Programmagids

Transcriptie

1 Departement Lerarenopleiding Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs Programmagids Eerste programmajaar KHBO Campus Garenmarkt Garenmarkt 8 B-8000 Brugge Tel Fax

2 Beste student (e) In deze bundel vind je informatie over de opleiding waarvoor je gekozen hebt. In de lerarenopleiding krijg je de begeleiding en de ondersteuning om een goed leraar te worden. Daarom wil onze opleiding studentgericht en beroepsgericht zijn. Wij willen je vormen zodat je de basiscompetenties van een leraar verwerft. Dit zijn de vaardigheden, de kennis en de attitudes waarover iedere afgestudeerde moet beschikken om op een volwaardige manier als beginnend leraar te fungeren. In het opleidingsprogramma (aantal contacturen, studiepunten en studieomvang per opleidings) vind je een gedetailleerde beschrijving van de opleidingsonderdelen en de onderwijsleeractiviteiten. Dit geeft je een goed beeld van de doelstellingen, inhoud, werkvormen en evaluatie verbonden aan ieder opleidings. Bij de aanvang van het academiejaar is het belangrijk de onderwijsregeling en het examenreglement van de KHBO, alsook het aanvullend examenreglement van het departement door te nemen. Je vindt dit allemaal op TOLEDO. De stageafspraken vind je in de praktijkgids. Die krijg je als brochure bij de start van het academiejaar. Als student willen we je de nodige voorzieningen aanbieden en kansen bieden om jezelf te kunnen vormen. Er is een uitgebreide bibliotheek, er zijn computerlokalen en er is een cursusdienst. De cursusdienst levert kant en klare cursussen en boeken en studiematerialen (dat laatste in samenwerking met een boekhandel). Het hele jaar verzorgt de cursusdienst ook de bijkomende tekstbladen of cursusdelen die je nodig hebt. Je kan met je laptop draadloos op het internet in de bibliotheek en op andere werkplekken. Er is een studie- en trajectbegeleider, een opleidingshoofd, een ombudspersoon en een vertrouwenspersoon. Bij de studie- en trajectbegeleider kan je terecht voor advies over je studieprogramma (vrijstellingen, spreiding van onderdelen, enz. ). De studie- en trajectbegeleider helpt je studietraject op te stellen, faciliteiten aan te vragen als je een functiebeperking hebt (bv. dyslexie) of topsporter bent. De studie- en trajectbegeleider geeft ook advies over studiemethodiek en bij eventuele heroriëntering. Voor alle vragen rond stage, onderwijsorganisatie enz. kan je terecht bij je opleidingshoofd of bij de stageondersteuning. Tijdens het academiejaar en zeker rond de examens is de ombudspersoon het aanspreekpunt voor alle vragen met betrekking tot examens (bv. je wordt ziek tijdens de examens, je komt te laat op een examen, je twijfelt of je nog examen zou afleggen ) of aanhoudende moeilijkheden. Het hele jaar door is er ook een vertrouwenspersoon beschikbaar voor meer persoonlijke problemen (bv. je voelt je onheus behandeld, je ervaart pestgedrag of je wordt lastig gevallen ). Je kan eventueel ook terecht, als al deze mensen je niet kunnen helpen, bij het departementshoofd. Er zijn sociale voorzieningen voor studenten (STUVO). Bij STUVO kan je terecht voor sociale, psychologische en financiële hulp als je in de problemen komt. Binnen het departement is er een actieve werking rond internationalisering (Europa) en ontwikkelingssamenwerking (Noord-Zuid-relaties). Over al deze voorzieningen word je bij de start van het academiejaar en/of in de loop van je studieloopbaan nog uitvoerig geïnformeerd (o.a. via de informatiebundel die je ontvangt aan het begin van het academiejaar). Via o.a. studentenraad en academische raad, krijg je medezeggenschap in de lerarenopleiding en in de hogeschool KHBO. We hopen dat je met deze programmagids een duidelijk beeld krijgt van het aanbod en de werking van onze lerarenopleiding en de KHBO. Johan L. Vanderhoeven Departementshoofd lerarenopleiding KHBO

3 2 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

4 PROGRAMMAGIDS 1 BAKO INHOUDSTAFEL 1 Basiscompetenties voor de leraar kleuteronderwijs De leraar als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen De leraar als opvoeder De leraar als inhoudelijk expert De leraar als organisator De leraar als onderzoeker - de leraar als innovator De leraar als partner van de ouders/verzorgers De leraar als lid van een schoolteam De leraar als partner van externen De leraar als lid van de onderwijsgemeenschap De leraar als cultuurparticipant Attitudes Opleidingsprogramma Opleidingsonderdelen Religie, zingeving en levensbeschouwing Katholieke godsdienst Wereldoriëntatie en wiskundige initiatie Wereldoriëntatie: natuur en techniek Wereldoriëntatie: levensonderhoud, medemens en gezondheid Wiskundige initiatie Communicatieve vaardigheden Nederlands Agogische vaardigheden Opvoedkunde en psychologie Ervaringsgericht onderwijs Ontwikkelings- en leerpsychologie Didactiek van het kleuteronderwijs Werken als leraar Onderwijsleeractiviteiten organiseren Bewegingsopvoeding Muzische ontwikkeling: beeldopvoeding Atelier Beelddidactiek Muzische ontwikkeling: muzikale opvoeding Muzikale vaardigheden Muziekdidactiek Muzische ontwikkeling: dramatisch spel en bewegingsexpressie Stage: kleuterondewijs Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 3

