De jonge uitkeringstrekkers ten laste van de RVA

Transcriptie

1 De jonge uitkeringstrekkers ten laste van de RVA

2 Vooraf Door de aanbevelingen van de Europese Unie is de aandacht momenteel vooral gericht op de werkgelegenheidsgraad van de oudere uitkeringstrekkers. Anderzijds voorspellen de analisten regelmatig een tekort aan arbeidskrachten op middellange termijn. Sommigen suggereren een toevlucht te zoeken tot een nieuwe economische immigratie om ons demografisch deficit te ondervangen en aldus onze sociale zekerheid, en in het bijzonder ons pensioenstelsel, te financieren. In die context zou men kunnen denken dat de werkloosheid bij de jongeren in ons land geleidelijk aan het verdwijnen is Het was dus nuttig een balans op te maken van de recente evolutie van de jeugdwerkloosheid in elgië. Hoe groot is het aantal jonge werklozen (van minder dan 30 jaar) die beschikbaar blijven en die er niet (opnieuw) in slagen een plaats te vinden op de arbeidsmarkt in elgië en in de verschillende gewesten? Welk is de evolutie sinds 1996? Tot welke groepen van uitkeringstrekkers, en dus niet enkel de groep van de werkzoekenden, behoorden die jongeren in de periode tussen 1996 en 2005?

3 Evolutie van het procentueel aandeel van de jonge uitkeringstrekkers van 30 jaar In de bevolking op beroepsactieve leeftijd van 15 tot 30 jaar Aan de hand van de hiernavolgende tabellen en grafieken kan het belang worden gesitueerd van de jonge uitkeringstrekkers van minder dan 30 jaar in de bevolking op beroepsactieve leeftijd voor diezelfde leeftijdsklasse tussen 1996 en 2005: eerst globaal gezien en vervolgens per geslacht en per gewest. onge uitkeringstrekkers evolking op van 15 tot - 30 jaar 1 beroepsactieve leeftijd van 15 tot - 30 jaar ,06% ,56% ,45% ,08% ,00% ,28% ,42% ,41% ,49% ,54% ,4 95, ,1 94,2 13,50% 13,06% 12,50% 12,56% 12,41% 12,49% 12,54% 11,50% 11,45% 11,08% 11,42% 10,50% 9,50% 10,00% 10,28% Zoals ook in absolute cijfers is het aandeel van de werkloosheid bij de jongeren van minder dan 30 jaar gedaald van 1996 tot 2000 en vervolgens opnieuw gestegen vanaf 2001 zonder evenwel het percentage van 1996 te bereiken. Deze groei geeft reden tot ongerustheid. 1 De vermelde percentages dienen gelezen te worden als het aandeel van de jonge uitkeringstrekkers van 15 tot minder dan 30 jaar in het totaal van de bevolking op beroepsactieve leeftijd van 15 tot minder dan 30 jaar.

4 Per geslacht 2 Mannen Vrouwen ,0% ,2% ,4% ,7% ,2% ,7% ,9% ,3% ,6% ,4% ,2% ,3% ,8% ,1% ,9% ,9% ,0% ,0% ,2% ,9% ,7 95,6 77,5 96, ,6 93,8 86,9 94,6 De neerwaartse evolutie van 1996 tot 2000 en de opwaartse van 2001 tot 2005 voor beide geslachten samen was duidelijker bij de mannen dan bij de vrouwen. In 2005 is het aantal mannen in vergelijking met 1996 minder sterk gedaald (-5 421) dan het aantal vrouwen ( ). Opmerkelijk is dat de daling van het aantal vrouwelijke uitkeringstrekkers zich ook nog in 2001 voortzet, terwijl het aantal mannelijke uitkeringstrekkers toen al is gestegen. In procentueel aandeel blijkt over de beschouwde periode dat het verschil tussen de mannen en de vrouwen globaal gezien kleiner wordt. In 1996 was dat verschil 2,2 procentpunten en in 2005 nog 0,7 procentpunt. Per gewest 3 Vlaams Gewest Waals Gewest rus.hoofd. Gewest ,9% ,0% ,4% ,2% ,7% ,4% ,0% ,7% ,4% ,6% ,4% ,2% ,4% ,4% ,6% ,7% ,6% ,6% ,8% ,7% ,1% ,8% ,7% ,2% ,6% ,2% ,5% ,6% ,3% ,5% ,4 95,1 80,7 95,8 86,4, ,2 92,5 94,9 94,3 113,4 103,9 2 De vermelde percentages dienen gelezen te worden als het aandeel van de jonge uitkeringstrekkers mannen van 15 tot minder dan 30 jaar - in het totaal van de mannelijke beroepsbevolking met dezelfde leeftijd (idem voor de vrouwen). 3 De vermelde percentages dienen gelezen te worden als het aandeel van de Vlaamse jonge uitkeringstrekkers van 15 tot minder dan 30 jaar in de Vlaamse beroepsbevolking met dezelfde leeftijd (idem voor het Waals Gewest en het russels Hoofdstedelijk Gewest).

