Typ tekst T. de Bruijn Ons kenmerk Contactpersoon Dienst Afdeling Telefoonnummer Datum adres Onderwerp Gemeente Den Haag

Transcriptie

1 Typ teksttyp teksttyp tekst T. de Bruijn Wethouder van Financien, Verkeer, Vervoer en Milieu 040 Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Leefomgeving RIS Contactpersoon B. Roels Dienst Dienst Stedelijke Ontwikkeling Afdeling Datum 12 oktober 2016 Telefoonnummer adres Onderwerp Resultaat inbesteding concessie Rail Haaglanden Geachte voorzitter, Zoals bekend zal uw commissie binnenkort spreken over de aanpassing van de governance-structuur van de HTM. Met deze structuuraanpassing maakt de Gemeenteraad van Den Haag de inbesteding van de railconcessie definitief mogelijk. U bent per brief van 31 mei 2016 (ris ) geïnformeerd over het feit dat de onderhandelaars van de HTM en MRDH overeenstemming hebben bereikt en dat dit heeft geleid tot het uitbrengen van een bieding van de HTM. Vervolgens heb ik u op 6 juli per brief (ris ) laten weten dat de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) op die dag besloten had voornemens te zijn om (op basis van het door de HTM uitgebrachte bod) de concessie Rail Haaglanden onder voorbehoud te gunnen aan HTM Personenvervoer N.V. De definitieve concessieverlening is pas mogelijk als de MRDH zeggenschap heeft over de HTM Personenvervoer N.V. De stukken met betrekking tot de statutenwijziging die één en ander mogelijk maakt zullen u spoedig worden toegezonden. Het doel is dat de MRDH in het najaar 2016 kan besluiten over de werkelijke gunning van de concessie rail Haaglanden , zodat de HTM per 11 december 2016 van start kan gaan op basis van nieuwe tienjarige railconcessie. Ik heb toegezegd u nader te zullen informeren over de inhoud van de railconcessie. Om op passende wijze aan deze toezegging te voldoen heb ik mij tot zowel de HTM als de MRDH gewend, de twee partijen die formeel het meest direct betrokken zijn bij de inbesteding. De MRDH stelt zich formeel op het standpunt dat zij in dit stadium van de inbesteding niet bevoegd is om over de details van de bieding van de HTM te communiceren, omdat hiermee de bedrijfsbelangen van de HTM zouden kunnen worden geschaad. Ik kan op formeel-juridische gronden begrip opbrengen voor dit standpunt. De directie van de HTM heeft echter aangegeven geen bezwaar te hebben u te informeren over de nietbedrijfsgevoelige onderdelen van hun bieding aan MRDH. Deze bieding maakt integraal onderdeel uit van het concessiebesluit dat op 6 juli 2016 door MRDH is genomen. De directie van de HTM is, indien door u gewenst, bereid de bieding van HTM nader aan u toe te lichten en eventuele vragen mondeling te beantwoorden. In het kader hieronder vindt u de integrale teksten uit de relevante paragrafen van de biedingsbrief van de HTM. Ik teken hierbij aan dat het een letterlijke weergave betreft van teksten uit een brief van eind mei Ik merk dit op omdat in de gevallen waar in de teksten van de HTM data worden genoemd of nog te nemen besluiten worden aangeduid, dit wellicht tot verwarring zou kunnen leiden. Gemeente Den Haag Postbus T Spui DJ Den Haag Den Haag

2 Onze voorstellen voor de uitvoering van het tram- en lightrailvervoer in de regio in de periode omvatten het niveau van dienstverlening uit het Programma van Eisen (hierna: PvE), en de uitkomsten van onze besprekingen sinds 31 maart. In het kort: - Het aanbieden van dienstregelinguren (overeenkomend met 13,05 miljoen dienstregelingkilometers), volgens de dienstregeling en met de kwaliteit zoals in het PvE is gedefinieerd. - De uitvoering van het beheer en onderhoud van alle assets die nodig zijn voor het openbaar railvervoer maakt onderdeel uit van de concessie. HTM en MRDH zijn eerder dit jaar overeengekomen dat extra onderhoud en beheer in het netwerk nodig is n.a.v. het rapport van Mott MacDonald. Begin juli zullen hierover bestuurlijk besluiten genomen worden. - HTM heeft de mogelijkheden onderzocht om gedurende