5 4 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

6 1 Basiscompetenties voor de leraar kleuteronderwijs Het Vlaams parlement legde de basiscompetenties die nagestreefd en gerealiseerd moeten worden tijdens de opleiding vast. Basiscompetenties zijn een set van vaardigheden, kenniselementen en attitudes waarover een beginnende leraar moet beschikken om in het beroep te stappen en om door te groeien in zijn professionele ontwikkeling. De vaardigheden en kenniselementen werden gegroepeerd in de volgende tien onderdelen. 1 De leraar als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen 1.1 de beginsituatie van kinderen en van de groep bepalen 1.2 doelstellingen kiezen en formuleren 1.3 de leerinhouden/leerervaringen selecteren 1.4 leer- en ontwikkelingskansen structureren en vertalen in onderwijsaanbod 1.5 een aangepaste werkvorm en groeperingsvormen bepalen 1.6 individueel en in team ontwikkelingsmaterialen kiezen en aanpassen 1.7 realiseren van een ontwikkelingsbevorderende omgeving 1.8 observatie voorbereiden 1.9 observeren met het oog op bijsturing en differentiatie 2 De leraar als opvoeder 2.1 In overleg een positief leefklimaat creëren voor de kinderen in de groep en op school 2.2 de emancipatie van het kind bevorderen 2.3 door attitudevorming kinderen op individuele ontplooiing en maatschappelijke participatie voorbereiden 2.4 actuele maatschappelijke ontwikkelingen hanteren in een pedagogische context 2.5 omgaan met kinderen in sociaal-emotionele probleemsituaties en met kinderen met leer- en gedragsmoeilijkheden 2.6 het fysieke welzijn van kinderen bevorderen 3 De leraar als inhoudelijk expert 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen 3.2 de verworven kennis en vaardigheden aanwenden in de pedagogisch-didactische praktijk 3.3 het eigen aanbod situeren en integreren in het geheel van het onderwijsaanbod 4 De leraar als organisator 4.1 een gestructureerd speel-leerklimaat bevorderen 4.2 een kindgericht dagverloop creëren 4.3 op correcte wijze administratieve taken uitvoeren 4.4 een stimulerende en werkbare leefruimte creëren, rekening houdend met de veiligheid van de kinderen Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 5

7 5 De leraar als onderzoeker - de leraar als innovator 5.1 vernieuwende elementen aanwenden en aanbrengen 5.2 kennis nemen van toegankelijke resultaten van onderwijsonderzoek relevant voor de eigen praktijk 5.3 het eigen functioneren bevragen en bijsturen 6 De leraar als partner van de ouders/verzorgers 6.1 zich op de hoogte stellen van en discreet omgaan met gegevens over het kind 6.2 met ouders/verzorgers communiceren over hun kind in de school 6.3 in overleg met het team ouders/verzorgers informeren over en betrekken bij het klas- en schoolgebeuren, rekening houdend met de diversiteit van de ouders 6.4 met ouders/verzorgers in dialoog treden over opvoeding en onderwijs 7 De leraar als lid van een schoolteam 7.1 overleggen en samenwerken binnen het schoolteam 7.2 binnen het team over een taak overleggen en deze naleven 7.3 de eigen pedagogische en didactische opdracht en aanpak in team bespreekbaar maken 7.4 zich documenteren over de eigen rechtspositie en die van de leerlingen 8 De leraar als partner van externen 8.1 contacten leggen, communiceren en samenwerken met externe instanties die onderwijsbetrokken initiatieven aanbieden 9 De leraar als lid van de onderwijsgemeenschap 9.1 deelnemen aan het maatschappelijk debat over onderwijskundige thema s 9.2 dialogeren over het beroep van de leraar en de plaats ervan in de samenleving 10 De leraar als cultuurparticipant actuele maatschappelijke thema s en ontwikkelingen identificeren en kritisch benaderen rond: 10.1 het sociaal-politieke domein 10.2 het sociaal-economische domein 10.3 het levensbeschouwelijke domein 10.4 het cultuur-esthetische domein 10.5 het cultureel-wetenschappelijke domein 6 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

8 2 Attitudes Daarenboven gelden volgende tien beroepshoudingen (attitudes) voor alle functionele gehelen. A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 Beslissingsvermogen durven een standpunt in te nemen of tot een handeling over te gaan, en er ook de verantwoordelijkheid voor opnemen Relationele gerichtheid in zijn contact met anderen kenmerken van echtheid, aanvaarding, empathie en respect tonen Kritische ingesteldheid bereid zijn zichzelf en zijn omgeving in vraag te stellen, de waarde van een bewering of een feit, de wenselijkheid en haalbaarheid van een vooropgesteld doel te verifiëren, alvorens een stelling in te nemen Leergierigheid actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen Organisatievermogen erop gericht zijn de taken zodanig te plannen, te coördineren en te delegeren, dat het beoogde doel op een efficiënte manier bereikt kan worden Zin voor samenwerking bereid zijn om gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken Verantwoordelijkheidszin zich verantwoordelijk voelen voor de school als geheel en zich engageren om een positieve ontwikkeling van het kind te bevorderen Creatieve gerichtheid erop gericht zijn om uit diverse situaties en informatiebronnen ideeën te genereren en deze op een originele manier gestalte te geven in een ontwikkelingsaanbod voor de kinderen Flexibiliteit bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden, o.m. middelen, doelen, mensen en procedures Gerichtheid op correct taalgebruik in de mondelinge en schriftelijke communicatie met kinderen, ouders, leden van het schoolteam en externen, erop gericht zijn een adequaat en correct taalgebruik te hanteren en aandacht hebben voor het belang van non-verbale communicatie Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 7

9 8 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

10 3 Opleidingsprogramma Opleidingsprogramma Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs (eerste programmajaar) OPLEIDINGSONDERDELEN Studiepunten Religie, zingeving en levensbeschouwing 3 Katholieke godsdienst 1 3 Wereldoriëntatie en wiskundige initiatie 7 - wereldoriëntatie: natuur en techniek wereldoriëntatie: levensonderhoud, medemens en gezondheid wiskundige initiatie 1 1 Communicatieve vaardigheden 3 Nederlands 1 3 Agogische vaardigheden 1 3 Opvoedkunde en psychologie 1 - ervaringsgericht onderwijs - ontwikkelings- en leerpsychologie Didactiek van het kleuteronderwijs 1 - werken als leraar - onderwijsleeractiviteiten organiseren Bewegingsopvoeding 1 5 Muzische ontwikkeling: beeldopvoeding atelier beelddidactiek 1 2 Muzische ontwikkeling: muzikale opvoeding 1 - muzikale vaardigheden - muziekdidactiek Muzische ontwikkeling: dramatisch spel en bewegingsexpressie 1 3 Stage: kleuteronderwijs Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 9

