Evaluatie koopzondagen Veenendaal

Transcriptie

1 Beleidsadvies Evaluatie koopzondagen Veenendaal Projectvoorstel, 5 januari 2017 Roots Beleidsadvies In opdracht van Gemeente Veenendaal

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding... "... "..."""..."..""."..""..... "..."".."." Aanleiding..."."..""""..""."""."..."".."""....".."."..." Onderzoeksvraag ""...".. "..""".""".".."."""""".""""".""....."" Leeswijzer... "... " ""..."""."""."""."."..""" ""."""""... ".".".""." Waarom Roots Beleidsadvies? "."."""""""""".""""""".".."""""." ""." Kennispartner op het gebied van stedelijke economie "." "." """.""""" Visie op de opdracht ".".."."""""""..""""""..".""""""""""".""." Plan van aanpak ".."".. "."""""""......"""......"""..."...".. "..."".."." Inleiding.""".. "...""...""..."... "..."... "..."."... "... ".. ".. " Vaste onderdelen "..."""..""......" """"......"..".""...""."...".""." Draagvlakmeting ondernemers """"""""""""""".""""""""""" Draagvlakmeting winkelpersoneel ".""""""""".""""""""..."""" Overige werkzaamheden.. ".".". "." " "".... ".. "".. "..".. "... "..." Aan vullende opties "."." ".. ".. "."... "..."." "... "..." Effectmeting gehouden evenementen ".".""""."""" "."" " " ""."" Draagvlakmeting bevolking."".."."..".".".". ".".""".".""""."." Impa.ctanalyse : concurrentiepositie centrum Veenendaal." "."""."" Extra procesondersteuning " ""." " ".".""""""".""""""".""."." Draagvlakmeting inwoners omliggende gemeenten""""""" "".""" Bijdrage gratis parkeren......"..."."""... "..."... ".... """....".." Projectorganisatie, t ijdspad en begroting """"""""""""".""" ""." " ""." Projectorganlsatie ".".." "..."..... "."."".. "... ". "...". "......"" Planning..."... " "...".. " " "....""... "... ".."... "..."" Begroting.""...""."... " "......""".."" ".. ".." Tot besluit "....".".."." "...".".""..."."..".""..."".18 Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_ v4 2

3 1. Inleiding 1. 1 Aanleiding De economische ontwikkeling van het centrum van Veenendaal staat onder druk. Uit het provinciale koopstromenonderzoek van bleek dat de waardering van de consumenten voor het centrum weliswaar steeg, maar dat de omzet van de ondernemers daalde. Internet is daarbij een boosdoener, maar uit het onderzoek bleek vooral ook dat de Veenendaalse bevolking steeds meer geld in andere winkelgebieden besteedden. Daarnaast bleek het centrum van Veenendaal steeds meer moeite te hebben om bezoekers van buiten te trekken. In de jaren nam de zogenaamde koopkrachttoevloeiing naar het centrum van Veenendaal met ruim 33% af. Het resultaat is een oplopende leegstand. Dit vormde medio 2015 aanleiding voor enkele raadsfracties om de motie 'Pimp het winkelcentrum' in te dienen. De betreffende motie werd met een ruimte meerderheid in de raad aangenomen en het college stelde daarop een plan voor verbetering van het winkelcentrum op. Het plan 'Pimp het winkelcentrum' kwam in december 2015 in de raadscommissie en de commissie werd daarbij gevraagd een aantal richtinggevende uitspraken te doen. 1 Na een dialoogavond op 16 maart jl. werd vanuit de fracties van de VVD, het CDA en de SGP een initiatiefvoorstel ter bevordering van de economische vitaliteit en levendigheid van het centrum van Veenendaal voorbereid en ingediend. Dit voorstel werd op 28 april jl. in de gemeenteraad aangenomen. Op dezelfde avond werd een amendement aangenomen om uiterlijk per 1 juli 2016 over te gaan tot de invoering van een koopzondag. Vervolgens werd op 23 juni jl. het voorstel tot de invoering van een (wekelijkse) koopzondag in stemming gebracht. Dit voorstel is aangenomen met een amendement waarin de winkelopenstelling werd gekoppeld aan een evenement op zondag. In de Nota Evenementenbeleid is aangegeven dat op maximaal zes zondagen per jaar dergelijke evenementen zijn toegestaan. Concreet betekende het amendement dus dat er maximaal zes koopzondagen in Veenendaal per jaar konden worden georganiseerd. Het doorlopen politieke proces geeft aan dat de meningen over de zondagopenstelling in Veenendaal (sterk) uiteen lopen. Ook eerdere draagvlakmetingen onder ondernemers en winkelpersoneel gaven dit aan. Vandaar dat in het amendement tevens is gevraagd om in september 2017 een evaluatie van de koopzondagen ter consultatie aan de raadscommissie voor te leggen. In de evaluatie dienden minimaal de volgende zaken te worden betrokken: Draagvlakmeting onder ondernemers en winkelpersoneel; De doorgemaakte ontwikkeling van het aantal daadwerkelijk georganiseerde evenementen op zondag; Wenselijkheid van het al dan niet invoeren van betaald parkeren tijdens evenementen/winkelopening op zondag. 1 Ter ondersteuning van de uitvoering van de motie 'Pimp het winkelcentrum' en ter bevordering van een doeltreffend en doelmatig vervolg, bood de rekenkamercommissie bij de behandeling in de raadscommissie een brief met (achtergrond) informatie aan. Deze brief was opgesteld in samenwerking met Roots Beleidsadvies. Vanuit die opdracht zijn wij goed ingevoerd in de ontwikkeling van het centrum van Veenendaal en kennen wij de context waarin de discussie over de koopzondagen plaatsvindt. Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_v4 3

