Grote ambities, kleine stapjes

Transcriptie

1 Grote ambities, kleine stapjes Reactie op de nota Stallen en Parkeren

2 Grote ambitie, kleine stapjes 2 Titel: Auteurs: Grote ambities, kleine stapjes; Reactie op de nota Stallen en Parkeren Ria Glas en Marjolein Terpstra Jaartal: November 2012 De Fietsersbond komt op voor de belangen van fietsers in Nederland en zet zich in voor meer en betere mogelijkheden om te fietsen. Dat kan dankzij de steun van onze leden. De Fietsersbond heeft leden, 150 afdelingen en 1500 actieve vrijwilligers, verspreid over heel Nederland. De afdeling Utrecht zet zich in voor verbetering van de fietsmogelijkheden, fietsinfrastructuur en fietsvoorzieningen in Utrecht. De afdeling telt ongeveer leden. Meer informatie staat op onze website Copyright Fietsersbond Overname van teksten is toegestaan met bronvermelding. Fietsersbond afdeling Utrecht p/a Pelmolenweg XN Utrecht Telefoon politiek@fietsersbondutrecht.nl

3 Grote ambitie, kleine stapjes 3 Inhoud 1. Inleiding Reactie op de gemeentelijke plannen Extra inzet op (betaalde en onbetaalde) fietsenstallingen in het centrum Voldoende aantrekkelijke fietsenstallingen bij OV-knooppunten en voorzieningen Verbetering van handhaving Introductie van fietsparkeernormen bij nieuwe ontwikkelingen Voorstel voor een beter stallingsbeleid Een bereikbare en aantrekkelijke stad Voldoende goede stallingsplekken overal waar wordt gestald Intensieve bestrijding van fietsdiefstal Handhaven op weesfietsen, wrakken en gevaarlijk gestalde fietsen...14 Bijlage 1 Berekening tekort stalplekken binnenstad...15 Bijlage 2 Berekening aantal stalplekken Stationsgebied...16

4 Grote ambitie, kleine stapjes 4 1. Inleiding De gemeente Utrecht heeft in het kader van het ambitiedocument Utrecht aantrekkelijk en bereikbaar een plan opgesteld voor parkeren en stallen. Deze nota is vrijgegeven voor inspraak. In dit rapport gaan we in op deze nota. Leeswijzer In het eerste deel van dit rapport bespreken we de voorstellen van de gemeente. In het tweede deel van het rapport geven we aan hoe het stallingsbeleid in een echte fietsstad eruit ziet. 2. Reactie op de gemeentelijke plannen Het college heeft in het collegeakkoord afgesproken dat de groei van het autoverkeer moet halveren. In het ambitiedocument is bepaald dat dat wordt gerealiseerd via zeven beleidsprincipes. Het voor de Fietsersbond belangrijkste principe hiervan is dat de fiets in de stad het primaire vervoermiddel is. Dat is een mooi streven maar op dit moment nog ver van de werkelijkheid. De fiets wordt in de binnenstad weliswaar veel gebruikt, maar dat is omdat het autogebruik daar knap lastig is, niet omdat het er prettig fietsen is. In de rest van de stad (buitenwijken en Leidsche Rijn) voert de auto de boventoon. In de binnenstad is stallen bovendien een groot probleem. De binnenstad wordt verder verdicht door nieuwbouw o.a. in het stationsgebied. Er zullen daar dagelijks tienduizenden mensen extra vertoeven. Hoe bereiken we dat dit desondanks gepaard gaat met tenminste een halvering van de groei van het autogebruik? In het ambitiedocument worden bij principe IV en VI als doelen van het parkeerbeleid gegeven: Een sterke verruiming van de binnenstadszone waar de fiets (en voetganger) leidend zijn voor de inrichting, met ruime stallingsvoorzieningen Minder ruimtegebruik van auto s in de openbare (buiten)ruimte Stimuleren alternatieven voor niet-noodzakelijk autobezit en gebruik Transparante en gezonde exploitatie van gemeentelijke parkeerruimte Tegen deze achtergrond hebben wij de nota Stallen en Parkeren beoordeeld. Het ambitiedocument en de daaruit voortvloeiende nota staat bol van de ambities om Utrecht een echte fietsstad te maken. Helaas is de uitwerking in concrete maatregelen in de nota erg mager, weinig vernieuwend en hier en daar ronduit fietsonvriendelijk. Er staan geen afdoende maatregelen bij en er worden geen keuzes gemaakt. Bovendien ontbreken een aantal concrete maatregelen uit het ambitie document (mobiele stallingen, communicatie over parkeervoorzieningen) in de huidige nota. Met de voorgestelde set van maatregelen zal het niet lukken om de hoge ambities te verwezenlijken en een echte kwaliteitsslag te maken. De tekort aan stallingsplekken wordt met deze nota verre van opgelost. Een meer gedetailleerde reactie op de verschillende maatregelen wordt hierna gegeven, per hoofdpunt uit de nota. 2.1 Extra inzet op (betaalde en onbetaalde) fietsenstallingen in het centrum Het oplossen van het voor iedereen overduidelijke tekort aan stallingsplekken binnen en buiten het centrum zou het belangrijkste voornemen van deze nota moeten zijn. In de uiteindelijke uitwerking is daar niet veel van terug te zien. In het centrum wordt naast de binnenkort te openen fietsenkelder onder het Vredenburg gezocht naar mogelijkheden voor fietsenstallingen op/bij het Neude, de Mariaplaats, het Lucasbolwerk en het Ledig Erf. Dit is een mooi initiatief dat zeker voorziet in een behoefte, maar vergeten wordt dat er ook een grote vraag is naar eenvoudige fietsklemmen, om snel even je fiets te stallen dichtbij de winkel waar je moet zijn. Extra fietsklemmen worden geheel niet genoemd in de nota. De voornemens voor het uitbreiden van stallingsplekken kunnen veel ambitieuzer en zouden een stuk concreter worden door streefcijfers op te nemen voor klemmen en fietsenstallingen. Het tekort voor de binnenstad bedraagt ongeveer stallingsplaatsen (zie Bijlage 1).