de looptijd van de concessie bovenop de bestaande dienstverlening en de daaraan ondersteunende taken een aantal plannen en ínvesteringen te doen die goed zijn voor de reiziger en het openbaar vervoer in de regio. Via bovengenoemde projectstromen of via aparte business-cases zal moeten worden bezien welke van deze plannen bedrijfseconomisch en vervoersinhoudelijk zodanige meerwaarde genereren dat in de concessieperiode tot uitvoering kan worden overgegaan. Besluitvorming daarover ligt bij (na verkregen advies van de RvC) de Algemene vergadering van Aandeelhouders van HTM Personenvervoer N.V. (AvA), waarin ook MRDH vanaf eind 2016 vertegenwoordigd is. HTM en MRDH overleggen apart van het inbestedingstraject over de mogelijkheid om, vooruitlopend op het project Nieuwe Stadstram, over te gaan tot bestellen van 10 extra Aveniovoertuigen (van de 70 uit NST). Voor de benodigde uitbreiding van de stallingscapaciteit van de al aangeschafte Avenio-voertuigen heeft HTM eerder dit jaar een afzonderlijk subsidievoorstel ingediend. De hiermee gemoeide jaarlijkse kosten zijn, zo is overeengekomen, niet meegenomen in deze bieding. MRDH zal uiterlijk voor de start van het zomerreces afzonderlijk besluiten over de ingediende aanvraag. HTM kiest om de beschikbare euro's maximaal in te zetten voor de dienstverlening aan de reizigers, in verbeteringen die voor hen zichtbaar en relevant zijn. Dat betekent zo min mogelijk kosten voor de aansturing van de railconcessie, en dus een relatie tussen MRDH als opdrachtgever en HTM als vervoerder die 'slank en doelgericht' moet worden. Binnen de gestelde eisen uit het PvE en de gesprekken daarover die afgelopen weken zijn gevoerd gaat HTM uit van vereenvoudigingen in de aansturing van de uitvoerder van de railconcessie, waardoor lagere kosten en risico's ontstaan. MRDH en HTM hanteren bij de nieuwe railconcessie een minder gecompliceerde en daarmee meer kostenefficiënte aanpak, meer gebaseerd op partnership tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Dat is een logische gedachte vanuit de gezamenlijk gedeelde taakopdracht en vanuit de gedeelde verantwoordelijkheid voor efficiënte inzet van overheidsgeld, maar ook omdat MRDH vanaf 2016 mede-eigenaar zal worden van HTM. Daarnaast maakt dit kostenbesparing binnen HTM mogelijk: de bieding omvat een interne besparing van kosten van 55 mln. gedurende de gehele concessieperiode (afhankelijk van de financiële herijking na drie jaar), waarvan in ieder geval 6 mln. in de eerste drie jaar. De bieding gaat daarom uit van de volgende hoofdpunten: - Een integrale jaarlijkse vergoeding voor kosten van beheer en onderhoud van assets, met bestedingsvrijheid voor HTM (ontschotte BDU-bijdrage). - Een voor tien jaar vastgestelde vergoeding voor de exploitatiekosten. - ldem voor sociale veiligheid en voor de kapitaallasten van de railvoertuigen. - Sturing op 4 heldere, en inhoudelijk ambitieuze outputcriteria (kpi's) namelijk: Reizigerstevredenheid, Punctualiteit, Betrouwbaarheid railinfra en Sociale veiligheid. Aan deze vier kpi's zijn ook bonus/malusbepalingen verbonden, waarbij voor Betrouwbaarheid railinfra (lightrail)een ingroeipad afgesproken. Tijdens het ingroeipad is de bonus-malus regeling opgeschort. - Verantwoording door middel van eenvoudige en inzichtelijke rapportages als onderdeel van de jaarstukken van HTM, die jaarlijks worden vastgesteld in de aandeelhoudersvergadering van HTM PV, waarmee ook definitieve vaststelling van subsidies plaatsvindt. Dit vereist dat voorafgaand aan de AvA inhoudelijke overeenstemming daarover is verzekerd. - En een goed afgewogen, aan beide zijden herkende en gewaardeerde risico-verdeling, zodat niet onnodig financiële middelen hoeven te worden gereserveerd door HTM of MRDH. [ ] 2/6