4 De gemeente Veenendaal heeft aangegeven vanuit het evenementenbeleid ook behoefte te hebben om te peilen in hoeverre evenementen bijdragen aan een bloeiend en vitaal centrum. Het ligt in de rede om dit te combineren met het onderzoek waartoe de raad heeft besloten. 1.2 Onderzoeksvraag Concreet heeft de gemeente Veenendaal aan Roots Beleidsadvies gevraagd om een voorstel uit te werken voor de uitvoering van een evaluatie waarin in ieder geval de volgende punten worden meegenomen 2 : Draagvlak onder ondernemers; Draagvlak onder winkelpersoneel. Daarnaast ziet de gemeente in het voorstel van Roots graag de volgende punten als optie: Effectmeting van de gehouden evenementen; Draagvlak onder inwoners van Veenendaal voor de koopzondag; De bijdrage van gratis parkeren op zondag aan de bezoekersaantallen; De mate waarin Veenendaal (on)aantrekkelijker wordt voor bezoekers uit de regio door de koopzondag; Draagvlak onder inwoners van omliggende gemeenten; Eventueel andere zaken die interessant zijn en passen in het besluit van de raad. Roots Beleidsadvies geeft met genoegen gehoor aan het verzoek. 1.3 Leeswijzer Het voorliggende projectvoorstel is gebaseerd op het verkennende gesprek van 12 september, de offerteaanvraag van 26 september, de reactie op de vragen die wij diezelfde dag naar aanleiding van het offerteverzoek hebben gesteld en de uitkomst van de bespreking van het voorstel in het College van B&W op 3 januari Het projectvoorstel gaat achtereenvolgens in op de vraag waarom Roots Beleidsadvies geschikt is voor de uitvoering van deze opdracht (hoofdstuk twee), het voorgestelde plan van aanpak (hoofdstuk drie) en de projectorganisatie, planning plus begroting (hoofdstuk vier). 2 De overige punten uit het amendement zal de gemeente Veenendaal zelf oppakken Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal v4 4

5 2. Waarom Roots Beleidsadvies? 2.1 Kennispartner op het gebied van stedelijke economie Roots Beleidsadvies Roots Beleidsadvies is een onderzoeks- en adviesbureau dat opereert op het snijvlak van ruimte, economie en vastgoed. In de visie van Roots moet een regio of locatie worden ontwikkeld naar de specifieke kenmerken van het gebied. Roots helpt haar opdrachtgevers bij het inventariseren van die kenmerken, het in beeld brengen van relevante trends en ontwikkelingen en het opstellen van een visie. Bovendien brengt Roots de effecten van ingrepen in het sociale, economische en fysieke domein in kaart. Roots Beleidsadvies werkt alleen of in samenwerking met partners voor gemeenten, provincies en de Ministeries van EL&I en I&M. Ook werkt Roots voor intermediaire organisaties, zoals banken, ondernemersverenigingen en Kamers van Koophandel. De specialiteiten van het bureau zijn ruimtelijk-economisch onderzoek, het begeleiden van visie- en strategieontwikkeling, het opstellen van economische actieprogramma's, effectmeting van gebiedsontwikkelingsprojecten, beleidsevaluatie en procesmanagement. In de afgelopen jaren heeft het bureau veel ervaring opgedaan met de aanpak van binnensteden en het evalueren/ontwikkelen van beleid voor winkelgebieden. Enkele voorbeelden daarvan zijn: "' Actieprogramma voor de Delftse binnenstad ( ) 'r Onderzoek parkeerbehoefte Zwolse binnenstad (2012) -,.. Economische visie centrum Den Hoorn (2012) -,.. Evaluatie beleid winkelgebieden Rotterdam (2013) >- Rekenkameronderzoek aanpak winkelleegstand binnenstad Schiedam (2014) -,.. Quick scan kansen en knelpunten Nederlandse winkelgebieden en binnensteden (2015) }.;> Procesbegeleiding modellenboek gevelreclame binnenstad Leiden ( ) >- Rekenkameronderzoek bestrijding leegstand Haarlem (2015) }.;> Succes- en faalfactoren voor de ontwikkeling van stadscentra (2016) Daarnaast heeft Roots Beleidsadvies het afgelopen jaar de rekenkamercommissie van de gemeente Veenendaal geadviseerd over de behandeling van de motie 'Pimp het winkelcentrum'. Vanuit die opdracht is Roots goed ingevoerd in de ontwikkeling van het centrum van Veenendaal en kent zij de context waarin de discussie over de koopzondagen plaatsvindt goed. 2.2 Visie op de opdracht Koopzondagen: een gevoelig thema in Veenendaal Zoals reeds in de aanleiding is beschreven, wordt al enkele jaren gediscussieerd over een zondagopenstelling in Veenendaal. Politiek zijn de meningen verdeeld, maar ook onder ondernemers, winkelpersoneel en de bevolking is dit het geval. In die zin vormen de discussies in de gemeenteraad een goede afspiegeling van de gevoeligheden omtrent dit thema in de gemeente als geheel. Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_ v4 5