5 Grote ambitie, kleine stapjes 5 Wat betreft de geplande fietsenstallingen zouden zeker ook de extra stallingsplaatsen in de parkeergarage onder Vredenburg, moeten worden opgenomen. Dit als gevolg van de overgenomen motie Beerlage van 19 januari 2012 (motie 2012/M001). Daarnaast is de Fietsersbond van mening dat het aanleggen van een ondergrondse fietsenstalling onder de stadsschouwburg op het Lucasbolwerk onnodig is; voor een fietsparkeerprobleem van slechts enkele uren per dag is een permanente fietsenstalling een te dure oplossing. De stalling ligt te ver van de winkels in het centrum om daarvoor een functie te vervullen. De aanstelling van een fietsparkeercoach en een inpandige bewaakte stalling in de omgeving van de Stadsschouwburg is een betere oplossing om het stallen tijdens voorstellingen te verbeteren ( Fietsparkeren bij de Staddsschouwburg, Fietsersbond afd. Utrecht, juni 2012). Afbeelding 1: Stallen en parkeren (foto Fietsersbond) Voor het stationsgebied wordt een uitbreiding van het aantal OV- en niet-ov gerelateerde stallingsplaatsen in de nota aangekondigd. Bestudering van de kaart met de geplande stallingen en opleverdata ( zie Bijlage 2) nuanceert het enthousiaste verhaal. De uitbreiding van het aantal OV-gerelateerde stallingsplaatsen van naar is voorbarig omdat de ontwikkeling van de Knoopkazerne (3.500 stallingsplaatsen) nog onzeker is. Daarnaast is het streefcijfer van gebaseerd op de behoefte zoals die een paar jaar geleden voorspeld is. Ondertussen is deze inschatting verouderd; door de grote toename van het fietsgebruik en de mogelijke afschaffing van de OV-studentenkaart zal de werkelijke behoefte waarschijnlijk hoger uitkomen. Ook noemt de nota geen verdeelsleutel voor gratis en betaalde stallingsplaatsen. Het is belangrijk dat bij de uitbreiding van de totale stallingscapaciteit ook het aantal gratis stallingen ten minste op peil blijft. Het omzetten van gratis stalplekken naar betaalde stalplekken zal leiden tot veel overlast van niet in de rekken gestalde fietsen en is bovendien bepaald niet fietsvriendelijk te noemen. In het gebied er omheen moeten ook nog eens extra niet-ov gerelateerde stallingen erbij komen. Onder meer op het Vredenburg, waar in 2013 de fietsenstalling terug komt die tijdelijk verplaatst is vanwege de bouw van het woon/winkelgebouw De Vredenburg. Uit onze berekeningen (zie Bijlage 2) blijkt dat in de praktijk van maar extra, nieuwe stallingen vaststaat dat ze gerealiseerd gaan worden. Bestaande niet-openbare stallingen bij bestaande kantoren worden in de plannen ook meegeteld, maar dat schept verwarring. Deze zijn noch extra noch voor het stationsgebied bestemd en dienen van de kaart verwijderd te worden. Een ander probleem met het aantal in de nota genoemde stallingsplaatsen voor het stationsgebied is de fasering van de stallingen. Aangezien het nog even duurt voordat de nieuwe stallingen zijn opgeleverd en ondertussen bestaande stallingen al wel worden opgeheven, dreigt er de komende jaren een enorme terugloop van het aantal stallingen. Voor 2015 dreigt er een tekort van ruim stallingsplaatsen ten opzichte van de verwachte behoefte (zie Bijlage 2).