3 Kanttekeningen bij de bieding Gedurende de looptijd van de railconcessie Haaglanden zijn enkele grote projecten aan de orde. Deze zijn, in overleg met MRDH, niet meegenomen in deze bieding. ln de eerste plaats is dat de vervanging van de resterende GTL-voertuigen door 70 nieuwe stadstrams die over ongeveer zeven jaar beschikbaar moet zijn, inclusief de daarvoor benodigde aanpassingen aan de infrastructuur en de remises (project 'Nieuwe Stadstram'). HTM is in constructief overleg met MRDH en met de gemeente Den Haag (voor de inpassing van de nieuwe stadstram in de openbare ruimte). De kosten van dit project maken nog geen deel uit van de concessie. De bieding houdt rekening met in gebruik neming van de nieuwe stadstrams in 2024 (exploitatiekosten huidig materieel en investeringskosten nieuwe trams). Tweede project is de noodzakelijke verbetering van de infrastructuur en van het asset management. MRDH en HTM hebben afgesproken daarover nadere afspraken te willen maken, met name over de verdeling van managementverantwoordelijkheden, werkzaamheden en risico's ('roadmap') en de financiële dekking daarvan. Dit gebeurt op basis van de gezamenlijk opgedragen externe rapportage door Mott MacDonald. Uiterlijk op de datum van de gunning zullen deze afspraken ook bestuurlijk worden bevestigd. Ook de verantwoordelijkheden en daarmee kosten van nieuwe taken van HTM (distributie, haltebeheer) zijn nog niet definitief afgesproken. HTM heeft nog onvoldoende beeld van de nu hiervoor bij MRDH beschikbare budgetten en evenmin of dat voldoende is voor een adequaat niveau van uitvoering. Dat geldt ook voor de stijging van de beheerkosten na ingebruikneming van HSE, het nieuwe aanlandstation voor Metro E op Den Haag Centraal. De kosten van deze nieuwe taken zijn daarom vooralsnog niet meegenomen en dienen afzonderlijk met MRDH overeengekomen te worden. Met MRDH is afgesproken dat partijen hierover uiterlijk 1 november 2016 overeenstemming hebben bereikt. De voorgenomen uitbreidingen van de railexploitatie gedurende de concessieperiode zullen te zijner tijd nader worden ingevuld via het jaarlijks Vervoerplan. Het betreft uitbreiding naar TU Delft, Bleizo en Scheveningen-Norfolk. De hiermee gemoeide dienstregelinguren noch de daarmee samenhangende exploitatiekosten maken deel uit van de bieding. Tenslotte is ook de lopende subsidieaanvraag voor de uitbreiding van stallingsplaatsen voor de dit jaar in gebruik genomen Avenio-trams (locatie Zichtenburg-2) buiten de bieding gehouden. De geraamde structurele kosten zullen na door beide partijen gedeelde verwachte positieve besluitvorming door MRDH aan de BDU-vergoeding worden toegevoegd. In de gesprekken ter voorbereiding van het gunningsproces hebben wij aangegeven om vervoerskundige redenen of om kosten te kunnen besparen nadere verduidelijking te willen over enkele inhoudelijke onderwerpen uit het PvE. De belangrijkste punten zijn: - Door het invoeren van tijdhaltes is meer rijtijd nodig, daalt de gemiddelde exploitatiesnelheid en daarmee ook het aantal reizigers. HTM zal een proef met tijdhaltes introduceren. Daarvoor geldt dat de dienstregeling niet op voorhand wordt aangepast, maar wel wordt de prestatie op de samen gedefinieerde tijdhaltes gemeten. Daardoor wordt wel gemeten wat de invloed is van tijdhaltes, zonder dat er financiële consequenties zijn. - De definitie van Rituitval (Een Dienstregelingkilometer die volgens de Geldende Dienstregeling in de relevante periode door de Concessiehouder aangeboden moest worden, maar die níet is uitgevoerd omdat (i) de betreffende Rit in zijn geheel niet heeft gereden of (ii) de betreffende Rit bij een andere Halte dan zijn Beginpunt is gestart en/of bij een andere Halte dan zijn Eindpunt is geëindigd. Er is geen sprake van Uitgevallen Ritkilometers wanneer een Rit bij zijn Begínpunt is gestart en bij zijn Eindpunt is geëindigd, ongeacht de Route díe de Rit heeft gevolgd) en de bijbehorende norm zodanig toepassen (nl. op maximaal0,4 %) dat voortaan de totale rituitval (ongeacht verwijtbaarheid) wordt gemeten, met behulp van een gezamenlijk verder ontwikkelde meting via EBS. Dit heeft tot gevolg dat er geen omvangrijke onbedoelde financiële gevolgen zullen zijn (d.w.z. schijnbare rituitval door onvoldoende goede meting). Wanneer dat toch aan de hand blijkt te zijn treden MRDH en HTM in nader overleg. 3/6

