RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. Zuyderzee College Emmeloord en Lemmer. afdeling havo en vwo

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING Zuyderzee College Emmeloord en Lemmer afdeling havo en vwo Plaats: Emmeloord en Lemmer BRIN-nummer: 20CR Onderzoek uitgevoerd op: 10 mei en 11 juni 2012 Conceptrapport verzonden op: 2 juli 2012 Rapport vastgesteld te Zwolle op: 10 september 2012 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.

2 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 10 mei en 11 juni 2012 een (deels onaangekondigd) onderzoek naar de kwalteitsverbetering uitgevoerd op de vwo- en havo-afdeling van het Zuyderzee College te Emmeloord en Lemmer om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdelingen. Aanleiding en toezichthistorie De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft op 5 oktober 2010 op de havo- en vwo-afdeling van het Zuyderzee College Emmeloord en Lemmer een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd, omdat de opbrengsten van beide afdelingen onvoldoende waren. Tijdens dit kwaliteitsonderzoek kwam vast te staan dat tevens sprake was van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs. De afdelingen kregen de kwalificatie zwak en kwamen onder geïntensiveerd toezicht van de inspectie van het onderwijs. Er volgde een traject van kwaliteitsverbetering met behulp van een door de directie opgesteld plan van aanpak. De inspectie volgde het traject aan de hand van een toezichtplan. Er zijn in dit kader voortgangsgesprekken gevoerd. Afgesproken werd dat in het voorjaar van 2012 opbrengsten en onderwijskwaliteit weer van een voldoende niveau zouden zijn, waarna het traject zou worden afgesloten met een onderzoek naar kwaliteitsverbetering. Onderzoeksopzet De inspectie heeft tijdens dit onderzoek naar kwaliteitsverbetering die norm- en kernindicatoren onderzocht die tijden het kwaliteitsonderzoek in 2010 van onvoldoende niveau waren. Deze indicatoren staan vermeld in de tabel in paragraaf 2.1. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van verantwoordingsdocumenten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overgelegd. - Schoolbezoek, waarbij in een aantal klassen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. Dit schoolbezoek vond deels onaangekondigd plaats. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie. - Op de school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen en docenten. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 2 van 7 H

3 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. 1.3 * De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4 * Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 Didactisch handelen 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Pagina 3 van 7 H

4 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Pagina 4 van 7 H

5 2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdelingen havo en vwo van het Zuyderzee College te Emmeloord en Lemmer nu als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. De opbrengsten zijn, afgemeten aan de prestaties van de leerlingen over de afgelopen drie jaar, voldoende. Wel laten de opbrengsten nog risico s zien. Het onderwijsproces vertoont weliswaar nog steeds dezelfde tekortkomingen, met name op het punt van de actieve betrokkenheid van de leerlingen bij de lessen en de afstemming van het onderwijs op verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen, maar is naar het oordeel van de inspectie van basiskwaliteit. Ten aanzien van de kwaliteitszorg is de inspectie kritisch over de zelfevaluatie van het onderwijsproces en de opbrengsten van de school. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces en de kwaliteitszorg. Opbrengsten De opbrengsten van beide afdelingen zijn weer voldoende. Voor het havo betekent dit dat, ten opzichte van de situatie in 2010 het ce-cijfer verbeterd is. Voor het vwo geldt dat het verschil tussen het ce-cijfer en het se-cijfer geringer geworden is. Bij de gunstige tendens van deze opbrengstindicatoren past echter een relativerend geluid: het bovenbouwrendement van beide afdelingen is onvoldoende (havo) tot slecht (vwo). De bovenbouwrendementen verdienen zeer nadrukkelijk de aandacht van de directie: Op de vwoafdeling van het Zuyderzee College vertoont het rendement van de bovenbouw reeds geruime tijd een extreem lage score. De laatste drie schooljaren behaalt slechts zo n 45 procent van de leerlingen vanaf leerjaar 3 zonder vertraging het diploma. De school hanteerde tot voor kort bij haar toelatings- en plaatsingsbeleid heel nadrukkelijk de lijn van het kansen bieden. Dit hield onder andere in dat het basisschooladvies altijd werd opgevolgd, ondanks de soms met dit advies strijdig lijkende score op de Cito-eindtoets. Waarschijnlijk hebben de afdelingen nog last van de onbedoelde neveneffecten van dit inmiddels herziene beleid. Het onderwijsproces De inspectie constateert dat de kwaliteit van het onderwijsleerproces op een aantal belangrijke onderdelen sinds 2010 niet zichtbaar verbeterd is. Net als destijds zijn leerlingen onvoldoende betrokken bij de lessen en het onderwijs. In een te groot aantal lessen zijn leerlingen nog steeds met andere zaken bezig dan met onderwijs. Duidelijker dan tijdens het onderzoek in 2010 is het beeld dat leraren hun leerlingen onvoldoende duidelijk maken wat gewenst en acceptabel gedrag is. Hierdoor ontstaat in te veel lessen een sfeer van gemeenzaamheid die zich niet goed verhoudt met het geven en volgen van onderwijs: leerlingen gedragen zich te vrij en worden hierop onvoldoende door leraren aangesproken en gecorrigeerd. Dit is een probleem dat aangepakt moet worden, wil de school de kwaliteit van de lessen willen verhogen. Een ander punt van aandacht blijft de afstemming van het onderwijs op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Ter nuancering is wel de opmerking op zijn plaats dat de leraren over het algemeen goed uitleggen en ook overigens over voldoende didactische vaardigheden beschikken. Ook hierin wijkt het beeld overigens niet af van de vorige beoordeling. De school hanteert inmiddels een systeem van genormeerde instrumenten voor het volgen van de vorderingen van leerlingen. Hiermee is de hiermee samenhangende normindicator (7.1) nu als voldoende gewaardeerd. Pagina 5 van 7 H

