SECTORANALYSE HORECA 2015

Transcriptie

1 Rapport Pag. SECTORANALYSE HORECA 2015 Arbeidsmarkt

2 2015 Guidea - Kenniscentrum voor Toerisme en Horeca vzw Deze informatie werd met de grootste zorg samengesteld. Guidea, het Kenniscentrum voor Toerisme en Horeca vzw stelt zich echter niet aansprakelijk voor de juistheid van de aangeboden informatie. In geen geval is Guidea, het Kenniscentrum voor Toerisme en Horeca aansprakelijk voor enige directe of indirecte schade als gevolg van of in verband met de aangeboden informatie uit deze publicatie.

3 INLEIDING 3 1 TRENDS 5 Economische ontwikkelingen 5 Demografische ontwikkelingen 8 Sociale ontwikkelingen 9 Technologische veranderingen 10 Politieke veranderingen 11 2 WERKZAAMHEID Werknemers in de horecasector 13 Algemeen 13 Gewesten 14 Subsector 15 Subklassen 16 Subsectoren : Wallonië en Brussel 17 Dimensiegrootte onderneming 18 Geslacht 19 Statuut 20 Regime 21 Leeftijd 22 Voltijdsequivalenten Zelfstandigen in de horecasector 24 Algemeen 24 Gewesten 25 Aard van bezigheid 25 Geslacht 26 Leeftijd 26 Starters en stoppers Tewerkstelling van studenten met een studentencontract Arbeidsvoorwaarden 30 Loon 30 Arbeidsduur op weekbasis 32 Werken op onregelmatige uren 33 Tijdelijke arbeid 34 3 WERKZOEKENDEN Niet-werkende werkzoekenden In- en uitstroom van werkzoekenden 35 4 VACATURES, HORECAOPLEIDINGEN EN LEREN & WERKEN 37

4 4.1 Vacatures VDAB Opleidingen 39 Aantal beëindigde opleidingen bij de VDAB 39 Individuele beroepsopleiding in de onderneming (IBO) Stelsel van Leren en Werken 41 5 DYNAMIEK OP DE ARBEIDSMARKT Werkgelegenheidsdynamiek Werknemersdynamiek 44 BIJLAGE 47 Werkzaamheid 47 Werknemers in de horecasector 47 Zelfstandigen in de horecasector 73 Tewerkstelling van studenten in de horecasector 87 Arbeidsvoorwaarden 88 Werkzoekenden 100 Niet-Werkende werkzoekenden 100 In- en uitstroom van werkzoekenden 101 Vacatures, horecaopleidingen en leren & Werken 102 Vacatures VDAB 102 Opleidingen 105 Stelsel van Leren en werken 109 Werknemersstromen 110 Werkgelegenheidsdynamiek 110 Werknemersdynamiek 112 TOELICHTING VAN DE BRONNEN Nace-bel code Loontrekkende werknemers Zelfstandigen Enquête naar arbeidskrachten (EAK) Werkzoekenden Vacatures, horecaopleidingen en Leren & Werken Arbeidsdynamiek ( Trends (gebruikte bronnen) 117

5 Inleiding In dit rapport maken we een analyse van de horeca-arbeidsmarkt in Vlaanderen (en België) op basis van gegevens beschikbaar bij diverse officiële bronnen. In verschillende hoofdstukken besteden we aandacht aan enkele onderwerpen, namelijk: Trends Werkzaamheid Werkzoekenden Vacatures, horecaopleidingen en Leren & Werken Dynamiek op de arbeidsmarkt Achteraan in dit rapport geven we toelichting bij de gebruikte bronnen in dit rapport Guidea Arbeidsmarkt 3

6 2015 Guidea Arbeidsmarkt 4

7 1 1 Trends Economische ontwikkelingen De groei van de Belgische economie veerde in 2014 iets op na twee opeenvolgende jaren van stilstand. De jaarlijkse toename van het bruto binnenlands product bleef evenwel een matige 1,3%. In 2015 is er een gelijkaardig groeicijfer en ook voor 2016 verwacht men een vergelijkbare groei (NBB 2015). Sinds de crisis van groeit de Belgische economie aan een beduidend lager tempo dan voordien. De ontwikkelingen in België liggen hiermee in lijn met het eurogebied in het algemeen Figuur 1: Groei van de Belgische economie (%JOJ) -1996/ % +4% +3% +2% +1% 0% -1% -2% -3% Gemiddelde jaarlijkse groei: : +2,3% : +1,2% Bron: NBB Bewerking door Guidea De groei werd in 2014 in belangrijke mate gedragen door investeringen van ondernemingen en in mindere mate door de particuliere consumptie. Nadat het consumentenvertrouwen een sterke stijging noteerde in de tweede jaarhelft van 2013, brokkelde het vertrouwen in 2014 geleidelijk terug. Als reden wijst men naar de talrijke onzekerheden die het internationale klimaat omgeven. Figuur 2: Consumentenvertrouwen -2010/ Bron: NBB Bewerking door Guidea lange-termijn gemiddelde 2015 Guidea Arbeidsmarkt 5

8 Doordat de economische groei zwak is, blijft het herstel op de arbeidsmarkt uit. De werkloosheidgraad steeg in 2014 tot het hoogste niveau van de voorbije 9 jaar. 8,6% van de Belgische beroepsbevolking had eind 2014 geen werk. Bij de jongeren (jonger dan 25 jaar) bedraagt de werkloosheid 22,1%. Figuur 3: Werkloosheidsgraad in België (geharmoniseerd) -2010/ ,0 9,5 9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6, Bron: NBB Bewerking door Guidea In deze context van matige groei vertoont de horeca sinds een tweetal jaar een voorzichtige heropleving. De reële toegevoegde waarde in de horeca steeg met 2,9% in 2014 nadat het in 2013 met 1,2% toenam. Dit is sneller dan de gemiddelde groei van de Belgische economie. De horeca heeft evenwel nog een lange herstelbeweging voor de boeg doordat het een van de ergst getroffen sectoren is van de crisis. In 2009 daalde de toegevoegde waarde er met 10,9%, in vergelijking met gemiddeld 2,3% over alle sectoren heen. Terwijl de Belgische economie als geheel de recessie van 2009 heeft verteerd, bevindt het niveau van de toegevoegde waarde in de horeca zich nog ver (7,7%) onder het pre-crisis niveau. Figuur 4: Evolutie reële toegevoegde waarde (links: %JOJ / rechts: index (2008 = 100)) Bron: NBB Bewerking door Guidea Het herstel wordt mogelijk gemaakt doordat consumenten een groter deel van hun budget aan horeca besteden. Terwijl het aandeel horeca in de totale uitgaven nog 5,5% bedroeg in 2009 is dit in 2014 gestegen tot 5,9%. Belgische consumenten besteden in 2014 net geen 12 mil Guidea Arbeidsmarkt 6