6 Tegelijkertijd blijken de gevoeligheden het steeds weer openen van de discussie over de zondagopenstelling niet in de weg te staan. Reden daarvoor is dat de voorstanders van de koopzondagen de openstelling als een (goedkope) maatregel zien om extra dynamiek in het centrum van Veenendaal te realiseren. Iets dat vanuit de economische ontwikkeling van het centrum zeer gewenst is. Ontwikkeling van het centrum staat sterk onder druk Ondanks diverse initiatieven om het centrum te versterken, staat de economische ontwikkeling van het centrum van Veenendaal namelijk onder druk. De bestedingen in het centrum nemen af en daardoor dalen ook de omzetten van ondernemers. Veel ondernemers zijn niet meer in staat om het hoofd boven water te houden en de leegstand neemt toe. Per 1 januari 2016 stonden in het centrum van Veenendaal 56 panden leeg en (daarmee) bijna 14% van de winkelruimte. De winkelleegstand ligt daarmee op een fors hoger niveau dan gemiddeld in ons land, terwijl landelijk de leegstand al op een fors hoger niveau ligt dan de (gewenste) frictieleegstand. Initiatieven om de economische ontwikkeling van het centrum te stimuleren, zijn dan ook meer dan gewenst. Draagt een koopzondag bij aan de ontwikkeling van het centrum? De vraag is nu of een zondagopenstelling bijdraagt aan de gewenste economische versterking van het centrum. Een evaluatie is belangrijk om deze vraag te beantwoorden. In de ogen van Roots zou die evaluatie zich niet moeten beperken tot een draagvlakmeting onder ondernemers en winkelpersoneel. Uiteraard is het wel van belang om hierop zicht te hebben, maar uiteindelijk gaat het om het bepalen van de effectiviteit van de maatregel in het licht van de opgave waarvoor het centrum van Veenendaal zichzelf ziet gesteld. In die zin zou Roots Beleidsadvies de enquête om het draagvlak onder ondernemers en winkelpersoneel te meten sowieso uitbreiden met enkele vragen om een (eerste beeld op) de effectiviteit te krijgen. Roots Beleidsadvies maakt gebruik van een praktisch evaluatiekader". Om de effectiviteit van de zondagopenstelling te bepalen, hanteert Roots Beleidsadvies graag het evaluatiekader zoals zij dit doorgaans bij evaluaties hanteert. In dat evaluatiekader wordt vanuit de doelen van het beleid via de inputs, projecten, outputs en resultaten, de impact van het beleid vastgesteld (zie figuur 1). Met dit inzicht kan vervolgens worden bepaald of het beleid nog relevant is en of het moet worden aangepast om de effectiviteit te vergroten. Figuur l Evaluatiekader SWOT UITVOERING Doelen EFFICIENCY RELEVANTIE EFFECTIVITEIT Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_ v4 6

7 ...past dit toe op de Veenendaalse situatie... Op het moment dat we dit kader toepassen op de Veenendaalse situatie kan vanuit een SWOT van de economische ontwikkeling van het centrum worden vastgesteld dat deze onder druk staat. Het doel van de koopzondagen is om de economische vitaliteit en levendigheid van het centrum te versterken (zie amendement) en daarom is besloten tot maximaal zes koopzondagen per jaar gekoppeld aan een evenement (input). Vervolgens zijn de zes koopzondagen de projecten en bestaat de output in de eerste plaats uit het aantal deelnemende bedrijven/ondernemers. Dit betekent dat in de eerste plaats moet worden vastgesteld hoeveel winkels en horecabedrijven precies open gaan op de zondagen dat zij dit nu mogen.... brengt daarbij het draagvlak onder ondernemers en personeel in beeld.. Dit laatste vormt in feite al een weergave van het draagvlak voor het besluit, maar dit zal met de enquête verder worden onderbouwd. Zeker in het licht van toekomstig beleid is het namelijk ook belangrijk om de motivatie van de ondernemers en het winkelpersoneel voor de koopzondag in beeld te brengen en daarbij ook meerdere (beleids)opties te bevragen. Kunnen de ondernemers en het winkelpersoneel zich in de huidige zes koopzondagen vinden of zouden het er volgens hen meer of minder moeten zijn?... en idealiter ook zo veel als mogelijk de resultaten en impact! Op basis van enquêtes onder ondernemers en winkelpersoneel kan tevens worden vastgesteld welke resultaten met de gehouden koopzondagen zijn gerealiseerd. In het voorstel van Roots bevat de enquête onder ondernemers en winkelpersoneel daarom in elk geval ook vragen over de resultaten die met de koopzondagen zijn gerealiseerd. Maar idealiter betrekt Roots in de analyse van de resultaten ook de harde cijfers over bezoekers en bestedingen. Daarmee kan de discussie over de zondagopenstelling namelijk objectief en in relatie tot het doel (het versterken van de economische vitaliteit en levendigheid van het centrum) worden gevoerd. De betreffende impactanalyse is als optie in het voorstel opgenomen. In hoofdstuk 3 zetten wij ons plan van aanpak voor de evaluatie van de koopzondagen meer in detail uiteen. Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_v4 7