5 De evolutie van de bevolking op beroepsactieve leeftijd van 15 tot minder dan 30 jaar is regionaal zeer verschillend. Tussen 1996 en 2005 verliest het Vlaams Gewest nl personen in zijn bevolking op beroepsactieve leeftijd van 15 tot minder dan 30 jaar en het Waals Gewest verliest er Over dezelfde periode zag het russels Hoofdstedelijk Gewest zijn aantal groeien met eenheden, wat natuurlijk één van de elementen is die verklaart waarom de jeugdwerkloosheid in het russels Hoofdstedelijk Gewest zo sterk is gestegen. Wat de jonge uitkeringstrekkers betreft, zijn de schommelingen - zowel naar beneden (tot 2000) als naar boven toe (van 2001 tot 2003) in het Vlaams Gewest aanzienlijk groter dan in de beide andere gewesten. In 2005 laat het Vlaams Gewest een daling optekenen van zowat eenheden in vergelijking met 1996, terwijl het aantal Waalse uitkeringstrekkers minder sterk is afgenomen ( ). Het russels Hoofdstedelijk Gewest laat over dezelfde periode beschouwd, en na eerst een daling en vervolgens ook een stijging te hebben gekend, nog een toename zien van ongeveer eenheden.

6 innen het geheel van de uitkeringstrekkers Aan de hand van de volgende tabellen en grafieken kan het belang worden gesitueerd van de jonge uitkeringstrekkers van minder dan 30 jaar binnen het geheel van de uitkeringstrekkers ten laste van de RVA tussen 1996 en 2005: eerst globaal gezien en vervolgens per geslacht en per gewest. onge uitkeringstrekkers Geheel van van 15 tot de uitke jaar ringstrekkers ,79% ,76% ,16% ,17% ,46% ,06% ,55% ,68% ,34% ,95% ,4 92, ,1 114,2 26% 25,79% 24,76% 25% 24% 23% 22% 23,16% 22,17% 21% 20% 19% 20,46% 20,06% 20,55% 20,68% 20,34% 19,95% Het aandeel van de werkloosheid bij de jongeren van minder dan 30 jaar loopt terug tot 2001 en stijgt opnieuw in 2002 en In 2004 en 2005 is het aantal jonge uitkeringstrekkers nog gestegen met eenheden (in vergelijking met 2003), hoewel hun aandeel lichtjes is gedaald. Te vermelden valt ook nog dat van 2003 tot 2005 het aandeel van de jonge uitkeringstrekkers van 30 jaar in de bevolking op beroepsactieve leeftijd in die leeftijdsklasse nog is gestegen met 0,13 procentpunt, terwijl datzelfde aandeel in het geheel van de uitkeringstrekkers gedurende dezelfde periode is afgenomen met 0,73 procentpunt.