9 jard aan horeca in België, waarvan het leeuwendeel (89%) naar de eet- en drinkgelegenheden vloeit. Dit weerspiegelt deels een stijging van het volume maar is ook een gevolg van snel stijgende prijzen in de horeca. Zo stegen de prijzen in de horeca met 1,9% in 2014, terwijl dit beperkt bleef tot gemiddeld 0,3% voor alle prijzen in de economie. Ook in 2013 stegen de prijzen in de horeca sterker dan gemiddeld, terwijl de prijsevolutie van 2010 tot 2012 iets onder het gemiddelde lag. Figuur 5: Percentage horecabestedingen in totale bestedingen (links) / Prijsevolutie (%JOJ) (rechts) Bron: NBB Bewerking door Guidea De gemiddelde loonkost per uur in de horeca stijgt van 27,8 in 2013 naar 28,5 in 2014, een toename met 2,9%. De loonkosten stijgen hiermee minder snel dan de voorbije twee jaren toen de jaarlijkse toename telkens 4,2% bedraagt. Wel is de loonkostenstijging voor het derde jaar op rij hoger dan gemiddeld. Het verschil met de gehele Belgische economie loopt op tot 2 procentpunten in 2014, in vergelijking met anderhalve procentpunt in 2013 en één procentpunt in De gemiddelde loonkost per uur in de horeca bevindt zich evenwel onder het Belgisch gemiddelde van 37,7. Figuur 6: Evolutie loonkost per uur (%JOJ) (links) / Evolutie percentage loonkost per eenheid (rechts) Bron: NBB Bewerking door Guidea 2015 Guidea Arbeidsmarkt 7

10 De stijging van de loonkosten wordt gedeeltelijk gecompenseerd door een verhoging van de productiviteit. De loonkost per eenheid product die de verhouding weergeeft van de loonkost tot de productiviteit daalde bij de horecavennootschappen van 67,5% in 2013 tot 66,1% in Deze daling is iets uitgesprokener dan de daling van 63,3% naar 62,9% voor alle Belgische niet-financiële vennootschappen. De loonkost per eenheid product blijft in de horeca bovengemiddeld wat deels een reflectie is van de hogere arbeidsintensiteit van de sector. Demografische ontwikkelingen De Vlaamse bevolking groeit. Begin 2015 telt Vlaanderen ruim 6,44 miljoen inwoners, tegenover 6,04 miljoen inwoners begin 2005 (+ 3,9%). Men verwacht dat deze groei zich blijft doorzetten zodat de grens van 7 miljoen reeds wordt overschreden in De verwachte bevolkingsgroei is het resultaat van een hoog migratiesaldo en de stijgende levensverwachting (Federaal Planbureau & Algemene Directie Statistiek, 2016; Federaal Planbureau & Algemene Directie Statistiek, 2014; Federale Overheidsdienst Economie, 2016). Tussen het jaar 2000 en 2010 steeg het aantal immigraties van vreemdelingen naar België van tot (Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, 2012). Op korte termijn zullen deze immigratiestromen verder toenemen ten gevolge van de humanitaire en politiek crisis van de landen in het Midden-Oosten. Op langere termijn zouden deze immigraties stabiliseren op niveaus waargenomen vóór de migratiecrisis van 2015/16 (Federaal Planbureau & Algemene Directie Statistiek, 2016). Voor de horeca betekent dit een toename in de diversiteit aan gasten maar ook in werknemers (Guidea, 2014a). In Vlaanderen is er een vergrijzing van de bevolking. De levensverwachting neemt alsmaar toe, terwijl het aantal jongeren daalt. In 2014 is 19,1% van de Vlaamse bevolking ouder dan 65 jaar. Men verwacht dat dit stijgt tot 26,3% tegen 2060 terwijl het aandeel jonger dan 65 daalt. De Vlaamse leeftijdspiramide wordt meer en meer een rechthoek (Federaal Planbureau & Algemene Directie Statistiek, 2014). Voor de horeca betekent dit meer oudere gasten en maatregelen om ouder personeel tewerk te stellen (zie ook Guidea, 2012a, 2014b). Figuur 7: Leeftijdspiramide Vlaamse gewest 2015 en Bron: Federaal Planbureau & Algemene Directie Statistiek (2016) Bewerking door Guidea 2015 Guidea Arbeidsmarkt 8

11 Door het verouderen van onze bevolking, daalt het aantal personen op arbeidsleeftijd. Het aantal actieve personen per oudere neemt naar schatting af van 3,4 in 2014 tot 2,2 in Deze schaarste op de arbeidsmarkt wordt voor de horeca extra versterkt door een ontoereikende instroom vanuit het horecaonderwijs. De horeca zorgt voor 3,5% van de totale tewerkstelling in Vlaanderen. Dit terwijl leerlingen uit het horecaonderwijs slechts 1,25% van de gehele populatie in het voltijds secundair onderwijs uitmaken (Federaal Planbureau & Algemene Directie Statistiek, 2016; Guidea, 2013, 2014d, 2015). Sociale ontwikkelingen Generation Y, ook wel de Millenials genoemd, is de nieuwe groep op de arbeids- en consumentenmarkt. Ze zijn zelfstandig, ondernemend, creatief, kritisch en mondig (van Ulden, 2014). Deze generatie groeide op met de vele mogelijkheden van communicatie, media en digitale technologie en gebruikt dit continu (van Ulden, 2014; Ygenwijs, 2014). Werken staat voor hen gelijk met passie, geluk, voldoening, talent, tevredenheid, leren en levenskwaliteit (Guidea, 2012b; Ygenwijs, 2014). Deze generatie zet werk minder centraal, heeft een geringer werkethos, hecht minder belang aan salaris en (extra)legale voordelen, werkzekerheid en collega s. Ze hechten wel meer belang aan opleiding, algemene ontwikkeling en loopbaanontwikkeling. Ze moeten zich goed voelen op werkvloer. Zo niet, zijn ze weg. Voor de horeca, die kampt met een negatief imago en lage jobwaardering, vormt het aantrekken van deze generatie een belangrijke uitdaging (Guidea, 2012b) Verantwoord ondernemen blijft in. Klanten en gasten vragen naar bewust, ethisch en duurzaam. Ze beseffen dat elke bestede euro hun toekomstige wereld mee bepaalt. Horecaondernemingen bouwen een goede reputatie op als ze hieraan beantwoorden. Bovendien zorgt verantwoord handelen voor een besparing van kosten en stijging in omzet. Dit is welkom gezien de harde concurrentie op de horecamarkt. Initiatieven die steeds meer opduiken, zijn afvalreductie, eerlijke handel en inkoop, gezonde voeding, diversiteit op de werkvloer, verantwoord personeelsbeleid (Guidea, 2014d; Wijs, 2015). De vraag van gasten naar betekenis sluit hierbij aan. Het globale verhaal dat een onderneming brengt is voor hen belangrijk. Wat is je doel als onderneming? Wie ben je en wat zijn je waarden? Waarvoor sta je? Wat wil je bijdragen aan de wereld? Horecaondernemingen creëren best een duidelijk en coherent verhaal dat iedereen uitdraagt en -straalt: leidinggevenden, werknemers, gasten, leveranciers Dit zowel on- als offline. Gasten moeten het verhaal voelen tijdens echte maar ook digitale interactie. Er mag geen scheiding zijn tussen de twee (Wijs, 2015). Een concreet voorbeeld hiervan is de grote vraag naar authenticiteit. Massaproducten zijn out. Producten, concepten, en diensten moeten uniek, origineel, echt en/of ambachtelijk zijn. Met de handen gemaakt en niet langer industrieel of machinaal (Wijs, 2014). Gasten zijn aangetrokken tot deze eerlijke en verantwoorde producten die met veel liefde en passie vervaardigd zijn. Alles draait om het verhaal rond deze producten en de verbondenheid die dit creëert (Guidea, 2014d, 2015b) Guidea Arbeidsmarkt 9