8 3. Plan van aan pak 3.1 Inleiding In lijn met het offerteverzoek maakt Roots Beleidsadvies in haar plan van aanpak onderscheid tussen de vaste onderdelen (draagvlakmeting onder ondernemers en winkelpersoneel) en de aanvullende opties om de resultaten en de impact van de koopzondagen in beeld te brengen. In paragraaf 3.2 gaan wij in op de aanpak voor de draagvlakmeting onder ondernemers en winkelpersoneel; in 3.3 beschrijven wij de aanvullende opties om de resultaten en impact van de koopzondagen in beeld te brengen. 3.2 Vaste onderdelen De basisaanpak voor de evaluatie van de koopzondagen in Veenendaal bestaat uit zowel een meting van het draagvlak onder ondernemers en winkelpersoneel als enkele vaste onderdelen van een project (besprekingen, rapportage en projectmanagement). De aanpak die Roots daarbij volgt, wordt hieronder uiteengezet Draagvlakmeting ondernemers Voor wat betreft de meting van het draagvlak onder ondernemers stelt Roots voor om zo veel als mogelijk voort te borduren op de aanpak zoals die bij de eerdere metingen in 2013 en 2016 is gevolgd. Dit betekent dat wij voorstellen om dezelfde populatie 3 te bevragen, opnieuw gebruik te maken van een online enquête en grotendeels dezelfde vragenlijst 4 te hanteren. Op die manier wordt namelijk een analyse van de ontwikkeling van het draagvlak door de tijd heen mogelijk. Het is daarbij vooral interessant om te analyseren in hoeverre het draagvlak op basis van de ervaring met de koopzondagen ook is gewijzigd. Ten opzichte van de vragenlijst die eerder dit jaar is gehanteerd, stellen wij voor om de vragen met betrekking tot de proefperiode te schrappen. Daarvoor in de plaats zouden wij graag vragen opnemen die betrekking hebben op het resultaat van koopzondagen (zie ook paragraaf 2.2). Wij denken daarbij primair aan vragen over de gerealiseerde omzet van (deelnemende) winkeliers Draagvlakmeting winkelpersoneel Ook voor wat betreft de meting van het draagvlak onder het winkelpersoneel stellen wij voor om veel als mogelijk voort te borduren op de aanpak zoals die in 2013 en 2016 is gevolgd. Dit betekent dat wij voorstellen om ook hier dezelfde populatie te bevragen, opnieuw gebruik te maken van een online enquête en grotendeels dezelfde vragenlijst te hanteren. 3 Wij constateren dat de uitgangspunten in de meting van 2013 en 2016 niet helemaal gelijk waren. In de meting van 2013 z11n in principe alle winkeliers in Veenendaal bevraagd; 1n 2016 alleen de winkeliers in de binnenstad en die op de meubelboulevard Groeneveldselaan en autoboulevard Compagnie. Roots stelt voor om aan te sluiten op de aanpak 2013, maar tevens een uitsplitsing te maken naar deelgebied. Op die manier kunnen de resultaten van een nieuwe meting goed worden vergeleken met de resultaten van zowel 2013 als Wij constateren dat de vragenlijsten die in de meting van 2013 en 2016 zijn gehanteerd niet helemaal gelijk waren. In de vragenlijst van 2013 werd primair het draagvlak van een maandelijkse koopzondag gepeild; in 2016 werd het draagvlak van meerdere (beleids)opties vastgesteld (wekelijkse, maandelijkse en incidentele koopzondag en). Wij stellen voor om op dit punt voort te borduren op de vragenlijst van Richting de toekomst kan dit namelijk inzicht geven in het draagvlak van meerdere beleidsopties. Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal~ v4 8