7 Per geslacht 4 Mannen Vrouwen ,2% ,1% ,3% ,8% ,9% ,8% ,3% ,2% ,9% ,0% ,3% ,9% ,4% ,7% ,0% ,4% ,0% ,7% ,7% ,2% ,7 77, ,6 86,9 Van 1996 tot 2005 bleef de daling van het aandeel van de jonge mannelijke uitkeringstrekkers in het geheel van de mannelijke uitkeringstrekkers beperkt tot 2,5 procentpunten, terwijl het aandeel van de vrouwelijke uitkeringstrekkers van minder dan 30 jaar aanzienlijk en voortdurend is teruggelopen van 30,1 % in 1996 tot 20,2 % in 2005, d.i. een daling van bijna 10 procentpunten. Het aandeel van de mannen (19,7%) en van de vrouwen (20,2 %) liggen nu dicht in mekaars buurt. Per gewest 5 Vlaams Gewest Waals Gewest rus.hoofdsted. Gewest ,5% ,6% ,5% ,2% ,8% ,0% ,3% ,5% ,0% ,2% ,5% ,5% ,2% ,9% ,5% ,0% ,2% ,0% ,7% ,2% ,2% ,0% ,0% ,7% ,6% ,7% ,3% ,3% ,2% ,7% ,4 80,7 86, ,2 94,9 113,4 4 De vermelde percentages dienen gelezen te worden als het aandeel van de jonge uitkeringstrekkers mannen van 15 tot minder dan 30 jaar - in het totaal van de mannelijke uitkeringstrekkers (idem voor de vrouwen). 5 De vermelde percentages dienen gelezen te worden als het aandeel van de Vlaamse jonge uitkeringstrekkers van 15 tot minder dan 30 jaar in het totaal van de Vlaamse uitkeringstrekkers (idem voor het Waals Gewest en het russels Hoofdstedelijk Gewest).

8 Tussen 1996 en 2001 schommelde het procentueel aandeel van de jongeren van 30 jaar het sterkst in het Vlaams Gewest: een aanzienlijke daling van 22,5 % tot 16 %, gevolgd door een toename tussen 2001 en 2003 en opnieuw een lichte daling in 2004 en in In het Waals Gewest is de daling (van 30,6 % tot 24,2 %) iets minder uitgesproken maar wel constant van 1996 tot In het russels Hoofdstedelijk Gewest tot slot waren de verschillen, zowel opwaarts als neerwaarts, gematigder. Van de 3 gewesten heeft het Waals Gewest het grootste aandeel jonge uitkeringstrekkers in het geheel van de uitkeringstrekkers: 24,2 % in In absolute cijfers is er een daling in de 3 gewesten van 1996 tot 2000 en een opwaartse beweging vanaf Per groep onge uitkeringstrekkers Geheel van van 15 tot de uitke jaar ringstrekkers ,79% ,76% ,16% ,17% ,46% ,06% ,55% ,68% ,34% ,95% ,4 92, ,1 114,2 Groep 1 Groep 2 Groep 3 Vergoede werklozen Werknemers ondersteund Werknemers door de RVA die hun arbeidstijd aanpassen ,0% ,5% ,0% ,2% ,2% ,8% ,8% ,4% ,8% ,8% ,4% ,0% ,0% ,7% ,5% ,9% ,6% ,1% ,1% ,1% ,1% ,8% ,0% ,3% ,3% ,2% ,0% ,5% ,5% ,7% ,2 77,1 152, ,5 96,3 209,1

9 Het is duidelijk dat de conjunctuurverbetering die tussen 1996 en 2001 merkbaar was, een gunstige invloed had op de jongeren van 30 jaar, want men noteerde een daling van 32 % ( betalingen) vergoede werklozen. ammer genoeg hield die trend in 2002 en 2003 niet stand. Integendeel, van 2001 tot 2003, kon een toename worden vastgesteld van eenheden, wat overeenstemt met een stijging van 27 %, in 2004 gevolgd door een lichte daling. In 2005 noteert men een daling die duidelijker is ( ). Die neerwaartse evolutie tot 2001 en de daaropvolgende opwaartse beweging deed zich eveneens voor in de groep van de werknemers ondersteund door de RVA. In tegenstelling met groep 1 blijft groep 2 in 2004 en 2005 stijgen o.a. door het effect van de activering van het zoekgedrag (Dispo). Sedert 1996 kende de groep van de werknemers die hun arbeidstijd aanpassen, en die natuurlijk slechts weinig personen uit de leeftijdsklasse tot 30 jaar telt, een evolutie die niet conjunctuurgebonden was. Sedert 1996 is die groep voortdurend in aantal toegenomen: van eenheden in 1996 tot eenheden in 2005.