11 10 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

12 4 Opleidingsonderdelen 4.1 Religie, zingeving en levensbeschouwing Opleiding Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs Programmajaar 1 Semester 1 Studiepunten 3 Contacturen 11 weken van 2u contactonderwijs + 3u begeleid zelfstandig werk Titularis Jan De Vriese Docent(en) Jan De Vriese (K101.1, K101.2, K101.3) OMSCHRIJVING In het opleidings RZL willen we ons vertrouwd maken met de levensbeschouwelijke invalshoek en ons bewust worden van de betekenis en het belang van de persoonlijke levensbeschouwelijke overtuiging. De wijze waarop je aankijkt tegen wat het leven waardevol en zinvol maakt, heeft een invloed op héél de manier waarop je het beroep van leerkracht invult. De dagdagelijkse omgang met kinderen is niet waardevrij en vraagt een voortdurende verheldering van de eigen levensbeschouwelijke positie. Bovendien zal je als leerkracht ook verantwoordelijk zijn voor het levensbeschouwelijke vorming in de klas. In katholieke scholen gebeurt deze vorming in uitdrukkelijke dialoog met de christelijke levensbeschouwing. De concrete uitwerking daarvan valt onder het opleidings godsdienstdidactiek. Het opleidings RZL heeft op dit vlak een meer algemeen voorbereidend karakter. Zo gaat heel wat aandacht uit naar de vraag hoe de christelijke levensbeschouwing kan bijdragen tot de vorming van de levensbeschouwelijke identiteit van mensen van vandaag. In een eerste gedeelte stellen we de vraag naar de betekenis van levensbeschouwing in het leven van de mens en staan we stil bij enkele factoren die aan de basis liggen van de vorming van een persoonlijke levensbeschouwelijke overtuiging. Ook hebben we aandacht voor de invloed van de huidige maatschappelijke en culturele context op de wijze waarop mensen van nu levensbeschouwelijke vragen stellen en zoeken te beantwoorden. In een tweede deel buigen we ons over de betekenis van het verhaal, dat niet alleen een drager is van levensbeschouwelijke vragen en inzichten, maar ook een constitutieve betekenis heeft voor de vorming van een levensbeschouwelijke identiteit. Vervolgens ontdekken we de cruciale rol van verhalen in de joods-christelijke traditie en onderzoeken we aan de hand van enkele sleutelverhalen op welke wijze God er ter sprake wordt gebracht. In een derde deel bekijken we enkele bijbelse interpretatiesleutels en overlopen we de krachtlijnen in de ontstaansgeschiedenis van de bijbel, dat boek vol verhalen. Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 11

13 COMPETENTIES De mens en zijn vragen. Over levensbeschouwing, godsdienst en geloof: 1.1 de beginsituatie van kinderen en van de groep bepalen 2.1 In overleg een positief leefklimaat creëren voor de kinderen in de groep en op school 2.4 actuele maatschappelijke ontwikkelingen hanteren in een pedagogische context 2.5 omgaan met kinderen in sociaal-emotionele probleemsituaties en met kinderen met leer- en gedragsmoeilijkheden 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen 3.2 de verworven kennis en vaardigheden aanwenden in de pedagogisch-didactische praktijk 3.3 het eigen aanbod situeren en integreren in het geheel van het onderwijsaanbod 9.1 deelnemen aan het maatschappelijk debat over onderwijskundige thema s actuele maatschappelijke thema s en ontwikkelingen identificeren en kritisch benaderen rond: 10.1 het sociaal-politieke domein 10.2 het sociaal-economische domein 10.3 het levensbeschouwelijke domein 10.4 het cultuur-esthetische domein 10.5 het cultureel-wetenschappelijke domein Geloven in verhalen: 2.1 In overleg een positief leefklimaat creëren voor de kinderen in de groep en op school 2.5 omgaan met kinderen in sociaal-emotionele probleemsituaties en met kinderen met leer- en gedragsmoeilijkheden 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen 3.2 de verworven kennis en vaardigheden aanwenden in de pedagogisch-didactische praktijk 3.3 het eigen aanbod situeren en integreren in het geheel van het onderwijsaanbod De bijbel: een boek vol verhalen: 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen 3.2 de verworven kennis en vaardigheden aanwenden in de pedagogisch-didactische praktijk 3.3 het eigen aanbod situeren en integreren in het geheel van het onderwijsaanbod actuele maatschappelijke thema s en ontwikkelingen identificeren en kritisch benaderen rond: 10.1 het sociaal-politieke domein 10.2 het sociaal-economische domein 10.3 het levensbeschouwelijke domein 10.4 het cultuur-esthetische domein 10.5 het cultureel-wetenschappelijke domein DOELSTELLINGEN 1. De mens en zijn vragen. Over levensbeschouwing, godsdienst en geloof 1.1 De betekenis van levensbeschouwing in het leven van een mens. Levensbeschouwelijke vragen en inzichten herkennen en er zelf voorbeelden van kunnen geven. De relevantie van de levensbeschouwelijke overtuiging t.o.v. belangrijke levenskeuzes toelichten en illustreren. 12 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

14 Aan de hand van voorbeelden de betekenis van levensbeschouwingen en levensbeschouwelijke tradities verhelderen. Het belang toelichten van de diepmenselijke ervaringen van verwondering en verbijstering voor de levensbeschouwelijke ontwikkeling. Zich bewust worden van de eigen levensbeschouwelijke positie en geschiedenis. Respect opbrengen voor de levensbeschouwelijke overtuiging van anderen. Bereid zijn een gesprek aan te gaan met anderen rond levensbeschouwelijke vragen en inzichten. 1.2 De huidige maatschappelijk-culturele context: krachtlijnen in de wijze waarop mensen van vandaag levensbeschouwelijke vragen stellen en beantwoorden. Een genuanceerde uitleg geven bij de crisis van de traditionele christelijke (katholieke) levensbeschouwing. Aan de hand van de begrippen secularisering, pluralisering en individualisering de verschuivingen op levensbeschouwelijke vlak binnen onze cultuur bespreken. In concrete levensbeschouwelijke standpunten de genoemde veranderingsprocessen herkennen. Dekaloog I van K. Kieslowski interpreteren als filmische verbeelding van het seculariseringsproces en de daarbij horende crisis van het godsgeloof. 2. Geloven in verhalen 2.1 Mensen zijn verhalen. Het belang inzien van het verhaal voor de menselijke identiteitsvorming. Uitleg geven bij enkele centrale noties uit de narratieve theorie van P. Ricoeur: narratieve identiteit, intrige, creatieve verbeelding, drievoudige mimesis. Vier verschillende tijdsopvattingen (cyclisch, Grieks, joods, spiraal) toelichten en herkennen in verhalen. Het verband verduidelijken tussen narratieve identiteit en levensbeschouwelijke identiteit. 2.2 God is een verhaal. Het belang toelichten van het verhaal voor het ter sprake brengen van God in de joods-christelijke traditie De mogelijke waarde aantonen van bijbelse verhalen voor de betekenis krijgen van God in de hedendaagse menselijke ervaring. Bereid zijn de eigen levensbeschouwelijke overtuiging te toetsen aan enkele bijbelse sleutelverhalen. 3. De bijbel: een boek vol verhalen 3.1 Bijbelse leessleutels. Enkele interpretatieregels ( leessleutels ) eigen aan de bijbelse verhalentraditie toepassen. 3.2 Inleiding op de bijbel. De krachtlijnen van de lange ontstaansgeschiedenis van het eerste en tweede testament toelichten. De grote indeling van de bijbelse geschriften duidelijk maken. Het belang inzien van een elementaire kennis van ontstaansgeschiedenis en indeling van de bijbel voor een adequate interpretatie van de teksten. WERKVORMEN Hoorcollege, onderwijsleergesprek, individuele opdracht, groepsopdracht STUDIEMATERIAAL Syllabus, losbladig lesmateriaal Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 13