9 Tegelijkertijd zal nog wel kritisch naar die vragenlijst worden gekeken. In elk geval stellen wij voor om - evenals bij de ondernemers - het draagvlak van meerdere beleidsopties te peilen en de vragen (zoals in 2013) primair vanuit het perspectief van werknemers te stellen. Eerder dit jaar zijn de vragen namelijk meer vanuit het perspectief van managers/franchisehouders gesteld Overige werkzaamheden Naast de uitvoering van de bovengenoemde enquêtes bestaat de basisaanpak van Roots voor de evaluatie van de koopzondagen uit drie besprekingen, het opstellen van de rapportage, het verzorgen van een presentatie voor de raad en projectmanagement. De eerste bespreking betreft een startoverleg om de reikwijdte van het onderzoek te bespreken, de planning vast te stellen en definitieve afspraken te maken over de praktische organisatie van de enquêtes (zie ook paragraaf 4.1). In de tweede bespreking zal vervolgens meer worden ingegaan op de inhoud. In dit overleg staan de vragenlijsten voor de draagvlakmetingen centraal. Deze vragenlijsten zullen minimaal één week van te voren aan de gemeente worden gestuurd, zodat de betrokken ambtenaren voldoende tijd hebben om het e.e.a. voor te bereiden. In het overleg zullen de vragenlijsten vervolgens in onderling overleg worden vastgesteld. Na uitvoering van de twee enquêtes (en eventuele aanvullende werkzaamheden, zie paragraaf 3.3 van dit voorstel) zal Roots een conceptrapportage opstellen waarin de resultaten van de evaluatie helder uiteen worden gezet. Na verwerking van eventuele opmerkingen zal het rapport zo snel als mogelijk definitief worden gemaakt. Oplevering van het definitieve rapport is voorzien voor 1 juni Op die manier kan het rapport tijdig in het politieke proces worden gebracht en wordt bespreking van de evaluatie in de raadscommissie in september 2017 geborgd. 3.3 Aanvullende opties In lijn met de offerte-uitvraag zijn in deze paragraaf aanvullende opties ter versterking van de evaluatie van de koopzondagen in Veenendaal uitgewerkt. Achtereenvolgens wordt ingegaan op onze aanpak voor: het meten van de effecten van de gehouden evenementen (3.3.1), het peilen van het draagvlak onder de lokale bevolking (3.3.2) en de beoordeling van de mate waarin Veenendaal (on)aantrekkelijker wordt voor bezoekers uit de regio als gevolg van de koopzondag (3.3.3). In paragraaf worden vervolgens de mogelijkheden voor extra procesondersteuning uiteengezet, terwijl in paragraaf onze aanpak voor het meten van het draagvlak voor de Veenendaalse koopzondag onder inwoners in omliggende gemeenten wordt beschreven. De paragraaf besluit in met onze aanpak voor het vaststellen van de bijdrage van gratis parkeren op zondag aan de bezoekersaantallen. Gegeven de moeilijkheid om deze bijdrage precies/hard vast te stellen, kunnen wij onszelf voorstellen dat de gemeente deze optie niet laat uitvoeren. Hetzelfde geldt overigens voor de draagvlakmeting onder inwoners van omliggende gemeenten. Wij kunnen onszelf voorstellen dat de kosten van de uitvoering van deze optie niet opwegen tegen de baten, zeker aangezien de in voorgestelde impactanalyse al ingaat op het doelbereik voor wat betreft de versterking van de regiofunctie van het Veenendaalse centrum. Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_v4 9

10 3.3.1 Effectmeting gehouden evenementen Met betrekking tot de effectmeting van de gehouden evenementen stelt Roots voor om in de eerste plaats een kwantitatieve analyse uit te voeren. In lijn met het eerder gepresenteerde evaluatiekader (zie paragraaf 2.2) wordt in deze analyse een onderscheid gemaakt naar output en resultaat. Voor wat betreft output wordt in de eerste plaats gekeken naar de deelnemende winkels (per evenement), uitgesplitst naar locatie en branche. Met deze analyse wordt duidelijk of er verschillen zijn in de deelname van het aantal winkels naar (type) evenement en wordt vastgesteld of er samenhang bestaat tussen het type evenement en de locatie waar het evenement plaatsvindt enerzijds en de participatie van winkeliers naar type en locatie anderzijds. De outputanalyse geeft daarmee een indicatie van de relevantie van de evenementen voor de deelname van winkeliers aan de diverse koopzondagen. Vervolgens wordt in de effectmeting het resultaat van de gehouden evenementen geanalyseerd. Hierbij kijken we primair naar de bezoekers (omvang en spreiding) en omzet (naar type en locatie). 5 Met de resultaatanalyse wordt niet alleen het effect van de evenementen duidelijk, maar ook die van de koopzondagen in het algemeen. Gegeven het doel van de koopzondagen (het versterken van de economische vitaliteit en levendigheid van het centrum) beveelt Roots van harte de uitvoering van een dergelijke resultaatanalyse aan. Om te komen tot een goede interpretatie van de resultaten stelt Roots aanvullend op de kwantitatieve analyse voor om drie (groeps)interviews uit te voeren. Met die (groeps)interviews kan meer zicht worden verkregen op de plussen en minnen per evenement en daarmee ook de mogelijke verklaringen voor de gesignaleerde effecten. Qua interviewpartners denkt Roots aan de organisator(en) van evenementen en aan werknemers van zowel de evenementen als die van de aan de koopzondag deelnemende winkel- en horecabedrijven. 6 Bij de uitvoering van deze optie zullen de interviewpartners in onderling overleg met de gemeente worden vastgesteld Draagvlakmeting bevolking Voor wat betreft de meting van het draagvlak onder de bevolking stellen wij -mede vanuit het oogpunt van efficiëntie- voor om een online enquête te organiseren en daarbij het burgerpanel van de gemeente Veenendaal te raadplegen. De aanpak wijkt daarmee af van de aanpak die in 2013 is gevolgd toen de bevolking telefonisch werd geconsulteerd, maar garandeert een voldoende respons en een evenwichtige verhouding naar leeftijd, geslacht en locatie. 7 Bovendien zullen wij ten opzichte van 2013 grotendeels dezelfde vragenlijst 8 hanteren, waardoor een 5 Daarbij wordt in belangrijke mate ook gebruik gemaakt van de bij de gemeente beschikbare bronnen zoals die in de offerte-uitvraag zijn opgesomd (zie ook paragraaf 4.1 van dit voorstel). 6 Dit laatste kan door vanuit de draagvlakmeting onder het winkelpersoneel (zie 3.3.2) een panel te vormen, maar ook door werknemers van een aantal trekkers uit het centrum te consulteren. Interessant daarbij is vooral om na te gaan in hoeverre de fysieke nabijheid van het evenement ook van invloed is op het effect van de koopzondag. 7 In s een respons 11an 545 inwoners gerealiseerd, waarbij is gewogen naar geslacht, leeftijd en herkomst (centrum vs. overig Veenendaal). Wij stellen voor om dezelfde weging toe te passen om de representativiteit van de uitkomsten te borgen. 8 Wij constateren dat in 2013 ook bij de Veenendaalse bevolking uitsluitend het draagvlak voor een maandelijkse koopzondag is gepeild. In lijn met ons voorstel voor de draagvlakmeting bij ondernemers en winkelpersoneel stellen wij voor om bij uitvoering van deze optie ook bij de bevolking het draagvlak voor meerdere beleidsopties (wekelijkse, maandelijkse en incidentele koopzondagen) te peilen. Op die manier worden de resultaten van de drie enquêtes onderling goed vergelijkbaar en kan in de politieke Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_v4 10