10 Vergelijking met de leeftijdsklasse van de 50-jarigen en + Uitkeringstrekkers Vergoede Werknemers Werknemers van 50 jaar werklozen ondersteund die hun arbeidstijd Totaal en + door de RVA aanpassen ,7 95,6 223,1 107, ,8 165,7 537,3 134 Land - Mannen + Vrouwen - evolutie minder dan 30 jaar 50 jaar en + De grafiek hierboven illustreert duidelijk de grote conjunctuurgevoeligheid van de jonge uitkeringstrekkers. De conjunctuurommekeer in 2001 en in de 2 daaropvolgende jaren vertaalt zich in een duidelijk meer opwaarts gerichte curve vanaf dat jaar. Anderzijds lijkt de conjunctuur geen enkele invloed te hebben gehad op de uitkeringstrekkers van 50 jaar en ouder. Hun aantal is langzaam maar gestaag blijven groeien, gaande van eenheden in 1996 tot in Het spreekt vanzelf dat dit verschil in conjunctuurgevoeligheid grotendeels toe te schrijven is aan het feit dat de uitkeringstrekkers van minder dan 30 jaar eerder werkzoekenden zijn, terwijl de 50-jarigen en + meestal niet-werkzoekenden zijn. Voor alle groepen samen stelt men vast dat tussen 1996 en 2005 de kloof tussen de 30-jarigen en de uitkeringstrekkers van 50 jaar en + ieder jaar groter wordt: eenheden in 2005 tegenover slechts in 1996.

11 Per geslacht 6 50 jaar en + Mannen Vrouwen ,9% 88 18,9% ,7% ,1% ,0% ,2% ,7% ,5% ,3% ,6% ,1% ,0% ,9% ,3% ,2% ,0% ,2% ,4% ,3% ,6% ,1 137, ,7 197,1 Land - Mannen - evolutie minder dan 30 jaar 50 jaar en + Deze grafiek laat eens te meer zien dat de mannen zeer conjunctuurgevoelig zijn in de leeftijdsklasse van -30 jaar, terwijl over dezelfde periode gezien, de op- en neerwaartse bewegingen in de groep van de mannelijke 50-plussers in omvang beperkt blijven. Land - Vrouwen - evolutie minder dan 30 jaar 50 jaar en + 6 De vermelde percentages dienen gelezen te worden als het aandeel van de uitkeringstrekkers - mannen van 50 jaar en + - in het totaal van de mannelijke uitkeringstrekkers (idem voor de vrouwen).

12 De vrouwelijke 50-plussers kennen daarentegen wel een opmerkelijke stijging, gaande van 88 eenheden in 1996 tot eenheden in De evolutie van de beide leeftijdsklassen is nog veel meer tegengesteld dan bij de mannen door het feit dat het aantal vrouwen in de leeftijdsklasse van 50 jaar en meer enorm is gestegen. Die toename is vooral toe te schrijven aan het groeiend succes van de verschillende formules van loopbaanonderbreking, aan een beperktere conjunctuurgevoeligheid dan hun mannelijke tegenhangers en, sedert juli 1997, aan een geleidelijke en geplande verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd voor de vrouwen. Per gewest 7 50 jaar en+ Vlaams Gewest Waals Gewest russels Hoofdsted. Gewest ,3% ,7% ,8% ,5% ,4% ,4% ,1% ,7% ,6% ,0% ,5% ,9% ,6% ,0% ,7% ,6% ,3% ,8% ,4% ,0% ,1% ,4% ,2% ,4% ,9% ,1% ,5% ,7% ,9% ,7% ,0 89,8 112,4 95,5 103,5 97, ,4 110,5 143,4 117,5 122,0 123,5 Vlaams Gewest - evolutie minder dan 30 jaar 50 jaar en + 7 De vermelde percentages dienen gelezen te worden als het aandeel van de Vlaamse uitkeringstrekkers - mannen van 50 jaar en + - in het totaal van de Vlaamse mannelijke uitkeringstrekkers (idem voor het Waals Gewest en het russels Hoofdstedelijk Gewest).