12 Aan verbondenheid en lokale verankering is er groeiende nood in onze geïndividualiseerde wereld. Mensen willen binden met de plaats waar ze zich bevinden. Dit biedt hen een sense of place. In de horeca uit deze trend van localisation zich op verschillende manieren. Men werkt bijvoorbeeld samen met lokale designers voor de inrichting, koopt in bij lokale boeren of producten of creëert in hotel lobby s ontmoetingsplaatsen voor lokale inwoners en gasten (Trends in de hotellerie: I, 2015; Wijs, 2015). Deze nood aan verbinding uit zich ook in de deeleconomie. Gebruik, uitwisseling en samenwerking in plaats van bezit staan hier centraal. Zo kan je horeca apparatuur leasen (e.g., of een horeca locatie delen (e.g., Jacques Jour, Café Modern en Sweetdreamzzz in Amsterdam), meedoen met groepsinkopen (e.g., GrootInkoopGroep) of via internetplatformen financiering inzamelen (e.g., en horeca diensten aanbieden (e.g., Airbnb, Airdnd, Cookening.com). Deze laatste roepen protest op maar leiden ook tot vernieuwing. Men ziet ze als oneerlijke concurrenten, maar ook als een opportuniteit om zelf sterker en innovatiever uit de hoek te komen (Lindner, 2014; Gillabel et al., 2014). De beleving van de gast is belangrijker dan ooit. Het draait niet enkel over de kwaliteit van eten, drinken of slapen. Gasten willen meer. Ze willen meegenomen worden in een verhaal, ze willen iets ervaren. Beleven gaat over de gastenreis of het geheel van interacties tussen een horecaonderneming en haar gasten. Dit begint bij het eerste contact, de reservering en duurt tot het afscheid, de thuiskomst en zelfs het verhaal die je gast na afloop aan anderen vertelt. Alle gebeurtenissen, prikkels, emoties die hiertussen plaatsvinden kunnen zorgen voor een onuitwisbare indruk of herinnering. (Rijkhoff & Rustenburg, 2014; Guidea, 2015b; Pine, 2015). Geld is niet langer de enige manier om te betalen. Nieuwe betaalmiddelen zoals ruilen, online valuta of betalen met tweets groeien. Ook prijsstrategieën veranderen. Op voorhand betalen, pay as you wish, of betalen per minuut het kan. Vertrouwen, transparantie en duidelijkheid zijn hierbij belangrijk. Ze zijn echter niet voor iedereen weggelegd gezien ze minder cashflow genereren (Guidea, 2015b). Technologische veranderingen Digitaal is niet meer weg te denken uit onze wereld. Klanten en gasten duwen alle sectoren, waaronder ook de horeca, verder in de richting van de digitale transformatie. Nooit eerder was het aantal online hotelreservaties zo hoog, het belang van digitale marketing zo groot, en de invloed van online review systemen zo sterk. Onderzoek toont dat consumenten meer en meer verlangen naar een selfservice beleving waar ze zelf alles digitaal onder controle hebben (Google, 2014; Guidea, 2015b; Holthof & Van Tilburg, 2014; Phocuswright Inc., 2014; Wijs, 2014). Mobile verovert de wereld. Smartphones en tablets zijn alomtegenwoordig. Het aantal bezoeken aan horeca websites en reservaties via mobiele systemen zit massaal in de lift (Hospitalitynet, 2014). Horecaondernemingen zorgen dus best dat hun apps en websites ook op mobile systemen werken. Continuïteit is hierbij belangrijk: gasten willen naadloos van het ene naar andere mobile 2015 Guidea Arbeidsmarkt 10

13 systeem kunnen overschakelen. Bovendien biedt mobile heel wat andere voordelen: gasten kunnen bijvoorbeeld direct communiceren met de receptie of vervroegd in- of uitchecken. Zo leren horecaondernemers hun gasten beter kennen en kunnen ze hen beter dienen (Google, 2014; M- hospitality, 2014). Belangrijke verandering hierbij is dat het digitale niet meer mag overheersen. Mensen klagen over de huidige smartphoneverslaving van velen. Ze verlangen weer naar het echte leven, naar faceto-face communicatie. Technologie kan maar enkel als het helpt om meer te genieten. Digitaal moet samengaan met het echte leven maar het niet dirigeren. Een digitale detox dringt zich op. Verschillende horecazaken promoten dit en willen de bijhorende gezelligheid weer tot leven roepen. Bij hen geen wifi meer en ook geen stopcontacten waar iedereen zijn/haar telefoon of laptop inplugt (Wijs, 2015) Politieke veranderingen De invoering van de geregistreerde kassa en de bijgaande tewerkstellingsmaatregelen door de regering hebben een belangrijke invloed op de tewerkstelling. Meer dan ooit versterken ze de nood aan verdere professionalisering van de sector. De huidige context vraagt en zet aan tot andere vormen van ondernemen, efficiënter organiseren en andere manieren van werken (Horeca Federatie, 2014; Federale Overheidsdienst Financiën, 2015, Guidea 2014d) Guidea Arbeidsmarkt 11

14 2015 Guidea Arbeidsmarkt 12

15 2 Werkzaamheid 2.1 Werknemers in de horecasector Algemeen Bijlage tabel 13 > 14 Figuur 8: Aantal en aandeel loontrekkende werknemers in de horecasector in België -2003/ ,0% ,70% 3,8% ,49% 3,51% 3,53% 3,45% 3,43% 3,6% ,4% ,2% ,0% Horecawerknemers Aandeel horeca Bron: RSZ, toestand 30/06 Bewerking door Guidea Het aantal werknemers in de horecasector in België stijgt in 2014 naar Dit is een stijging van 0,4% in vergelijking met het jaar voordien. Het aantal werknemers in alle sectoren samen stijgt in 2014 sneller dan de horecasector (+0,9%). Bijgevolg daalt het aandeel van de horeca ten opzichte van alle sectoren, zij het dan minimaal (3,45% > 3,43%). In Vlaanderen ligt het aandeel van de horecasector hoger, met name op 3,91%. De laatste tien jaar schommelt het aantal horecawerknemers in België rond de kaap van werknemers. In dezelfde periode is te zien dat het aandeel van de horeca gedaald is sinds de piek van 3,70% in Guidea Arbeidsmarkt 13

