 onder of op het landelijk gemiddelde zal scoren. Gemiddeld over twee examenjaren is de score voor deze indicator dan ook onvoldoende. Op basis van de schooleigen opbrengstgegevens uit Vensters voor Verantwoording is het absoluut gemiddelde CE cijfer voor de 8 leerlingen die vorig schooljaar examens hebben afgelegd, 5.5. Dit ligt 0.9 onder het landelijk gemiddelde CE cijfer van 6.4. H /13 Pagina 8 van 12

9 Het bovenbouwrendement is voor beide afdelingen nog niet vast te stellen. Het rendement van de onderbouw is daarentegen gemiddeld over de laatste drie Opbrengstenkaarten (2012, 2011 en 2010) voldoende en ligt op of boven het gemiddelde. De school geeft als verklaring voor de eerste tegenvallende examenresultaten van de afdelingen havo en vwo dat een deel van de examenkandidaten niet het eindniveau had, dat voor de betreffende onderwijssoort vereist is. Dit heeft volgens de school te maken met de vergaande opstroommogelijkheden, waarvan een deel van de eerste leerlingen van het IJburg College bij de start van de school gebruik heeft gemaakt. Inmiddels heeft de school haar determinatie verbeterd en bevorderingsnormen aangescherpt om zo leerlingen op het juiste niveau te krijgen zonder de opstroommogelijkheden uit het oog te verliezen. Het onderwijsproces Het onderwijsproces op de afdelingen havo en vwo heeft weliswaar enkele tekortkomingen, maar is over het geheel genomen van voldoende kwaliteit. Omdat de leerlingen van beide afdelingen voor het overgrote deel gezamenlijk onderwijs ontvangen in heterogene groepen wordt voor beide onderwijssoorten op gelijke wijze over de kwaliteit gerapporteerd. Het leerstofaanbod in de onderbouw voldoet aan de wettelijke vereisten. De verschillende secties maken gebruik van zogenaamde rubrics voor de onderbouw om zicht te houden of leerlingen het volledige aanbod ontvangen dat bij hun niveau hoort. Via ingeplande werkmiddagen werken de experts aan een doorlopende leerlijn tussen onderbouw en bovenbouw. Per vak wordt dit momenteel verder uitgewerkt. Daarnaast voldoet het aanbod in de bovenbouw aan de wettelijke exameneisen. De programma s van toetsing en afsluiting worden jaarlijks geëvalueerd en door de conrector bovenbouw gecontroleerd. De school heeft een taalbeleid dat in de verschillende teamplannen terugkomt, met name het uitbreiden van de woordenschat bij leerlingen. Het uitbreiden van de woordenschat is een van de aandachtspunten die naar voren is gekomen uit de resultaten van de genormeerde toetsen die de school in de onderbouw ten aanzien van taal en rekenen afneemt. Deze genormeerde toetsen neemt de school in alle onderbouwleerjaren af om zo goed in kaart te brengen waar de IJburg leerlingen, die onderwijs volgen via een vernieuwend onderwijsconcept, staan met betrekking tot de taal- en rekenvaardigheden in vergelijking met leerlingen op andere scholen in Nederland. Op de afdelingen havo en vwo van het IJburg College heerst een prettig schoolklimaat. Leerlingen zijn enthousiast over het specifieke onderwijsconcept en er werken betrokken docenten, die op het IJburg College experts genoemd worden. Personeel en leerlingen voelen zich er veilig en men gaat op een respectvolle wijze met elkaar om. De school houdt zicht op deze veiligheidsbeleving door onder andere leerlingen te bevragen via de LAKS-monitor. Daarnaast heeft de school een schoolveiligheidsplan. Het pedagogisch en didactisch handelen van de experts voldoet deels aan het basisniveau. Er is over het geheel genomen een taakgerichte werksfeer in de lessen en experts geven een duidelijke uitleg. Toch behoeft de actieve betrokkenheid van leerlingen nog meer aandacht. In een deel van de lessen zijn de leerlingen onvoldoende bezig met de activiteit zoals deze door de experts in de les is opgegeven en daarnaast vraagt de inspectie zich af of de vwo leerlingen in de les voldoende uitgedaagd worden om het niveau van de exameneisen te behalen. In een aantal van de geobserveerde lessen was dit niet het geval. Daarnaast verdienen de complexere didactische vaardigheden nog meer aandacht. Vanwege het grote aantal heterogene havo/vwo groepen zouden experts meer kunnen differentiëren als het gaat om instructie en verwerkingsopdrachten. Dit is op het moment van het onderzoek nog onvoldoende zichtbaar in de lessen. Het aanbod op de afdeling maakt overigens afstemming op verschillen in H /13 Pagina 9 van 12