6 Grote ambitie, kleine stapjes Voldoende aantrekkelijke fietsenstallingen bij OV-knooppunten en voorzieningen Ook bij stallingsplekken buiten het centrum moet veel meer gedaan worden dan de nota nastreeft en worden de eenvoudige fietsklemmen geheel buiten beschouwing gelaten. Volgens de nota is er vooral een kwaliteitsslag nodig bij fietsenstallingen bij voorzieningen als winkelcentra, kantoren, scholen en sportverenigingen. En dan alleen bij grote locaties als winkelcentrum Kanaleneiland, winkelcentrum Overvecht, kantoren bij Rijnsweerd en Oudenrijn, grote scholenconcentraties en stadion Galgewaard. Volgens de Fietsersbond zijn er op veel van deze locaties vooral ook meer stallingsplekken nodig. Daarnaast worden de kleinere locaties geheel niet genoemd, zoals bijvoorbeeld winkelgebied Nachtegaalstraat met z n chaos aan her en der geparkeerde fietsen. Niet alleen op de grote locaties, maar bij alle bestemmingen moeten voldoende goede stallingsmogelijkheden zijn. Dus bij alle scholen, winkels, sportaccommodaties, uitgaansgelegenheden, kinderopvang etcetera; overal. En dat geldt ook voor de OV-knooppunten. Veilige fietsenstallingen zijn hier extra belangrijk omdat de fiets hier een vrij lange tijd gestald wordt in een omgeving met weinig sociale controle. Wij pleiten daarom om hier elektronische bewaakte stallingen op te zetten, naar voorbeeld van die op station Overvecht en Maarssen. Dit is een relatief goedkope manier voor de gemeente om bewaakt stallen mogelijk te maken. Een onderwerp dat geheel mist in de nota is het stallen in woonwijken. En dat terwijl in veel oude woonwijken er onvoldoende eenvoudige en veilige stallingsplekken bij huis zijn. Het bijplaatsen van extra fietsklemmen, fietstrommels en/of buurtstallingen zou onderdeel moeten worden van het nieuwe beleid. In de nota wordt wel de mogelijkheid genoemd om autoparkeerplaatsen in te wisselen voor stallingsplaatsen voor de fiets. Formeel kan dit nu ook al maar in de praktijk werkt het niet. De uitvoerbaarheid van dit (nieuwe) beleid verdiend daarom veel aandacht. 2.3 Verbetering van handhaving In de nota wordt de handhaving van weesfietsen en fout gestalde fietsen flink aangescherpt. Naast weesfietsen en gevaarlijk gestalde fietsen is het voornemen om ook hinderlijk gestalde fietsen snel weg te halen. De eigenaar kan zijn eigen fiets dan alleen nog terug krijgen door zelf naar het moeilijk bereikbare fietsdepot te reizen en een boete te betalen. Voor auto s geldt niet dat auto fout = auto foetsie. Waarom wel voor de fiets? Dit handhavingsbeleid is veel strenger voor fietsen dan voor foutgeparkeerde auto s. Dat is onterecht en helemaal niet fietsvriendelijk. Fout geparkeerde fietsen zijn over het algemeen slechts een symptoom voor een tekort aan stallingsplekken. Dit dient opgelost te worden door het wegnemen van het tekort in plaats van het bestrijden van het symptoom. Als er voldoende stallingsplaatsen zijn, ook in de piekuren, zal blijken dat het 'wildstallen' nauwelijks nog een probleem is. Het voorgestelde handhavingsbeleid lijkt niet erg realistisch; het is nauwelijks uitvoerbaar en zal leiden tot hoge kosten. Bovendien is het bij het handhaven op hinderlijk gestalde fietsen geheel niet duidelijk wat als hinderlijk wordt beschouwd, zowel in juridische zin als in de praktijk. Dit is een ongewenste situatie, die ook juridisch aanvechtbaar is. Afbeelding 2 Handhaving is in de praktijk nauwelijks uitvoerbaar.(foto Fietsersbond)

7 Grote ambitie, kleine stapjes 7 De Fietsersbond kan zich wel vinden in handhaving van wees- en gevaarlijke gestalde fietsen. Gevaarlijk gestalde fietsen, bijvoorbeeld in het Stationsgebied waar fietsen regelmatig half op het overvolle fietspad hangen, moeten zo snel mogelijk worden aangepakt. Het is dan vaak efficiënter om de fiets te verplaatsen of rechtop te zetten dan ze af te voeren naar het fietsdepot. Het handhaven op weesfietsen is een goede manier om aanwezige stallingsplekken beschikbaar te houden, maar kan nooit het stallingstekort oplossen. Het zou goed zijn om het handhaven op weesfietsen en wrakken niet alleen in het centrum en stationsgebied te doen, maar ook zo nu en dan bij grote en kleine voorzieningen en in woonwijken. 2.4 Introductie van fietsparkeernormen bij nieuwe ontwikkelingen Dit is een goede en vernieuwende maatregel die door de Fietsersbond ten zeerste wordt toegejuicht. Het zou nog beter zijn om deze normen als streefgetallen te gebruiken voor stallingscapaciteit bij bestaande en al in aanbouw zijnde ontwikkelingen..