11 analyse van de ontwikkeling van het draagvlak door de tijd heen mogelijk wordt. Interessant daarbij is vooral om te zien of het draagvlak onder de bevolking van Veenendaal op basis van de ervaring met de koopzondagen is gewijzigd. Aanvullend op het meten van het draagvlak stellen wij voor om in een eventuele enquête onder de bevolking ook enkele vragen op te nemen met betrekking tot het koopgedrag. Het is immers interessant om na te gaan in hoeverre de bevolking van Veenendaal de winkels en horecagelegenheden in het centrum bezoekt en waarom wel/niet. Dergelijke vragen geven een indicatie van de samenhang tussen de koopzondagen en de gewenste verhoging van de koopkrachtbinding en daarmee de effectiviteit van het beleid Impactanalyse: concurrentiepositie centrum Veenendaal Een derde aanvullende optie betreft een impactanalyse. Waar met de effectmeting van de gehouden evenementen al meer inzicht wordt verkregen van de output en het resultaat van de koopzondagen, kan met de analyse van de impact meer inzicht worden verkregen op de mate van doelbereiking van de koopzondagen (zie paragraaf 2.2). Gegeven de doelstelling gaat het bij de impactanalyse primair om het vaststellen of het centrum van Veenendaal (on)aantrekkelijker wordt voor bezoekers uit de regio en daarmee het vaststellen of de concurrentiepositie van het centrum ten opzichte van omliggende centra met de koopzondagen wordt versterkt. De impactanalyse gaat wat dat betreft dus verder waar de effectanalyse van de gehouden evenementen (en daarmee de koopzondagen) stopt. Concreet stelt Roots voor om in de impactanalyse vooral na te gaan in hoeverre met de koopzondagen ook bezoekers van buiten Veenendaal worden getrokken. Dit kan deels op basis van de eerder aangegeven enquête die nu elk koopweekend bij bezoekers wordt afgenomen. Daarin wordt immers ook gevraagd naar de herkomst van bezoekers. Wijkt dit nu sterk af van de herkomst zoals die gemiddeld opgaat (vast te stellen op basis van het koopstromenonderzoek dat medio februari 2017 beschikbaar komt)? Een andere bron om inzicht te verkrijgen in de ontwikkeling van de concurrentiepositie van het centrum van Veenendaal ten opzichte van omliggende centra is de enquête onder ondernemers die na elk koopweekend wordt afgenomen en dan in het bijzonder hun inschatting van de verhouding nieuwe/oude klanten. Worden er in het koopweekend nu veel nieuwe klanten getrokken? Waar bovengenoemde bronnen een eerste indicatie geven van de ontwikkeling van de concurrentiepositie van Veenendaal, zal dit beeld verder worden ingekleurd op basis van kwalitatief onderzoek. Roots stelt voor om daarbij (ook) stakeholders uit omliggende gemeenten als Ede en Wageningen te bevragen op de effecten die zij (mogelijk) van de koopzondagen in Veenendaal zien. Qua stakeholders denken wij dan aan winkeliers, centrummanagers en EZ-ambtenaren. Naast een beschouwing op de impact van de gehouden koopzondagen zullen we in betreffende gesprekken ook ingaan op de effectiviteit van de koopzondagen in het licht van de gewenste versterking van de economische vitaliteit en levendigheid van het centrum. Dragen de koopzondagen daaraan bij, wat zou het effect kunnen zijn van meer of minder koopzondagen en wat zou (nog meer) nodig kunnen zijn om de economische vitaliteit en levendigheid van het centrum te versterken? besluitvorming ook rekening worden gehouden met het (mogelijk verschillende) draagvlak onder de bevolking voor verschillende beleidsopties. Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_v4 11