4 - HTM en MRDH werken komende tijd verder aan de ontwikkeling van een norm voor "Reizigersvertraging" die bij gebleken geschiktheid in de toekomst kan dienen als verbetering van de huidige norm voor Punctualiteit en Rituitval. - Gratis vervoer en het uitschakelen van (defecte) kaartlezers: door aanpassing van de definities in het PvE wordt dit risico vermeden (wat niet wegneemt dat HTM alles in het werk zal stellen om defecte kaartlezers te voorkomen). - Aan vier prestatie-eisen (kpi's)worden bonus-malusbepalingen gekoppeld, namelijk voor Reizigerstevredenheid, Punctualiteit, Betrouwbaarheid railinfra en Sociale Veiligheid. De overige in het PvE benoemde prestaties zullen wel door HTM en MRDH worden gemonitord. - HTM houdt zijn voorkeur voor een uniforme kleurstelling van zijn railvoertuigen en neemt kennis van de bepalingen uit het PvE hierover. MRDH zal over dit onderwerp HTM binnenkort apart berichten. De bieding van HTM gaat uit van continuering van het lopende project Conducteur op de Tram, dat door de gemeente Den Haag wordt bekostigd. De laatste Nota van inlichtingen geeft aan dat eerdere bepalingen in het PvE over het bonus/malus principe worden aangepast. Het invoeren van een maximumbedrag aan bonussen, boetes en malussen brengt het financieel risico terug tot meer reële proporties. Aanvulling In aanvulling hierop wil ik hierna nog enkele persoonlijke observaties met u delen, die wellicht van nut kunnen zijn bij het vormen van uw uiteindelijke oordeel. Ik doe dat aan de hand van een aantal onderwerpen, dat bij de eerdere besprekingen van het inbestedingsproces uw aandacht hadden. In zijn algemeenheid wil ik opmerken dat uw Raad op 1 oktober 2015 een zienswijze heeft afgegeven op het concept Programma van Eisen (PVE) dat aan de inbesteding ten grondslag ligt. U hebt daarbij enkele tientallen opmerkingen en wensen overgebracht aan de MRDH. Per brief van 15 december heeft de MRDH zijn reactie op de zienswijze aan u toegezonden. In zijn algemeenheid is geconstateerd dat enkele van uw zienswijzen de MRDH heeft bewogen het PVE aan te passen. Op andere punten heeft de MRDH aangegeven dat zij deze niet vindt passen in het onderhavige PVE, maar wel bereid is hier in andere (nog vast te stellen) documenten rekening mee te houden, dan wel hierover op andere wijze nader te besluiten. In feite is er op geen enkele van uw zienswijzen een afwijzende reactie ontvangen. Uit het feit dat de MRDH heeft geconstateerd dat het bod van de HTM voldoet aan het PVE mogen wij afleiden dat dit bod ook in de lijn is met uw opvattingen en wensen. Uit het voldoen van het bod van de HTM aan het PVE kunnen ook nog enkele andere conclusies getrokken worden. De HTM verplicht zich hiermee om tien jaar lang openbaar vervoer aan te bieden dat van hoge kwaliteit is en ten aanzien waarvan de lat ieder jaar iets hoger wordt gelegd. De HTM biedt een gegarandeerde hoeveelheid dienstregelingsuren aan, die in vergelijking met nu niet zal leiden tot een verminderd vervoersaanbod. Als de groeiverwachtingen worden waargemaakt zal het vervoersvolume ieder jaar stijgen, waarmee een bijdrage wordt geleverd aan het mobiliteitsbeleid van de gemeente Den Haag, dat uitgaat van een groei van het openbaar vervoergebruik. De HTM biedt aan mee te denken en voorstellen te ontwikkelen voor de OV-ontsluiting van locaties die nu nog niet per tram zijn te bereiken, zoals Scheveningen-Norfolk, TU-Delft, Zoetermeer-Bleizo. De HTM biedt aan om door te gaan met zijn inspanningen het openbaar vervoer sociaal veiliger te maken. Kortom, ik ben van mening dat het inbestedingsproces heeft geleid tot een voor alle partijen (en niet in de laatste plaats voor de reiziger) zeer aantrekkelijk eindresultaat. Fiets mee in tram 4/6