8 Grote ambitie, kleine stapjes 8 3. Voorstel voor een beter stallingsbeleid 3.1 Een bereikbare en aantrekkelijke stad Een goed stallingsbeleid moet leiden tot een bereikbare en aantrekkelijke stad. Beiden zijn belangrijk om de stad ook vitaal te houden. De economische vitaliteit van het centrum is gebaat is bij veel bezoekers. Bijna een derde van de klanten komt op de fiets naar de binnenstad. De omzet daar is tussen 2003 en 2011 met 30% gedaald. Ondertussen is er een toename van bijna 50% van het oppervlak aan winkels in onze gemeente ten opzichte van 2005 gepland en een fors deel van die toename vindt plaats in het centrum. De vitaliteit van het centrum zal er niet beter op worden als klanten zich tweemaal bedenken voor ze met hun fiets naar het centrum gaan om daar geld uit te geven. Naast economische vitaliteit is ook gezondheid een belangrijke factor. Meer fietsen is meer bewegen en minder autogebruik is betere luchtkwaliteit. En dat mag overigens ook best wat kosten, budgetneutraal is voor ons bepaald geen randvoorwaarde. Er zijn in de binnenstad, maar ook in de rest van de gemeente, ruim onvoldoende stallingsplekken. Uit het parkeerdrukonderzoek in 2009 blijkt een tekort van zo n plekken in de binnenstad (zie Bijlage 1). Naast behoefte aan meer klemmen met aanbindmogelijkheid is er ook behoefte aan bewaakte stallingen; veel bezoekers durven niet hun goede fiets in de binnenstad te stallen en houden er daarom twee fietsen op na. Goed stallingsbeleid zorgt ook voor een aantrekkelijke stad. Fietswrakken, gevaarlijk gestalde fietsen, fietsen op looppaden en blindegeleidestroken en fietsen voor nooduitgangen zijn ongewenst. Aan de andere kant roepen de lange rijen fietsen aan de relingen langs de Oudegracht juist een oer-hollands, nostalgisch gevoel op. Bij gebrek aan klemmen stalt de gemiddelde fietser zijn fiets toch in keurige rijen. Die hebben wel het risico op omvallen en schade aan de fiets. Pas als men echt geen behoorlijke plek vindt om te stallen, wat met name in de binnenstad te vaak voorkomt, zet men de fiets op gevaarlijke en hinderlijke plekken. Dit leidt tot ergernis en gevaarlijke situaties. Afbeelding 3: Ook zonder klemmen trachten mensen hun fiets ordelijk te stallen. Los gestalde fietsen vragen relatief veel ruimte en raken bij omvallen vaak beschadigd.(foto Fietsersbond)

9 Grote ambitie, kleine stapjes 9 Gevaarlijk- en hinderlijke gestalde fietsen zijn een symptoom van te weinig stallingsplekken. Door meer stallingsplekken te creëren, worden hun aantal sterk teruggedrongen. Dit is een goedkopere oplossing dan inzetten op handhaving; dit kost grof geschat zo n 200,- per (geruimde) fiets. Nog niet zo lang geleden was stallen in Utrecht beter geregeld (zie kader 1). Dit leidde destijds tot een hoge tevredenheid over stallingen (6,8) en een flinke omzetstijging in het centrum (zie kader 2). Kader 1 Fietsenstallingen Naast de (onbewaakte) fietsklemmen op straat telt de binnenstad van Utrecht een groot aantal bewaakte stallingsplaatsen (totaal 8.100, waarvan in gemeentelijke stallingen). Sinds 1998 is het aantal stallingsplaatsen aanzienlijk uitgebreid (nieuwe Neudestalling met 150 plaatsen, nieuwe Stadhuisstalling met 500 plaatsen ter vervanging van tijdelijke stalling, 5% meer fietsklemmen in stationsgebied). Van de gemeentelijke stallingen worden vooral de Vredenburgstalling (350 plaatsen) en in iets mindere mate de Catharijnestalling (tegenover streekbusstation, plaatsen) intensief gebruikt. Kader 2 Ongeveer een derde van de bezoekers per (brom)fiets heeft gebruikgemaakt van een bewaakte fietsenstalling, ongeveer een kwart van elders gesitueerde fietsklemmen. De overige (brom)fietsers hebben het voertuig op een niet speciaal daarvoor bestemde plek neergezet. De bereikbaarheid van de binnenstad per (brom)fiets en de tarieven voor stalling worden goed beoordeeld, het aantal mogelijkheden om de fiets te stallen net voldoende. Het stallen van de fiets (aantal mogelijkheden en tarieven) behaalt, met name bij de lokale bezoekers, hogere scores dan in Van belang daarbij is dat het aantal stallingsmogelijkheden voor de fiets in de afgelopen jaren is uitgebreid. De beoordeling van de bereikbaarheid per fiets is vergelijkbaar met de score in andere binnensteden (bijvoorbeeld binnensteden Nijmegen en Arnhem: beide 7,5). De lagere score ten opzichte van 1997 kan mogelijk worden verklaard door de vele opbrekingen in het centrum. Bron: Uit Utrecht monitor kernwinkelapparaat Kader 3 In de dagelijkse sector is de lokale oriëntatie op het centrum toegenomen en terug op het niveau van In de niet-dagelijkse sector is na de eerdere daling in de periode de koopkrachtbinding op het niveau van 1998 gehandhaafd. Uit het in het kader van de kernwinkelapparaat-monitor gehouden passantenonderzoek is gebleken dat de verhouding lokale/niet-lokale bezoekers in het kernwinkelapparaat in 2000 ongeveer hetzelfde was als in Aan de hand van dit gegeven, gemiddelde cijfers omtrent de bestedingen in de dagelijkse en nietdagelijkse sector, het inwonertal van Utrecht (in 1997 en in 2000) en de koopkrachtbindingscijfers (1998 en 2000) kan worden berekend dat de omzet van het winkelaanbod in het kernwinkelapparaat van Utrecht in de periode met ca. 20% is gestegen. Bron: Detail monitor Voldoende stallingen, tevredenheid met de stallingsvoorzienigen en een groeiende omzet in de binnenstad, het kan ook (weer) in Utrecht. Om dé fietsstad van Nederland te worden zal ingezet moeten worden op drie pijlers: Voldoende goede stallingsplekken op alle plekken waar fietsen worden gestald Intensieve bestrijding van fietsdiefstal Handhaven op weesfietsen, wrakken en gevaarlijk gestalde fietsen Woonwijken 3.2 Voldoende goede stallingsplekken overal waar wordt gestald In woonwijken moet gezorgd worden voor voldoende stallingsmogelijkheden, zowel klemmen met aanbindmogelijkheid als meer veilige stallingsmogelijkheden. Veel woningen in de stad hebben immers geen fietsenberging. Ook inwoners van deze wijken moeten een goede fiets kunnen bezitten, zonder groot risico van diefstal.