15 EVALUATIE Eerste examenperiode Eerste examenkans Tweede examenperiode Procentuele tussen eerste examenperiode en tweede examenperiode 70% 30% mondeling examen opdracht Tweede examenkans of derde examenperiode 100% 70% schriftelijk examen 30% opdracht 30% 14 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

16 4.2 Katholieke godsdienst 1 Opleiding Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs Programmajaar 1 Semester 2 Studiepunten 3 Contacturen 11 weken van 2u contactonderwijs + 3u begeleid zelfstandig werk Titularis Jan De Vriese Docent(en) Jan de Vriese (K109,1, K109.2), Vanessa Vanthournout (K109.3) OMSCHRIJVING Als kleuterleerkracht ben je mee verantwoordelijk voor de levensbeschouwelijke opvoeding van kinderen. Meer bepaald van de katholieke school wordt verwacht dat ze kinderen kennis laat maken met de christelijke levensbeschouwing. Godsdienst 1 of godsdienstdidactiek is een opleidings dat je daarop wil voorbereiden. Vooreerst wordt de situatie van het levensbeschouwelijk onderwijs in de kleuterschool in kaart gebracht als een geheel van mogelijks constructieve spanningsvelden waarin de levensbeschouwelijke ontwikkeling van de kleuter centraal staat. Vervolgens bekijken we wat die levensbeschouwelijke en religieuze ontwikkeling van kleuters precies inhoudt en op welke manieren we deze ontwikkeling kunnen stimuleren. Tenslotte komen de didactische basisprincipes van de levensbeschouwelijke en godsdienstige opvoeding in de kleuterklas aan bod. De opbouw van theoretische inzichten gebeurt in wisselwerking met de praktijk. Daarom vormen de voorbereiding en de evaluatie van de momenten van levensbeschouwelijke vorming (godsdienstmomenten) op de praktijkdag en tijdens de thuisstage een belangrijk van de cursus. Het Werkplan Rooms-katholieke Godsdienst voor het Katholiek Kleuteronderwijs in Vlaanderen is de leidraad voor alles wat met de levensbeschouwelijke opvoeding verband houdt. De inhoud van dit werkplan wordt in de loop van de driejarige opleiding doorgenomen. In het eerste jaar komen vooral de hoofdstukken 1-4 en 8 aan bod. Als inhoudelijke voorbereiding op het geven van levensbeschouwelijke opvoeding vanuit een christelijk perspectief, besteden we in dit opleidings ook aandacht aan de figuur van Jezus van Nazareth en zijn actuele betekenis. Dit gebeurt via een grondige studie van de film Jésus de Montréal. Verder worden in de loop van het jaar ook 2 films vertoond die nadien in de les worden besproken. Op die manier willen we je wegwijs maken in de wereld van de betere film en ook daar op zoek gaan naar verhalen als vindplaats van levenswaarden en waardevolle levensbeschouwelijke inzichten. COMPETENTIES De levensbeschouwelijke en religieuze groei van kleuters: 1.1 de beginsituatie van kinderen en van de groep bepalen 1.2 doelstellingen kiezen en formuleren 1.3 de leerinhouden/leerervaringen selecteren 1.4 leer- en ontwikkelingskansen structureren en vertalen in onderwijsaanbod Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 15

17 1.5 een aangepaste werkvorm en groeperingsvormen bepalen 1.6 individueel en in team ontwikkelingsmaterialen kiezen en aanpassen 1.7 realiseren van een ontwikkelingsbevorderende omgeving 2.1 In overleg een positief leefklimaat creëren voor de kinderen in de groep en op school 2.2 de emancipatie van het kind bevorderen 2.3 door attitudevorming kinderen op individuele ontplooiing en maatschappelijke participatie voorbereiden 2.4 actuele maatschappelijke ontwikkelingen hanteren in een pedagogische context 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen 3.2 de verworven kennis en vaardigheden aanwenden in de pedagogisch-didactische praktijk 3.3 het eigen aanbod situeren en integreren in het geheel van het onderwijsaanbod 9.1 deelnemen aan het maatschappelijk debat over onderwijskundige thema s 9.2 dialogeren over het beroep van de leraar en de plaats ervan in de samenleving actuele maatschappelijke thema s en ontwikkelingen identificeren en kritisch benaderen rond: 10.3 het levensbeschouwelijke domein De levensbeschouwelijke ontwikkeling van kleuters begeleiden in de kleuterklas: 1.1 de beginsituatie van kinderen en van de groep bepalen 1.2 doelstellingen kiezen en formuleren 1.3 de leerinhouden/leerervaringen selecteren 1.4 leer- en ontwikkelingskansen structureren en vertalen in onderwijsaanbod 1.5 een aangepaste werkvorm en groeperingsvormen bepalen 1.6 individueel en in team ontwikkelingsmaterialen kiezen en aanpassen 1.7 realiseren van een ontwikkelingsbevorderende omgeving 1.8 observatie voorbereiden 1.9 observeren met het oog op bijsturing en differentiatie 2.1 In overleg een positief leefklimaat creëren voor de kinderen in de groep en op school 2.2 de emancipatie van het kind bevorderen 2.3 door attitudevorming kinderen op individuele ontplooiing en maatschappelijke participatie voorbereiden 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen 3.2 de verworven kennis en vaardigheden aanwenden in de pedagogisch-didactische praktijk 4.1 een gestructureerd speel-leerklimaat bevorderen 4.2 een kindgericht dagverloop creëren Jezus van Nazaret - Jésus de Montréal (Denys Arcan): 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen actuele maatschappelijke thema s en ontwikkelingen identificeren en kritisch benaderen rond: 10.1 het sociaal-politieke domein 10.2 het sociaal-economische domein 10.3 het levensbeschouwelijke domein 10.4 het cultuur-esthetische domein 10.5 het cultureel-wetenschappelijke domein 16 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