12 Het beeld kan ten slotte verder worden aangevuld door in de draagvlakmeting bij ondernemers een extra vraag over de concurrentiepositie van Veenendaal ten opzichte van omliggende gemeenten op te nemen. Hebben de ondernemers het gevoel dat deze concurrentiepositie met de koopzondagen is/wordt versterkt, verzwakt of dat de koopzondagen hierop niet tot nauwelijks van invloed zijn? Op basis van alle genoemde bronnen zal zo veel als mogelijk een beeld van de impact van de koopzondagen op het economisch functioneren van het centrum van Veenendaal worden gecreëerd. Daarmee wordt tevens duidelijk in hoeverre met de maatregel ook het gewenste doel - het versterken van de economische vitaliteit en levendigheid van het centrum - wordt bereikt Extra procesondersteuning Extra procesondersteuning bij de uitvoering van dit onderzoek kan gewenst zijn. In de begroting heeft Roots daarom stelposten opgenomen voor extra bijeenkomsten, interviews en presentaties. Mogelijk dat gedurende het proces extra overleg met betrokken stakeholders uit het centrum van Veenendaal kan bijdragen aan de realisatie van het gewenste draagvlak voor de uitkomsten van het onderzoek. Zo zou Roots bij de diverse stakeholders voorafgaand aan de uitvoering van de draagvlakmetingen kunnen spreken over de aanpak en (wat ons betreft) zelfs de vragenlijsten. Op die manier wordt de evaluatie immers niet alleen een evaluatie van de gemeente maar een evaluatie van alle betrokken stakeholders in het centrum van Veenendaal. Mocht de gemeente aan extra procesondersteuning behoefte hebben, kunnen daarover gedurende het project afspraken worden gemaakt Draagvlakmeting inwoners omliggende gemeenten Gegeven het doel om met de koopzondagen ook de koopkrachttoevloeiing richting het centrum van Veenendaal te versterken, zijn inwoners van omliggende gemeenten een belangrijke doelgroep van het beleid. In die zin kan het relevant zijn om ook het draagvlak van inwoners uit omliggende gemeenten voor de koopzondagen in Veenendaal vast te stellen. Een blik op het provinciale koopstromenonderzoek uit 2014/2015 leert dat van de bestedingen in de niet-dagelijkse sector in het centrum van Veenendaal 56% van buiten Veenendaal komt. Met betrekking tot deze bestedingen blijken de Utrechtse Heuvelrug (6%), Rhenen (6%), Neder Betuwe (6%), Ede (3%), Wijk bij Duurstede (3%) en Scherpenzeel (3%) belangrijke herkomstgemeenten, maar ook uit 'overig Nederland' is een belangrijk deel van de bestedingen afkomstig. Een draagvlakmeting onder de inwoners van omliggende gemeenten zou dan ook op een relatief groot aantal gemeenten moeten worden gericht. Roots Beleidsadvies stelt bij de uitvoering van deze optie een telefonische enquête voor om tot een betrouwbare onderzoekspopulatie te komen. Dit is de meest efficiënte methode om een goede spreiding van leeftijd, geslacht en herkomstgemeente te realiseren. Aangezien Roots niet over een callcenter beschikt, maken wij voor wat betreft de praktische uitvoering van de telefonische enquête gebruik van een gespecialiseerd enquêtebureau met callcenter. Het opstellen van de vragenlijsten en de analyse van de resultaten wordt wel door Roots uitgevoerd. Ook zal Roots zorgdragen voor het contact met het enquêtebureau. Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_v4 12

13 3.3.6 Bijdrage gratis parkeren De precieze bijdrage van het gratis parkeren op zondag aan de bezoekersaantallen kan moeilijk worden vastgesteld. Immers, om dit goed te kunnen vaststellen zou een situatie waarin sprake is van betaald parkeren moeten worden vergeleken met een situatie waarin dit niet het geval is. Van de op zondag beschikbare parkeercapaciteit in het centrum van Veenendaal is een deel nu wel gratis en een deel niet. Het ziet er niet naar uit dat dit in de periode tot de zomer van 2017 gaat wijzigen. In die zin is het moeilijk om in de scope van de evaluatie van de koopzondagen de bijdrage van gratis parkeren op zondag precies vast te stellen. Om toch een beeld te krijgen van de mogelijke bijdrage van gratis parkeren op zondag aan de bezoekersaantallen stelt Roots een pragmatische aanpak voor. Deze bestaat uit een kwantitatieve analyse en een kwalitatieve analyse. De kwantitatieve analyse bestaat uit twee componenten: 1) een analyse van de bezettingscijfers van de parkeerterreinen en 2) een analyse van de beleving van bezoekers. In de analyse van de bezettingscijfers van de parkeerterreinen wordt op hoofdlijnen nagegaan of er een verschil bestaat tussen de bezetting op de doordeweekse dagen voorafgaand aan de koopzondag in relatie tot het bezoek aan de stad enerzijds en de bezetting op zondag gerelateerd aan het bezoek aan de stad anderzijds. Op het moment dat er verhoudingsgewijs meer bezoekers op zondag gebruik maken van de gratis parkeerterreinen geeft dit een (kleine) indicatie van de bijdrage van gratis parkeren op zondag aan het bezoek aan de stad. Echter, mogelijk is er dan vooral sprake van een verschuiving van bezoekers. Om hierop meer zicht te krijgen stelt Roots voor om in de enquête die nu elk koopweekend bij bezoekers wordt afgenomen één extra vraag op te nemen waarin wordt nagegaan of gratis parkeren van invloed is op het bezoek aan de stad. Bijvoorbeeld: "Zou u niet zijn gekomen als sprake was van betaald parkeren?". Gegeven de sturing die een dergelijke vraag automatisch in zich heeft, moet ook aan de uitkomsten van een dergelijke vraag niet een te grote waarde worden toegekend. Daarom stelt Roots voor om ook enkele interviews af te nemen waarin de bijdrage van het gratis parkeren op zondag aan de bezoekersaantallen centraal staat. Qua interviewpartners denkt Roots aan de betrokken ambtenaren van de gemeente, aan evenementenorganisatoren en aan ondernemers die nabij de parkeerterreinen zijn gevestigd zijn en als zodanig een goed beeld hebben van de effecten van het gratis parkeren. Bij de uitvoering van deze optie zullen de interviewpartners in onderling overleg met de gemeente worden vastgesteld. Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_ v4 13