16 Gewesten 1 Bijlage tabel 15 Vlaanderen telt werknemers in de horeca, goed voor 55% van alle horecawerknemers in België. Verder telt Brussel (27.028; 23%) iets meer horecawerknemers dan Wallonië (26.275; 22%). Het aandeel van de horecasector in de totale tewerkstelling ligt in Vlaanderen hoger dan gemiddeld voor België, met name op 3,91%. Gemiddeld stijgt het aantal loontrekkende werknemers in België in de horeca met 0,4% ten opzichte van Dit cijfer herbergt een grote verscheidenheid tussen de gewesten. De grootste groei is voor Brussel waar er 2,0% meer horecawerknemers zijn dan in Ook Wallonië kent een groei, zij het dan beperkter (+0,3%). In Vlaanderen is de groei sinds 2011 negatief. Daar daalt het aantal werknemers met 0,2%. De evolutie over meerdere jaren ziet er nog iets anders uit. Sinds het hoogtepunt van 2010 zijn er in Vlaanderen netto bijna arbeidsplaatsen minder in de horecasector. Ook Brussel kent een stagnering van het aantal werknemers in de horecasector. Hoewel het aantal werknemers er dit jaar stijgt met 2%, zijn er nog steeds minder mensen in de horeca in Brussel aan het werk dan in Enkel in Wallonië is er sprake van een echte stijging de laatste jaren. Sinds 2008 is het aantal horecawerknemers er met 8% gestegen. Kanttekening hierbij is dat deze stijging vooral plaatsvond in de periode Sinds 2011 is het aantal werknemers immers ook daar gedaald. Figuur 9: Evolutie aantal loontrekkende werknemers (arbeidsplaatsen) in de horecasector per gewest -2008/ Vlaanderen Wallonië Brussel Bron: RSZ, toestand 30/06 Bewerking door Guidea 1 De cijfers van de RSZ geven normaliter het aantal arbeidsplaatsen op basis van de hoofdzetel van de onderneming weer Guidea Arbeidsmarkt 14

17 1 Subsector Bijlage tabel 16 > 19 De grootste subsector binnen de horecasector, de restaurants, stelt in Vlaanderen mensen tewerk of 61% van alle horecawerknemers. Zowel het aantal als aandeel van de restaurants is sinds 2008 gestegen. Opvallend is dat het ook de enige subsector binnen de Vlaamse horeca is die het aantal werknemers ziet toenemen in deze periode van zes jaar (+2%). Toch is dit vooral een evolutie van het laatste jaar. Met name in 2014 is er een jaargroei van het aantal restaurantwerknemers met 3%, in het bijzonder bij de eetgelegenheden met volledige bediening Tabel 1: Evolutie aantal en aandeel horecawerknemers in Vlaanderen per subsector -2008/ Groei n % n % n % Hotels ,4% ,6% ,7% Vakantieverblijven ,1% ,6% ,1% Kampeerterreinen 322 0,5% 310 0,5% -12-3,7% Overige accommodatie 154 0,2% 147 0,2% -7-4,5% Restaurants ,3% ,9% ,5% Catering ,6% ,8% ,3% Drinkgelegenheden ,9% ,3% ,3% Totaal % % ,6% Bron: RSZ, toestand 30/06 Bewerking door Guidea Er zijn drie subsectoren (hotels, drinkgelegenheden & catering) met elk iets meer dan 10% van de horecawerknemers. De tweede grootste subsector op gebied van werkgelegenheid zijn de hotels. Hoewel het aantal hotelwerknemers iets is gedaald de laatste jaren, is het aandeel in de totale horecasector toch gestegen naar 13%. De evolutie van de derde grootste subsector, de drinkgelegenheden, is veel negatiever. Zo zijn er in 2014 ruim arbeidsplaatsen minder in deze subsector in vergelijking met 2008 (-22%). Hun aandeel in de totale tewerkstelling in de horecasector daalt van 14% in 2008 naar 11% in Opvallende vaststelling is dat ook de subsectoren waar het aantal ondernemingen (gevoelig) gestegen is in de periode het aantal werknemers ziet afnemen. In de vierde grootste subsector, catering, steeg het aantal ondernemingen met 19% in de laatste zes jaar terwijl in dezelfde periode het aantal werknemers met netto bijna afnam (-11%). Hetzelfde verhaal zien we bij de vakantieverblijven. Het aantal vakantieverblijven steeg met 66% terwijl het aantal werknemers afnam met 16% Guidea Arbeidsmarkt 15

18 Tabel 2: Procentuele verdeling horecawerknemers in de gewesten en België per subsector België Vlaanderen Wallonië Brussel Totaal Hotels 13,5% 12,6% 12,6% 16,4% Vakantieverblijven 3,1% 3,6% 3,8% 1,3% Kampeerterreinen 0,4% 0,5% 0,6% 0,0% Overige accommodatie 0,5% 0,2% 1,2% 0,3% Restaurants 58,6% 60,9% 62,9% 48,9% Catering 13,5% 10,8% 7,0% 26,3% Drinkgelegenheden 10,4% 11,3% 11,8% 6,7% Bron: RSZ, toestand 30/06 Bewerking door Guidea Tussen de gewesten onderling zijn er verschillen. Vooral Brussel wijkt af van de andere gewesten. Daar werken opvallend meer mensen in de catering, alsook - zij het in mindere mate - in de hotelsector. Het percentage werknemers in de restaurants en drinkgelegenheden ligt dan weer ruim onder deze van de andere twee gewesten. De percentages van Vlaanderen en Wallonië liggen dichter bij elkaar en het gemiddelde. Subklassen Bijlage tabel 16 > 19 De subsectoren restaurants en drinkgelegenheden zijn verder onder te verdelen in subklassen. Bij de restaurants zijn er twee subklassen: de eetgelegenheden met volledige bediening en de eetgelegenheden met beperkte bediening. Binnen de drinkgelegenheden heb je drie subklassen: de cafés en bars (nace ), de discotheken en nachtclubs (nace ) en de overige drinkgelegenheden (nace ). Deze laatste categorie is een zeer kleine subklasse met slechts 14 werknemers in Vlaanderen. Figuur 10: Evolutie van de index van werknemers in subklassen in de horecasector in Vlaanderen (2008 = 100) -2008/ Eetgelegenheden met volledige bediening Eetgelegenheden met beperkte bediening Cafés en bars Discotheken Bron: RSZ, toestand 30/06 Bewerking door Guidea 2015 Guidea Arbeidsmarkt 16