10 Grote ambitie, kleine stapjes 10 Een paar jaar geleden is in de Vogelwijk een project uitgevoerd om voldoende fietsklemmen, fietstrommels en buurtstallingen te plaatsen in samenspraak met de bewoners. Dat project was een groot succes. Sindsdien wordt som een buurtstalling geopend en worden er twee fietstrommels per jaar geplaatst. Dat is veel te weinig om de wachtlijsten op te lossen. Daarom pleit de Fietsersbond voor uitbreiding van de Vogelwijk-aanpak tot de andere buurten waar onvoldoende stallingsmogelijkheden aanwezig zijn. Maatwerk per buurt, fietstrommels en buurtstallingen naar behoefte. En met voldoende fietsklemmen met aanbindmogelijkheid, want niet iedereen wil betaald stallen. Een paar zaken moeten hierbij echter veranderd worden. Nu mogen er per adres slechts twee fietsen in een buurtstalling of fietstrommel worden geplaatst, onafhankelijk of het een alleenstaande bewoner of een gezin met vier schoolgaande kinderen betreft. De bevolkingsadministratie is sinds de tijd van de Vogelwijk-aanpak flink verbeterd. Daarom is het mogelijk om in het nieuwe beleid per ingeschreven inwoner een fiets toe te staan. Afbeelding 4: Fietstrommel en muurschildering op de 1e Daalsedijk. (foto Fietsersbond) Tevens mogen parkeerplaatsen wijken voor fietstrommels en fietsklemmen. De opbrengst van de parkeervergunningen per parkeerplaats in woonwijken is niet hoog, dus dit heeft nauwelijks financiële consequenties. De mogelijkheden voor fietstrommels nemen door deze wijziging fors toe. Ook stelt de Fietsersbond voor een proef te doen met huurfietsen (OV-fiets) in de woonwijken. Mensen die niet regelmatig fietsen zijn voordeliger uit met af en toe een huurfiets dan met een plek in een buurtstalling of fietstrommel. De mogelijkheden voor autodelen zouden ook nadrukkelijker onder de aandacht van de wijkbewoners moeten worden gebracht om de beschikbare ruimte op straat verder te vergroten. In de praktijk blijken er per deelauto gemiddeld zeven deelnemende huishoudens te zijn, wat de parkeerdruk met zes voertuigen kan verminderen.

11 Grote ambitie, kleine stapjes 11 Stationsgebied Ook in het stationsgebied moeten voldoende stallingsplaatsen komen, waarvan een voldoende aantal gratis. Ook op het drukste moment van de drukste dag moet er makkelijk een betaalde en een gratis stalplek gevonden kunnen worden. De geplande inpandige stallingsplaatsen zijn hiervoor onvoldoende. Het aantal stallingsplaatsen, maar ook de in- en uitgangen dienen flexibel te zijn in capaciteit en inrichting om toekomstige veranderingen aan te kunnen. De fietsenstallingen moeten vlot bereikbaar zijn vanaf de (hoofd)fietsroutes en met goede, korte looproutes aansluiten op trein, bus en tram. De fietsparkeervoorzieningen moeten een hoge kwaliteit hebben op het gebied van openingstijden, gebruiksgemak en sociale veiligheid om fietsers te verleiden ze daadwerkelijk te gebruiken. Daarnaast moet het mogelijk blijven om dichtbij de perrons en de stationshal kort op het maaiveld te stallen, om bijvoorbeeld even iemand uit te zwaaien of langs het loket te gaan. (nota: Fietsparkeren in het nieuwe stationsgebied van Utrecht, Fietsersbond afd. Utrecht, 2011) De huidige plannen van het stationsgebied beloven meer nieuwe stallingen dan in de praktijk het geval zal zijn (zie Bijlage 2). Om het totaal van extra niet-ov gerelateerde plekken te realiseren zijn er aanvullend nog stallingsplekken nodig. De gemeente dient samen met de marktpartijen te zorgen dat deze extra stallingen er tijdig komen. Bestaande niet-openbare stallingen bij bestaande kantoren horen daarbij niet mee te tellen. Daarnaast moet er snel gezocht worden naar een oplossing voor de nijpende stallingsproblematiek in de aankomende jaren. De stalling op het Smakkelaarsveld, met zo n plekken, zal in november 2013 worden opgeheven om plaats te maken voor bouwwerkzaamheden. Er is tot nu toe nog geen locatie gevonden waar deze duizenden fietsen voorlopig, tot de oplevering van de definitieve fietsenstallingen, gestald kunnen worden. Een deel zou op de oude plek van de tramhalte op het Westplein gestald kunnen worden. Daarnaast zou gekeken moeten worden of het mogelijk is een deel van de parkeergarages in het stationsgebied tijdelijk als stalling te gebruiken. Voor het stationsgebied is de Fietsersbond voorstander van een combinatie van gratis en betaald parkeren met tariefdifferentiatie (nota: Fietsparkeren in het nieuwe stationsgebied van Utrecht, Fietsersbond afd. Utrecht, 2011). Dat wil zeggen dat handige stallingen op goede locaties duurder mogen zijn dan verder weg gelegen stallingen. Dit binnen de randvoorwaarde van het Rijk die stelt dat op 400 meter loopafstand van het station gratis plekken moeten zijn. Voor de stalling onder het stationsplein is de (maximale) looptijd nu elf minuten. Veel plekken zullen hier dus gratis moeten worden omdat de aansluiting met het station loopt via een behoorlijke omweg. Voor de Sijpesteijn- en Noorderstalling is de loopafstand naar het station superkort. Deze stallingen kunnen daarom de hoogste tarieven krijgen, die bovendien oplopen naarmate een fiets er langer staat. De stalduur per fiets zal daarmee kort blijven. Dat geeft veel mensen de gelegenheid om vlot te stallen en snel de trein te halen. De Sijpesteijnstalling was in het oorspronkelijk gereserveerd voor brommers. Door brommers in parkeergarages te laten stallen kan deze stalling toch behouden worden voor fietsers. Verder is de Fietsersbond van mening dat alle inpandige fietsenstallingen moeten worden vrijgehouden van verbrandingsmotoren. Brommers en scooters dienen betaald te parkeren bij de auto s in de parkeergarage. Andere OV stations Alle trein en HOV-knooppunten (zoals De Meern Oost) worden voorzien van elektronisch bewaakte stallingen, naar voorbeeld van die op station Overvecht en Maarssen. De kosten hiervan zijn vooral investeringskosten. Daarom wordt elektronisch bewaakt stallen gratis, ook in Overvecht. Er komen meer OV-fietsen én OV-fiets distributiepunten. Elektronische distributie middels sleuteldispensers, een OVfietscaroussel of Callock zal worden toegepast bij onbemande stallingen. Afbeelding 5: OV-fiets huren uit een OV-fietscaroussel