13 Waals Gewest - evolutie minder dan 30 jaar 50 jaar en + russels Hoofdstedelijk Gewest - evolutie Van 1996 tot 2005 is het aantal 50-plussers fors gestegen in de 3 gewesten, maar ligt in het Vlaams Gewest aanzienlijk hoger dan in de beide andere gewesten. In 2005 telt het Vlaams Gewest bijna dubbel zoveel uitkeringstrekkers van 50 jaar en meer dan het Waals Gewest: tegenover Het procentueel aandeel in het russels Hoofdstedelijk Gewest is het laagste van de drie gewesten. Omgekeerd laat het Waals Gewest in 2005 het grootste aantal uitkeringstrekkers van minder dan 30 jaar noteren: eenheden tegenover in het Vlaams Gewest. Toch zijn de regionale verschillen aanzienlijker in de leeftijdsklasse van 50 jaar en ouder minder dan 30 jaar 50 jaar en +

14 esluiten Tussen 1996 en 2005 schommelt het aandeel van de uitkeringstrekkers van minder dan 30 jaar in het totaal van de uitkeringstrekkers van de Rijksdienst grosso modo van bijna 26 % in 1996 tot iets minder dan 20 % in In 2005 telt men nog RVA-uitkeringsgerechtigden jonger dan 30 jaar, wat een aanzienlijk aantal is. Profiterend van de conjunctuurverbetering is het aantal jonge vergoede werklozen (groep 1) eerst fors gedaald van 1996 tot 2001 alvorens vanaf 2002 opnieuw onrustwekkend te gaan stijgen (vooral bij de mannen). Het aandeel van de jonge RVA-uitkeringstrekkers t.o.v. de bevolking op beroepsactieve leeftijd (in diezelfde leeftijdsklasse) schommelt tussen 10 en 13 % en ligt lager in het Vlaams Gewest dan in het russels Hoofdstedelijk en het Waals Gewest. De recente verslechtering van de toestand in het russels Hoofdstedelijk Gewest kan gedeeltelijk worden verklaard door een toename van de bevolking op beroepsactieve leeftijd in dit gewest tijdens de bestudeerde periode ( ). Omgekeerd lieten de beide andere gewesten, en daarbij vooral het Vlaams Gewest, in diezelfde periode een aanzienlijke daling optekenen van die bevolking op beroepsactieve leeftijd. Het russels Hoofdstedelijk Gewest zag zich dus geconfronteerd met een verhoudingsgewijs grotere toestroom van jonge werkzoekenden op zijn arbeidsmarkt. Tijdens de geanalyseerde periode blijkt uit een vergelijking van de lagere leeftijdsklassen (- 30 jaar) en van de hogere leeftijdsklassen (+ 50 jaar) dat de 50-jarigen en ouder voortdurend in aantal zijn toegenomen. Hierbij was de groei bijzonder spectaculair bij de vrouwen en was er een evolutie die een zeer duidelijke conjunctuurgevoeligheid liet zien bij de 30-jarigen. De toename in de leeftijdsklasse van 50 jaar en ouder, voornamelijk samengesteld uit nietwerkzoekenden, deed zich voor in de 3 groepen. Door het feit dat de leeftijdsklasse van 30 jaar vooral bestaat uit werkzoekenden is zij vanzelfsprekend gevoelig aan de vraag naar arbeidskrachten. Vandaar de neerwaartse schommelingen in het begin en de opwaartse variaties nadien. Het Vlaams Gewest blijft zijn aantal uitkeringstrekkers van 50 jaar en + zien stijgen, een aantal dat dubbel zo hoog ligt dan in het Waals Gewest. Omgekeerd is de werkloosheid bij de Waalse uitkeringstrekkers van minder dan 30 jaar het grootst in heel het land.