5 Uw raad heeft aangegeven zeer te hechten aan de verworvenheid dat de fiets buiten de spits mee mag in de brede trams en de hoop uitgesproken dat deze verworvenheid uitgebreid kan worden. MRDH heeft in het PVE opgenomen dat buiten de spits fietsen meegenomen moeten kunnen worden in de RandstadRailvoertuigen. MRDH staat het de HTM toe om vaker de fiets mee te nemen, maar stelt daar geen extra budget voor beschikbaar. Het al dan niet gebruik maken van deze mogelijkheid is hiermee voor de HTM-directie een bedrijfsmatige afweging. Bezuinigingen In het onderhandelingsresultaat en het daarop gebaseerde bod van de HTM is sprake van door de HTM te verrichten efficiencyverbeteringen, die vertaald worden in verlagingen van de bijdrage van de MRDH. Deze korting bedraagt in ,0 mln. per jaar en loopt ieder jaar op met 1,0 mln. tot 10 mln. per jaar in Daarnaast is ook bepaald dat de HTM, vanwege de verwachting van hogere reizigersinkomsten, een taakstellende opbrengstenontwikkeling opgelegd krijgt van 1 mln. per jaar in 2017, 2 mln. per jaar in 2018 en 3 mln. per jaar voor de jaren Na drie jaar zal er worden herijkt en wordt er geanalyseerd hoe deze afspraken in praktijk zullen uitwerken. Bij deze bezuiniging op de MRDH-bijdrage kunnen een aantal kanttekeningen worden geplaatst: 1. De bezuiniging moet in het perspectief worden gezien van een totale subsidiebijdrage over 10 jaar van ruim 900 mln. 2. Deze afspraken komen in de plaats van een in 2014 tussen de HTM en het stadsgewest Haaglanden overeengekomen korting van ongeveer 9 mln per jaar, die met ingang van 2017 in zou gaan. De HTM heeft extra kwaliteitsvoorstellen gedaan. De kosten van deze maatregelen kan de HTM dekken uit een nog te vormen kwaliteitsfonds. Dit laatste is een nieuw uitdagend onderdeel in de concessie. Als de reizigersopbrengsten stijgen boven de opgelegde taakstellende opbrengsten, dan worden die meeropbrengsten gestort in een kwaliteitsfonds dat bij de HTM op de balans staat. De HTM kan hieruit dan de kwaliteitsverhogende maatregelen betalen. Sociale veiligheid HTM en MRDH zullen de huidige inspanningen om de sociale veiligheid in het OV te borgen op hetzelfde niveau voortzetten (camerabewaking, controles, toezicht door beveiligers en doelgroepenbeleid). Het MRDH-budget hiervoor blijft op hetzelfde niveau. Ook zal de gemeente hieraan jaarlijks 2 mln blijven bijdragen, mits de HTM blijft voldoen aan de door de gemeente gestelde criteria. Hierdoor kan de extra inzet van conducteurs op risicolijnen mogelijk worden gemaakt. Het ontbreekt bij partijen aan middelen om extra beveiliging in te zetten op de lijnen 3 en 4 en dit is daarom niet in de concessie opgenomen. Dividend Gemeente, HTM en MRDH zijn het er over eens geworden dat het met deze concessievoorwaarden mogelijk moet zijn om jaarlijks 4,5 mln. winst te kunnen behalen. De gemeente heeft als beleid voor de HTM dat 100 procent van de winst wordt uitgekeerd aan de gemeente, mits de solvabiliteit van de enkelvoudige balans van HTM Personenvervoer ten minste 40 procent is. De gemeente heeft voorzichtigheidshalve 3 mln. dividend per jaar geraamd aan dividendinkomsten vanaf 2018 (het eerste volledige concessiejaar is 2017, uitkering van de winst over 2017 geschiedt in 2018). Het eventuele meerdere of mindere zal jaarlijks worden betrokken bij het budgettair kader van de gemeente. HTM is met MRDH overeengekomen dat de mogelijke kosten van de Vennootschapsbelasting (VpB) door MRDH zullen worden vergoed, deze afspraak is al in 2014 gemaakt. 5/6

6 Tot slot Met het aanpassen van de governance-structuur en het verkopen van een speciaal aandeel aan de MRDH, kan de inbesteding van de railconcessie worden voltooid. Ik denk dat hiermee uiteindelijk een mooi en bevredigend resultaat is bereikt. De reizigers, de werknemers van HTM en de stad zijn allen gebaat bij een kwalitatief hoogwaardig tramproduct dat met deze concessie gegarandeerd wordt. Met vriendelijke groet, Tom de Bruijn 6/6