19 Binnen de restaurants zijn er vooral het laatste jaar (2014) opmerkelijke veranderingen. In de periode was er een daling van het aantal werknemers binnen de eetgelegenheden met volledige bediening met 2% ( > ). In 2014 echter stijgt het aantal werknemers terug met liefst 7% ten opzichte van Dit is een netto-stijging van bijna werknemers op één jaar tijd ( > ). Bij de eetgelegenheden met beperkte bediening zien we een totaal andere evolutie. In 2010 waren er werknemers in deze subklasse, een stijging van 6% ten opzichte van Echter sinds 2010 is het aantal werknemers binnen de eetgelegenheden met beperkte bediening gedaald, dit met 10% ( > ). Zoals eerder vermeld, tellen de drinkgelegenheden in 2014 netto ruim werknemers minder dan in 2008, een daling van 22%. Zowel de cafés en bars (-18%) als de discotheken en nachtclubs (-41%) dragen bij tot deze gevoelige daling. De evolutie in beide subklassen verliep echter niet hetzelfde. In de periode was er immers eerst een stijging bij de cafés en bars (7.794 > 8.145; +5%), waarna vanaf 2010 tot nu, 2014, het aantal werknemers terug sterk daalt (8.145 > 6.382; -22%). Bij de discotheken en nachtclubs zien we van 2008 tot 2014 een geleidelijke daling van het aantal werknemers. Op die manier zijn er 41% minder werknemers in 2014 dan zes jaar eerder (1.821 > 1.079) Subsectoren : Wallonië en Brussel Bijlage tabel 16 > 19 In Wallonië valt vooral de sterke stijging van het aantal werknemers bij de eetgelegenheden met beperkte bediening op. Het aantal werknemers stijgt er in de periode met liefst 32% (4.725 > 6.255). Ook het aantal werknemers bij de eetgelegenheden met volledige bediening stijgt met 7%, zij het dan voornamelijk door de stijging in het laatste jaar. Daarnaast stijgt in de periode ook het aantal werknemers in de subsectoren van de catering (+8%) en de vakantieverblijven (+6%), dit in tegenstelling tot in Vlaanderen. Tot slot zien we ook bij de subkanalen van de drinkgelegenheden dezelfde evoluties als in Vlaanderen, al zijn de verliespercentages iets gematigder. In Brussel is de stijging van het aantal werknemers bij de eetgelegenheden met beperkte bediening nog spectaculairder. Het aantal werknemers stijgt er van in 2008 naar in 2014 (+81%). Opvallend ook voor Brussel is de daling van het aantal hotelwerknemers gedurende de voorbij jaren. In de periode daalde hun aantal met 20% (5.574 > 4.443). Tot slot is de evolutie van het aantal werknemers in de cafés en bars gelijklopend aan de andere gewesten maar toch niet helemaal. In Brussel stijgt het aantal werknemers nochtans ook tot 2011 waarna een daling volgde. Echter was die stijging in de periode zo groot en de daling na 2011 beperkt zodat de evolutie uitermate positief is. In deze periode stijgt het aantal werknemers in cafés en bars met liefst 28% (1.304 > 1.666) Guidea Arbeidsmarkt 17

20 Alle sectoren Horecasector Dimensiegrootte onderneming Bijlage tabel 20 > 27 In Vlaanderen werkt 23% van de horecawerknemers in een onderneming met minder dan 5 werknemers, 45% in een onderneming met minder dan 10 werknemers en 67% in een onderneming met minder dan 20 werknemers. Als we vergelijken met de verdeling van alle sectoren samen, geeft dit opmerkelijke verschillen. In de horeca werken heel wat meer mensen in kleinere ondernemingen. In Vlaanderen werkt gemiddeld 9% van de werknemers in alle sectoren samen in een onderneming met minder dan 5 werknemers, 16% in een onderneming met minder dan 10 werknemers en 25% in een onderneming met minder dan 20 werknemers. Figuur 11: Procentuele verdeling van de werknemers in de horecasector per gewest en alle sectoren in Vlaanderen Vlaanderen 23% 22% 22% 16% 5% Wallonië 33% 25% 18% 14% 5% Brussel 13% 13% 13% 15% 6% Vlaanderen 9% 7% 9% 13% 9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 tot 4 werknemers 5 tot 9 werknemers 10 tot 19 werknemers 20 tot 49 werknemers 50 tot 99 werknemers 100 tot 199 werknemers 200 tot 499 werknemers 500 tot 999 werknemers 1000 werknemers en meer Bron: RSZ, toestand 30/06/2014 Bewerking door Guidea Ook tussen de gewesten onderling is er een groot verschil in de horecasector. In Wallonië werkt 58% van de horecawerknemers in een micro-onderneming (minder dan 10 werknemers), terwijl dit in Vlaanderen 45% is en in Brussel slechts 26%. In Brussel werken werknemers in de horecasector vooral in grotere bedrijven. 46% werkt in een onderneming met minstens 50 werknemers. Vooral bij de cateringzaken zijn enkele grote spelers gevestigd in Brussel. Daarnaast is Brussel ook de plaats waar (grotere) ondernemingen hun hoofdzetel hebben. Binnen de horecasector in Vlaanderen zijn er ook verschillen per subsector. Meer dan 60% de werknemers in de subsectoren kampeerterreinen, overige accommodatie en drinkgelegenheden werken in een micro-onderneming. Bij de andere subsectoren (hotels, vakantieverblijven, restaurants en cateringbedrijven) ligt dit aandeel lager. In Wallonië zijn er enkel in de subsectoren van hotels en vakantieverblijven ondernemingen te vinden met minstens 200 werknemers. In Brussel zijn er vooral enkele grote spelers in de subsectoren restaurants en catering Guidea Arbeidsmarkt 18

21 Geslacht Bijlage tabel 29 > 33 51% van de arbeidsplaatsen in de Vlaamse horecasector wordt ingevuld door een vrouw, 49% door een man. Daarmee werken er procentueel meer vrouwen in de horecasector (51%) dan gemiddeld (44%). De trend is wel dat deze percentages naar elkaar toe groeien. In de periode stijgt het aantal ( > ; +4%) en aandeel (42,9% > 44,4%) vrouwen immers in alle sectoren samen, terwijl hun aantal ( > ; -10%) en aandeel (54,2% > 50,9%) net daalt in de horecasector. Figuur 12: Aandeel vrouwen-mannen in de horecasector en alle sectoren samen in Vlaanderen Bron: RSZ, toestand 30/06/2014 Bewerking door Guidea Vlaanderen is wel het enige gewest waar het aandeel vrouwen in de horecasector (nog) groter is dan het aandeel mannen. In Wallonië is het aandeel vrouwen de voorbije jaren gedaald van 52,7% in 2008 naar 49,6% in In Brussel daalde het aandeel vrouwen in dezelfde periode van 46,4 naar 44,4%. Binnen de horecasector is er ook een verschil tussen de subsectoren onderling. Hotels (58% vrouwen), vakantieverblijven (71%), overige accommodatie (73%) en drinkgelegenheden (55%) blijven subsectoren met overwegend vrouwelijke werknemers. Kampeerterreinen (53% mannen) en restaurants (52%) stellen dan weer meer mannen tewerk. Cateringbedrijven hebben de meest evenwichtige samenstelling op gebied van geslacht (51% vrouwen 49% mannen) Guidea Arbeidsmarkt 19