12 Grote ambitie, kleine stapjes 12 Binnenstad Voldoende goede stallingen in de binnenstad is een randvoorwaarde voor een aantrekkelijke binnenstad. Onvoldoende stallingen leveren gevaarlijk en hinderlijk gestalde fietsen op. Een deel van de bezoekers aan de binnenstad heeft behoefte aan bewaakte stallingen. Dat betekent dat er voldoende én handige plekken onder de grond, inpandig of op de eerste verdieping gemaakt moeten worden. Bezoekers zullen verleid moeten worden hun fiets in de stallingen te zetten. Stallen op maaiveld moet overigens altijd mogelijk blijven. De mogelijkheid om met de fiets tot aan je bestemming kan komen, is een voordeel dat behouden moet blijven. Er is een tekort van zo n plekken in de binnenstad. De geplande stallingen onder het Muziekpaleis en onder het het Neude, met 700 resp plekken, zullen het tekort niet oplossen. Verwijderen van weesfietsen, wrakken, bakfietsen en brommers zet ten opzichte van het enorme tekort aan stallingen geen zoden aan de dijk. Er zijn veel meer stallingsplekken nodig. Dit kan door een combinatie van fietsenstallingen, fietsklemmen met aanbindmogelijheid en mobiele- en tijdelijke stallingen. Locaties om deze extra stallingen te realiseren zijn eerder door de Fietsersbond aangegeven bij de prijsvraag Waar laat ik mijn fiets? (2010). Er kunnen bijvoorbeeld extra klemmen geplaats worden op het Buurkerkhof. Stallen aan de relingen langs de Oudegracht is een goede manier om piekdrukte in het weekend op te vangen. Ook kan de capaciteit verder worden verhoogd door waar mogelijk fietsklemmen schuin langs de relingen te plaatsen, zoals nu al bij de Donkere Gaard gebeurt. Hierdoor kunnen er meer fietsen per meter geplaatst worden. Daarnaast kan de capaciteit worden uitgebreid door een 'fijnmazige verspreiding van klemmen'. Dat wil zeggen overal waar al klemmen staan kijken of er één of meer klemmen bijgeplaatst kunnen worden. De Fietsersbond vindt de proef met fietsparkeervakken die momenteel gaande is mislukt omdat deze maatregel geen extra stalplekken oplevert. De vakken zijn een verslechtering ten opzichte van de klemmen omdat er geen aanbindmogelijkheid is en de fietsen kwetsbaar zijn voor omvallen. Door de wind of een stootje van een passant valt een fiets, mede door de hobbelige bestrating, makkelijk om en sleurt in zijn val ook de andere fietsen in het rijtje mee. Gevaarlijke, hinderlijke en rommelige situaties zijn het gevolg. De parkeergarage onder het Vredenburgplein is, conform motie 2012/M001, noodzakelijk om het tekort aan stallingsplaatsen in de binnenstad te verlagen. Wegens de hoogteverschillen zijn ondergrondse stallingen en stallingen op de eerste verdieping onhandiger in het gebruik dan die op het maaiveld. Indien ruimten op de eerste verdieping beschikbaar komen kan daar een automatische stalling zoals in Münster gemaakt worden. Fietsen worden middels een voorwielklem getakeld en hangen daarna in een carrousel op de eerste verdieping. Net als in het stationsgebied zijn brommers en scooters met verbrandingsmotoren niet toegestaan in de inpandige fietsenstallingen.. Afbeelding 6: Radlager in Münster. De fietsen zijn aan het voorwiel opgehangen op de eerste verdieping. Rechts de voorwielklem van de fietslift voor het radlager. Zolang de stallingen onder het Neude en het Vredenburgplein er nog niet zijn, moeten de mobiele stallingen dagelijks open zijn. De stalling op de Mariaplaats kan zolang verplaatst worden naar de plek direct grenzend aan de Zadelstraat. De stalling op het Neude kan, als het Neude gebruikt wordt voor andere activiteiten, verplaatst worden naar het plein rond het stadhuis. Ook voor de bewoners van de binnenstad moeten voldoende veilige stallingen beschikbaar komen via de Vogelwijk-aanpak.