18 Films: 2.1 In overleg een positief leefklimaat creëren voor de kinderen in de groep en op school 2.2 de emancipatie van het kind bevorderen 2.3 door attitudevorming kinderen op individuele ontplooiing en maatschappelijke participatie voorbereiden 2.4 actuele maatschappelijke ontwikkelingen hanteren in een pedagogische context 2.5 omgaan met kinderen in sociaal-emotionele probleemsituaties en met kinderen met leer- en gedragsmoeilijkheden 2.6 het fysieke welzijn van kinderen bevorderen 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen actuele maatschappelijke thema s en ontwikkelingen identificeren en kritisch benaderen rond: 10.1 het sociaal-politieke domein 10.2 het sociaal-economische domein 10.3 het levensbeschouwelijke domein 10.4 het cultuur-esthetische domein 10.5 het cultureel-wetenschappelijke domein DOELSTELLINGEN De levensbeschouwelijke en religieuze groei van kleuters (Werkplan Dl. 1) De huidige situatie van het levensbeschouwelijk onderwijs omschrijven en toelichten aan de hand van enkele spanningsvelden. Aan de hand van enkele goed gekozen voorbeelden het verband toelichten tussen levensbeschouwelijk groei en algemene ontwikkeling bij de kleuter. In de uitwerking van een activiteit van levensbeschouwelijke vorming rekening houden met het ontwikkelingsniveau en de leefwereld van de kleuters. De betekenis duidelijk maken van de componenten van levensbeschouwelijke en religieuze groei zoals uitgewerkt in het Werkplan R.K. Godsdienst. Aantonen hoe elementen van christelijk geloven de levens-beschouwelijke en religieuze groei van kleuters kunnen bevorderen. Op een kritische wijze het verband bespreken tussen een of enkele componenten van levensbeschouwelijke vorming en een concreet uitgewerkte (reeks van) activiteit(en). De betekenis en de gevolgen toelichten van participatief geloven bij de kleuter. De betekenis en het belang aantonen van rituelen in de levensbeschouwelijke opvoeding. In de uitwerking van een activiteit vorm geven aan het rituele aspect. Enkele belangrijke aspecten verwoorden van het godsbeeld bij kleuters. Enkele belangrijke algemene én specifieke kenmerken bespreken van de communicatie tijdens levensbeschouwelijke en godsdienstige vormingsactiviteiten. De levensbeschouwelijke ontwikkeling van kleuters begeleiden in de kleuterklas (Werkplan Dl. 2) Inzicht hebben in het basisschema voor leerprocessen bij kleuters (verkennen, verdiepen, verwerken). De drie grote gebieden omschrijven van waaruit impulsen kunnen komen om het leerproces te bevorderen. Op thuisstage drie activiteiten van levensbeschouwelijke vorming uitwerken volgens de inhoudelijke en didactische lijnen van het werkplan R.K. Godsdienst. Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 17

19 Jezus van Nazaret - Jésus de Montréal (Denys Arcan) Verklaren waarom de film Jésus de Montréal een unieke plaats inneemt in 100 jaar Jezusfilm. In grote lijnen het verloop van het openbaar optreden van Jezus van Nazaret weergeven. De actuele betekenis van het Jezusverhaal verduidelijken aan de hand van enkele betekenisvolle passages in de film. Twee filmvertoningen De vertoonde films bespreken met een bijzondere aandacht voor de levensbeschouwelijke, socio-culturele,ontwikkelingspsychologische en pedagogische aspecten. Het filmmedium waarderen als vindplaats van levenswaarden en levensbeschouwelijke inzichten. WERKVORMEN Hoorcollege, onderwijsleergesprek, individuele opdracht, groepsopdrachten. STUDIEMATERIAAL Boek: Werkplan Rooms-katholieke Godsdienst voor het Katholiek Kleuteronderwijs in Vlaanderen, Licap, Losbladig lesmateriaal EVALUATIE Eerste examenperiode Eerste examenkans Tweede examenperiode Procentuele tussen eerste examenperiode en tweede examenperiode 0% 100% Tweede examenkans of derde examenperiode 100% schriftelijk examen schriftelijk examen 18 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

20 4.3 Wereldoriëntatie en wiskundige initiatie Opleiding Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs Programmajaar 1 Semester 1 en 2 Studiepunten 7 Titularis Roos Van Damme Docent(en) Roos Van Damme, Cristina Tonesi Wereldoriëntatie: natuur en techniek 1 Opleiding Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs Programmajaar 1 Semester 1 en 2 Studiepunten 4 Contacturen 22 weken van 1,5u contactonderwijs + 4u begeleid zelfstandig werk Docent(en) Roos Van Damme (K113.1, K113.2, K113.3) OMSCHRIJVING Kennis en inzichten verwerven omtrent planten en dieren uit de eigen leefomgeving zodat een goede basis wordt gelegd om natuur en milieu op een boeiende manier te integreren in de klaspraktijk. We leren kruiden, bomen en struiken uit de eigen omgeving herkennen tijdens een parkwandeling. Met materiaal uit de natuur leren studenten creatief omgaan tijdens het maken van een natuurlotto en een kijkboek. De studie van zaad tot plant mondt uit in een zaai- en plantactiviteit tijdens een stage. Studenten leren conclusies trekken uit hun ervaringen via reflectie. Om kleuters te begeleiden in het observeren van en het omgaan met dieren wordt veel aandacht besteed aan de didactiek van de waarneming. Elke student bereidt een waarneming van een dier voor en werkt deze uit tijdens een stagemoment. Naast de uiterlijke kenmerken van dieren wordt ook nagedacht over de verzorging, de groei van geboorte tot volwassen dier, de voeding en de relatie tot de leefomgeving. De seizoenen zijn een dankbaar uitgangspunt om de levenscycli van plant en dier te bespreken. COMPETENTIES 1.2 doelstellingen kiezen en formuleren 1.4 leer- en ontwikkelingskansen structureren en vertalen in onderwijsaanbod 1.7 realiseren van een ontwikkelingsbevorderende omgeving 2.3 door attitudevorming kinderen op individuele ontplooiing en maatschappelijke participatie voorbereiden 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen 3.2 de verworven kennis en vaardigheden aanwenden in de pedagogisch-didactische praktijk 4.1 een gestructureerd speel-leerklimaat bevorderen 4.4 een stimulerende en werkbare leefruimte creëren, rekening houdend met de veiligheid van de kinderen 5.1 vernieuwende elementen aanwenden en aanbrengen Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 19