22 Alle sectoren Horeca Statuut Bijlage tabel 34 > 37 In Vlaanderen werkt 90% van de horecawerknemers als arbeider, 10% als bediende. Toch is het net deze laatste categorie die het aantal werknemers sinds 2008 zag toenemen. In de periode stijgt zowel het absolute als relatieve aantal bedienden in de horecasector (6.196 > 6.770; 9% > 10%). Opvallend is wel dat net het laatste jaar het aantal bedienden terug daalt, en het aantal arbeiders (beperkt) stijgt. Net als bij de dimensiegrootte van de onderneming is er ook hier een duidelijk verschil tussen de horecasector en het gemiddelde van alle sectoren. Waar in alle sectoren samen 47% van de werknemers als arbeider werkt, is dit in de horecasector liefst 90%. Wel is dezelfde evolutie te bemerken tussen de horecasector en alle sectoren samen. Zowel in de horecasector als in alle sectoren samen stijgt het aantal en aandeel bedienden in de periode Figuur 13: Aantal werknemers in de horecasector en alle sectoren in Vlaanderen per statuut / Bron: RSZ, toestand 30/06 Bewerking door Guidea 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% De verhouding in de horecasector in Wallonië is min of meer hetzelfde als in Vlaanderen (90% arbeiders 10% bedienden). In Brussel daarentegen werken procentueel heel wat meer bedienden (79% arbeiders 21% bedienden). Arbeiders bedienden Ambtenaren We zien vooral bij de restaurants (94%) en drinkgelegenheden (98%) procentueel veel arbeiders. Bij cateringzaken (85%) en vooral logiesondernemingen (71%) is dit aandeel minder groot Guidea Arbeidsmarkt 20

23 Regime 2 Bijlage tabel 38 > 45 In Vlaanderen werkt 36% van de horecawerknemers voltijds, 49% deeltijds en 14% onder een speciaal regime (vnl. extra s). Het aantal voltijdse werknemers neemt gestaag toe. In 2014 is er opnieuw een groei van het aantal voltijdse werknemers met netto 159 (+1%). Daar tegenover staat dat het aantal deeltijdse werknemers de laatste jaren gedaald is. Het aantal deeltijdse horecawerknemers ligt ook in 2014 terug lager dan het jaar voordien (-350; -1%). Over een langere periode zien we dat het aantal extra s sterk schommelt. De laatste jaren blijft de vaste tewerkstelling (voltijds + deeltijds) vrij stabiel Net als bij de andere werknemerskenmerken zijn de verhoudingen ook hier verschillend in vergelijking met het gemiddelde van alle sectoren samen. Over alle sectoren heen werkt 63% van de werknemers voltijds, 32% deeltijds en 5% onder een speciaal regime. Figuur 14: Aantal werknemers in de horecasector in Vlaanderen per regime -2003/ Bron: RSZ, toestand 30/06 Bewerking door Guidea In Wallonië werkt 33% van de horecawerknemers voltijds en liefst 63% deeltijds. Het speciaal regime (4%) wordt er minder gebruikt dan in Vlaanderen. In Brussel zijn er vooral procentueel meer voltijdse werknemers (46%). Net als in Wallonië vallen er weinig werknemers onder het speciaal regime (2%) Voltijds Deeltijds Specialen Voltijdse werknemers zien we vooral bij de hotels (60% voltijds) en kampeerterreinen (54%). Bij de vakantieverblijven (56% deeltijds), overige accommodatie (69%), restaurants (53%) en drinkgelegenheden (58%) werken voornamelijk deeltijdse werknemers. Bij de cateringzaken zijn de mogelijke regimes gelijker verdeeld. Het speciaal regime ten slotte vinden we voornamelijk terug bij de restaurants, cateringzaken en drinkgelegenheden. 2 De deeltijdse prestaties betreffen de prestaties van de werknemer die gemiddeld slechts een gedeelte presteert van de arbeidstijd van de referentie persoon (voltijds werknemer). De groep specialen bevat vooral loontrekkenden die werken via gelimiteerde prestaties (extra s in de horeca) Guidea Arbeidsmarkt 21

24 Leeftijd 3 Bijlage tabel 46 > 53 20% van alle werknemers in de horecasector in Vlaanderen is jonger dan 25 jaar. Daarmee is de horecasector nog steeds de sector met procentueel het hoogst aantal jongeren. In alle sectoren samen is slechts 8% van de werknemers jonger dan 25 jaar. Het aandeel 50-plussers in de horecasector ligt dan weer lager dan gemiddeld (21% <> 27%). Opmerkelijk is wel dat het aandeel 60-plussers in de horecasector hoger ligt dan gemiddeld (5% <> 3%). Toch is er sinds enkele jaren een grote verschuiving van de leeftijdscategorieën merkbaar, zowel in de horecasector als in alle sectoren samen. In 2014 zijn er voor het eerst meer 50- plussers (21%) dan min 25-jarigen (20%) aan het werk in de horecasector. Vooral het aantal werknemers jonger dan 20 jaar is spectaculair gedaald in slechts zes jaar tijd (6.463 > 2.380, -63%). Daarnaast is ook het aantal werknemers in de leeftijdscategorie jaar gedaald met netto iets meer dan werknemers (-10%). Aan de andere kant van de leeftijdspiramide is het aantal 50-plussers gevoelig gestegen, ondanks de totale daling van het aantal unieke werknemers. Zowel in de leeftijdscategorie jaar (+21%) als 60-plus (+38%) komen er in zes jaar tijd heel wat werknemers bij. Figuur 15: Aantal en aandeel unieke werknemers in de horecasector en alle sectoren in Vlaanderen per leeftijdscategorie -2008/2014- Horecasector Alle sectoren Groei n % n % n % n % < 20 jaar ,5% ,0% ,2% ,7% jaar ,0% ,0% ,7% ,4% jaar ,3% ,7% ,5% ,3% jaar ,3% ,9% ,5% ,6% jaar ,9% ,6% ,8% ,1% jaar ,7% ,0% ,2% ,5% 60 jaar en ouder ,3% ,8% ,4% ,4% Totaal % % ,1% % Bron: RSZ, toestand 30/06 Bewerking door Guidea Net als in Vlaanderen ligt in zowel Wallonië (21% <> 8%) als Brussel (13% <> 6%) het aandeel min 25-jarigen heel wat hoger in de horecasector dan het gemiddelde van alle sectoren samen. Opvallend is wel dat het aandeel min 25-jarigen in Brussel (13%) toch heel wat lager ligt dan in Vlaanderen (20%) of Wallonië (21%). Vooral de restaurants en drinkgelegenheden trekken procentueel de grootste groep min 25-jarigen aan. Bij beiden is 25% jonger dan 25 jaar en 41% jonger dan 30 jaar. Zowel bij de logiesondernemingen als cateringzaken liggen deze percentages lager. 3 Statistieken m.b.t. de leeftijdscategorieën van werknemers zijn opgebouwd volgens de hoofdverblijfplaats van de werknemer (en niet volgens vestigingsplaats van de onderneming). Werknemers per leeftijdscategorie: deze statistieken geven het aantal unieke werknemers naar leeftijdscategorieën weer volgens de hoofdverblijfplaats van de werknemer Guidea Arbeidsmarkt 22