6 De kwaliteitszorg De inspectie beoordeelt, net als in 2010, de kwaliteitszorg als voldoende, maar op één belangrijk onderdeel nog als ontoereikend. Dit geldt voor de systematiek van evaluatie en borging van het onderwijsleerproces. Wat inmiddels wel sterk verbeterd is, is de evaluatie van de opbrengsten. In het recente verleden heeft de school een belangrijke ontwikkeling doorgemaakt op het gebied van haar kansenbeleid. Het werd de afgelopen jaren steeds duidelijker dat dit beleid in sterke mate van negatieve invloed was op de opbrengsten van de school als geheel. Daarom heeft het bevoegd gezag de Dienst Onderwijs en Kwaliteitszorg van de school opdracht gegeven het kansenbeleid af te zetten tegen de opbrengsten. Dit resulteerde in een rapport waarin per onderdeel van het kansenbeleid het rendement is bepaald aan de hand van cohortanalyses. De conclusie is dat, over het geheel genomen, het rendement van het kansen geven te laag is en tevens een negatief effect heeft op de opbrengsten. Daarom heeft de school besloten haar kansenbeleid aan te passen. De effecten van deze wijziging zullen pas over een aantal jaren bij de diverse opbrengstindicatoren zichtbaar worden. Daar staat tegenover dat de school nog onvoldoende zicht heeft op de kwaliteit van het leren en onderwijzen. Er worden door diverse leidinggevende functionarissen lesbezoeken afgelegd en gesprekken gevoerd met individuele docenten, maar dit heeft nog niet geleid tot een integraal (vastgelegd) beeld van de kwaliteit van het onderwijs in de volle breedte. Daardoor kan er op die kwaliteit ook nog niet voldoende gestuurd worden. Gezien het feit dat de kwaliteit van de lessen de afgelopen anderhalf jaar niet noemenswaard verbeterd is, is het van belang dat die sturing op korte termijn wel plaatsvindt. Pagina 6 van 7 H

7 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs van de afdelingen havo en vwo van het Zuyderzee College te Emmeloord en Lemmer is van voldoende kwaliteit. Daarom kent de Inspectie van het Onderwijs aan deze afdelingen het basisarrangement toe. Omdat echter de opbrengsten van beide afdelingen nog grote risico s vertonen én omdat de kwaliteit van het primaire proces tijdens het verbetertraject niet significant verbeterd is én omdat de kwaliteitszorg van de school nog niet voldoende instrumenten bevat om de kwaliteit van het onderwijs te bepalen, te bewaken en te borgen, maakt de inspectie met het bevoegd gezag de volgende afspraak: Vóór 21 december 2012 zendt het bevoegd gezag aan de inspectie een evaluatie en verantwoording van de kwaliteit van het primaire proces op beide afdelingen, havo en vwo. Dit verslag gaat vergezeld van een daarop gebaseerd plan van aanpak dat ten doel heeft de tekortkomingen in de kwaliteit op te heffen. In januari 2013 voert de inspectie over dit alles een gesprek met het bevoegd gezag. Pagina 7 van 7 H