21 A4 A5 A8 Leergierigheid actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen Organisatievermogen erop gericht zijn de taken zodanig te plannen, te coördineren en te delegeren, dat het beoogde doel op een efficiënte manier bereikt kan worden Creatieve gerichtheid erop gericht zijn om uit diverse situaties en informatiebronnen ideeën te genereren en deze op een originele manier gestalte te geven in een ontwikkelingsaanbod voor de kinderen DOELSTELLINGEN Planten en dieren correct waarnemen, hanteren en verzorgen. Verbanden leggen tussen de uiterlijke kenmerken van planten en hun standplaats, uiterlijke kenmerken en diergedrag in relatie brengen met hun levenswijze. De juiste terminologie gebruiken in verband met de planten- en dierenwereld. Uitstappen organiseren zodat kleuters de kans krijgen om planten en dieren in hun eigen leefomgeving waar te nemen. Multisensoriële waarneming stimuleren bij kleuters. Gevoelens zoals respect, bewondering en nieuwsgierigheid voor de natuur stimuleren of opwekken. ONDERWIJSVORMEN Hoorcollege, individuele opdracht, bezoek (exploratietocht in het park, bezoek aan de kinderboerderij) STUDIEMATERIAAL Syllabus: Milieuthema s in de kleuterklas, KHBO Losbladig materiaal Multimediaal materiaal Vakmateriaal EVALUATIE Eerste examenperiode Eerste examenkans Tweede examenperiode Procentuele tussen eerste examenperiode en tweede examenperiode 50% 50% natuur en techniek 1 natuur en techniek 1 40% 10% schriftelijk examen individuele opdracht natuur en techniek 1 natuur en techniek 1 40% 10% schriftelijk examen individuele opdracht 20 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

22 Tweede examenkans of derde examenperiode 100% schriftelijk examen Wereldoriëntatie: levensonderhoud, medemens en gezondheid 1 Opleiding Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs Programmajaar 1 Semester 1 en 2 Studiepunten 2 Contacturen 15 weken van 1u contactonderwijs + 2u begeleid zelfstandig werk Docent(en) Roos Van Damme (K114.1, K114.2, K114.3) OMSCHRIJVING We bestuderen de werking van de zintuigen in functie van mogelijke afwijkingen die bij kleuters kunnen voorkomen. Daarnaast maken de studenten kennis met enkele gezondheidsvoorzieningen die voor zichzelf én voor de kleuters interessant zijn. We leren creatief om te gaan met allerhande zintuigspelletjes. COMPETENTIES 1.6 individueel en in team ontwikkelingsmaterialen kiezen en aanpassen 1.9 observeren met het oog op bijsturing en differentiatie 2.6 het fysieke welzijn van kinderen bevorderen 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen 3.2 de verworven kennis en vaardigheden aanwenden in de pedagogisch-didactische praktijk 4.1 een gestructureerd speel-leerklimaat bevorderen 6.1 zich op de hoogte stellen van en discreet omgaan met gegevens over het kind DOELSTELLINGEN De globale kennis van het eigen lichaam verruimen. Zelfredzaam zijn Inzichten verwerven om de zelfredzaamheid van kleuters bij eenvoudige probleempjes van verzorging en gezondheid te bevorderen. Kinderen benaderen met verantwoordelijkheid en zorg voor hun ontplooiing zowel op geestelijke, intellectueel, sociaal als lichamelijk vlak. INHOUD Ruiken: studie van de neus Geuren waarnemen en die waarnemingen kunnen verwoorden Tasten: studie van de huid Welke waarnemingsvermogens heeft de huid en die waarnemingen kunnen verwoorden. Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 21

23 Proeven: studie van de tong Welke smaken kunnen worden waargenomen en die waarnemingen kunnen verwoorden. Zien: studie van het oog Visuele waarnemingen kunnen verwoorden. Horen: studie van het oor Auditieve waarnemingen kunnen verwoorden. Het waarnemen gebeurt telkens aan de hand van zintuigspelletjes. ONDERWIJSVORMEN Hoorcollege, groepswerk, zelfstandig leren, demonstraties, opdrachten STUDIEMATERIAAL Cursusteksten op Toledo EVALUATIE Eerste examenkans Eerste examenperiode Tweede examenperiode Procentuele tussen eerste examenperiode en tweede examenperiode 0% 100% theorie 60% zintuigspellen groepswerk individuele opdrachten 20% Tweede examenkans of derde examenperiode 100% schriftelijk examen permanente evaluatie 20% taken 70% schriftelijk examen 30% opdrachten Wiskundige initiatie 1 Opleiding Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs Programmajaar 1 Semester 2 Studiepunten 1 Contacturen Docent(en) 6 weken van 1,5u contactonderwijs + 1u begeleid zelfstandig werk Cristina Tonesi (K107.1, K107.2, K107.3) 22 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

24 COMPETENTIES Wiskundige initiatie: 1.5 een aangepaste werkvorm en groeperingsvormen bepalen 1.6 individueel en in team ontwikkelingsmaterialen kiezen en aanpassen 3.3 het eigen aanbod situeren en integreren in het geheel van het onderwijsaanbod Leerplan wiskunde: 1.2 doelstellingen kiezen en formuleren A6 Zin voor samenwerking bereid zijn om gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken Toepassingen in de kleuterklas: 1.1 de beginsituatie van kinderen en van de groep bepalen 1.4 leer- en ontwikkelingskansen structureren en vertalen in onderwijsaanbod 1.5 een aangepaste werkvorm en groeperingsvormen bepalen 1.7 realiseren van een ontwikkelingsbevorderende omgeving 2.1 In overleg een positief leefklimaat creëren voor de kinderen in de groep en op school 3.3 het eigen aanbod situeren en integreren in het geheel van het onderwijsaanbod A3 Kritische ingesteldheid bereid zijn zichzelf en zijn omgeving in vraag te stellen, de waarde van een bewering of een feit, de wenselijkheid en haalbaarheid van een vooropgesteld doel te verifiëren, alvorens een stelling in te nemen A6 Zin voor samenwerking bereid zijn om gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken DOELSTELLINGEN Wiskundige initiatie Algemene doelen voor wiskundige initiatie de verschillende manieren waarop wiskunde wordt aangebracht in de kleuterklas opsommen en uitleggen voor elke manier van aanbrengen een voorbeeldactiviteit uit de kleuterklas aangeven Leerplan wiskunde Een gegeven opdracht voor kleuters aan een passende leerplandoelstelling koppelen Bij de leerplandoelstellingen die reeds in de kleuterklas aan bod komen, een gepaste oefening op kleuterniveau bedenken Toepassingen in de kleuterklas Analyse en syntheseoefeningen Ongerijmdheden Bestaande materialen kritisch leren bekijken en/of aanpassen Op stage een wiskundige activiteit opstellen (zonder de volledige wiskundige inhoud uit te diepen) ONDERWIJSVORMEN doceren, onderwijsleergesprek, individuele en groepsopdrachten. Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 23