13 Grote ambitie, kleine stapjes 13 Afbeelding 7: Schuin omhoog stallen: een mogelijkheid om in een parkeergarage meer fietsen per m2 te stallen. Etagerekken zijn te hoog voor parkeergarages. Bij het parkeerdruk onderzoek uit 2009 bleken ondanks de drukte nog rekken ongebruikt omdat ze op de verkeerde plaats waren geplaatst. Een fietsparkeerring met verwijzing naar nog vrije stallingsmogelijkheden kan het gebruik van de beschikbare plekken verbeteren en het aantal losgestalde fietsen verminderen. Vanaf de bruggen over de singel worden fietsers dan met een logische route naar beschikbare stallingen verwezen. Overige bestemmingen / voorzieningen De gemeente dient zorg te dragen voor fietsklemmen met aanbindmogelijkheid en fietsenstallingen naar behoefte bij grote en kleine voorzieningen als winkelcentra en winkelstraten, kantoren, scholen, sportverenigingen, uitgaansgelegenheden, kinderopvang etcetera. Denk aan de hoge parkeerdruk in het winkelgebied Nachtegaalstraat en de Twijnstraat. De fietsparkeernormen van het CROW moeten als ondergrens van de fietsparkeernorm gelden voor de deze voorzieningen. Het is de bedoeling dat het fietsgebruik in Utrecht royaal boven het landelijk gemiddelde komt te liggen, het aantal stallingen zal even royaal boven het CROW-gemiddelde moeten liggen. In bestemmingsplannen en bouwverordeningen moet dit geregeld worden voor nieuwbouw. Men dient in eerste instantie het aantal stallingen volgens de CROW-norm te plaatsen. Indien dat onvoldoende blijkt volgt de verplichting om stallingen bij te plaatsen. Attracties De Fietsersbond pleit voor het verplicht stellen van een bewaakte stalling van voldoende capaciteit bij evenementen, zoals kermissen, met meer dan verwachte bezoekers.

14 Grote ambitie, kleine stapjes 14 Afbeelding 8: Zomerkriebels, augustus Fijn dat zoveel mensen met de fiets komen! Volgende keer een grotere en bewaakte stalling Voor attracties die buiten het centrum liggen, zoals Kasteel de Haar, zou samen met de exploitant een plan opgesteld moeten worden om de attractie met fiets en OV zo bereikbaar mogelijk te maken. Het recreatieve karakter maakt andere manieren van verplaatsen mogelijk, zoals meermansfietsen of koetsjes. Als het laatste stukje reis onderdeel wordt van de attractie is een wat langere reistijd geen bezwaar. 3.3 Intensieve bestrijding van fietsdiefstal De gemeente Utrecht gaat fietsdiefstal intensief bestrijden. Zo n aanpak kan duidelijk resultaat hebben, in Tilburg wisten ze fietsdiefstal in twee jaar tijd te halveren. Hiertoe dient in Utrecht het stappenplan van het Centrum Fietsdiefstal worden gevolgd. Met deze aanpak is al veel ervaring, ook in andere gemeenten. Er moet nadrukkelijk worden gekeken naar andere succesvolle anti-fietsdiefstalprojecten, zodat zo snel en tegen zo laag mogelijke kosten goede resultaten geboekt worden. 3.4 Handhaven op weesfietsen, wrakken en gevaarlijk gestalde fietsen Om het fietsparkeerbeleid te complementeren is handhaving nodig van weesfietsen, wrakken en gevaarlijke gestalde fietsen. Hieraan hoeft echter veel minder tijd en geld te worden besteed als er eerst wordt gezorgd voor voldoende stallingen. Handhaven van gevaarlijk gestalde fietsen zou op zeer regelmatige basis moeten gebeuren. Het heeft dan de voorkeur om de de fietsen te verplaatsen naar een vrije stalplek of weer overeind te zetten. Dit bespaart een dure verwijderingsoperatie en is een stuk fietsvriendelijker bovendien. Ook buiten het centrum en stationsgebied zouden regelmatig weesfiets- en wrak-acties moeten worden gehouden. Naast het handhaven bij gestalde fietsen is het handhaven bij geparkeerde auto's van belang voor een goed fietsklimaat. Wij denken daarbij met name aan het handhaven bij dubbel parkeren, op het fietspad of strook parkeren en het op het trottoir parkeren.