25 Voltijdsequivalenten Bijlage tabel 54 > 57 Cijfers omtrent het aantal voltijdsequivalenten (VTE) tonen een licht ander beeld dan het aantal werknemers in arbeidsplaatsen. Vooral de evolutie en de opdeling per subsector zijn anders. De verdeling tussen de gewesten is min of meer gelijkaardig. In 2014 telt de horecasector in België VTE s. Het aantal in 2014 is het hoogste aantal van de laatste tien jaar, zelfs hoger dan 2011 toen er ruim arbeidsplaatsen meer waren dan nu. 53% van de VTE s bevindt zich in Vlaanderen, 22% in Wallonië en 25% in Brussel. Het is wel enkel in Vlaanderen dat er een piek is in In Wallonië en Brussel lag de piek van het aantal VTE s in respectievelijk 2012 en Figuur 16: Aantal loontrekkende werknemers (in voltijdsequivalenten) in de horecasector in Vlaanderen per subsector -2008/ Logies Catering Drinkgelegenheden Restaurants (volledig) Restaurants (beperkte) Bron: RSZ, toestand 30/06 Bewerking door Guidea Het grootst aantal VTE s in de horecasector in Vlaanderen is te vinden bij de eetgelegenheden met volledige bediening. Deze subklasse is goed voor 43% van de VTE s, een gelijkaardig percentage als bij het aantal arbeidsplaatsen. Voornamelijk de hotels halen hier een groter aandeel dan bij de arbeidsplaatsen, terwijl de drinkgelegenheden een kleiner aandeel vertegenwoordigen. In Vlaanderen werkt immers 60% van de hotelwerknemers voltijds, terwijl dit bij de drinkgelegenheden slechts 21% is. De opvallendste evolutie is te zien bij de eetgelegenheden met volledige bediening. Deze subklasse kende tegen de trend in niet enkel een gestage groei tot 2013, maar ook een steile jaargroei het laatste jaar. In één jaar tijd is het aantal VTE s er gestegen met liefst 11%. De omgekeerde beweging vinden we terug bij de drinkgelegenheden. Het aantal VTE s in deze subsector ligt 13% lager dan in Guidea Arbeidsmarkt 23

26 2.2 Zelfstandigen in de horecasector Algemeen Bijlage tabel 58 > 59 Figuur 17: Aantal en aandeel zelfstandigen in de horecasector in België -2003/ ,5% ,4% 4,3% ,28% 4,23% 4,19% 4,2% 4,1% ,0% ,9% ,80% 3,8% 3,7% ,6% Zelfstandigen horeca Aandeel horeca Bron: RSVZ, toestand 31/12 Bewerking door Guidea In 2014 werken zelfstandigen (inclusief helpers) in de horecasector in België. Dat zijn er netto meer dan het jaar voordien (+3%). De horecasector is goed voor 4,2% van alle zelfstandigen. Dit aandeel stijgt lichtjes ten opzichte van Bovenop de zelfstandigen met domicilie in België zijn er nog 522 zelfstandigen in de horecasector die hun domicilie in het buitenland hebben. Tot 2008 daalde het aantal zelfstandigen in de horecasector. Dit ging gepaard met een terugval van het aandeel ten opzichte van alle sectoren van 4,3% naar 3,8%. Sinds 2008 is het aantal zelfstandigen terug spectaculair gestegen van in 2008 naar in De stijging is groter dan gemiddeld waardoor het aandeel zich in 2014 herstelt naar 4,2% Guidea Arbeidsmarkt 24

27 Gewesten Bijlage tabel 60 Figuur 18: Aantal zelfstandigen in de horecasector per gewest -2003/ Vlaanderen Wallonië Brussel Bron: RSVZ Bewerking door Guidea Vlaanderen telt 64% van de zelfstandigen, Wallonië 30% en Brussel 6%. Het aantal zelfstandigen in de horecasector stijgt in elk gewest. Vlaanderen klokt af op een jaargroei van +2%, Wallonië +3% en Brussel +5%. Op langere termijn zien we ook in elk gewest dezelfde evolutie waarbij er een serieuze stijging is van het aantal zelfstandigen de laatste jaren. Aard van bezigheid Bijlage tabel 61 > 64 Drie kwart van de zelfstandigen in de horecasector in Vlaanderen is zelfstandig als hoofdbezigheid. 19% is zelfstandig als bijkomende bezigheid, terwijl 6% actief is na de pensioenleeftijd te hebben bereikt. Hoewel er een groei is in alle categorieën kennen deze laatste twee een veel sterkere groei de laatste jaren. Op zes jaar tijd is zo het aandeel van de zelfstandigen in hoofdberoep gedaald van 83% naar 76%. Tabel 3: Aantal zelfstandigen in de horecasector en alle sectoren in Vlaanderen per aard van bezigheid -2008/2014- Horecasector Alle sectoren Groei n % n % n % n % Hoofdbezigheid ,6% ,5% ,4% ,8% Bijkomende bezigheid ,5% ,0% ,7% ,5% Actief na pensioen(leeftijd) 862 4,0% ,5% ,0% ,7% Totaal % % ,2% % Bron: RSVZ Bewerking door Guidea 2015 Guidea Arbeidsmarkt 25