25 STUDIEMATERIAAL VERMEERSCH N., cursus wiskunde, Brugge, KHBO, EVALUATIE Eerste examenkans Eerste examenperiode Tweede examenperiode Procentuele tussen eerste examenperiode en tweede examenperiode 0% 100% Tweede examenkans of derde examenperiode 100% schriftelijk examen schriftelijk examen 24 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

26 4.4 Communicatieve vaardigheden Opleiding Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs Programmajaar 1 Semester 1 en 2 Studiepunten 3 Contacturen 22 weken aan 1u contactonderwijs + 3u begeleid zelfstandig werk Titularis Marleen Ost Docent(en) Marleen Ost (K102.1, K102.2, K102.3) OMSCHRIJVING Toekomstige kleuteronderwijzers en onderwijzeressen vervullen op heel wat domeinen een voorbeeldfunctie, ook op dat van de taal. Daarom wordt in dit opleidings het accent gelegd op de eigen taalvaardigheid. Uitgangspunt hierbij is dat men zich mondeling en schriftelijk flexibel en correct kan en wil uitdrukken in een vlotte standaardtaal (A10) en dit zowel in interactie met de kleuters (gesprekken voeren, mondeling opdrachten geven, vertellen, voorlezen...) als in interactie met volwassenen in en rond de school (ouders, directie, collega s...). Er wordt in de eerste plaats aandacht besteed aan het verbeteren van de mondelinge taalvaardigheid. Het vlot en natuurlijk spreken van het AN is een basisvereiste voor wie als kleuteronderwijzer(es) aan de slag wil. Ook aan de schriftelijke taalvaardigheid wordt gewerkt, o.a. door het hernemen van de spelling, door het schrijven van briefjes enz. Binnen dit opleidings worden de kennis, de vaardigheden en de attitudes aangepakt die elke leerkracht i.v.m. taal moet bezitten. Dit gebeurt onder begeleiding van de docenten Nederlands zodat (1) de communicatieve kennis, vaardigheden en attitudes vergroot worden, (2) allerlei situaties in het latere beroepsleven met de taal adequaat kunnen worden aangepakt en beheerst en (3) eigen gedachten, ervaringen en gevoelens voor zichzelf kunnen worden verwoord. Van belang daarbij is dat men weet welke factoren bij elke communicatie een rol spelen en hoe belangrijk het is om in elke communicatiesituatie met al deze factoren rekening te houden en ze zo goed mogelijk in te schatten. Het is ook van belang te weten hoe belangrijk de invloed van de kleuteronderwijzer(es) is op de taal van de kleuters. Dit opleidings is er dus op gericht te helpen eventuele tekorten in het mondelinge en schriftelijke taalgebruik weg te werken zodat men zich daar in de stage niet voor hoeft te schamen bij de mentor of bij de kinderen in de klas. COMPETENTIES 1.1 de beginsituatie van kinderen en van de groep bepalen 1.9 observeren met het oog op bijsturing en differentiatie 2.2 de emancipatie van het kind bevorderen 2.3 door attitudevorming kinderen op individuele ontplooiing en maatschappelijke participatie voorbereiden 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen 3.2 de verworven kennis en vaardigheden aanwenden in de pedagogisch-didactische praktijk Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 25

27 6.3 in overleg met het team ouders/verzorgers informeren over en betrekken bij het klas- en schoolgebeuren, rekening houdend met de diversiteit van de ouders 6.4 met ouders/verzorgers in dialoog treden over opvoeding en onderwijs D O E L S T E L L I N G E N FG 1. De leraar als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen De meest courante fouten die kleuters maken tegen bepaalde klanken uit de standaardtaal kunnen herkennen. De meest courante fouten die kleuters tegen een verzorgd taalgebruik maken kunnen herkennen (foutieve dialectische woorden of uitdrukkingen in mondeling taalgebruik). Foutief taalgebruik van kleuters kunnen corrigeren. FG 2. De leraar als opvoeder Bereid zijn om aan kinderen het goede voorbeeld te geven, zodat ook zij verzorgd willen spreken, in functie van hun eigen maatschappelijke ontplooiing en emancipatie. FG 3. De leraar als inhoudelijk expert Weten hoe onze stembanden werken. Weten met welke fonetische tekens de klanken in het Nederlands worden weergegeven. Weten hoe je een minder verzorgde uitspraak kunt verbeteren bij jezelf. Weten wat assimilatie is en hoe je assimilatie toepast in en tussen woorden. Weten hoe de werkwoorden worden gespeld en welke regels je hierbij volgt. De basisregels van de nieuwe spelling kunnen toepassen in vaak gebruikte woorden. Weten welke hulpmiddelen er voor schrijven bestaan (o.a. het Groene Boekje), waar je die hulpmiddelen vindt en hoe je ze gebruikt. Op de hoogte zijn van de meest voorkomende fouten tegen verzorgd taalgebruik (dialectische woorden en zinswendingen) en van hun equivalent in de standaardtaal. Weten welke factoren van belang zijn in communicatiesituaties (het taalmodel, 9 factoren). In communicatiesituaties rekening kunnen houden met de 9 factoren van het taalmodel. FG 6. De leraar als partner van de ouders/verzorgers Eenvoudige berichten kunnen schrijven (bv. in het heen-en-weerschriftje) rond praktische aangelegenheden en rond het ontwikkelingsverloop van de kinderen. In gesprek kunnen gaan met ouders/verzorgers over de aanpak van de kleuters. 13 doelen in een dozijn Bij de taken die elke leraar dagelijks uitvoert, spelen zijn taalcompetenties een belangrijke rol. In de klas. De leraar treedt voortdurend in interactie met zijn leerlingen. Zijn mondelinge en schriftelijke taalaanbod moet dan ook rijk, gevarieerd en begrijpelijk zijn en aangepast aan zijn leerlingen (voor kleuteronderwijzers gaat het uiteraard vooral om het mondelinge taalaanbod). De leraar moet ook kunnen omgaan met de taalheterogeniteit die zich nagenoeg in elke Nederlandse en Vlaamse klas voordoet. De taalvaardigheid die de leraar hierbij inzet, staat volledig ten dienste van onderwijs en leren. Buiten de klas treedt de leraar in interactie met volwassen gesprekspartners. Hij nodigt ouders uit voor een gesprek, stelt een jaarplan op, staat een directeur te woord enz. 26 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