10 niveau wel mogelijk en door bijvoorbeeld extra ondersteuning tijdens bijspijker banduren buiten de lessen, stemt de school ook de onderwijstijd af op de verschillen. De zorg- en begeleidingsstructuur op het IJburg College is helder verwoord in de Zorgvisie IJburg College Leerlingen geven een wisselend beeld ten aanzien van hun relatie met de mentoren, maar zijn over het geheel genomen tevreden over het mentoraat. De school legt een extra focus op het volgen van leerlingen door middel van het Volgboekje. In het volgboekje wordt door leerling en de experts gereflecteerd op vaardigheden als initiatief nemen, verantwoordelijkheid dragen en verantwoording nemen. Ook het niveau van de leerling per vak, tops en tips, huiswerkverzorging en andere onderwerpen worden in het volgboekje vastgelegd en voor alle betrokkenen - waaronder ook ouders- inzichtelijk gemaakt. Naar aanleiding van het volgboekje wordt met de leerling ontwikkelgesprekken gevoerd en in de onderbouw worden periodiek woordrapporten uitgereikt. De school maakt tevens gebruik van een digitaal leerlingvolgsysteem. Voor leerlingen met een leerlinggebonden financiering heeft de school wettelijk verplichte handelingsplannen opgesteld en deze worden in samenspraak met leerling en ouders geëvalueerd en bijgesteld. De kwaliteitszorg De zorg voor kwaliteit op het IJburg College is over het geheel genomen van voldoende kwaliteit. De school heeft goed zicht op de context en kenmerken van haar leerlingenpopulatie. De school heeft dit beeld door huisbezoeken, de ontwikkelgesprekken met leerlingen en de nauwe contacten met ouders. Op het IJburg College vindt een jaarlijkse evaluatie van de opbrengsten plaats aan de hand van de managementrapportage uit Vensters voor Verantwoording. Experts worden gevraagd naar hun eigen analyse van de examenresultaten met als doel een plan op te stellen om de examenresultaten te verbeteren. De school heeft tevens onlangs een correlatie analyse laten uitvoeren gericht op het SE-CE verschil. De rendementen worden onder andere geëvalueerd via cohort analyses waarbij het basisschooladvies en de Cito score vergeleken worden. De school evalueert op periodieke wijze haar onderwijsleerproces door middel van onder andere leerlingenenquêtes, die ook op individueel expertniveau afgenomen worden. Experts worden gevraagd een zelfevaluatie te maken en er vinden lesobservaties plaats in het kader van de gesprekscyclus. De school verantwoordt zich op Vensters van Verantwoording over de kwaliteit van het onderwijs richting haar stakeholders. De uitwerking van de verschillende verbeteractiviteiten uit het jaarplan en jaarverslag vindt op deelschoolniveau plaats. Over het geheel genomen concludeert de Inspectie dat er voldoende planmatig gewerkt wordt aan de onderwijsontwikkelingen, maar daarbij moet opgemerkt worden dat er verschillen zijn in hoe smart de plannen geformuleerd worden. Vooral op het niveau van de secties in relatie tot het verbeteren van de opbrengsten valt hier nog winst te behalen. De school heeft zelf een beeld van de kwaliteit van het onderwijsleerproces via lesobservaties met een vaste kijkwijzer. Het borgen van de kwaliteit van het onderwijsleerproces wordt dan ook als voldoende beoordeeld. Aandachtspunten die door de school naar aanleiding van de eigen lesobservaties genoemd worden zijn de determinatie en differentiatie tijdens de lessen. De waarborg van de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten is een indicator die ten tijde van het onderzoek nog in ontwikkeling is en er wordt door de schoolleiding flink op dit item ingezet. Uit het gesprek met de experts blijkt dat ondanks deze focus bij een enkel vak nog te vrijblijvend wordt omgegaan met de afspraken die de school hierover gemaakt heeft, zoals overleg ten aanzien van toetsen met collega s van het Vathorst College te Amersfoort. Op het moment van het onderzoek geven de experts ten aanzien van dit onderwerp geen eenduidig beeld en er is dan ook onvoldoende sprake van een waarborg van de kwaliteit van toetsen. Tot slot heeft de school ten aanzien van het onderwerp actief burgerschap en sociale cohesie een beleidsplan opgesteld, waarin is vastgelegd hoe de visie en doelstellingen met betrekking tot dit H /13 Pagina 10 van 12

11 onderwerp terugkomen in de leergemeenschap van het IJburg College. Wet- en regelgeving De inspectie heeft vastgesteld dat de school de wettelijke verplichte documenten heeft ingediend. Daarnaast vindt er een afzonderlijke rapportage plaats over de wijze waarop de school over haar ouderbijdrage met betrokkenen communiceert. H /13 Pagina 11 van 12

12 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs op de afdeling havo van het IJburg College vertoont tekortkomingen in de opbrengsten en het onderwijsproces en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs de afdeling havo aan een aangepast arrangement zwak toe. De afdeling valt onder intensief toezicht. De afdeling vwo is een afdeling met slechts voorlopige opbrengstgegevens over één examenjaar. Hierdoor zijn er onvoldoende gegevens om een oordeel te geven ten aanzien van de opbrengsten. Bij deze afdeling zonder opbrengsten staat de kwaliteitszorg centraal. Omdat de kwaliteitszorg over het geheel genomen voldoende is, krijgt de afdeling vwo voor dit schooljaar een basisarrangement. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de opbrengsten in het najaar van 2014 (dus op de opbrengstenoordeel 2015) weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. H /13 Pagina 12 van 12