14 4. Projectorganisatie, tijdspad en begroting 4.1 Projectorganisatie Roots Beleidsadvies stelt voor om in deze opdracht in een interactief proces met de gemeente Veenendaal op te trekken. Dit betekent dat er korte lijnen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer zijn en dat de voortgang regelmatig met elkaar wordt besproken. De gemeente enerzijds en Roots anderzijds fungeren daarmee als elkaars klankbord, waardoor de rapportage ook zo goed als mogelijk zal aansluiten op de behoefte. Wij gaan ervan uit dat de gemeente ons van alle benodigde beschikbare informatie zal voorzien die bijdraagt aan een goede en efficiënte uitvoering van het onderzoek. In lijn met de offerte-uitvraag denken wij daarbij aan het beschikbaar stellen van data over de bezetting van de parkeerterreinen, het aantal bezoekers, het aantal deelnemende winkels (ook naar branche en locatie), type evenementen, weer, koopstromen en beleving van bezoekers en winkeliers; dit overigens ook in relatie tot de opties die uiteindelijk door de gemeente worden gelicht. 9 Voor wat betreft de draagvlakmetingen onder ondernemers en winkelpersoneel gaan wij ervan uit dat de gemeente - eventueel in samenwerking met de Stichting Winkelstad - zal zorgdragen voor zo veel als mogelijk ( )adressen; dit ook in lijn met de aanpak die bij eerdere draagvlakmetingen is gevolgd. Op het moment dat de gemeente besluit tot uitvoering van de draagvlakmeting onder de bevolking zal zij zorgdragen voor de benadering en inzet van het burgerpanel (zie ook 4.3). Roots Beleidsadvies is in dit project hoofdaannemer. Gilbert Bal zal optreden als projectleider en is hiermee het eerste aanspreekpunt voor de opdrachtgever. 4.2 Planning Voor wat betreft de planning wordt uitgegaan van gunning uiterlijk in week 7 (13-19 februari) van Na de gunning zal zo snel als mogelijk een startbijeenkomst worden gepland. In die bijeenkomst maken we graag definitieve afspraken over de reikwijdte van het onderzoek, de planning, de praktische organisatie van de draagvlakmetingen en - in geval aanvullende opties worden gelicht - de aanlevering van beschikbare data. Op het moment dat de gunning uiterlijk in week 7 plaatsvindt, zullen de draagvlakmetingen naar verwachting eind maart, begin april worden georganiseerd. Het precieze moment van de metingen zal worden afgestemd op de momenten waarop de koopzondagen in het eerste halfjaar van 2017 plaatsvinden en in onderling overleg worden bepaald. Afhankelijk van welke opties precies worden gelicht, zal de uitvoering van aanvullende werkzaamheden voorafgaand danwel parallel aan de draagvlakmetingen plaatsvinden. In lijn met deze planning is de conceptbespreking in de derde week van mei voorzien en de oplevering van het rapport op uiterlijk 31 mei Op het moment dat de gemeente besluit tot uitsluitend de uitvoering van de vaste onderdelen is de aanlevering van extra data niet nodig. De informatiebehoefte hangt daarmee primair af van of/welke aanvullende opties uit de offerte worden gelicht. Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_ v4 14

15 Op het moment dat de gunning niet in of voor week 7 plaatsvindt, zal (pas) op het moment van gunning naar een praktische planning worden gekeken. Uitgangspunt blijft om de draagvlakmetingen, analyse en rapportage in zo kort mogelijke tijd uit te voeren. Tegelijkertijd staat zorgvuldigheid in deze evaluatie voorop. Roots stelt daarom voor om bij latere gunning ook kritisch te kijken naar de termijn van aanbieding van de resultaten aan de raad. Ofwel, mogelijk dient bij latere gunning ook het tijdstip van bespreking van de uitkomsten in de raadscommissie te worden verplaatst om de zorgvuldigheid in de evaluatie van de koopzondagen te borgen. 4.3 Begroting Onderzoeksopzet evaluatie koopzondagen Veenendaal_ v4 15

16 Ondcr7.or.l<sop7.ct cvoluat1c kot:pzor.c..ld~cn Veenendaal v4 1.6

17 Onderz:ieksupzct evaluatie koopzondag en Veenendaal v4 17

18 4.4 Tot besluit Jnccrzocksop?cc evaluatie koop7:)ndagcn \/ce;~endaal vtl