28 De leraar leert ook in het kader van zijn eigen professionalisering. Hiervoor is ook taalvaardigheid vereist. De leraar houdt immers vakliteratuur bij, volgt een nascholingscursus, discussieert met collega s enz. De Nederlandse Taalunie heeft een referentiekader voor taalcompetenties van leraren in Nederland en Vlaanderen uitgewerkt. De taalvaardigheidsdoelen moeten worden gezien als minimumdoelen waaraan elke beginnende leraar moet voldoen. Het gaat er niet om dat elke leraar al meteen een stukje moet kunnen schrijven voor de schoolkrant of een presentatie moet kunnen houden op een studiedag enz. In het referentiekader wordt bij elk doel aangegeven van wat als minimaal beschouwd wordt. Het spreekt voor zich dat die 13 doelen niet alleen binnen het opleidings communicatieve vaardigheden worden getraind. Binnen elk vak komen de doelen in meerdere of mindere mate aan bod, en dit gespreid over de drie opleidingsjaren. Binnen het opleidings communicatieve vaardigheden wordt in het eerste programmajaar vooral gewerkt aan: doelstelling 1, 3, 7 en 11. ONDERWIJSVORMEN hoorcollege, onderwijsleergesprek, werkcollege, individuele opdrachten, spelvorm STUDIEMATERIAAL Boeken Bouving, Karel, 10 voor spelling, Uitgeverij Pelckmans, sleutel (zie Toledo) Steevens, J.P., Spel correct, Die Keure, 2006 Naslagwerken Woordenlijst Nederlandse Taal, Sdu Uitgevers, Lannoo, 2005 Paus, Harry, Rymenans, Rita, Van Gorp, Koen, Dertien doelen in een dozijn. Een referentiekader voor taalcompetenties van leraren in Nederland en Vlaanderen, Nederlandse Taalunie, Den Haag, 2003 Aanbevolen Een goed woordenboek Syllabus Ost, Marleen, Syllabus Communicatieve Vaardigheden EVALUATIE Bij het begin van het academiejaar is er een startscreening. Die screening omvat een werkwoordtoets, een normaalfunctionele schrijfoefening en een uitspraaktest. Het resulaat wordt met de docent communicatieve vaardigheden besproken. Studenten met ernstige tekorten kunnen bijkomende remediëringslessen volgen. Soms is het aangewezen externe hulp te vragen. Bij grote lacunes (een spraakgebrek t.g.v. verkeerde ademhaling, lispelen...) wordt doorverwezen naar een neus- keel- en oorspecialist en/of een logopedist. Belangrijk is dat men in de oefensessies ook blijk geeft van een positieve relationele gerichtheid (A2), van leergierigheid (A4) en van zin voor samenwerking (A7). De evaluatie gebeurt zowel in januari als in juni en omvat in beide gevallen een mondelinge en een schriftelijke proef. In de schriftelijke proef van januari wordt de spelling van de werkwoorden getoetst en worden zinsbouw, woordgebruik e.d. getoetst in een normaalfunctionele schrijfoefening. Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 27

29 Op de mondelinge proef komt men een prentenboek voorlezen en toelichten. Ook wordt verwacht dat aan de hand van een portfolio kan worden aangetoond waar eventuele tekorten waren en hoe men daaraan heeft gewerkt. De resultaten van januari worden met de desbetreffende docent besproken zodat, waar nodig, nog tijdig bijgestuurd kan worden. In juni wordt op dezelfde wijze geëxamineerd. Wel wordt nu ook verwacht dat men, met behulp van het Groene Boekje slechts een beperkt aantal spelfouten maakt (de spelling 2005 kan worden toegepast). Ook kennis en toepassing van het communicatiemodel (taalmodel) komt aan bod op het schriftelijk examen. De verhouding die gebruikt wordt is de volgende: januari 20% - juni 80%. Deze verhouding moedigt aan het examen grondig voor te bereiden, maar geeft tegelijk de kans om een eventueel tegenvallend resultaat in januari nog om te buigen in een goed resultaat in juni. Eerste examenkans Eerste examenperiode Tweede examenperiode Procentuele tussen eerste examenperiode en tweede examenperiode 20% 80% 10% schriftelijk examen 30% schriftelijk examen 10% mondeling examen 50% mondeling examen Tweede examenkans of derde examenperiode 100% 40% schriftelijk examen 60% mondeling examen 28 Katholieke Hogeschool Brugge Oostende

30 4.5 Nederlands 1 Opleiding Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs Programmajaar 1 Semester 1 en 2 Studiepunten 3 Contacturen Titularis Docent(en) 22 weken aan 1u contactonderwijs + 3 begeleid zelfstandig werk Marijke Demol Marijke Demol (K105.1, K105.2, K105.3) OMSCHRIJVING In de lessen Nederlands wordt aandacht besteed aan de specifieke taaldidactiek voor de kleuterklas: vertellen en voorlezen, poppenspel, klaspop, literatuur voor kleuters. COMPETENTIES Verhalen 1.1 de beginsituatie van kinderen en van de groep bepalen 1.2 doelstellingen kiezen en formuleren 1.3 de leerinhouden/leerervaringen selecteren 1.4 leer- en ontwikkelingskansen structureren en vertalen in onderwijsaanbod 1.6 individueel en in team ontwikkelingsmaterialen kiezen en aanpassen 1.7 realiseren van een ontwikkelingsbevorderende omgeving 3.1 basiskennis beheersen en recente evoluties i.v.m. inhouden en vaardigheden uit de ontwikkelingsgebieden in het kleuteronderwijs volgen actuele maatschappelijke thema s en ontwikkelingen identificeren en kritisch benaderen rond: 10.1 het sociaal-politieke domein 10.2 het sociaal-economische domein 10.3 het levensbeschouwelijke domein 10.4 het cultuur-esthetische domein 10.5 het cultureel-wetenschappelijke domein Figurentheater 1.1 de beginsituatie van kinderen en van de groep bepalen 1.2 doelstellingen kiezen en formuleren 1.3 de leerinhouden/leerervaringen selecteren 1.4 leer- en ontwikkelingskansen structureren en vertalen in onderwijsaanbod 1.7 realiseren van een ontwikkelingsbevorderende omgeving Prentenboeken 1.3 de leerinhouden/leerervaringen selecteren 1.4 leer- en ontwikkelingskansen structureren en vertalen in onderwijsaanbod Klaspop 1.2 doelstellingen kiezen en formuleren 1.3 de leerinhouden/leerervaringen selecteren 1.5 een aangepaste werkvorm en groeperingsvormen bepalen 1.7 realiseren van een ontwikkelingsbevorderende omgeving Programmagids lerarenopleiding kleuteronderwijs Eerste programmajaar 29