15 Grote ambitie, kleine stapjes 15 Bijlage 1 Berekening tekort stalplekken binnenstad In 2009 is een parkeerdruk onderzoek gehouden met onderstaande resultaten. Buurtnaam Capaciteit Aantal fietsen in rek Aantal fietsen los Bakfietsen Wrakken Brommers Tabel 1: aantal OV-gerelateerde fietsklemmen in het Stationsgebied (oost & west) Drukste moment Wijk C zaterdagmiddag Breedstr, Plompetorengracht e.o. Lange Elisabethstr, Mariaplaats zaterdagmiddag zaterdagmiddag Nobelstraat e.o koopavond Neude, Janskerkhof, Domplein Springweg e.o., Geertebuurt Lange Nieuwstraat e.o koopavond koopavond koopavond Nieuwegracht oost dinsdagmiddag Stationsgebied west Stationsgebied oost dinsdagmiddag dinsdagmiddag Totaal Geplaatste fietsen en brommers in totaal Het verschil tussen de capaciteit en het aantal geplaatste fietsen en brommers in de binnenstad is plekken. Het opheffen van dit tekort betekent bijna een verdubbeling van de huidige capaciteit. Bij dit onderzoek bleken ondanks de drukte nog rekken ongebruikt. Die staan klaarblijkelijk op de verkeerde plaats. Zelfs op zaterdagmiddag blijken er nog lege klemmen in de Visscherstraat, die bij dit onderzoek is ingedeeld in het gebied rond de Mariaplaats. Die klemmen liggen niet langs een aanrijroute of tussen een aanrijroute en de te bezoeken winkel. Fietsers weten niet dat er daar nog ruimte is en gaan niet rondfietsen op zoek naar een eventueel nog vrije klem.

16 Grote ambitie, kleine stapjes 16 Bijlage 2 Berekening aantal stalplekken Stationsgebied Voor het stationsgebied zijn veel nieuwe stallingen gepland. De website CU2030 meldt enthousiast: Op het grootste OV-knooppunt van Nederland worden de komende jaren ruim aantrekkelijke fietsparkeerplekken gebouwd. Rondom het nieuwe Utrecht Centraal, de OV-terminal, verspreid over vijf grote stallingen aan zowel de oost- als westkant. Fietsers stallen daar hun fiets op toplocaties direct bij de ingangen van het station. Dichterbij parkeren kan niet. Bovendien moeten in het gebied daar omheen nog eens fietsparkeerplekken bij komen. Onder meer op het Vredenburg, waar in 2013 de fietsenstalling terug komt die tijdelijk verplaatst is vanwege de bouw van het woon/winkelgebouw De Vredenburg. Bestudering van de kaart met de geplande stallingen en opleverdata nuanceert het enthousiaste verhaal. De kaart met de stallingen geeft de volgende aantallen plekken: Nr Naam oplevering aantal plekken 1 Stationsplein Oost Verbouwde Noorderstalling Sijpesteijnstalling Stationsplein West Knoopkazernestalling?? Totaal OVT-gerelateerd nieuw bestaand 6 Stationsplein bestaand Singelborgch Terug van weggeweest, mogelijk groter 8 Poortgebouw bestaand Stalling Laag Catharijne 9 Bilbiotheek Per fiets bereikbaar via hoge brug 10 De Vredenburg 300 Minder dan oude stalling op Vredenburgplein Kop Jaarbeursterrein?? Bij Casino/megabioscoop 12 Movares/FGH bestaand Stadskantoor Voor medewerkers gemeente 14 Rabobank bestaand Hojel bestaand SNS Reaal bestaand 300 Totaal niet-ovt gerelateerd totaal niet-ovt gerelateerd niet openbaar Oplevering onzeker Tabel 2: Aard en aantal van geplande stallingsplekken per stalling in het stationsgebied Van de geplande OVT gerelateerde stallingen zijn er nog onzeker omdat de ontwikkeling van de Knoopkazerne nog onbekend is. Van het totaal van extra niet-ovt gerelateerde stallingen blijken er slechts gepland als nieuwe stalling. Van hiervan (Kop Jaarbeursterrein) is de oplevering nog onzeker. Alleen de opleverdata van de stallingen onder het Stadskantoor en de stallingen bij Singelborgh (1.000 plekken) en de Bibliotheek ++ (600 plekken) zijn gepland, totaal plekken. Bij de Vredenburg komen er 300 minder terug dan er waren, mogelijk dat de Singelborgh meer plekken krijgt dan voorheen. Het saldo aan extra stallingen komt zo op extra plekken. Om het totaal van extra plekken te realiseren zijn er aanvullend nog stallingsplekken nodig. Bestaande niet-openbare stallingen bij bestaande kantoren worden nu ook op de kaart aangegeven, maar dat schept verwarring. Deze zijn noch extra noch voor het stationsgebied bestemd en dienen van de kaart verwijderd te worden. De stalling onder van Haren (in de Lange Koestraat), met 135 plaatsen, is in de laatste versie (april 2012) al van de plankaart verwijderd.

17 Grote ambitie, kleine stapjes 17 Een tweede probleem in het stationsgebied is de fasering van de stallingen Oost West Totaal Vraag o.b.v. prognose tekort Tabel 3: aantal OV-gerelateerde fietsklemmen in het Stationsgebied (oost & west) De stalling op het Smakkelaarsveld, met zo n fietsen, zal in november 2013 moeten worden opgeheven. De tijdelijke vergunning loopt dan af en de ruimte is nodig om de HOV-banen aan te leggen en de Bieb++ te bouwen. Er is nog geen locatie gevonden waar deze duizenden fietsen dan gestald kunnen worden. Een deel kan op de oude plek van de tramhalte op het Westplein worden gestald.