28 De horecasector telt procentueel meer zelfstandigen in hoofdberoep in vergelijking met het gemiddelde (76% <> 68%). Daar tegenover staat dat er minder zelfstandigen zijn in bijberoep (19% <> 24%) of nadat ze de pensioenleeftijd hebben bereikt (6% <> 9%). Wallonië kent een min of meer gelijkaardige verdeling als Vlaanderen. In Brussel daarentegen zijn er opvallend meer zelfstandigen in hoofdberoep (83%). Geslacht Bijlage tabel 65 > 72 In 2014 is 57% van de zelfstandigen in de horecasector in Vlaanderen een man, 43% een vrouw. Er zijn procentueel veel vrouwelijke zelfstandigen in de horecasector (43%) in vergelijking met alle sectoren samen (35%). In zes jaar tijd is het aandeel vrouwen wel gedaald van 47% naar 43%. Het aantal mannelijke zelfstandigen (+33%) steeg namelijk veel sterker de afgelopen zes jaar dan het aantal vrouwelijke zelfstandigen (+16%). In elke categorie van aard van bezigheid zijn er meer mannen dan vrouwen. Toch is er vooral bij de zelfstandigen in bijberoep een duidelijk overwicht van de mannen (63%- 37%) In Wallonië is de verdeling min of meer gelijkaardig als in Vlaanderen. In Brussel daarentegen is 64% van de zelfstandigen in de horecasector een man, 7 procentpunten meer dan in Vlaanderen. Leeftijd Bijlage tabel 73 > 80 Bij de zelfstandigen zien we een andere leeftijdspiramide dan bij de horecawerknemers. 11% van de zelfstandigen in de horecasector is jonger dan 30 jaar, 33% jonger dan 40 jaar. Bij de horecawerknemers is dit maar liefst 35% en 58%. Wel stijgt het aantal zelfstandigen jonger dan 25 jaar, terwijl dit aantal bij de horecawerknemers net serieus is gedaald. De leeftijdspiramide van de zelfstandigen in de horecasector wijkt ook nauwelijks af van deze van alle sectoren samen. Dit was bij de horecawerknemers ook anders. Enkel het aandeel 60-plussers is iets hoger in alle sectoren samen Guidea Arbeidsmarkt 26

29 1 Figuur 19: verdeling zelfstandigen in de horecasector en alle sectoren in Vlaanderen per leeftijdscategorie % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 11% 15% 25% 25% 30% 28% 22% 21% 7% 4% 7% 3% Horeca Alle sectoren 60 en ouder 50 t.e.m. 59 jaar 40 t.e.m. 49 jaar 30 t.e.m. 39 jaar 25 t.e.m. 29 jaar <25 jaar Bron: RSVZ Bewerking door Guidea De leeftijdsverdeling verschilt ook naargelang de aard van bezigheid. De zelfstandigen in bijberoep hebben de jongste leeftijdspiramide. 15% is jonger dan 30 jaar, 44% jonger dan 40 jaar. De actieven na pensioen hebben een gans andere leeftijdsverdeling. 98% is er ouder dan 60 jaar. Bij de anderen is slechts 7% (hoofdberoep) en 4% (bijberoep) ouder dan 60 jaar. Starters en stoppers Bijlage tabel 81 > 82 Figuur 20: Aantal startende en stoppende zelfstandigen in de horecasector in Vlaanderen / Starters Stoppers Bron: RSVZ Bewerking door Guidea 4 Het is niet mogelijk de aftrekking tussen de starters en de stoppers te maken om de evolutie weer te geven van het aantal actieve zelfstandigen Guidea Arbeidsmarkt 27

30 In 2014 daalt het aantal startende zelfstandigen in de horecasector in Vlaanderen met 9% ten opzichte van het jaar voordien (3.987 > 3.625). Dit aantal is niettemin nog steeds het op één na hoogste van de afgelopen jaren. Het aantal stoppende zelfstandigen stijgt wel verder naar 2.330, een stijging met 13%. Op die manier ligt het aantal starters en stoppers in 2014 dichter bij elkaar dan het jaar voordien. Het aantal starters overstijgt wel nog ruim het aantal stoppers. Zowel het aantal starters als het aantal stoppers is de afgelopen jaren sterk gestegen. Tot 2009 bleef het aantal starters en stoppers min of meer gelijk elk jaar. Sinds 2009 is het aantal starters en stoppers haast verdubbeld Guidea Arbeidsmarkt 28

31 2.3 Tewerkstelling van studenten met een studentencontract Bijlage tabel 83 Het aantal studenten wordt weergegeven in aantal arbeidsplaatsen. Dit cijfer wordt bekomen door per werkgever het aantal tewerkgestelde studenten gedurende het kwartaal te tellen. Het gaat om statistische informatie over studentenjobs (geen onderwerping aan de sociale zekerheid, maar met een solidariteitsbijdrage). Sedert het jaar 2011 zijn er enkel nog cijfers beschikbaar voor België 5. We merken vrij grote schommelingen tussen de vier kwartalen. Bijgevolg kiezen we ervoor om een cijferoverzicht te geven per kwartaal. Belangrijk om op te merken is dat een arbeidsplaats over meerdere kwartalen kan lopen. Sommeren heeft in dit geval dus weinig zin Figuur 21: Aantal studentenjobs (arbeidsplaatsen) in de horecasector in België -2009/ Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q Bron: RSZ, gecentraliseerde statistiek Bewerking door Guidea Net zoals de voorbije jaren, ligt het aantal studentenjobs in de horeca het hoogst in het derde kwartaal. De minste studentenjobs vinden we in het eerste kwartaal. Ondanks de daling in het derde kwartaal blijft het aantal studentenjobs jaar na jaar stijgen. De trendlijn bereikte eind 2014 een nieuw hoogtepunt. Tabel 4: Aantal studentenjobs (arbeidsplaatsen) in de horecasector in België per kwartaal Jaar Kwartaal n Jaargroei 2014 Bron: RSZ, gecentraliseerde statistiek Bewerking door Guidea Q ,3% Q ,2% Q ,3% Q ,7% 5 Detail naar gewest en provincie is niet (langer) beschikbaar bij de RSZ Guidea Arbeidsmarkt 29

32 2.4 Arbeidsvoorwaarden Loon Werknemers Bijlage tabel 84 > 93 Figuur 22: Gemiddeld brutokwartaalloon 6 in euro in de horecasector (VTE) in Vlaanderen per statuut, geslacht en subsector % ,5% % +8% +6% ,3% +4,4% +3,8% +4% +2% ,6% -0,4% 0% -2% 0-4% Brutokwartaalloon Jaargroei Bron: RSZ, gecentraliseerde statistiek, Q2 Bewerking door Guidea In 2014 bedroeg het gemiddeld brutokwartaalloon in de horecasector Dit is een daling met 0,4% ten opzichte van Deze daling is opmerkelijk aangezien de lonen de voorbije jaren enkel maar stegen. De daling is toe te wijzen aan de daling van het loon bij arbeiders. Het gemiddelde brutokwartaalloon bij de bedienden steeg wel. Op bovenstaande figuur zien we bijna telkens groeipercentages van meer dan 3%. Enkel in 2010 was er eveneens een vertraagde groei, al was deze nog steeds positief. Het totaal brutokwartaalloon herbergt een grote verscheidenheid tussen verschillende groepen. De kloof tussen arbeiders en bedienden in de horecasector is heel groot. Deze bedraagt in 2014 bijna 48% in het voordeel van de bedienden ( <> 8.973). Ook tussen beide geslachten is er nog steeds een verschil in brutokwartaalloon in het voordeel van de mannen, zij het dan beperkter met een verschil van 6%. ( <> 6.662). 6 Het gemiddeld brutokwartaalloon wordt berekend door het, bij de RSZ aangegeven, brutoloon per kwartaal te delen door het aantal voltijdsequivalenten. Voor meer info over brutolonen, zie (3. Bezoldigingen, pagina 10-11) 2015 Guidea Arbeidsmarkt 30